ILTIJD
„DE PELIKAAN"
INI. VAN DORP
Wanneer U zich moe
overwerkt voelt, nee
dan eens Tonicum Noui
- TONICUM NOURY
G E LD
IN HEEL NEDERLAND
Stop bij
hel Esso
leeken
Chlorödont
Essolubelr
mm.
EK OPGEVOERDE EiKUITEIE
BENZINE
HOE IS'T MOGELIJK! Wat zie?
die jurk van Bep er onfris uit
naast jouw bedaegoed!
m
GOUDSCHE COURANT Vrijdag 27 Januari 1939
Tweede blad
S T O O M E N
VERVEN
hangt van uw remmen af!
Grossierderij in Tabak, Sigaren en Sigaretten.
ALLE MERKEN tegen CONCURREERENDE
PRIJZEN voorradig.
SPECIAAL ADRES voor GOUDSCHE WAAGJES,
prima 3 ct. sigaar in doosjes van 10 stuks.
ZEUGESTRAAT 76 - Telef. 3475 - GOUDA.
WAT BETEEKE NT £SSO
i
-
m
221
verdubbel Uw energie...
De Behangselpapier-Industrie.
Diploma's vervangen den sluier
De kip en de kaas in Midden-Amerika.
Ambtenaren tot maandinkomen
zonder bprg. Wettelijk tarief.
N.V. NATIONALE VOLKSBANK-
GELDSCHIETBANK,
Maurit8weg3 Rotterdam (C.).
Inlichtingen (postz. v. antw.) en
afwikkeling schriftelijk.
de laagst mogeliike prijzen
voor VEEL BETER WERK in
CHEMISCH REINIGEN
STOPPAGE
WATERDICHT MAKEN
MOT-ECHT MAKEN
ONTVLEKKEN
PERSEN
enz. enz.
in de uitstekend ingerichte
fabriek van
Stoomerij en Ververij van 1907
GOUDA
Kantnor: Fluw<?elen Singel 21
Telefoon 3066 (Amerika)
Hun leven en het uwe
evenzeerl - kan misschien
morgen al behouden blij- -
Koop-nu een dooi Erdal
Schoencrême bij Uw winke
lier en U ontvangt tegen In
levering dezer advertenties
GRATIS EEN DOOS ERDAL
TER WAARDE VAN 10 ct.
Een zeldzaam voordeelige aanbieding voor onze
Hollandsche huismoeders, die aan de vermaarde
Nederlandsche Erdal Schoencrême de voorkeur
geven I En waarom zoudt U onbekende of bui-
tenlpndsche merken koopen? Er is immers Erdal,
die schoenen en geld spaartl
ALLEEN GELDIG VOOR
INWONERS VAN DE STADi GOUDA. w.
TOT EN MET ZATERDAG. 2R Januari 1939.
UW NAAM.
ADRES.™....
WOONPLAATS.
ERpAl ZWART, BRUIN ïN Vliir IN DO04EN VAN 10 ÉN 15 CT.
ven dank zij
uw remmen
Vul btt
Toen op 1 Juni de opgevoerde kwaliteit der Standard benzine
werd ingevoerd over geheel Nederland, wisten wij, dar deze kwa
liteit aan alle eischen der moderne automobiel- en motorrijwiel
techniek moest voldoen.
De enthousiaste ontvangst van dit product en de kenmerkende
voorkeur hiervoor waren een doorslaand bewijs voor de buiten
gewone kwaliteiten.
Inderdaad, ieder automobilist en motorrijder in Nederland kan
thans de voordeelen genieten van een brandstof van hooge klasse
me^r kracht, betere kwaliteiten en düs bezuiniging.
Daarom hebben wij besloten, deze brandstof Esso te noemen.
Esso Is voor alles het symbool van de hoogste kwaliteit.
DAAROM IS
Esso de brandstof, die meer kilometers voor minder kosten geeft
Esso hetteeken, dat U een uitzonderlijk goed product garandeert;
Esso het woord, dat een eerste kwaliteit waarborgt voor een serie
automobiel- en motorrijwiel-producten, die over de geheel* wereld
als zoodanig erkend worden.
EN ALS RADION
GOEDKOPER WAS
ZOU IK HET
DADELIJK NEMEN
KIJK EEN5 HOE MOOI
HÉT KUSSENSLOOP
IN RADION
IS GEWORDEN
HOE KOMT JOUW GOED
TOCH ZO WIT, ELLY
IK KRIJG HET MIJNE
NOOIT ZO, ONDANKS
WEKEN EN WRIJVEN
MAAR WEET Jt
DAT DAN NOG NIE1
RADION KOST NU
MAAR 15 CENT-ENK
KWALITEIT IS EVEN
VOORTREFFELIJK
ALS
ALTIJD
RADION DOET AL
f HOE
PRACHTIG
WIT EN
HET WERK VOOR
ME IK ZAL HET
JE DADELIJK
LATEN ZIEN
ZACHT
U heeft misschien veel ervaring, maar zodra U het Radion-wit ziet, begrijplï
U niet, hoe U ooit tevreden heeft kunnen zijn met andere zepen en zeep p
poeders. Het zuurstofboudende sop van Radion
Verwijdert alle vlekken en ingedrongen vuil en
maakt het weefsel absoluut wit, omdat het vol
komen schoon wordt.
Alleen met Radion krijgt U het echte Radion-
wit; ook voor Uw was uitsluitend Radion!
BOVENDIEN OP ELK PAK EEN BON VOOR GESCHENKEN!
landen moeten mool-wit zijn èn gezond. Zorg
dat U witte en gezonde tanden hebt door
's morgens en 's avonds Chlorodont te gebrui
ken, de bekende kwaliteits-tandpasta. De prijzen
zijn nu verlaagd25 ct. per tube, groote tube 45 ct.
Onderga de opwekkende en versterkend! I
werking, die lichaam en geest nieuM
krachten schenkt. Ondervind den weldadig
kalmeerenden Invloed op Uw zenuwen, dl*
U rustiger en beheerschter maakt. Moe
heid en slapte verdwijnen doorTonlaiffl
Noury! Eén theelepeltje vóór den maaltijd
Bij alle apothekers en drogisten verkrijg
baar f 1.80 par flacon. Dubb. flacon f 2iS
Het is nu de tijd om de motorolie te ververschen. 7
d bet carter met
MOTOR Oil
30 VD
De winterolie uit de serie Esso fmsducten.
STANDARD AMERIKAAN SC HE PETROLEUM COMPAGNIE N.V. GEBOUW PETROLEA 'S-GRAVENHAGB
Niets schenkt
mogen tege
loosheid
No
I weerstandsvar-
beid an rua^e-
ls Tonicum
kalmee
laai, walk
dan geest,
versterking voor
•ami Tonicum NouryI
Rooit epoedig bemerkt U den heerlijk
invloed van dit buitengewone middel.
Uw lichaam kracht en weersta
kalmeert de eenuwen. Geen beter
volkomen fit te wordenI
Een jaarproductie van 20 mülioen rollen.
Aan den buitenkant van Amster
dam, aan de Duivendrechtsche kade,
staat een reusachtige fabriek waai
behangselpapier gemaakt wordt. Er
zjjn er maar enkele in ons land en
van deze is die van de N.V. Rath
Doodeheefver de belangrijkste. Deze
fabriek is wederom belangrijk uitge
breid met een nieuw fabrieksgebouw,
waarin alle vindingen der moderne
techniek toepassing hebben gevon
den, waardoor het mogelijk is gewor
den de uitingen van kunst, geest en
vaardigheid ook op het terrein van
de fabricage van behangselpapier tot
het hoogste op te voeren.
In de vijftig jaren dat dit bedrjjf
thans bestaat, waarbij eerst sinds
1926 de fabricage ter hand is geno
men, vóórdien was het uitsluitend
groothandel, is het tot zoodanige ont
wikkeling gekomen, dat de Neder
landsche behangselpapier industrie
thans in staat is in de behoeften van
de Nederlandsche verbruikers te
voorzien, onafhankelijk van het bui
tenland is geworden. Door de nieuwe
uitbreiding dezer fabrieken is thans
de productie opgevoerd tot een capa
citeit van bijna 20 millioen rollen be
hangselpapier per jaar.
Niet velen onzer lezeressen zullen
weten hoe het behangselpapier wordt
gemaakt, dat in zoo tallooze variaties
in de komende dagen weer zal wor
den voorgelegd, wanneer aan de ka
mers een nieuw en frisch aanzien zal
worden gegeven. Daarom vertellen
wij er wat van, zooals we het zagen
in die enorme fabrieksruimten aan
den buitenkant van Amsterdam en
zooals het ons door de vakbekwame
geleiders werd toegelicht.
De behangselpapierfabriek ont
vangt zijn papier, dat zijn grondstof
is, in allerlei soorten, kwaliteiten en
dikten van de papierfabriek, die dit
hier te lande maakt en die ook an
dere papiersoorten fabriceert, voor
drukkerijen en andere bedrijven. Dat
papier komt in rollen in de behang
selpapierfabriek en wordt daar be
drukt en op andere wijze bewerkt tot
het behangselpapier dat onze kamers
zoo kan sieren. Al naar het een een
voudig dan wel een zeer fraai behang
is, is het aantal der bewerkingen.
De eenvoudigste behangsels zijn de
z.g. naturel papieren. Bij deze vormt
de tint van het papier zelf de fond,
waarop het patroon wordt gedrukt.
Dit geschied in één enkelen bedrijf s-
gang van de machine. Dan zy-n er de
papieren waarvan een deel van het
dessin vooraf wordt gedrukt, terwijl
het overige in een twéede bewerking
als overdruk daarop wordt aange
bracht. Soms wordt het papier in een
effen kleur bedrukt waarvoor een
speciale machine dient, waarop door
middel van een aantal in de breedte
heen en weer gaande borstels de op
gebrachte verflaag over de voortloo-
pende papierbaan wordt verdeeld-
Daarna wordt dan dit papier met een
patroon bedrukt.
Voor het behangselpapier wordt
een geheel ander drukprocédé toe
gepast dan voor ander kleurendruk-
werk. Wordt voor kleurendruk op de
boekdrukpers gebruik gemaakt van
cliché's, voor elke kleur een andere,
hier wordt van walsen gedrukt. Een
wals is een houten cylinder, waarop
het gravuur, wat afgedrukt moet
worden, is aangebracht. Dit 5 a 6
m.M. hooge gravuur is samengesteld
uit stukjes en strookjes koper en vilt.
De fijnere gedeelten van het patroon
worden in koper uitgevoerd, de gro
vere partijen zijn van vilt met een
bandkoperen contour. Voor elke kleur
is evenals by de cliché's voor dr
boekdrukpers een aparte drukwals
noodig. Zoo zjjn er dessins, waarvoor
twaalf drukwalsen worden gebruikt,
die op de moderne machine zóó zjjn
aangebracht, dat alle kleuren precies
sluitend in één bedrijfsgang der ma
chine worden afgedrukt. In een ein-
delooze*baan wordt daarvoor het pa
pier aan de behangselpapier druk-
machine toegevoerd.
Om te kunnen afdrukken moet aan
elke drukwals geregeld een zekert
hoeveelheid drukverf worden toege
voerd. J)it vindt op de volgende wijze
plaats: In de nabijheid van elkt
drukwals bevindt zich een bak met
verf van een bepaalde kleur, waarin
een z.g. verfrol steeds ronddraait.
Deze verfrol brengt doorloopend een
zekere hoeveelheid verf op een druk-
doek, dat de verf naar de drukwals
transporteert. De hoeveelheid verf,
die op deze wijze aan een drukwals
wordt toegevoegd, wordt op de ma
chine geregeld.
Als de papierbaan bedrukt, dus als
behangselpapier de machine verlaat,
is deze nat en moet ze worden ge
droogd om opgerold te kunnen wor
den. Daarvoor dient e,en vernuftige
installatie. De natte papierbaan word!
automatisch in lussen van c.a. 4 me
ter hoogte opgehangen en langs een
verwarmde transportbaan gevoerd,
die tweemaal 40 meter lang is. Aan
het eind dier baan is het papier droog
en wordt het op een machine tot rol
len gewikkeld. Van deze groote rollen
worden dan later kleinere rollen ge
sneden.
Na de droging ondergaat het be
hang meermalen nog een bewerking
om er een relief in te persen, waar
door de tinten diepte en warmte krij
gen.
Het is de kunst van de fabriek om
die verven samen te stellen en te ver
werken, die mooie frissche en toch
diepe tinten geven, die goed vast
hechten op het papier. Vroeger moes',
de handdrukker zich met primitieve
middelen behelpen, thans geschiedt
dit dank zij de moderne techniek met
behulp van kunstig geconstrueerde
machines, die door bekwame vaklie
den worden bediend. Dat in dit be
drijf naast kennis van de techniek,
goede smaak en kunstzin een groote
rol spelen, behoeft geen betoog. Het
dessin moet wat ontwerp, kleuren
combinatie en afwerking aangaat, het
kritisch oog der vrouw in de allereer
ste plaats kunnen doorstaan, wil het
kans van slagen' hebben.
Hmoelijksacte met portret.
Brief uit Turkije van een speciale verslaggeefster.
Jndien men ons vroeg, hoe het le- De tijd van de harems behoort tot
ven der vrouwen in het hedendaag- het verleden en voor zoover deze ver-
sciie Turkije is, dan zouden wy deze blijven nog bestaan, zjjn het slechts
vraag met een enkel woord kunnen de allerarmsten, die er onderdak vin-
beantwoorden. Het zou echter een den. Vele hebben plaats gemaakt voor
verkeerden indruk wekken, indien moderne woningen, die uit drie, vier,
wy wilden volstaan met de bewering, vyf of meer kamers bestaan, naar
dat haar leven geheel en al overeen
komt met dat der Europeesche vrou
wen. leder land heeft zyn zeden en
gewoonten en deze verschillen onder
ling zéér, zoodat men terecht kan
verwachten, dat dit ook in het leven
der Turksche vrouw het geval is.
Een feit is, dat zy thans héél wat
meer vryheid geniet, dan een aantal
jaren terug, toen zy nog veilig ach
ter de getraliede vensters van den
harem woonde en zich niet onge
sluierd op straat mocht begeven. Wat
een hemelsbreed verschil was dit le
ven in vergelijking met de groote vry
heid, die de moderne vrouwen eu
meisjes vay Turkije thans genieten!
Alhoewel zij deelnemen aan het
openbare leven en vele beroepen voor
haar openstaan, hebben zij zich op
één punt aan oude tradities gehou
den, n.i. wat betreft het bezoeken van
restaurants en koffiehuizen. Slechts
zéér zelden zal men in dergelijke ge
legenheden Mohammedaansche vrou
wen ontmoeten.
In andere opzichten geniet de
Turksche vrouw niet minder vryheid
dan de vrouwen in niet-Mohamme-
daansche landen.
HET NIEUWE BAYREUTH.
gelang van den welstand der bewo
ners.
Badkamers, liften noch centraiu
verwarming ontbreken in deze flat
woningen evenmin als ander modern
comfort. Kamers met groote, breedc
vensters maken het mogelijk, dat
licht, lucht en zon binnen komen en
vormen een groot verschil met de
vroegere harem-verblijven.
Waar het geheele leven der Turk
sche vrouw zoo volkomen anders ge
worden is, zal het geen verwondering
behoeven te wekken, dat het kleeding-
vraagstuk aller belangstelling heeft.
Verdwenen zyn de lange, wijde, zij
den pofbroeken en tevens de sluiers.
Zy hebben plaats moeten maken voor
alles, wat de mode-koningin voor de
buitenlandsche zusteren decreteert.
De Turksche vrouw heeft groote
belangstelling voor de nieuwste mo
debladen shows en salons de couture
en weet met veel gratie haar robes
de soir, bontjasjes en moderne hoe
den te dragen, alsmede alle mogelijke
andere Parjjsche nouveauté's.
De oude kleeding heeft afgedaan.
Zijden pofbroeken, kleurige jasjes
en sluiers behooren tot de curiositei
ten, waarvan naast andere histori
sche souvenirs in de vitrines der mu
sea een plaatsje is ingeruimd, opdat
toekomstige generaties zich een beeld
zullen kunnen vormen van hoe het
éénmaal was.
De verschillende inrichtingen voor
middelbaar en hooger onderwijs, als
mede technische scholen, worden door
jonge meisjes bezocht. Zij, die mid
delbaar onderwijs genoten hebben,
komen voor vele betrekkingen in aan
merking en hebben dan dezelfde
rechten als de mannen. Op haar
twintigste jaar hebben de Turksche
meisjes actief en passief stemrecht,
waardoor het mogelijk is, dat vrou-*
wen in het parlement zitting hebben.
Thans heeft men reeds 18 vrouwe
lijke parlementsleden.
'Vele academisch gevormde vrou
wen nemen vooraanstaande plaatsen
in het openbare leven in, zooals o.a.
Meliclia Kemal, een zeer bekwaam
rechter in het gerechtshof Istanboel.
Het civiele gerecht, dat uitspraak
doet bij echtscheidingsprocedures,
telt vele vrouwelijke advocaten. Niet
minder groot is het aantal vrouwe
lijke artsen, van wie velen zich in
vrouwen- en kinderziekten hebben
gespecialiseerd. De meesten harer
studeeren, nadat zij haar artsexamen
hebben afgelegd, nog aan buitenland
sche universiteiten of werken elders
in klinieken.
Vele vrouwen oefenen een of an
der beroep uit in den handel, werken
op kantoren of in warenhuizen. De
verkoopsters der groote magazijnen
moeten tenminste één vreemde taal
beheerschen.
In vele voorname restaurants is
een vrouw met de leiding belast, ter
wijl zij de gasten ook ontvangt en
toeziet, dat aan hun wenschen tege
moet wordt gekomen. Meestal wordt
deze functie door Russische vrouwen
vervuld, aangezien zy verschillende
talen machtig zijn.
In verschillende bedrijven en ook
in diverse huishoudingen treft men
Grieksche en Armeensche hulpkrach
ten aan. k
Verschillende takken van sport
worden door de Turksche vrouwen
beoefend en alhoewel dit eerst sedert
de laatste vyftien jaren mogelyk is,
presteeren zij reeds veel op dit ge-
bied.
Te veel echtscheidingen.
Huwelijken worden op het bureau
van den Burgerlijken Stand gesloten,
terwijl de kerkelijke trouw door den
Hodsja facultatief is. In tegenstel
ling met de tradities, die men in het
oude Turkije placht te volgen, heeft
niet de vader alleen zeggenschap
waar het de keuze van een echtgenoot
geldt. Het moderne meisje huldigt
ook hieromtrent gewijzigde begrip
pen en heeft in deze de beslissing.
Slechts op het platteland verkoopt
de vader zijn dochter nog aan den
huwelykscandidaat, terwijl in de ste
den de rollen dreigen om te keeren
en de vader zyn dochter een min of
meer bescheiden bruidschat meegeeft
naar gelang van zijn welstand.
Nadat het huwelijk gesloten is,
wordt het jonge echtpaar een trouw-
acte uitgereikt .waarop o.m. hun bei
der portretten voorkomen.
Deze acte moet bij aanvraag
steeds getoond worden indien de
echtelieden in een hotel wenschen
te logeeren, tenzij zij in het bezit zjjn
van een buitenlandschen pas- Tot voor
korten tijd vonden scheidingen op ge
makkelijke wijze plaats; zy waren
dan ook aan de orde van den dag. De
overheid heeft gemeend hieraan paal
en perk te moeten stellen en heeft
thans bezwarende bepalingen inge
voerd, in de hoop, de huwelijksban
den „hechter" te maken!
Vrijwel steeds trouwen Turken met
de meisjes van hun land; zelden ko
men huwelijken met buitenlandsche
vrouwen voor. Het komt een enkele
maal voor, dat een Mohammedaan
een Christenvrouw trouwt; doch het
behoort tot de zeldzaamheden dat een
huwelijk gesloten wordt tusschen een
Mohammedaansche vrouw en een
Christen.
Over het algemeen kan men zeg
gen dat de Turksche vrouwen zich
buitengewoon vlug aan de gewijzigde
toestanden in haar land hebben we
ten aan te passenen zeker dient het
vermelding, dat van de verkregen
vryheid slechts zelden misbruik ge
maakt wordt. Ondanks alle hervor
mingen, die het nieuwe regime ge
bracht heeft en de mogelijkheid om
te studeeren en allerlei betrekkingen
te vervullen, koestert het meerendeei
dezer vrouwen diep in haar hart den
wensch eenmaal haar hoogste roe
ping te mogen vervullen, n.l. die van
vrouw en moeder te zijn! Ondanks
alle emancipatie kan de ware vrouw
zich hiérvan niet los makennu niet
en wellicht nooit
OP HEfT iHANSJSCHIpMM PILEIN. J
HET HUIS BER DUnSOBE OPVOEDING EN CUMUUK
J I
Van oudsher is gedebatteerd over
de vraag wie ouder isde kip of het
ei. Voor de bewoners van de vele
eilanden in Midden-Amerika ligt het
probleem elders; daar vraagt men
zich af of de vrouw des huizes kip
met kaas of kaas met kip op tafel
moet brengen .Maar hoe deze keuze
ook uitvalt, men is het er wel over
eens, dat in beide gevallen het ge
recht het beste bereid wordt met Hol
landsche kaas, die daar zeer in aan
zien is. Niet alleen in onze West, ook
op de eilanden, die behooren tot de
groote Antillen wordt n.l. by voor
keur onze Edammer gebruikt voor
deze combinatie, waarvan de eene
vorm in het Spaansch Queso relleno
opnieuw gevulde kaas wordt ge
noemd.
Men neemt daartoe een heel Edam
mertje, waarvan het kapje is afge
sneden, en de inhoud met een lepel is
uitgeschept.
J In ons land was deze handeling
vroeger ook zeer bekend; nog niet
i zoolang geleden heeft Martine Wit
top Koning in een artikel„Een oud
gebruik in eere hersteld" deze ge-
woonte, die zij zich van logeerpartij -
tjes by haar grootouders herinnerde,
onder de aandacht van de huisvrou
wen van onzen tijd gebracht en haar
aangespoord daarmede eens een proef
te nemen.
Indien men bij dit uithollen wat
voorzichtig te werk gaat, blijft de
korst onbeschadigd en deze nu speelt
bij het bovengenoemde gerecht een
voornamen rol. Men vult de holte
met stukjes kip, vermengd met wat
gare macaroni, plaatst de bol in een
vuurvasten schoten en zet dezen on
geveer een half uur in den oven. De
smaak van het land vordert, dat de
binnenzijde der kaas rykelijk met
kruiden wordt bestrooid, zonder wel
ke men zich daar geen goed gerecht
kan voorstellen.
Doch ook voor „Kip met kaas"
wordt ons nationaal product als bij
zonder geschikt genoemd. Deze wordt
gemalen of geraspt .(eventueel met
macaroni vermengd) en gekruid
waarna men er het binnenste van een
Kip mee vult. Vervolgens wordt de
opening dichtgenaaid, zooals ook na
andere vullingen (rijst, champignons,
truffels e.d.) gebeurt en de kip ge
braden tot ze mooi bruin van kleur is.
Wellicht biedt een dezer gebruiks
mogelijkheden van Hollandsche kaas
aan de ondernemende huisvrouw te
onzent de gelegenheid haar gezin
deze West-Indische lekkernij eens
voor te zetten!