0°2
SS.7rs
“KSi
Antoon Dessing
Deze Courant komt in vele duizenden gezinnen Gegarandeerde oplage 85U0
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
n?mI^S?T9IVD^.T?0DEG<tAV]EN’ BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPÈLLu;,
rxTT,rk™TAmm enz.
No. 19980
Zaterdag 11 Maart 1939
nk
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
enhuizen
ex
Regenmantels
Beveiliging der Goudsche Glazen tegen luchtaanvallen.
Een belangrijk rapport van Dr. J. Kalf.
BESCHERMING VAN KUNSTWERKEN TEGEN
OORLOGSGEVAAR.
LENTETIJD
VITRAGETIJD
VITRAGES
J.G.POTHARST&Zn.
GOUDA,
KLEIWEG 90 - 92 - 96.
EERSTE BLAD.
imann
Opvolging van den
ttoesoenoenan.
i'angeran kioiigauem aangewezen.
Aneua seint uit Batavia, uat ae gou
verneur teiegianscn aan uen gouverneur
van boio Dexxcnvue, uat Bangexan tian-
gaoexu uoor ue regeering is oeotema oxn
uen boesoeaoenan op te voigen.
‘L
1
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN.
■termeer.
O'
Het spreekwoord zegt:
Maart roert zün staart.
Met DESSING’s KOLEN
in Uw haard.
brandstoffenhandel,
TeL 2404, Oosthaven 24.
Gabardine
Tweed enz.
Britsche hoop op bespreking inzake een
bewapeningsbeperking.
ING 6 APRIL
uchtv. KonhAluj«
S-W'Xïn*
c.nl naar Uw
IS A'DAM-SYDNEY,
én reis Indlé/Zul
v per KLM/KNILM
E ROZENHOF" «6000
ruwen In Nederland
IEKKOEIEN I 6000/
zwartbont veeslag
JTO RdÖËNfëÓÖóT
3916.000 L benzine.
en, belasting. ve"J
'RACHT PRIJZEN.
a- d- Usnel
77e Jaargang
Enorme Keuze
Balgooi, 83 j.
<e vergoeding L. 0.
939 stellen B. en W. vwr
de gemeentelijke vergoe-
rt. 103 der L.O.-wet voor
dorp vast te stellen op
de school aan de Roth
e bedragen dienen ied°re
ar een kwart beschikbaar
kvolking.
ie Joode van Moordrecht,
erkel.
v. d, Dool naar Benthui-
'f naar Moercapelle.
:erlijke Stand.
izabeth, d. van C. BreeJijt
het ministerie van overzeesche handel,
R. 8 Hudson, heeft gisteren medegedeeld
dat de Brioche regeering voornemem ia
an schoolverzuim.
ling tot lid van de Com-
g van Schoolverzuim zjjn
en C. H. v. d. Dool en G
teele belasting.
de belasting worden 150—
even én op de gemeente,
opcenten.
een plan ter bestrijding van de stedelijke
werkloosheid, spoedig ter kennis van de
Staten-Generaal zullen worden gebracht.
WIJ ETALEEREN EEN GREEP
UIT ONZE ENORME KEUS
J. W. Voskamp, SO j. a
J-
P.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Beveiliging der kerkglazen alleen
mogelijk door ze uit te nemen.
Het eenige middel om gebrandschilderdJ
glazen tt redden, is ze uitnemen en vervce-
ren. De wijze waarop in Nederland het glas
inde vensters bevestigd ia, maakt het bui
tengewoon moeilijk en tydroovend. Dr. Kalf
heeft voor één geval de' kerk te Edam
een plan laten maken voor het uitnemen
en opbergen van de 35 gebrandschilderde
glazen (omstreeks 700 paneelen) door den
glazenier die ze hersteld heeft, den heer
W. Bogtinan. Volgens dit plan zou het mo-
gelyk ?ijn deze glazen in veiligheid t*
brengen in omstreeks 4 weken, wanneer
daarvoor beschikbaar zijn drie groepen van
elk zes man (samengesteld uit 2 glas-in-
loodwerkers, 2 huisschilders en 2 sterke
bouwvakarbeiders, die vertrouwd zijn met
ateigerwerk) en de materialen voor de stel
gers en voor het samenstellen der atellin-
gen, waarin het glas geborgen moet wor-
den. aanwezig zijn.
Het is duidelijk, dat voor gemeenten, ge
legen in de eerste en tweede gevarenklaese
lidie Ijsclub.
ikeuring van Ged. Staten
voor aan de Ijsclub voor
ort van de zwemgelegen.
en subsidie te verlseneo
Ui veroana nxcrmcae is ae gouverneur
geiuacnuga om onaernanaeungen. uo
openen over een nieuw poiiwea cuxaract.
Verwacnt kan woiuen aat ue oegxju*©-
len van net contract uoor aen aaxuuuan-
aen Vorst, die aen utei van zijne noug-
heid zaï dragen, zuuen woruen onutT-
senreven.
Hieraan kan nog worden toegevoegd,
dat de installatie ongeveer in Mei zal
geschieden.
Pangerun Hangabehi is 53 jaar. Vorig
jaar oracnt hij een bezoek aan Neder
land ais aigevaardigde van den boeaoe-
noenan by nee regeeringsjubueum van
H. M. de Koningin. Ijjoens zyn verbiijï
in Nederland bezocht ny de Plateelbak
kerij Zuid-Hoiiand en bracht ook een
langdurig bezoek aan de Sint Janskerk,
waar hij werd rondgeleid door den heer
C. van Krimpen, voorzitter van de Res-
tauratiecommissie en kerkvoogd van de
Sint Janskerk, Mr. A. A. J. Ryksen, voor
zitter der Tentoonstellingsconunissie on
den heer F. Tieter, secretaris van de
V.V.V. Gouda.
BESTRIJDING DER
WERKLOOSHEID.
Regeering zal weldra met plannen
voor den dag komen.
De minister van Economische Zaken,
mr. C. P. M. Romme, heeft in de Eerste
Kamer medegedeeld, dat de door een
commissie uitgewerkte plannen, geba-
UW*'
de Brltsche industrie zoo veel mogelijk
te steunen bij transacties met het bui
tenland. De reis, welke hij naar het bui
tenland zal maken, Is een der eerste
stappen op dezen weg. Hudson verklaar
de zeer optimistisch te zijn en te ver
wachten, dat aan het einde van het jaar
Groot-Brittannië in nog beter toestand
zal zijn dan thans. Hij verklaarde, dat
de besprekingen, welke hij jn Duitsch-
land zal voeren, de zeer belangrijke be
sprekingen, welke thans worden gehou
den tusschen de industrieelen. van beide
landen zullen afstuiten.
Amnestie in Oostenrijk.
Ter gelegenheid der herdenking van
den An&cmuss zal morgen een politieke
amnestie worden uitgevaardigd, ais ge-
voig waarvan ouo „arische'" politieke ge
vangenen zullen women vrijgelaten.
Sciiuscnnigg’benoort met tot hen.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
15 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buitan Gouda en den bexorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Advertentién in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prga.
INGEZONDEN MEDEDEEUNGEN1-4 regels ƒ2.25, elke regel meer 0,50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentién en ingezonden mededeelingen bij contract tot zeej geredueeerden
prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentién kunnn worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boek
handelaren, Advertentiebureau* en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
den Dom te Utrecht.
Op deze wijze zou het mooiste van oj>’
oude gebrandschilderd glas en het merk
waardigste van het moderne worden gered.
Het gaat in het geheel om omstreeks 4300
paneelen een zeer gering aantal als men
bedenkt dat er alleen in de kathedraal van
Chartres 7500 paneelen zijn.
De belangrijkste series glazen in minder
bedreigde plaatsen als Edam, Hoorn, de
Rijp zouden volgens het aanzienlijk minder
kostbare svsteem-Bogitman kunnen worden
geborgen. Ook deze redding behoort in vre
destijd te worden voorbereid.
„Speciaal beschermde” gebouwen.
Bescherming tegen requisite.
In de aan het rapport van Dr. Kalf toe
gevoegde bijlagen is ook een lijst opgeno-
men van „speciaal beschermde” gebouwen,
waarop voorkomen de St. Janskerk en toren
het Stadhuis en de Waag. Voorts is opge
nomen een lijst van tegen requisite te be
hoeden carillons opgemaakt door de klok
kensectie van den Nederlandschen klokken
en Orgelraad, waarop het carillon van dei:
toren der St. Janskerk is geplaatst, dat uit
87 klokken bestaat. Het orrel in de S*
meenteraad.
ende raadsvergadering zal
ooijman als opvolger van
t worden beëedigd,
Janskerk dat in 1736 is gebouwd, is
opgenomen op de lijst van tegen requisitie
te behoeden orgels, welke lijst is opgemaakt
door de orgelsectie van den Klokken- en Or
gelraad.
Bescherming van kunstwerken tegen
oorlogsgevaar door Dr. J. Kalf, Directeur
van het Ryksbureau voor de Monumentsn-
I zorg.
’s-Gravenhage Algemeene Landsdruk
kerij. (Niet in den handel).
orsteenbrand.
de- brandweer alhier ge
lat er brand was uitge-
in een schoorsteen van
i Schenkelweg. Het bleek
'rijpen noodzakelijk was.
nzende perceel, de boel
eer J. Kkans liep ook
Het gelukte de brand-
in den schoorsteen k
id te blusschén.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwartaal ƒ3.15
Abonnementen werden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
bjj owe agenten en loopem, den boekhandel en de postkantoren.
Onxe bureaux ztfn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
[Diere. 2745. Postrekening 48400.
steiger waren gefotografeerd. Begin Juni
1918 werd met het uitnemen begonnen en
6 November d.a.v. kon het werk, wegens
wapenstilstand worden gestaakt. Deze voor
zorg is niet overbodig gebleken, want in
den nacht van 15 op 16 Augustus is Char
tres uit de lucht gebombardeerd. Als nood-
dichting werd het. glas vervangen door op
stevige houten ramen gespannen kaasdoek.
De kosten van dit reusachtige werk hebben
bedragen frs. 97.911.
Belangrijk rapport van Dr. J. Kalf.
De vraag of de Goudsche kerkglazen
tegen oorlogsgevaar kunnen worden bevei
ligd wordt thans opnieuw naar voren ge
bracht nu Dr. J. Kalf, directeur van het
Ryksbureau en secretaris der Rykscomims-
sie voor de Monumentenzorg in opdracht
van den Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen van 1929 aan de
Rykscommissie een zeer belangrijk rap
port heeft uitgebracht over de bescher
ming van kunstwerken tegen oorlogsge
vaar*), waarin ook in het bijzonder
aandacht aan de beveiliging van de kerkge
bouwen en de kerkglazen wordt gewijd.
Beveiliging van kerkgebouwen.
In dit rapport, waaraan wy. de hierboven
genoemde gegevens hebben ontleend, wor-,
den belangryke adviezen gegeven tegen de
gevolgen van het inslaan van brisant, en
brandbommen in kerkgebouwen en hoe de
objecten van kunstwaarde, welke zich daar
binnen bevinden kunnen worden beschermd
door te voren kokers of kasten van on
brandbaar materiaal om de kunstwerken re
bouwen, om deze daarna te beveiligen met
zeegras-matrassen met onbrandbare tijk en
zand in onbrandbare zakken.
Wil deze bescherming kunnen worden
uitgevoerd in den uiterst korten tijd, die
daarvoor beschikbaar zal zyn, dan dienen
de noodige onderdeden in vredestijd te
worden gereedgemaakt en opgeslagen cn
zullen daarvoor geïnstrueerde arbeiders, die
by de mobilisatie beschikbaar blyven, zica
jaarlyks moeten oefenen in de opstelling,
by welke gelegenheid de toestand, waai’n
de materialen zich bevinden, tevens gecoi -
troleerd kan worden.
Des te aangenamer is het‘dan thuis
na zoo verbeterd, dat men In alle Euro-
peesche kanselarijen een zeer groote op-
Juchtlng kan constateeren. j
De parlementaire staatssecretaris van seerd op het plan-Westhoff, benevens
van melkveehouders,
art zal hot tentoonstel,
inette” bij het dorp Hg.
n dan zal des avonds
gaderlng van melkvee-
□rdracht met land, en
ehouden worden.
Internationale politieke sfeer aan
merkelijk opgehelderd.
In Brltsche politieke kringen wijdt men
aandacht aan de mogelijkheid van be
sprekingen tusschen de Europeesche na
ties over ontwapening, zulks op grond
van de verbetering in den in
ternationalen toestand. Men
heelt den indruk, dat wanneer de ge
schilpunten tusschen Italië en Frankrijk
tot een oplossing kunnen worden ge
bracht en er is geen reden om te ge-
looven, dat zij niet vriendschappelijk ge
regeld kunnen worden de si eer gun
stig zou zijn voor een poging om tot be
wapeningsbeperking te komen. Men ge7
looft te Londen, dat het tot stand komen
van zelfs een beperkte overeenkomst ten
aanzien, van de ontwapening zou strek
ken tot een verdere verbetering van den
internationalen toestand, hetgeen gun
stig zou zijn voor een herleving van
den internationalen handel.
Men legt den nadruk op het belang van
het bezoek van de ministers Oliver Stan
ley en Hudson aan Duitschiand en ook
aan de besprekingen, die thans tusschen
Britsche en Duitsche industrieelen ge
voerd worden.
Chamberlain’s plan voor een
conferentie.
Minister-president Neville Chamber-
lain zal volgens gewoonlijk goed inge
lichte Britsche politieke kringen vóór het
einde van het jaar pogun den vrede in
Europa te bevestigen. Hij zou van de
huidige ontspanning gebruik willen ma
ken om een conierentie der groote mo
gendheden bijeen te roepen, welke tot
voornaamste doei zou hebben de beper
king van de bewapening te bestudeeren.
Binnenkort zullen de voornaamste
hooidsteden worden gepolst en wanneer
het resultaat hiervan bekend zal zijn zal
de minister-president een beslissing ne
men. In officieele kringen te Londen gaf
men gisteravond te verstaan, dat het
einde van den oorlog In Spanje niet lang
zal uitblijven. Het einde van het Spaan-
sche conflict zal dan door Groot-Brit
tannië tot aanleiding worden genomen
om het vredeswerk in Europa voort te
zetten en het wederzij dsch vertrouwen
te herstellen.
Mackenzie King, de Canadeesche mi
nister-president, heeft in het Lagerhuis
te Ottawa verklaard, dat hij tot zijn ge
noegen kon zeggen, dat de hemel den
laatsten tijd aanzienlijk is opgehelderd.
In alle Europeesche hoofdsteden, zeide
hij, heeft men enkele weken geleden
groote bezorgdheid getoond ten aanzien
van de ontwikkeling van den toestand
in geheel Europa. Deze toestand is daar-
van Landbouw.
laart zal in de zaal van
Soerop oen openb. ÏB_
n gehouden uitga»™.
van Landbouw, met als
A., secretaris van ha
nderwerp: De door
de consumptiemelkreK.
■ogelijkhedon In de ka-
rpOEN vorig jaar de tentoonstelling „De
Goudsche Glazen” is gehouden, ia tij
dens deze tentoonstelling, zoowel als by de
voorbereiding daarvay, meermalen de vraag
geopperd of het mogelijk zou zijn deze
kerkglazen, die van zoo onschatbare waar
de zijn, in geval van oorlog te bescherm on
tegen aanvallen van uit de lucht. De er
varing in den wereldoorlog opgedaan gaf
teker alle aanleiding tot die vragen. Want
hoewel door de tweede Haagsche Vredes
conferentie, in 1907 gehouden, een regle
ment is vastgesteld voor den oorlog te land
waarvan artikel 29 bepaalt dat bij belege
ringen en bombardementen alle maatrege
len moeten wórden genomen om zooveel
mogeltfk te voorkomen dat gebouwen, be
stemd voor den eeredienst, voor kunsten en
wetenschappen en voor liefdadigheid, histo
rische monumenten, op voorwaarde d’-t
deze niet worden benut voor militaire doel
einden, worden vernietigd, is van het spa-
ren van die gebouwen niet veel terecht
gekomen, Het is plicht der belegerden, zoo
zegt dit artikel 29, deze gebouwen van spe
ciale duidelijk zichtbare tcekenen te vooi-
zien, welke kenteekenen aan den belegeraar
moeten worden medegedeeld.
Bescherming bij verdrag van gein
practische beteekenis.
In het reglement voor den oorlog ter zee
is aangegeven dat deze kenteekenen moe-
ten bestaan uit „groote stijve, rechthoeki
ge paneelen, volgens een diagonaal verdeeld
in twee driehoeken, de bovenste zwart en
de onderste wit.
De oorlogspractijk heeft aangetoond nat
ae partij, die een der frier bedoelde gebou
wen beschoot, zich er steeds op heeft be
roepen dat èf de kenteekenen niet waren
aangebracht, dan wel niet voldoende zicht
baar waren, deze niet aan de aanvallende
party waren medegedeeld of wel dat de
beschpten gebouwen als militaire observa
tieposten waren gebruikt.
Nog veel gebrandschilderd glas
gespaard.
Dat zeer veel van het gebrand schil-
derde glas dat vele Fransche kerken thans
nog bezitten, aan de vernietiging is ontko
len, is te danken aan de tydige berging
daarvan. Parysche brandweerlieden haalden
het weg uit de kathedraal van Amiëns; het
werd ook gered uit de kerken van Locon,
Thann, Chalons, Pont-a-Mousson, Epernay
«n Soissons, Reims en andere plaatsen, wel-
he in de gevechtszónes lagen. In Reims,
waar men eerst met de berging begon toen
a> veel verloren was, baarde dit werk bij
zondere moeilijkheden, omdat men geen
«teigers by de vensters durfde oprichten,
uit vrees, dat de Duitschers een militaire
bedoeling daarachter zouden zoeken efi ze
wouden beschieten. Met de hulp van een
sectie van de Parfrsche brandweer hebben
toen twee glazeniers het glas uit de ven-'
zters gehaald door, bij nacht en by mistig
*eer, langs de brugdjzers tot duizelingwek
hende hoogte naar boven te klimmen. Het
laatste heeft men de glazen uit de kathe
draal van Chartres alle uitgenomen, nalat
zij te voren met behulp van een inwendigen
m schoolverzuim.
Issle van wering V9n
tol voorzitter ten»™
Hout en tot sectetari,,
ie.
fiOUDSCHË (01 KAM.
en daartoe behoort Gouda in tyd van
oorlog geen vier weken tyd beschikbaar is,
doch dat de berging der glazen in één of
twee dagen moet kunnen geschieden. Dit 's
alleen mogelijk, wanneer in vredestijd de
bevestiging der glazen zoo radicaal wo^dt
veranderd, dat zij zonder eenig breekwerk
cf snijden van loodslakken met een eenvou
dige beweging, desnoods door niet-vaklie-
den, kunnen worden uitgenomen. Zoo oor
deelt Dr. Kalf.
Beveiliging der kerkglazen te
Chartres.
In de beroemde kathedraal van Chartres
in het Kasteelengebied van de Loire in
Frankrijk gelegen, heeft men by de
'J-.erplaatsing der glazen na de restau
ratie rekening gehouden met het uit
nemen van het glas in oorlogstijd
De daartoe deels reeds getroffen maatrege
len moeten hierin bestaan dat de glaspi-
neelen in ijzeren randen zyn gevat en zoo
danig met schroeven bevestigd, dat zfr in
een oogenblik uitgenomen kunnen worden
en dat op de gewelven van de kathediaal
het noodige materiaal is opgselagen vcor
stalen steigers. Deze stellingen, voor ieder
r.^am één, die in 40 50 minuten in elkan
der kunnen worden gezet, zyn voorzien var
5 vloeren van plaatijzer, op elk waarvan
twee speciaal geoefende mannen aan net
werk worden gezet. In- het geheel zouder
840 man noodig zijn om in enkele uren de
glaspaneelen uit te nemen en in daartoe
gereed gehouden ijzeren kistjes af te hij
séhen en te vervoeren naar in de nabijhe’d
gelegen ondergrondsche toevluchten.
Dr. Kalf acht het zeker nuttig het tt
Chartres toegepaste systeem tre plaatse tf
bestudeeren, doch is van oordeel dat in af
wochting daarvan de'in Nederland te tref
/en voorzieningen wel in groote trekke’:
kunnen worden aangegeven als volgt;
Beveiliging der belangrijkste kerk
glazen in ons land.
Om by mobilisatie van or^ leger gemnk-
kèlyk uitneembaar en zonder gevaar van
breuk vervoerbaar te worden gemaakt, die
nen de glaspaueelen niet in ijzeren, doch
in bronzen ramen gevat, tocht- en water
dicht sluitend in tusschen de venstermeg-
gen, stijlen en brugiijzers aangebrachte
bronzen frames, natuurlijk op zoodanige
wijze, dat zij snel kunnen worden losge
maakt. Er moet materiaal aanwezig zijn
voor in korten tyd monteerbare stalen stel
lingen, voldoende om een zeker aantal ven
sters tegelijk te kunnen besteigeren. Bfr
lederen steiger behooren eenige kistj-s
voor het aflaten der paneelen. Voor Je
glazen in de hooge lichtbeuk van onze St.
Janskerk, te hoog om besteigerd te worden.
?al men een Magyrusladder van de brand
weer moeten leenen,
De berging der glazen kan het best ge
schieden in het gebouw, waarin zij zich be
vinden. Al het materiaal om de daartoe
noodige stellingen en mantelinge» te ma
ken, dient dus in vredestijd aangeschaft er
in of by het gebouw opgeslagen te worden.
Er moet ook voor gezorgd worden dat d»5
met gaas bespannen horren, die gewoonlijk
ter bescherming van het glas zij’n aange
bracht, gemakkelyk kunnen worden verwij
derd. Voor de nooddlchting acht Dr. Kalt
het met het oog op de fatale werking van
den luchtdruk bfr de ontploffing van een
in het gebouw inslaande bom. ten zeerste
geraden geen glas in de vensters te plaat
sen, doch deze te dichten met geolied doek
of papier, dat op de horren wordt gespan
nen.
De hooge kosten, die deze maatregel ar
vorderen, maken het tot een plicht ze te
beperken tot de.glazen in gemeenten uit de
eerste en tweede gevarenklasse. Dit is de
beglazing van 28 groote en 20 kleine
vensters in de Goudsche St
Janskerk, 3 vensters in de Oude en één
in de Nieuwe kerk te Amsterdam, gedeplter
van twee vensters in de Prinsenkapel van
de Groote kerk te Breda, 16 vensters in de
Nieuwe kerk te Delft, 2 in de Groote kerk
in den Haag en de 2 tran«ept-vensters 'in