Ie Bruyn
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOÜDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOÜDERAK, HAASTRECHT,
nieuwerkerk, ouderkerk, -
MOORDRECHT,
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
HET POOLSCHE STANDPUNT TEN OPZICHTE
VAN DANZIG UITVOERIG BELICHT.
etnische
es nu ver-
laf f. 6,15
met draai-
twringer
er maand.
in in alle
zaken.
tt én wringt.
Swiss Air-vliegtuig
verongelukt.
IN IE Goud?
No. 20089 Vrijdag 21 Juli 1939 78e Jaargang
D, DuiiEAn.AYfA. nvoKGvry GGÜDZKAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE.
OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
begrijpelijk,
RTEGENWOORDIGD
[LICHTINGEN.
een
ÏPERMUNT SNEEK
WAARNA VANZELFSPREKEND
HET PROBLEEM OOK UIT
DE DUITSCHE GEZICHTSHOEK
DIENT BEKEKEN.
Met vorenstaande resumeering van het
Poolsche en van het Duitsche standpunt,
wat de Vrije Stad Danzig betreft, vermee-
nen wy te kunnen volstaan.
Wij zullen ons van iedér commentaar op
deze twee uiteenzettingen angstvallig ont
houden.
Teder trekke, na van deze beide meenin-
Igen kennis genomen te hebben, zelf de con
clusie, die hem het meest juist voorkomt.
N.
Een vaoantie op de fiets
Dan Purol meenemen! Dit voorkomt, ver
zacht en geneest doorzitten en zonnebrand
Doos 30 et.
Duitsch
272
272
126
e,
Vrye Stad
20
20
20
Poolsch douanier doodgeschoten.
Duitsch douanebeambte zegt uit
noodweer te hebben gehandeld.
Gisteren heeft zich in Danzig tusschen
een Danziger en een Poolschen douane
beambte een incident voorgedaan, waarbij
de Danziger beambte in noodweer heeft
geschoten op den Poolschen beambte.
Volgens de lering van het Dpitsche
Nieuwsbureau heeft zich de zaak als volgt
toegedragen
Wederom een brief van Kin» Hall.
Scherp commentaar van de „Deutsche
Dienst”.
King Hall heeft dezer dagen wederom
een brief gezonden aan Duitsche particulie
ren, waarin hy spreekt over den dreigenden
oorlog, er op Wijst, dat de groote rede van
Halifax in de Duitsche pers niet is gepu
bliceerd, het vermoeden uit, dat Hitler ver
keerde adviezen krygt en zegt, dat een oor
log zal uitbreken, wanneer Danzig in het
Duitsche rijk wordt opgenomen. Tevens
bespreekt King Hall in dezen brief de
kwestie der Zuid-Tirolers. Hij schrijft ver
der, dat de buitenlandsche politiek van het
nat.-soc. regime gewijzigd moet worden en
dat de Duitsche leiders zich werkelijk be
reid moeten toonen tot samenwerking in
vrede om een beter wereldtijdperk tot stand
te brengen. Tenslotte schrijft hy nog over
de onderdrukking der Tsjechen en over de
Joden.
De „Deutsche Dienst” Idvert hierop een
fel commentaar, waarin o.m. gezegd wordt.
In Duitschland kennen wy geen angst voor
oorlog .Op de passage betreffende de niet-
publicatie van de rede van Halifax ant
woordt de „Deutsche Dienst” met er op te
wyzen, dat het commentaar van Gibbels op
den eersten brief van King Hall in de En-
gelsche pers niet is gepubliceed. Inplaats
van te spreken over verandering van do
buitenlandsche nat.-soc. politiek, moest
King Hall Halifax liever overlaten zyn in
menging in dingen, die hem niets aangaan,
na te laten en zich liever te bepalen tot ue
pacificatie van zijn eigen Britsche wereld
rijk. Voorts geeft -de „Deutsche Dienst” te
kennen, dat King Hall geld krygt van Jood-
sche zijde.
denis, hoe dichter men komt bij de meer
moderne tijd. Sedert 1793, dus gedurende
welhaast anderhalve eeuw, heeft Polen on;
Danzig geen rechten meer gehad, behalve
dan die, ontleend aan het vredesverdrag
van Versailles iedereen weet heden ten
dage vel, dat daarvan niets meer ia over
gebleven!
Men kan het probleem-Danzig ook van
een geheel andere zijde bekijken, gelijk de
Poolsche diplomaat, thans te Parijs geaccre
diteerd. ook niet naliet te doen.
De Weichsel is Polen’s hoofdrivief, met
de zijrivieren het net van natuurlijke ver
keerswegen te water van de thans twintig
jaar weer hèrboren Poolsche staat. Danzig,
HET VLUCHTELINGEN
VRAAGSTUK.
Londen wil initiatief nemen.
Minister-president Chamberlain heeft
gisteren in het Lagerhuis verklaard, dat de
Britsche regeering tot de conclusie is ge
komen dat, indien de arbeid der vluchtelin-
gen-comité’s bemoeilijkt wordt en de^an-
den, die vluchtelingen hebben opgenomen,
met een groot aantal emigranten, die niet
geabsorbeerd kunnen worden, blijven zit
ten, het noodzakelyk is van het'te Evif.n
met algemeene stemmen aangenomen be
ginsel af te wijken ,dat geen enkele regee
ring, die op genoemde conferentie vertegen
woordigd was, rechtstreeks financieelen
steun aan vluchtelingen zou verleenen.
De Britsche vertegenwoordiger in de In
tergouvernementeel® Commissie voor Wt
Vluchtelingenvraagstuk zal, aldus de pre
mier. zijn collega’s in de andere landen hun
oordeel hieromtrent vragen en als de an
dere regeeringen bereid zijn met deze wijzi
ging accoord te gaan, zal de Britsche regee
ring het initiatief nemen tot het voor dit
doel uitwerken van een plan.
Emerson heeft op de vergadering van de
intergouvemementeele commissie rapport
uitgebracht over het werk van de commis
sie en de mogelijkheid van kolonisatie van
emigranten in verschillende landen. Met
betrekking tot de Dominicaansche republiek
is de commissie tot de slotsom gekomen dat
aldaar plaats is voor 29.000 families, ter
wijl een voorloopig rapport de mogelijkheid
aangeeft 10.000--personen onder te brengen
op het eiland Mindanao, dat deel uitmaakt
van de Philippijnen, indien deze personen
tenminste geschikt zijn voor landbouw-ko-
lonisatie.
Met goedvinden van de Fransche regee
ring zal een onderzoek worden ingesteld in
Nieuw Caledonië.
Binnenkort zal te Londen een nieuwe or
ganisatie worden gesticht onder den naam
Internationale Coördinatiestichting, welkt
ten doel heeft samen te werken met indu
vidueele organisaties die zich bezg houden
met het verbeteren van de positie van in
Duitschland vervolgde personen.
Er zal van Amerikaansche en Britsch’
zijde een fonds van 200.000 worden ge
stort, dat wellicht nog van de zijde van het
vasteland zal worden aangevuld.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc 2745. Postrekening 48400.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging pw looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
en mef
gelegen aan de uitmonding van de Weich
sel in de Oostzee, is de natuurlijke, onmis
bare haven voor Polen’s uitvoer en invoer.
Dat klinkt aanlokkelyk en
maar is kennelijk onjuist,
De Donau mondt in de Zwarte Zeê,
stroomt hoofdzakelijk door het voormalige
Oostenrijk-Hongarye, maar de Zwarte Zee
havens hebben nooit of te nimmer onder
het gezag der Habsburgers gestaan.
De Rijn mondt uit in de Noordzee,
stroomt hoofdzakelyk door Duitschland,
maar Rotterdam is gelukkig ook maar!
geen Duitsche, doch een Nederlandsche
haven.
Stroomgebied en riviermonding zijn dus
twee gansch verschillende begrippen, al
moge dit Polen wellicht onwelgevallig in de
ooren klinken.
stookt men onophoudelijk, neemt men een
onverzoenlyke en tartende houding tegen
over Duitschland arfi. Ieder oogenblik kan
men in de Poolsche pers berichten lezen,
dat de generale stjaf van Polen, Engeland
en Frankrijk met elkaar in voortdurend
contact staan of dat Engeland aan Polen
gelden ter beschikking Treeft gesteld, ter
voltooiing van de Poolsche bewapening.
Het is de eerlijke overtuiging, zoowel ir.
de kringen der Duitsche ?égeering te Ber
lijn, als in breede lagen van het Duitsche
xolk, dat men het probleem-Danzig onmat’g
heeft opgeblazen. Ware dit niet het geval
geweest, hadde men te Warschau niet hot
gevoel gehad in ieder opzicht te mogen en
te kunnen rekenen op de militaire en finan-
cleele steun van Engeland en Frankrijk,
gansch de kwestie, die zich rondom Danz'P
nu torenhoog heeft opgestapeld, ware dom
onderling overleg tusschen de regeeringen
te Berlijn en te Warschau reeds lang en
breed op afdoende wy’ze geregeld.
Slechts het onophoudelijk sabelgekletter
het rammelen met oorlogsgeweld, heeft een
bevredigende Duitsch-Poolsche overeen
komst, inzake Danzig, verijdeld!
De schuld daarvan ligt nigt te Berlijn,
veeleer te Warschau, méér misschien nog
te Londen en te Parijs.
MACDONALD GISPT ILLEGALE
IMMIGRATIE.
Ongeveer 40% der illegale immigran
ten is volgens den minister niet uit
Groot-Duitschland, doch uit Polen en
Roemenië afkomstig.
De Labour-afgevaardigde Williams, heeft
het Lagerhuisdebat over Palestina geopend.
Hij oefende critiek op aangekondigde
schorsing der immigratie, die, naar hij zei-
de, de hoop van tienduizenden over Europa
verspreide menschen geheel vernietigd
De liberale afgevaardigde Mander betoog
de, dat men of het mandaat in zyn be-
staanden vorm moet uitvoeren, of het zoo
wijzigen, dat er een federale staat ontstaat
met een gebied en een status, waarin de
Joden zelf controle op hun immigratie
op voldoende ruime schaal kunnen uit
oefenen.
In zijn antwoord zeide minister Mac
Donald, dat tusschen 1 April en 24 Mn!
1300 Joden in Palestina zijn gekomen. In
het half jaar, begonnen op 1 April, zyn in
totaal 10.350 immigranten binnengekomen
het grootste quotum gedurende drie jaar.
Sinds 24 Mei zyn 3507 clandestiene immi
granten door de Engelsche patrouilles en
vaartuigen aangehouden. Vijfhonderd tot
duizend illegale immigranten zijn onopge
merkt binnengekomen en thans bevinden
zich 4000 menschen op schepen, die even
eens illegaal willen immigreeren. Dit totaal
van ongeveer 8000 doet het quotum van
legale immigranten, dat wij, aldus de mi
nister, voor het nieuwe half jaar op het oog
hadden, wegvallen.
Ongeveer 40 pet. der illegalen zyn niet
afkomstig uit Groot-Duitschland, maar uit
Polen en Roemenië en men raadt deze men
schen aan hun papieren over boord te wer
pen, zoodat zij, wanneer zij in Palestina
aankomen, geen bewijzen hebben op grord
waarvan wij zouden kunnen bewerken, dat
zy weer in hun land van afkomst zouden
worden opgenomen. Deze houden hierdoor
een deel der Joodsche vluchtelingen uit
Midden-Europa, die wij gaarne in Palestina
zouden zien, buiten dat land.
Men heeft hier duidelijk te doen met een
georganiseerde beweging, die ten doel heeft
de immigratiewetten te breken en de poli
tiek van het Witboek te vernietigen. Dit
is, aldus MacDonald, een toestand, waarin
wy niet kunnen berusten. Het schenden der
immigratiewetten schept een toestand in
Palestina, die steeds ernstiger wordt. Het
verwekt groote onrust onder de Arabische
bevolking en de aanstichters willen de Brit.
sche regeering verdacht maken door twijfel
te wekken aan haar oprechtheid bij de ten
uitvoerlegging van de politiek van het Wit.
boek. Eens te meer verbreidt zich een wan -
trouwen aan onze goede trouw, niet allee r
onder de Palestijnsche Arabieren, maar ook
in de aangrenznede landen. Dit kan slechts
leiden tot een aanblazen van de vonken van
het Arabische verzet tot vlammen, waarvan
de gevolgen voor de Joodsche gemeenschap
in Palestina op zyn minst even ernstig
zouden zijn als voor wien ook.
Van onzen reis-correspondent.
PARIJS, 6 Juli 1939.
J7JEN Poolsche diplomaat, indertyd het
moet omstreeks 1921 geweest ztfn
verbonden aan het ministerie van buiten
landsche zaken te Warschau, thans een der
hoogste functionarissen aan de Poolsche
ambassade te Parijs; een man, dien wy
derhalve reeds een kleine twintig jaar ker
nen; bracht ons heden een kenschetsend
woord in herinnering, dat de groote betee-
kenis van de Vrye Stad Danzig voor Polen
duidelijk belicht.
Wie Danzig beheerscht, heeft grooter
macht over Polen, dan wie te War
schau heerscht!
Die paar woorden teekenen de toestand
volkomen, laten duidelijk uitkomen, waar
om men te Warschau de heerschappij van
Berlijn over Danzig niet kan dulden, zich
derhalve daartegen tot het alleruiterste zal
blijven verzetten, het desnoods tot een’ oor
log zal laten komen.
Onze zegsman voegde er, met een ietwat
theatraal en tragisch gebaar aan toe:
Danzig is Polen’s eenige haven!”
Maar toen wij er hem meenden op te
moeten wyzen, dat de Polen nu al twintig
lange jaren ijverig doende zijn de haven
Gmünden tot ontwikkeling te brengen,
X'aarvan voor Danzig een groote concurrent
maken, antwoordde hii slechts met de vaag
klinkende woorden: „Nou, ja!”
De geschiedenis van Danzig verliest zich
in de loop der eeuwen, nu al over een tijd
vak van rond éénduizend jaar. In het begin
var de veertiende eeuw kwam Danzig aan
Duitschland, in welks bezit het bleef tot het
midden der vijftiende eeuw, vervolgens g’rg
het tot het einde der achttiende eeuw weer
over naar Polen, waarna het van dat oogen
blik tot het vredesverdrag van Versailles
Duitsch was en Duitsch bleef. Nu is het
ongeveer 20 jaar bekend als de Vrije Stad
Danzig.
baarin zitten echter begrepen tal van
eeuwen, die zich in de historie verliezen.
Rekenen we van het jaar 1308 af, toef,
de Teutonen er in slaagden Danzig te ver
overen. dan blijkt, dat in die afgeloopen 631
jaar Danzig een deel van Polen was gedu
rende 339 jaar, een deel van Duitschland
gedurende 272 jaar, Vrye Stad gedurende
20 jaar.
De cijfers krijgen zoodoende reeds
geheel ander aspect.
Rekenen we echter van het jaar 1793 af,
toen de tweede verdeeling van Polen plants
vond, dan was Danzig, in de sindsdien ver
streken 146 jaar, gedurende 0 jaar bij Po
len, gedurende 126 jaar bij Duitschland, ge
durende 20 jaar Vrije Stad.
Het is maar een kwestie hoe men de cij
fers groepeert!
Overzichtelyker blijkt dit waarschijnlijk
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkringj
1—5 regels 1^0, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den beznrgkring:
1—5 regels 1.55. elke regel meer 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den Drtfs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boek
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingek bij contract tot zeer gereduceerden
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
uit het volgende staatje:
Ty'dvak. Poolsch
647
339
0
Ongeval dat zes dooden eischte.
Een verkeersvliegtuig der „Swiss Air”
van den dienst WeenenZurich Is heden
kort na 7 uur bij het vliegveld Konstant
verongelukt.
De bestuurder, de marconist, een der
beambten van de „Swiss Air” en drie
passagiers kwamen daarbij om het leven.
Het vliegtuig werd bestuurd door piloot
Ackermann; de marconist heette Mann-
hardt, de Swiss Air employé was Lips.
Alle drie waren Zwitsers
Omtrent de drie passagiers zijn geen
andere gegevens bekend.
I De' Danziger beambte heeft op zyn ronde
I in de richting van het grensstation Peste-
lau een Poolschen beambte ontmoet, die van
Poolsch grondgebied uit zonder voorafgaan
de sommatie zijn geweer aanlegde op den
Danziger beambte. De Danziger douanier
werd daardoor gedwongen zijnerzijds van
zijn wapen gebruik te maken en heeft in
noodweer op den Poolschen beambte ge
schoten. Direct begaf hy zich naar den
blijkbaar gewonden Poolschen beambte om
hem te helpen. Op dat oogenblik naderden
twee andere Poolsche grensbeambten,
waarop de Danziger beambte om verdere
botsingen te voorkomen, zich terugtrok en
direct melding van het voorval maakte,
De Poolsche commissaris-generaal te
Danzig heeft bij den Senaat van de Vrye
Stad geprotesteerd tegen de wijze, waarop
kolonel Soboeinski, militair attaché by de
Poolsche militaire missie in Danzig, is be
handeld. De kolonel en zijn vrouw reden in
een auto langs de kust, zij werden aange
houden door de politie van Danzig, die hen
gedurende zeven uur te Bohnsack heeft
vastgehouden. Toen Soboeinski na zijn in
vrij heidsstelling te Danzig was teugge-
keerd, werd hij opnieuw gearresteerd er
aan een verhoor onderworpen.
DE WERELDTENTOONSTELLING
RENDEERT NIET BIJSTER.
TE NEW-YORK
Verlaging van loonen en salarissen op
de wereldtentoonstelling.
Whalen, de president van de Wereldten
toonstelling, heeft medegedeeld, dat met
ingang van 1 Augustus a.s. de salarissen
en loonen van het personeel der Wereld
tentoonstelling, van hoog tot laag, met IC
pet. zullen worden verminderd.
Deze maatregel, welke ook voor Whalen
geldt,is genomen aangezien op de tentoon
stelling .weinig bedrijvigheid heerscht en
het aantal bezoekers niet zoo groot is als
werd verwacht.
Eenige honderden leden van het perso
neel zijn ontslagen. Hoewel het juiste aan
tal niet bekend is, wordt gesproken van 500
tot 600, doch het kunnen er ook duizend of
meer zyn. De meeste employé’s namen het
volgens Reuter nogal kalm op, doch een
groep studenten, die bij de afdeeling inlich
tingen werkten of als gids optraden, hebben
gedemonstreerd. Het verluidt, dat de ge-
heele afdeeling inlichtingen, waaraan 2<6
personen werkten, is opgeheven.
Sedert begin Juli komen per dag 100.000
personen minder op de tentoonstelling dan
noodig is om haar te doen rendeeren.
Ty’dvak.
1000—1939
1308—1939
1793—1939
Ontegenzeggelyk heeft Polen op Danzig
dus heel oude echten, maar ze vervagen
meer en meer in de grijsheid der geselde-
t Vrijdag 21 tot
Dinsdag 25 Juli
VARNER BAXTER
PETER LORRE in:
efeenMillioen
lernlanvate an daverend,
succesfilm!
ie super hoofdfilm
HIRLEY TEMPLE
1IMMY DURANTE
EL BRENDEL
zijn „Jazz-Bandieten”
Miss Broadway
'gang iederen leeftijd,
rijdag populaire voorstellin»
itrée 25-40-60 cent.
i. 25 et. Gratis fietsengtall.
ACHTEND 10.30 uur
[tuur in Po|»n
AG 2 UUR MATINEE
n leeftijd. Hoofdfilm:
RLEY TEMPLE in:
Mis» Broadway
El Heden Donderdag
orat. Jublleum-Progtamnn
ÏBÏËLËN
flOÏDSCHECOIRAVT.
Laten wij nu een oogenbik aandacht wij
den aan het Duitsche standpunt en begin
nen met een persoonlijke herinnering uit
de wereldoorlog, die twintig jaar later, is
bygebleven.
Toen-in het Oosten Warschau, Riga en
Kieff gevallen waren, juichten de Polen, de
Letlanders en Estlanders de Oekrainers, in
één gemeenschappelijk koor de Duitsche
troepen toe. Niet, omdat ze zoo dolgraag
onder het Duitsche oppergezag wilden ko
men, maar alleen, wijl ze nu tenminste ein
delijk 'bevrijd waren van het harde, or.wee-
doogende bewind der Czaren, die met
knoet en verbanning naar Siberië over de
niet-Russische bevolking van Polen, de la
tere randstaten (Litauen, Letland en Est
land), en de Oekraine regeerden. Men ver
sta ons toch vooral wèl. We gelooven met
dat de Romanoff’s dit persoonlijk aldus be
geerden. Maar de Russische machthebbers,
die in deze niet-Russische deelen van het
Moscovitische Rijk de heerschappij uit
oefenden, deden dit op Tartaarsche wy’zt.
Nog steeds is het woord volkomen juist,
luidende: „Grattez 1? Russe, vous trouverez
le Tartare!” (Krab den Rus-af, en ge vindt
de Tartaar).
De van het harde en zware Russische juk
bevrijde Polen en de andere hierboven door
ons genoemde volken juichten dus de Duit-
schers toe, die een fjnde aan de Russische
overheersching maakten.
Maar na den vrede van BrestLitowsk
keerden de oorlogskansen, moest Duitsch
land in ’t Westen alles prijsgeven, waarvan
de volken in /Jost-Europa, begrijpelijker-
wijze overigens onmiddellijk gebruik maak
ten het Duitsche oppergezag den rug toe *.e
keeren, omdat onafharkelijkheid en oen vry
volksbestaan nog steeds de innigste wen-
schen van ieder volk vormen.
Het vredesverdrag van Versailles ont
nam veel aan Duitschland, zóó véél zelfs,
dat men kan zeggen, dat Georges CSemen-
ceau, Woodrow Wilson en David Lloyd
George de grondslag hebben gelegd voot
het ontstaan van het nationaal-socialisti-
sche Derde Duitsche JJy’k.
De leider en Rykskanselier van dat Rijk
had, wat Danzig en omgeving aangaat, drie
punten op zyn programma:
a. de Duitsche Hanzestad Danzig we
derom onderdeel van Duitschland;
b. een Duitsche weg van Berlijn naar
het Duitsche Oost-Pruisen
c. bescherming der Duitschers, wonende
in de Poolsche Corridor.
Deze eischen van Berly’n heeft men te
Warschau afgewezen; volgens Polen, orn
aat ze een Poolsche levenskwestie zouden
aantasten; volgens Duitschland, wijl Polen
zich geruggesteund wist door Engeland en
Frankrijk, die samen tegen Duitschland een
omsingelings-politiek op touw zetten.
Polen heeft Danzig niet noodig, want
het bezit in Gdynia een veel moderner ha
ven, die van de nieuwste hulpmiddelen is
voorzien, die pas in de laatste twintig jaar
Is gebouwd, dus technisch veel en veel bet*r
is ingericht dan de Eeuwenoude haven van
bet Duitsche Danzig.
Kortweg gezegd: 1 Polen heeft Gdynia,
kan dus Danzig ontberen; Duitschland kan
Danzig niet missen, heeft recht op deze
oude Hanze-stad!
Te Warschau en in de Poolsche bladen
