Maaren Stemt De Witt Wijnen DE KWARTJES RUBRIEK goudsche courant STOFZUIGERS Voor MODERNE BIJOUTERIEËN, zooals Zaterdag 17 Juni 1939 Tweede blad Middenstandswoningen twee nieuwgebouwde EEN GROOTE SORTEERING G. A. BELONJE, Lange Tiendeweg 96, Telefoon 2235. D.K.W. Automobielen Off. Agente voor Gouda e. o. Goedhart an da Bruvn TELEF. 96 SCHOONHOVEN ARMBANDEN, BROCHES, COLLIERS, RINGEN, OOR KNOPPEN, GITCOLS enz. is het beste adres Voor alle Vrijzinnigen geldt: Eendracht maakt macht Tweedracht breekt kraoht Vrijzinnigen sta pal WIJ winnen overal ELKEN ZATERDAG KWARTJES-RUBRIEK fa. G. L. KAAS Voor smakelijke Kaas en volvette Kilokaas jes is ook voor wederverkoo- pers t adres P. G. Teekens, Kaashandel in 't groot en klein. Gouwe 55, Tel. 2102, Gouda. Ds. Grisnigt KAM PEERTENTEN ENGÈLS. Muziekschool DE BEUN, de GESCHIEDENIS VAN HET „HUIS TEN BOSCH". Van zijn stichting, in 1645, tot heden. Chamberlain en het paard van Troye. Engeland, het land der vrijheid. Brieven uit de Hofstad. HUUR VERLAGING. TE HUUR aan de Sophiastrftat twee nette en aan de Krngerlaan. Bevr. Makelaar HOGENDOORN, j Burg. Martensstraat 8. vindt U bij ZIE ETALAGE. VRAAGT PRIJS EN DEMONSTRATIE. Wijdstraat 13 KST a>a mm mm mm Baa A- - -m. Gezamenlijke ll|gt van Liberalen en Vrijzinnig Democraten plaatsen wjj in de kleine advertenties tegen een tarief van 1—8 smalle tekst regels 0.26, elke'regel meer 10 cent bfl vooruitbetaling. Vdpr advertenties onder nummer aan bet Bureau 10 ct. verhooging. Brieven kunnen ALLEEN worden afgehaald eiken dag van 9—6 uur, Zaterdags van 9—1 uur. POKON voor Uw Kamerplanten i' Mevr. Klaarenbeek, Kruger- k- laan 30, vraagt een net Dagmeisje, P.G. Meisje gevr. voor directie wagen, leeft. c.a. 17 jaar. anmelden Zaterdag- tusschen "ur Garage van Hoorn, Jeruzalemstraat 8. Jongen gevraagd. Aanmelden Zaterd. tusschen 5 en 7 u. Gar. v. Hoorn, Jeruzalemstraat 8. Jongen gevraagd, 1415 jaar. E. J. Wientjes,'Keizerstraat. Dagdienstbode gevraagd, in klein gezin, zelfstandig kunnen de werken en koken. Aanmelden 's avonds na 7 u. Gouwe 236. Een net Meisje gevraagd. T. G. van Loon, N. Markt 27. Gevraagd een Jongen voor de tuin. Voorwdllens 149a. Gevr. Kappersleerling om in het vak opgeleid te worden. Bep den Edel, Spoorstraat 5. Net Meisje gevr. v. morgen uren. Vryd. geh. dag., zelfst. Kunn. werken, P.G., n. ben. 16 jaar. Gouwe 51. Heerenkapper gevraagd, in- of extern, goed kunnende scheren. Br. No. 4095 bur. v. d. blad. Nette heldere Werkster b. z. a0.25 per uur. Br. No. 4097 bur. v. d. blad. Actief Colporteur gevraagd, in bezit van rybewys. Br. No. 4098 bur. v. d. blad. Een net Persoon gevraagd in bezit van rybewijs, voor col portage. By gebleken geschikt heid loon pl. provisie. Br. No. 4099 bur, y. d. blad. B.z:a. jonge Reiziger, goed bekend *>m bakkers en kruide niers te bezoeken, voor Gouda en omstreken. Br. No. 4100 bur. v. d. blad. Gevr. voor 3 mnd. aank. Kan toorbediende, m. of vr., goed kunn. typen. Mulo-dipl. strekt tot aanbev. Br. no. 4101 bur. bl. Mevr. Rensma, Re gent esse- plantsoen 28 vraagt een nette Dienstbode. B.z.a. net Buitenmeisje, voor halve of heele dagen, P.G. Br. No. 4107 bur. v. d. blad. Flinke Jongen gevr., 14 jaar Sigarenfabr. H. J. v. d. Valk, Raam 270. Voor verschill. LIMONADES UIT HET IJS naar VAN ZOOMERENS EETHUIS Stoofsteeg 16 Tel. 3663. B.z.a. gedipl. Costumier? v. net maken van Japonnen en Mantels, v. d. Palmstraat 6>1. Gevr. flinke Jongen voor het bedienen der treinen. Loon met verval 7.Stationsboekhan del, Perron. Pypen- en Aardewerkfabriek de Jong, Kleiweg 42, Jongens en Meisjes gevraagd. Gevraagd NAAISTERS, AANK. NAAISTERS en LEERLINGEN. Eirma S. L. Cats, Zeuge straat 2, Gouda. Wordt gezocht een thuis voor een mooi Poesje. Westerkade 5. Jongens, 15-17 j, gevraagd. Fa. W. Koemans Zn., Zak- kenhandel, N. Gouwe 1, Gouda Net Meisje gevr. voor h. d., Vryd. geh. d. niet ouder dan 16 j. Kleiweg 16. Dir. voor noodhulp een aan komend Meisje gevraagd. Verl. IJssellaan 181. Net Meisje gevraagd voor halve dagen. Emmastraat 3. Engelsche Conversatielessen gratis aangeb. Iedere Vrijdag avond 8 uur. Spieringstraat 49. Jongen en een Meisje gcr. Aardewerkfabriek Gouda", Zeugestraat 36. Ged. Costumière zoekt eenige naaihuizen, werkt ook aan huis. N. Haven 45e. Gevraagd flinke Dienstbode, P.G., circa 18 j. Zondags vrjj. B. M. Singel 73. Gevraagd flinke Dienstbode voor dag en nacht. Emeis, Bleekerssingel 71. Weggeloopen: Gladh. Fox (teef). Verzoeke bericht aan: Stuurman, B. Martenssingel 81. Groote Levensverzekering Mij. vraagt Actieve Vertegenwoordiger. Br. no. 4206 bur. v. d. blad. Eenige waaschen gevraagd, nat, droog of gestreken, nette behandeling, zeer billijk. Kleiwegstraat 14. Tegen eind November gedipl. Kraamverzorgster gevraagd. Br. No. 4149 Bur. v. d. blad. Gezocht: Zit-Slaapkamer met pension door Heer. Br. No. 4094 bur. v. d. blad. Te huur: Woonhuis a. d. Vos- siusstr. 47, 5.76 p. w. Bevr. Kuiperstraat 27. Te huur: Benedenhuis, Bogen 36, 3.25 p. w. Bevr. Reg. plantsoen 11. Te huur op de Gouwe een Benedenhuis, geschikt voor 1 of 2 dames. Huur 3.— p. w. Te bevr. by den Makelaar P. W. de Beun. 5 en 7-pers. Ajuto's voor bin- ïen- en buitenl. m. en z. chauff. Tel. 2986. N. Markt 27. Gevr. Zomerhuisje aan Reeu- wyksche plassen, 30 Juli13 Aug. 4 pers. Prysopg. A. Kees je, School3tr. 53, Ddemen. Te huur: Woonhuis, Geuzen- straat 22, gas en electr. Make laar van Elk, Oosthaven. Te huur: vrij Bovenhuis, droog, veel licht en zon, zeer geschikt voor 1 of 2 menschen. Bevr. IJeerenstraat 39. In het Crabethpark staat een Huis te huur. Huis te huur, Lemdulsteeg No. 12. Te bevr. O. de Boorp- pjes 11, Gouda. Verhuur van Auto's met en zonder chauffeur. Garage van Hoorn, Jeruzalemstraat 8, Tel. 26(73 Te huur: Robaarsteeg 21. 2.90 per week. Te huur ruime Burgerwoning m. grond Weth. Venteweg en Woonhuis, Raam, k 3.50 p. w. Te bevr. Gouwe 55. 2 Woonhuizen en 1 Boven huis te huur, Vest 109, 107, 105. Te bevr. Keizerstraat 67. t Buiten wonen. Mooi huis, gr. tuin 6.50 per week. Bevragen Turfmarkt 113. Nette Woningen te huur k f 2.60 p. w. Opnieuw geverfd en behangen, voorz. van water, gas en electrisch licht. Te bevr. Achter de Vischmarkt 38. Garage te huur op het Weeserf. Te bevr. Krugerlaan 119. Keurige tweezitter Chevrolet met dickyzit te koop, in prima staat. Emtax-Garage, Zeugestr. 4. Te huur een nette Bovenwo ning a. d. Wydstraat. Bevr. Makelaar Hogendoorn, B. Martensstraat 8. Te koop: een gasradiator, eikenh. ledikant m. staaldraad matras Krugerlaan 56. Te koop: best heerenrywiel m. T.naaf en lamp 7.50 en meisjesfiets met T.naaf voor 910 j. Pretoriaplein 2. Verf, glas, vernis, kwasten, enz. by RETZEMA, Stoofsteeg. Speciaal adres. Te koop een Mandoline met tasch. Adres: Spieringstraat 103. Te koop gevr. een Vulhaard en een Gashaard. Br. No. 4112 bur. v. d. blad. Te koop: Wandelwagen, Kinderwagen en Wieg. Reigerstraat 14. Te koop H.D. Motorrijwiel, 1 cyl. Te bevr. Goejanverw. dyk 25. Te koop e<;n Wandelwagentje. Adres: F. W. Reitzstraat 50. Wij hebben te koop: 1 en 2 pers. bedstellen, ledikan^n. waschmachines, dames en hee- renfietsen, linnenkasten, stoelen en tafels, naaimachine, radio's, enz. enz. alles moet weg togpn elk aannemelijk bod. Keizerstraat 66-68. Te koop aangeb". 2-pers. eiken gesch. Ledikant. Const. Huygensstraat 133. Prima Jongensfiets met torpedonaaf, 12 gulden. Kleiweg 101. Merk Heerenrywiel, nog maar weinig «ebruakt, zeer billijk. Kleiweg 101. Pracht Damesrjjwiel 13.60. Kleiweg 101. r Merk Damesrijwiel, 1 ^ïaand gebruikt, zeer billijk. Kleiweg 101. Te koop wegens fam.-oir.st. een prima Philips Radio. Moet weg. Pr. Hendrikstraat 79. Te koop pracht Kinderwagen. Vermeer, R. v. Catsweg 9. Te koop Zeilbootje en 2 pers. Kano t. ejk aann. bod. Bevr. Krugerlaan 187. Te koop Aanhangwagen, achter luxe wagen. Hondel, N. Markt 40. Motorfiets 15 gulden. Kleiweg 101. Te koop aangeb. moderne Kinderwagen. Bevr. Gr. Beatrixstraat 26. Te koop: Een wit Keeshondje, 7 weken oud. Tegen bill, pry's. Bevr. L. Tiendeweg 88. Handkar met fietswielen en zeil en een zonnescherm 1.25 bij 1.75 M. Weth. Venteweg H 105. Geen nieuwe gladjanussen maar fijne oude Roodster zon der blauw 10 Ko. 46 ct., Drie lingen 10 Ko. 35 ct., EigenV 10 Ko. 85 ct. Alleen bij Blok, Raam 178. Prima geurige Krul van Weelde's Rooktabak No. O, 10 cent per Zi ons. Naaimachinemonteur P. O. Wiezer, L. Tiendeweg 71, repareert elk ment Voor de Vacantie: D.K.W., Opel, Chevrolete. Emtax, Zugestraat 4. Voor alle voorkomende tim merwerken en huish. artikelen naar Jac. Boot, Woudstraat 41. Speciaal adres voor raamhor- ren op maat. M. Woerlee v.h. T. Verkaaik. Aanleg Bad, vaste Waschtafels enz. Vakkundig, voordeelig. Naaierstraat. Tel. 3382. Brillantine Russe, heerlijk verfrisschend 10, 25 en 30 ct. Maja poeder met gratis schepje. Voor den zomer Leo Crème 18, 35 ct. B. v. d. Hey, L. Tiende weg 402. AutorijJes 1.50 per uur. Tel. 2986. T. P. van Loon, N. Markt 27. Te koop Damesrjjwiel, z. g. a. nieuw 12.80 en Broedeieren van Kriel Wyandotte. Ketelstraat 77. I A. J. Boeren, gedipl. Radio monteur, O. de Boompjes 115, Gouda. Reparaties aan alle merken radiotoestellen, onder- deelen, enz. enz. Geperste Auto-nummerplaten 2.per stel. Garage van Hoorn, Jeruzalemstraat 8, iel. 2673 Voor Waschmanden en Fietsmanden Nieuwe Markt 28 Voor Reparatie van Rietmeube len en manden, N. Markt 28, W. G. NIEUWVELD. Stoppage in Kleeding, Gordij nen, Tapijten enz. Gouwe 130, 3e huis vanaf Groenendaal. Dekens overtrekken, geheel mach. doorgestikt vanaf 2.25. Dekenfabriek, Gouwe 130. Maandag a.s., 's avonds zeven uur, Gebouw Daniël van Harderwijk. Radio. N.S.F. accu radio te koop. Geh. compleet 12.50. Weth. Venteweg H 85. Mevrouw! Niet alleen de huid heeft haar verzorging noodig niet een goede zeep, maar ook de wasch. Koopt daarom Reform- zeep, U zult daar geen schade lyke bestanddeelen in vinden die het goed aantasten. In prijs dezelfde als Uw ge. wone zeep, koopt daarom eens Reformzeep, dubbel stuk 10 ct. 3 stuks 25 ct,, zeeppoeder 10 ct. p. pak, vlokkenzeep 12% ct. een zak. REFORMHUIS, Tel. 3602 Kleiweg 14. Eén adres voor Uw loodgietrs. werk en Electriciteit Jan Spee, Walestr. 12, Tel. 2826. I Broedeieren van zw. Java- kriel le prijs bekr. 8 ct. Karnemelksloot 130. EENIGST Rij kt, Gedipl. Hor- loger op de Gouwe is W. T. Hoekstra. Het adres voor reparatie en verbouwingen is by J. Hoeksel, Timmer- en Metselbedrijf, Boelekade 128, Tel. 3685. solied werk, scherp conc. pryzen Heeft U last van pijnlyke voeten, eksteroogen, eelt of kalknagels Het wordt pijnloos verwijderd door Zr. van As, Gouwe 138, Tel. 3281. Bruine Padvindersmol. 28-31 1.50, 32-35 1.75, 86-39 1.95 v. Maaren's Schoenhandel Vijverstraat 10. Uw adres voor vuren-, beu ken- en eikenhout, Jan Postmus, Raam 142. Uw costuum ontvlekksn e modelpersen voor 1. G. Roelofs, Walestraat 2. Naaimachine-reparateur. Uitsluitend J. Wiezer, Mosstraat 3 Voor bruiloften en |>artijen VEEMARKTRESTAURANT Gebr. v. d. Hondel, N. Markt. C. J. A. Bredie, Middel an t- straat 19 Na onze Groote Demonstratie van Mei '39 op het voorm. Wereld Jamboree-terrein heb ben wy weder af te geven: Gloednieuwe voor 1/3 v. d. prijs (iets smoe- zeiig) volle garantie, courante maten. Tenten- en Zeilfabrxek „The Indiana", Rotterdam: Coolsingel 85; Utrecht: Mo- reelaepark 1, voorm. Hoofü- gebouw der N.S. Voor Reparatie, Timmerwerk of Verbouwen is Uw goedkoopte adres W. v. d. Laak, Walvisstraat 1. Timmer, en Bouwbedrijf. A. J. WEMPE, Leraar M. O. Joubertstraat 142. Kippenvoeders. Gemengd graan, speciaal ge zuiverd per pond 5 ct. per 10 pd. 48 ct. Legmael 5 ct. p. pd„ 10 pd. 60 ct. Keizerstraat 16 Telef. 2759. E. J. Wientje*. WESTHAVEN 39. Boekbinderij D. v. Leeuwen Turfgingel 23 SMAAKVOL BINDWERK. Voor HOUT. TRIPLEX en BOARD is Uw adres by N. VERDOUW. Fluweelensingel 9 - Tel. 2961. Groote voorraad, lage prijzen. Naar de Plassen. Zondag 10 u., 2 u., 4 u. vanaf de Kamemelksl. A.s. Woensdag 3 u. vanaf de Kleiwegbrug Bootdienst Rondvaart, Tel. 3195. BADEN is /^EZOND ADHUIS Vü roenendaal Kuipbaden 25 ct. Sproeibaden 15 Baddoek en zeep 5 Dinsdagsavonds van 5—8 en Woensdags van 2—5 uur Sproeibaden k ifl CENT. le Goudsche Kunststoppage, IJssellaan 84. stopt alle scheu ren, mot- en brandgaten, Heeren Zomerschoenen 2.45, 2.65, 2.95, 3.85 Chris Kalmejjer, St. Anthetr. 6 De nieuwste Dames Zomerschoentjes vanaf 2.65 Chris KaJmeyer, St. AntKstr. 6 Witte linnen Bchoentjes vanaf 45 cent Chris Kalmejjer, St. Anthetr. 6 Robinson Jamboree Sandaal en Zomerschoenen Chris Kalmejjer, St: Anthjstr. 6 Net Dagmeisje gevraagd. Wed. Rjjneveld, Hoogstr. 22. Te koop gevr. Tuigage voor gfoote B.M. met of zonder zeil. Adres: Bod. Strraatweg 80. Kloek met kuikens te koop. v. Vliet, Tollensstraat 56. Gevraagd marmotten en duiven. Nu is 't tjjd voor Gymschoenen en Sandalen. Verkrijgbaar bij Adr. Vermeulen, Brug E 157. Biedt zich aan jonge Werk ster, v.g.g.v., voor 3 dagen p. w. Br. no. 4219 bur. v. d. blad. Medelezer Handelsblad gezocht, omtrek Markt. Korte Tiendeweg 26. Te koop nieuwe extra zware Krupp Grasmachine, lage prijs- A. Verhoeff, Dorpstraat j9, Waddinxveen. Gevraagd Leeraar om motor te leeyen rijden. Brieven A. v. Gelderen, Nieuwerkerk a. d. fJssel, Kortenoord C 124. Koolplanten te koop bjj E. de Lange, Brugweg 201, Waddinx veen. Tevens Uw adres voor fjjne Kaas. Terstond gevraagd een Flinke Jongen 14 4 15 jaar, kunnende melker. >f genegen het te leeren en tevens melk helpen venten, P.G. Adres: P. v. Soest, Land bouwer, Kerkweg C 192, Ouderkerk a. d. IJssel. %Te koop aangeboden een goed onderhouden Kinderwagen, stroomljjn. Te bevragen P. J. Boesberg, Sigarenwinkel, Stolwijk. Jonge Bloemkoolpl. en Spits- koolpl., Roode koolpl., Savojje- koolpl., Knolraappl. 30 ct. de 100, per 1000 2r-. P. Komijn, Platteweg 249, Reeuwijk. Jongen gevraagd, leeft. 14 k 15 jaar bij J. L. de Vos, Tem pel C 21, Reeuwijk. Dagmeisje gevraagd bij J. W. Heerens, Raadhuisstraat 177 Bergambacht. Voorde oméevi n d VflTl CrflllflM wjd? weekbladen De KrlmpenerwaardDe Zuidpias, Weekblad voor Reeuwijk, Weekblad voor HeM maalcn, bel 1111 UOa Waddinxveen en De Boakooper het EENIGE AFDOENDE en GOEDKOOPSTE Pl'BLICITEITSMIDDEL nn.i „»*bev. Zend Uw opdrachten aan het Burean MARKT 31, GOUDA, Telef. 2745. j Brand Gouderak B 173. Bouwmeesters waren Jacob van Campen en Pieter Post. Er ifi een dezer darèn, van de hand van den heer E. C. Houbolt, bij de Uit gevers Maatschappij W. P. van Srockun Si Zn. te 's-Gravenhage, een uitnemend boekje verschenen, getiteld: „Het Huis ten Bosch". Het werk, dat voorzien is van elf raaie en duidelijke foto's, behan delt niet alleen de wederwaardigheden, welke dit paleis in den loop der eeuwen onderging, doch het bevat eigenlijk een vanzelfsprekend iets een stuk ge schiedenis van het Huis van Oranje en van ons vaderland. ndanks, misschien ook wel Juist om Uden steeds achteruitgaanden gezond heidstoestand van Frederik Hendrik, be sloot het Prinselijk echtpaar in het voor jaar van 1645 tot het bouwen van een nieuw, klein lustslot in de onmiddellijke nabijheid van de residentie. Noch uit brieven, van den Prins, noch uit die zij ner gemalin blijkt, wat hunne beweeg redenen zijn geweest, om het aantal hunner paleizen en lusthoven weer te vermeerderen. Het te bouwen huis zou echter in geen geval van grooten omvang zijn. Als plaats, waar het zou verrijzen, viel het oog op „een partije van seeckere elstackeren, weije, vallije ende wilder- nisse, gelegen opt oosteijnde van het Haechsche Bosch, aan de noort-westzij de van de Bezuijdenhoutsche wech, tusschen de .linitep en affteykeningen begrepen in de caerte bij Mr. Pieter Floris van der, 8alm, gesworen latmetier, ter grootte van achttien morgen, vier hondt ende tsven- tich roeden". Over betaling werd niet ge rept, is ook nooit aangedrongen. Het domelnb^stuur stond op verzoek van den Prins den grond aan Hare Hoogheid de Prinses van Oranje af, aangezien het terrein onder het beheer van de Kamer van Rekeninge van de Grafelijkheid van Holland stond. Reeds 15 Juni had de aanbesteding plaats van het ophoogen van den moe- r«S8igen grond, hetgeen niet minder dan 3500.— vorderde. Om het terrein werd een steenen muur gemetseld, wat ruim J 17.000,— kostte. Als bouwmeester werd aangezocht onze beroemde Jacob van Campen en aan Pieter Post, eveneens geen onbekende aan het Haagse he Hof, die ook het Mau- rltshuis aan den vijver gebouwd had voor Johan Maurita van Nassau-Siegen, werd de uitvoering van het bouwwerk opgedragen. Gebouwd zouden worden een groote vestibule, met trappen naar boven; daarachter een ruime, achthoe kige receptiezaal, uitwendig omgeven door schilderijen-galerijen. Rondom de zaal zoudeh. op elke verdieping een 10- tal grootere en kleinere kamers komen, terwijl de overwelfde benedenverdieping vertrekken bevatten voor het personeel en den huisdienst. Tegenover de voor zijde van het gebouw, dat men kon be reiken over een hooge en breede stoep, moesten de hoogere bedienden worden gehuisvest ln afzonderlijke woningen, terwijl door ook de stallen werden ge bouwd. De eerste steen gelegd- Den 2en September werd met eenige plechtigheid door de ex-koningin van Bohemen, een dochter van den Engel- Bchen Koning Jacobus I, den eersten steen gelegd, en in het laatst van Octo ber werd het „maecken en stellen" van het hoofdgebouw aanbesteed voor 48,000 Hieronder waren niet begrepen de inge legde vloeren, het schilder- en glaswerk. Slechts ruim één jaar was er aan ge bouwd, toen Frederik Hendrik den I4den MRart 1647 overleed. Amalia, zijn gema lin, besloot, de receptiezaal van haar lusthuis met behulp van de schilderkunst te herscheppen in een Mausoleum, door deze zaal te doen overkoepelen en met tal van allegorische tafereelen uit het leven van den Stedendwinger te laten beschilderen. Bij de besprekingen was ook vaak de kunstlievende Johan Mau- 'rits van Nassau tegenwoordig, aan wiens oordeel over kunst Amalia groote waarde hechtte. Van Campen's raming nog aanwezig beliep ln totaal 23.750.—. Voor zijn bemoeiingen ontving de bouw meester 2 keer 2000 Neden Neder landers hebben de stukken van het Mau soleum geleverd, en wel: Jacob Jordaens, van Antwerpen; Theodoras van Tulden, van 's-Hertogenbosch; Pieter Zoutman, van Haarlem, alle 3 leerlingen van Ru bens; César van Everdingen, van Alk maar; Simon de Bray, van Haarlem; Jan Lievens, van Utrecht; Pieter de Grebber, van Haarlem; Gerard Hont- borst, van Leiden en Cornells Brizé, van Haarlem Huygens gaf alle Latijnsche op- èn onderschriften voor de schilder saal aan. Het lustslot, dat nu „Oranjezaal" werd ïeheeten, kwam in April 1652 gereed, van welk oogenbllk de Prinses-weduwe er eiken zomer vertoefde. Na Amalia vain Solms's dood. Na den dood van Amalia van Solms freeg haar dochter Albertlne Agnes het vruchtgebruik der „Oranjezaal" en be hield dit tot 1686. Toen werd het Huis overgedragen aan Prins Willem III (20 Junl), die nog hetzelfde jaar overging tot eenige moderniseering er van naar doA Franschen smaak dier dagen. Toen de Koning-Stadhouder in 1702 kinderloos overleed, was zijn nalatenschap de aan leiding tot minder aangename familie verhouding tusschen de erfgenamen. Het duurde wel 30 jaar, eer een minnelijke ■chlkking tot stand kwam. In dien tijd 18 ook de „Oranjezaal" zeer verwaar loosd. Toen het in 1732 met nog andere bezittingen werd toegewezen aan den Frieschen stadhouder, droeg deze aan den architect-kunstenaar Daniel Maiot „den nieuwen aanbouw aen 't Huys int Bosch op: twee nieuwe vleugels werden aangebouwd en het iront van 't hooid- gebouw uitgebreid. Prins Wliienj. IV vertoefde na 1748 het grootste deel van het Jaar met zijn gezin tn de tot paleis uitgegroeide „Oranje zaal", waar hij op vorstelijken voet leef de en er een hoihouding op nahield als een souverein. De tuin moet ten tijde van Willem IV een lustwaranda zijn ge weest, waarvan de roep ging tot in net buitenland. Na zijn dood vertoefde zijn weduwe er niet vaak. Willem V, zijn zoon, die de liefde voor de Oranjezaal van zijn vader geërid scheen te hebben, toeide er gaarne; de 17e eeuwsche Vlaamsche kunst werd in haar vroegeren luister hersteld. Tijdens zijn stadhouderschap, logeerden tal van bultenlandsche Vorsten op het Prinselijk buitenverbliji, o.a. de Engelsche Koning George V. Er werden toen groote vuur werken en leesten gegeven. Sic transit gloria mundi. Dan komt de „slechte tijd" voor de Oranjezaal, de tijd der Bataafsche Repu bliek. Het paleis werd tot nationaal bezit verklaard, en in 't vroege voorjaar van 1798 werd „Het Huis in 't Bosch" als logement en uitspanning verhuurd aan burger Faber Spoedig daarop werd het tevens staatsgevangenis, waar een 22-tal leden der Nationale Vergadering, de z.g. commissie van buitenlandsche zaken, opgesloten werden. Aan ieder der gevan genen werd. 10.— daags voor onderhoud betaald, waarvoor ze zich bij den kaste lein Faber het noodige konden verschaf fen. In 18U0 kreeg „Het Huis in 't Bosch" weer een andere bestemming; 't werd in gericht tot Nationale Kunstgalerij, voor het publiek toegankelijk tegen betaling van 10 6tuivers. Lang bleef deze toestand echter niet bestaan, want Rutger Jan Schimmelpenninck ging het bewonen. Zijn verblijf duurde evenwel nog geen jaar. Dan zien we-Lodewijk Napoleon verschijnen: den l8den Juni 1806 kwam de nieuwe Koning met zijn gemalin over Delft en Voorburg aan in „Het Paleis in 't Bosch", zooals het voortaan moest heeten. Een höfkapel werd in een der vertrekken ingericht naar aanwijzing van den gewezen bisschop van Roer mond, Baron Van Velde de Melroy, die ook de kapel inwijdde en er de eerste H. Mis celebreerde. Na de inlijving bij Frankrijk, resideerde de Fransche gou verneur-generaal 'Lebrun, Hertog van Plaisance, op 't Palijs in 't Bosch", hij te 's-Gravenhage verbleef. Na 1813. Het „Palijs ln 't Bosch", dat nationaal eigendom bleef, werd na 1813 weer ter beschikking der Oranjes gesteld het voortaan „Het Huis ten Bosch" Tal van wijzigingen werden aangebracht. Koning Willem I heeft er, vooral in de laatste jaren zijner regeering, heel veel vertoefd. Zijn zoon en opvolger, Koning Willem H, hield niet van de rust; hij liet in Tilburg een paleis bouwen. En even min kon Willem III de stilte van het Haagsche buitenverblijf bekoren. Voor zijn eerste gemalin, Koningin Sophia, was het een geliefkoosd oord; deze zeer ontwikkelde vrouw kon daar rustig werk zaam zijn in tyet belang van kunst en wetenschap. Geruimen tijd na haar dood O MERVAVA Hitler tot Mussolini: „Die democraat beseft niet wat hij binnen zijn poort sleept!" ran - bleef het onbewoond. Thans vertoeft de Koninklijke Familie er weer nu en dan. Het „Huls ten Bosch", rijk aan kunst werken, rijk ook aan historie, spreekt nog immer van Hollands glorie, doch ook van diep verval onzer natie. Na deze historische uiteenzettingen, geeft de schrijver dan nog een goede en op onderhoudende wijze voorgedragen beschrijving van het interieur en van de kunstschatten, welke „Het Huis ten Bosch", dat ongeveer 100 vertrekken telt, heden nog bevat. Een boekje, dat gaarne ter hand ge nomen zal worden door lederen Neder lander, die zich voor geschiedenis en kunst interesseert. Een boekje ook, dat kan bogen op volledigheid, zonder noch tans al te veel in bizonderheden af tc dalen. Maar tevens het land der hinder wetten. Tien uur bedtijd. pNGEEAND is het land van de vryheid, althans volgens de Engelschen. Den buitenlander is het helaas niet' altyd moge lijk dit gunstige oordeel tot het zyne te maken. Maar al te vaak loapt hy tegen dingen aan die hem den indruk kunnen en dat Engeland veeleer het land van de hinderwetten dan het land van de vrij heid genoemd zou kunnen worden. Het moet worden toegegeven dat de Engelschen zelf voor deze vele gebreken van hun be faamde vryheid ook niet altijd blmd zyn; er wordt tenminste genoeg tegen de hin derwetten gemopperd in pers en parlement, maar intusschen bly'ven zy toch maar be staan, en worden zy zelfs van tyd tot tijd nog vermeerderd. Een treffend voordbeeld van de tyrannie waaronder de vrije Britsche burger gebukt gaat is onlangs in Glasgow geleverd. Do stadsautoriteiten aldaar hebben den moed gehad een verordening uit te vaardigen waarbij zelfs de moest ontyhuldige spelen in café's verboden werden. Voortaan, zei den deze heeren tegen het gedweeë volk, zult gy in Uw café's of pubs, zooals men dat in Engeland noemt nog slechts drinken. Het is misachlen logisch, maar of het verstandig is staat nog te bezien. Tn ieder geval was het een harde slag voor dc inwoners vasi Glasgow, die nu in hun café's niet alleen geen „darts" of „shove-half- penny" mogen spelen, maar zelfs ook hei gevaarlijke domino-spel of dambord niet meer mogen aanraken. Voor het geval dat lezer met deze eerste twee typisch Engel sche spelen niet bekend is moet nog wordfn vermeld dat „darts" bestaat uit het werpen van pyltjea in een schijf, on shove-half penny een ,al even onschuldig spel is waar bij de spelers met een koperen muntstuk een soort van miniatuur sjoelbak spelen. Het zyn de twee nationale vermaken van den Engelschen café-bezoeker, of liever ge zegd, het waren zijn twee nationale verma ken. In Glasgow en omstreken is dat nu immers voorgoed uit, de officieele reden zijn dat deze vermaken tot een stijging van het drankverbruik voerden. De heeren van het Glasgowsche stadsbestuur zullen het ongetwijfeld het beste weten, maar het blijft niettemin voor den eenvoudigen leek een verbijsterende redeneering dat de men schen minder bullen gaan drinken wanneer hun, elke mogelijkheid wordt ontnomen om nog eens iets anders te doen dan drinken. De verbanning van elk vermaak uit de stadscafé's is echter slechts een schakel in de ketting van vrijheidsbeperkingen waarin de Engelschman gekluisterd zit. Want niet alleen mag hy zich in zijn café's niet met het een of ander onschuldig spel trachten te amuseeren, maar ook wordt hij altijd juist wanneer het gezellig begint te wor den prompt op straat gezet. Om tien uur zoo decreteert een van de tallooze Engel sche hinderwetten, is het tijd om naar bed te gaan. Voor de rijken, die na dit uur nog in hun clubs of nachtgelegenheden een onder dak kunnen zoeken, is dat nog zoo erg niet, maar voor het overgroote deel van de be volking beteekent het dat zij met hun ziel onder den arm de straat op worden ge stuurd zonder eenige mogelijkheid het ge zéllig samenzijn ergens nog een uurtje te verlengen. Ook dit zou misschien nog wel te dragen zyn als de "wet dan tenminste maar rechtvaardig was en iedereen met de zelfde hardheid behandelde. Het tegenover gestelde is het geval; de vaststelling vnn het sluitingsuur gaat namelijk uit van de plaatselijke' autoriteiten, met het gevolg dat d« inwoner» van een stadswijk zooals Chelsen bijvoorbeeld, een uur eerder naar bed worden gestuurd dan hun meer begun stigde medemenschen in Holborn of West- minster. Maar ook daarmee is de Engelsche burger in de oogen van de wet klaarblijke lijk nog niet voldoende geninderd. Om hem het leven nog zuurder te maken Is vast2 gesteld dat hij op den aangewezen dag vóór het zoogenaamd gezeilig samenzijn, d.w.z. Zondag, niet aHeen nog vroeger dan ge woonlijk naar huis moet, maar ook nog langer moet wachten voor hij wordt toe gelaten in zijn pubs, die op dezen dag, na een kort anderhalf uur in den vroegen mid dag, eevst weer om zeven uur 's avonds liun ongastvrije deuren opensluiten. Dezelfde geest die al deze zoo onnoodig schijnende beperkingen heeft gedicteerd komt ook op de meest treffende wijze tot uiting wan neer de autoriteiten op speciale feestdagen verzoeken «pm permissie voor een later slui tingsuur moeten behandelen. Ook al wordt er een koning gekroond of de geboorte van een prinses gevierd, de heeren blyven on vermurwbaar en weigeren het volk ooit meer dan op zyn allerhoogst een uur extra feestgenot te gunnen. Wie gewoonlijk om tien uur naar huis wordt gestuurd mag dan tot elf uur een glaasje bier blyven drinken, wie normaliter om 11 uur op straat wordt gezet mag tot het schandelijk late uur van middernacht opblijven, en daarmee uit. MGDXXXIII. Een jubileum van de tram. Het zal dezer dagen driekwart eeuw ge leden zijn, dat de tram haar intrede in de Residentie deed. Natuurlijk biedt de historie daarvan tot op den huidigen dag vele merk waardigheden, waarvan een deel nog is be leefd door hen die thans nog in leven zyh. Het was aanvankelijk geen al te winstge vend bedrijf, vooral omdait er veel concur rentie was van de zijde der huurrijtuigen, die door de tram ook veel van hun klanten verloren. Het gemeentebestuur bemoeide zich niet of niet noemenswaard met de tramexploitatie% als te doen gebruikelijk is liet het den risico aan particulieren. Pas toen er geld verdiend werd kwam de ge meente met haar liefde voor de zaak. En van dat oogenblik is het eigenlijk misère geworden, al is dit niet geheel de schuld van de autoritaire bemoeizucht. Er zijn diverse exploitatie maatschappijen voor de tram geweest, behalve een Holland- sche, een Fransche, een Engelsche en een Belgische. Twee daarvan, de tweede en de derde concurreerden in den Haag fel met elkaar, met gevolg, dat zij beide noodlijdend waren. Het was aanvankelijk uitsluitend paar dentram, al is er niet zoo heel laat één me chanisatie bijgekomen, een z.g. accumula toren-tram, die wij" ons ook nog herinneren o.a. vanwege het verre geraas dat dit in strument maakte. Die tram reed van Sche- veningen langs het Kanaal naar den Haag. Als een wagen heen en weer geweest was, moest die even naar de remise om zyn accu's weer te laten vullen. Maar toch was men hier al zeer trotsch op dit hypermo derne vervoermiddel. Precies veertig jaar heeft de paardetrom den Haag gediend, van 1864—1904 en toen kwam de electrische. Den Haag breddde zich snel uit en de tram was een goudmijntje. Dat ging tot 1927, toen de gemeente die geleidelijk al meer te vertellen had gekre gen, de baas van de zaak werd. Onmiddel lijk stegen de kosten en eenige jaren later trad de algemeene crisis in die de inkom sten snel deed dalen. De fiets,'de motor, de auto alles kwam dn concurrentie met de tram. De paar particuliere buslijnen konden gauw om hals gebracht worden. Deze waren door het gemeentebestuur aanvankelijk toe gestaan toen de tram nog uitsluitend par ticuliere affaire was. Nauwelijks was de ge meente de baas of uit was het met die bus sen, hoezeer het publiek daardoor gedupeerd werd. Dwingt ze om in te gaan in de tram, ai- dus werd de tirannieke leuze der gemeente. Geleidelijk werd ook het taxi-autobedryf geringeloord waar het te veel concurrentie aandeed. Maar met al die kunstmiddelen gelukte het niet de oude opbrengst en he' oude vervoercyfer terug te kry'gen. De dien sten werden ingekrompen ,de tarieven ble ven stumperen met allerlei pietluttige po gingen en zoo naderen wij den ty"d van heden, die feitelijk ook nog de tram als noodlijdend doet kennen. Langzamerhand zijn ook buslijnen ingevoerd, die over het algemeen beter rendeeren dan de trams. Het is nu klaarblijkelijk de bedoeling meer buslijnen in te voeren als het trammate riaal opgesleten is. Dat kan nog heel wat jaren duren en dus blijft de toestand zoouis die is; de gemeente betaalt het tekort wel by. Tevreden met de tram is niemand, maar men doet het er mee omdat het niet anders kan. Ontegenzeggelijk zyn de taxi's, waar van men vertelt dat er ongeveer achthon derd in onze stad te vinden zijn, de groote concurrentie en men durft nu werkelijk met de tirannie tegen dit moderne vervoermid del niet verder te gaan. Niet onvermakelijk is het dat de gemeente zelf door de voort durende verbetering der rijwegen zelf het fietsverkeer sterk in de hand heeft gewerkt en het autoverkeer heeft gebaat. Trouwen» dat zelfde proces speelt zich af op de groote maar die men weer sluit voor de moderne tractie van de bussen. Ziedaar de niet-on- vermakelyke verkeerspolitiek van de over heid. Men vraagt zich bij een herdenking vau een bepaald tydvak altyd graag af wat wel de toekomst van een bedrijf als dit zal zijn. Vijf en twintig jaar geleden had men die toekomst ongetwijfeld zeer schitterend ge zien, maar het is gansch anders geloopen. Thans kan men alleen vermoeden, dat een voortdurende verandering in het verkeer d»

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1939 | | pagina 1