KOOKT
h!
68
n
i i
INT EEN
ijdperk:
ROUWEN
te O
SM
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, berkenwoude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle.
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
GRENSTROEPEN EEREN NASSAUERS.
VOOR 25 JAREN JUU-AUGUSTUS 1914.
Het Nederlandsche Roode Kruis.
X
Duitschland herdenkt den wereldoorlog.
Radiouitzending op den
Nationalen Feestdag.
De slag op de Mookerheide (14 April 1574) herdacht
■X..O28
com*
No. 20081 Woensdag 2 Augustus 1939 78e Jaargang.
Incident tusschen
Roemenië en Hongarije.
i
I*
f
de
Wnsche
De werkzaamheden.
Tot den val van Antwerpen verliep de ar
en, toen deze grootendeels vertrokken wa
ren, ook andere officieren, die bijzond* .e
bewaking vereischten, werden onderge
bracht.
„Bismarck” en de „Tirpitz”, zijn eerst kort
geleden van stapel geloopen en zullen niet
voor over een jaar gereed zijn. Verder be
staat de Duitsche vloot uit drie zakformaat-
sliflgschepen, een half dozijn kruisers, 30
torpedojagers en 70 A 80 kleine onderzeeërs.
In de lucht evenWel is Duitschland zeer
sterk. De feitelijke sterkte van de Duitsche
luchtmacht, die Göring in zes jaar tjjds uit
niets opbouwde, wordt nog steeds zorgvul
dig geheim gehouden. Men gelooft in bui
tenlandsche militaire kringen echter alge
meen, dat het Rijk ongeveer 10.000 moderne
oorlogsvliegtuigen bezit, terwijl de industrie
zoo hard mogelijk aan nieuwe toestellen
werkt.
Een vergelijking met 1914.
United Press meldt uit Berlijn:
Morgen zal met groote parades in het
25sten verjaardag van
ijno voor|
bewerkt
louw met
Tan en
vanaf
maat 18
Politieke verdachten naar Berlijn
overgebracht.
Drie hunner reeds ter dood ver
oordeeld.
Het regeeringspersbureau A.T.E. meldt
uit Danzig, dat de Danzigsche politie giste
ren* verscheidene der 300 politieke verdach
ten, die enkele dagen geleden gearresteerd
zijn, naar Berlijn heeft overgebracht. Drie
hunner zijn ter dood veroordeeld; tot hen
behoort de Danzigsche arbeidersleider Otto
Stiller.
Tn het telegram wordt er de nadruk op
gelegd, dat de veroordeel ing van Danzg-
sche staatsburgers door een Berlynschc
rechtbank een flagrante schending vormt
van het statuut der Vrije Stad.
Excep- Ui
Het aantal Belgische geïnterneerden, dat
volgens op het Bureau ontvangen opgaven
in Nederland heeft verbleven bedraagt: 4
opper-officieren, 32 hoofd- en 371 subalter
ne officieren en 33064 minderen.
Het aantal Duitsche geïnterneerden om
trent wie by het Informatiebureau gegevens
binnenkwamen, bedraagt: 60 officieren en
,1396 minderen. Het aantal geïnterneerde
Engelschen bedroeg: 139 hoofd- en subal
terne officieren en 1579 minderen. Waar
Nederlandsche werkkrachten in sommfcfè
bedrijven ontbraken, werden geïnterneerde.)
die hiervoor in aanmerking kwamen, te
werk gesteld. Het aantal te werk gestelden
heeft bedragen: 21733 Belgen, 190 Duit-
schers en 454 Engelschen. Na afloop der
mtemeering kon uit het spaarfonds, waar
in een deel van het loon der geïnterneerden
was geplaatst, in ronde getallen worden
uitgekeerd: aan Belgische tewerkgesteldcn
7 015.000 gulden, aan de Duitschers 43.C00
gulden en aan de Engelschen 92.000 gulden.
Na het sluiten van den wapenstilstand wer
den spoedig maatregelen genomen om de
geïnterneerden naar hun land te doen te-
rugkeeren. Toen de oorlog voorbjj was, be-
teekende dit niet, dat het Informatiebureau
een periode van rust tegemoet ging. Na
tuurlijk werden de werkzaamheden in ver
houding tot de voorafgaande jaren minder.
Nog steeds bleef het inlichtingen verstrek
ken betrekking hebbende op het verblijf in
Nederlandsche hospitalen of ziekenhuizen
van vroegere geïnterneerden. In 1926, op
den 27sten Mei, had ter nagedachtenis aan
Fransche vluchtelingen, die in Nederland
overleden waren, de onthulling van een ge-
denkteeken plaats te Maastricht, waarbij
het Roode Kruis vertegenwoordigd' was
door zijn Voorzitter Z. K. H. Prins Hendrik.
De arbeid van het Informatiebureau werd
aangevangen onder de verdienstelijke lei
ding van zijn eersten directeur, kolonel J.
C. Verspyck Mijns sen, van 19141920. Hij
werd opgevolgd door kolonel Th. H. L
Leclercq van 19211930. Vervolgens waren
directeur: majoor A. T. Bloem 1930193''-,
generaal-majoor G. J. D. Bauduin van 1932
1934; kolonel H. G. van Viersen van
19341938. Thans fungeert als directeui
van dit Informatiebureau kolonel J. van
Arkel, daarvoor van 1936 af militair com
missaris van het Nederlandsche Roode
Kruis.
Vier omroeporganisaties
werken samen.
Ter voldoening aan den wensch van den
minister van Binnenlandsche Zaken zal op
den Nationalen Feestdag ter gelegenheid
van de a.s. blijde gebeurtenis in het Konink
lijk Huis door de vier groote omroeporgani
saties (A.V.R.O., K.R.O., N.C.R.V. cn
V.A.R.A.) een in onderling overleg samen-
gesteld „nationaal programma” worden ver
zorgd.
De verzorging van dit nationaal pro
gramma geschiedt aldus, dat over den zen
der Hilversum 2 (301.5 m.) de K.R.O. en de
N.C.R.V. gemeenschappelijk zullen uitzen
den, terwijl de gemeenschappelijke uitzen
ding van de A.V.R.O. en de V.A.R.A. over
de zenders Hilversum 1 (Kootwijk 1875 me
ter, Jaarsveld 415 meter) zal plaats vinden.
Valt dit nationaal programma op een dag,
dat de A.V.R.O. gewoonlyk uitzendt, dan
geschiedt de programmaverzorging over
Hilversum 1 van 816 uur door de V.A.R.A.
en van 1624 uur door de A.VjR.O.; valt
dit nationaal programma op een dag, waar
op de V.A.R.A. gewoonlyk uitzendt, don
zendt de A.V.R.O. van 816
V.A.R.A. van 16—24 uur.
De taalkverdeeling tusschen den K.R.O.
en de NjC.R.V. op Hilversum 2 is op de
zelfde w(jze geregeld. Een en ander met
dien verstande, dat de V.P.R.O. gelegenheid
krijgt binnen het kader van dit nationaal
programma zelfstandig een uitzending te
verzorgen van 19.2020.00 uur. Deze uit
zending vindt plaats ^oowel over Hilver
sum 1 als over Hilversum 2.
Voor het geval, dat de gebodrte van een
Prins of van een Prinses mocht plaats vin
den op een tijdstip, dat des morgens te 7
Een monument onthuld.
Onder groote belangstelling heeft te
Heumen de onthulling plaats gehad vamj^t
monument, aangeboden door het aldaai^^-
legerde bataljon der grenstroepen, welke
monument is gewijd aan de nagedachtenis
van de graven Lodewijk en Hendrik van
Nassau, die op 14 April 1574 zijn gesneu
veld in den slag op de Mookerheide.
Na een militaire marsch door het dorp
en een inspectie der troepen heeft de com
mandant van het bataljon het monument
onthuld met een rede, waarin hij er op wees,
cat de slag op de Mookerheide on® het huis
van Nassau doet zien in z|jn schoonste
uiting van opoffering. Wy zien daar twee
graven van Nassau strijden en vallen voor
de vrijheid van het volk der Nederlanden.
Lodewijk en Hendrik van Nassau z|jn
voor onze grenstroepen het lichtende voor
beeld van heilige verontwaardiging over
onderdrukking, van strijdlust voor de vrij
heid en van opoffering van het leven voor
het verheven doel. Hun devies „plutot mort
que vaincu” (liever dood dan over
wonnen) zal ook de strijdleuze zijn van
ons bataljon, wanneer van het de wacH
v
geheele R|jk den
het uitbreken van den wereldoorlog worden
j-ovierd.
Toen Wilhelm II op 2 Aug. 1914 de mo
bilisatie beval voor den strijd tegen Rus
land, had het Ryk een staand leger van nog
minder dan 70C.C00 man. Hitler’s Derde
Rjk heeft op het oogenblik oen leger ter
sterkte van 1 millioen man, dat met de op
geroepen reservisten de 1.800.00 nadert.
Aan het einde van Augustus zal de totale
sterkte van het Rjjk zeLs ongeveer 2 mil-
lioon mar bedragen. In tal van plaatsen
zullen parades gehouden owrden. Den ge-
heelen dag zal van alle gebouwen en huizen
de vlag rapperen en militaire orkesten
zullen des avonds concerten geven.
Het leger.
Ofschoon de Duitsche strijdkrachten op
hot oogenblik dus het dubbele z|jn van die,
waarmee de keizer den wereldoorlog inging,
geloot en do buitenlandsche militaire ex
perts niet, dat dit een criterium vormt voor
de relatieve sterkte van 1914 en van thans.
25 jaar geleden immers had Duitschland
niet minder da* 19 klassen reservisten, in
totaal ongeveer 7% millioen goed geoefen
de manschappen. Heden z|jn er slechts
S klassen reserves, in totaal ongeveer 1 mil-
Hoen geoefende soldaten.
In 1914 was Duitschland in staat in min
der dan een maand een macht van 7% mil
lioen man te mobiliseeren, de best geoefen
de van de wereld. Nu is het twijfelachtig,
of men in staat zal zijn meer dan 2H 4 3
millioen man te mobiliseer#. In 1914 had
Duitschland een vloot, die zich kon meten
met de Engekche. En thans? De Duitsche
vloot is nog steeds gehandicapt door de ja
renlange stagnatie in den aanbouw. Slechts
langzamerhand komt de Duitsche zeemachf
eenigszins op sterkte. De grootste schepen,
die op het oogenblik beschikbaar z|jn, de
„Gneisenau" en de „Scharnhorst” meten
26.000 ton. Twee schepen van 35.000 ton, de
houden zal moeten worden overgegaan tot
den strijd.
Met het verheven voorbeeld van deze bei
de Nassauers voor oogen zal ons bataljon
wijsheid en moed betrachten, om met beleid
en kracht het z|jne b|j te dragen tot 'behoud
van de onafhankelijkheid van ons land en
de geestelijke vrjjheid van ons volk.
Nadat spreker namens het bataljon aan
het bestuur der Heumensche kerk een vlag
van Nassau had aangeboden, ging hjj over
tot de onthulling van het monument, dat
daarbij aan het gemeentebestuur werd over-
gedr aipen.
B|j de onthulling speelde de muziek het
oude Wilhelmus.
Hierop legde een vertegenwoordiger
van H. M. de Koningin een krans voor
het monument, waarna de reserve-veld-
prediker Ds. Boss een herdenkingsrede
hield, waarin hij uitvoerig den gang van
zaken in April 1574 schetste.
Aan het slot van z|jn rede noemde spr.
het een goede gedachte om aandacht te
vragen voor hetgeen hier in deze omgeving
is geschied. Het kan zyn nut hebben, dat
ons volk Juist in tijden als waarin w|j le
ven, eens herinnerd wordt aan de offers,
welke gebracht zyn voor de rechten en vrij
heden van ons duurgekochte land, de erfe
nis der vaderen. De spontane instenjming
en medewerking van het geheele bataljon,
toen een der soldaten het voorstel tot een
huldiging deed, heeft ons hier bjjeenge.
bracht om getuige te z|jn van de onthulling
van een zinrjjk monument, vervaardigd
door den in Heumen wonende beeldhouwer
Maris, op welk monument de kloeke gestal
ten prijken van de beide helden Lodewjjk en
Hendrik van Nassau, die hier het vaderland
getrouw gebleven zijn tot in den dood.
Dit huldeblijk zal voortaan de voorbij gan
gers noodigen tot een nadere beschouwing,
opdat zy nooit vergeten, dat onze nationale
privileges duur gekocht zijn, en tevens een
offer waard blijven.
De burgemeester van Heumen, de heer
W. G. Th. G. va» 't Hullenaar heeft vervol
gens het monument aanvaard, terwjjl ds.
Jonker namens het hervormd kerkbestuur
de Nassau vlag in ontvangst heeft genomen.
De plechtigheid werd besloten met een
défilé van de troepen.
uur en
De bondgenooten.
In 1914 had Duitschland als bondgenoot
het groote Oostenryk-Hongarye, dat het
Rjjk niet alleen militairen steun gaf, maar
het tevens den weg openstelde naar de r|jke
graanlarden en delf stof voorraden van een.
traal-Europa. Nu is de voornaamste bond
genoot Italië, waarvan de militaire waar
de reeds in den krijg gebleken is, maar dat
economisch even arm is als Duitschland.
De grondstoffen.
In 1914 had Duitschland een jarenlang
jpgezamelden voorraad ruwe grondstoffen,
goudreserves en levensmiddelen. Op net
oogenblik en nog in meerdere mate in de
laatste twee jaar moest de industrie voort
durend op oorlogssterkte werken bij een
njjpend gebrek aan ruwe grondstoffen cn
gehinderd door gebrek aan deviezen. Door
het bewaren van levensmiddelen heeft de
economische dictator Göring een aanzien
lijke oorlogsreserve kunnen maken, doch
niemand weet, hoe groot die voorraad is cn
hoe lang men een nieuwe blokkade zou kun
nen uithouden. Voorts is het onbekend hoe
lang Duitschland zyn groote luchtvloot en
z|jn gemechaniseerde leger van benzine zal
kunnen voorzien. Buitenlandsche waarne
mers gelooven echter, dat het Rijk ónmoge
lijk een grooteren benzinevoorraad dan voor
zes maanden kan hebben.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA.
b|j onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef
Interc 2745. Postrekening 48400.
*ABONNEMENTSPRIJÉ>! per kwartaal 225, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal f 8.15.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
1—5 regels f 1-80, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.56. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnumme’- 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den nrtfs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.05, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tuaschenkomst van aoliede Boek
handelaren, Ad verten tiebureaux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen b|j contract tot zeer gereduceerden
Prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
- -- V.<1 UV
f Leid, door het nog betrekkel|jk gering asn-
tal geïnterneerden, in matig tempo.
Het aantal hiervan tot op dat tijdstip
bedroeg 94 Belgen en 180 Duitschers.
De val van Antwerpen bracht plotseling
leven in de brouwerij. Ongeveer 33.000 man
van het Belgische en 1500 van het Engel-
sche leger, af gesneden door de Duitschers,
waren verplicht hun heil op Nederlandsch
grondgebied te zoeken. Op tal van punten
aan de Zeeuwsche grens stroomden zij ons
vaderland binnen. De hospitalen in Zeeland
en Noord-Brabant vulden zich met honder
den gewonden en zieken. Do validen werden
aan de grens ontwapend en gedirige* rd
naar de IntemeeringsdepotR in het midden
van ons land, die voor dat doel werden ge
reed gemaakt. De Belgen in Amersfoort,
Harderwijk, Gaasterland, Assen, Kampen.
Zwolle, Leeuwarden en als tijdelijke ver
blijfplaats het landgoed Ockenburg bij
Loosduinen. De Engelschen werden in hun
geheel naar Groningen overgebracht. Voor
de Duitschers bleef het depot te Bergen
aan Zee. Er kwam toen een intemeerings-
krantje uit, waarvan achtereenvolgens 21
nummers zijn verschenen. Op 14 Januari
1915 werd oen nieuw depot op het eiland
Urk opgericht, aanvankelijk voor Belgische
officieren, later ook voor officieren van an
deren landaard en een depot te Wierickei-
«chans, waar eerst de Britsche officieren
de betreurenswaardige grensincidenten.
Het Hongaarsche Telegraaf-Agentschap
geeft de volgende lezing van het gebeurde:
vannacht heeft zich opnieuw een Roe-
meensch-Hongaarsch grensincident voorge
daan. Een Hongaarsche grenswacht werd
daarbij gewond. Tot 7 uur ’s morgens heb
ben Roemeensche soldaten met geweren en
machinegeweren geschoten in de richting
van het plaatsje Tecso, waar zich de Hon
gaarsche bruggewacht bevindt. Het agent
schap voegt hieraan toe, dat de Roemenen
een battery hebben opgesteld welke gericht
is op het dorp Tecso.
OLIE IN OORLOGSTIJD.
Minister Lloyd over de plannen die
Engelands brandstofvoorziening
zullen verzekeren.
De Britsche minister van mijnbouw,
Geoffry Lloyd, heeft in het Lagerhuis me
degedeeld, dat, met het oog op het belang
van benzine en andere petroleumproductcn
in oorlogstijd, een uitvoerig plan is uitge
werkt voor handhaving van de voorraden,
vermeerdering van reserves, organisatie
van het vervoer over zee, distributie in het
binnenland en controle op de prijzen.
Lloyd zeide verder, dat er plannen zijn
uitgewerkt voor de coördinatie der distri
butie en voor de verzekering van een zoo
economisch en doelmatig mogelyk gebruik
van brandstof door rail- en wegverkeer. Het
onderzoek naar de mogelijkheid van een
grooter gebruik van surrogaat-brandstoffen
in geval van oorlog schrijdt voort. In tijd
van oorlog zullen vracht- en passagiers-
voertuigen gerantsoeneerd worden. De plan
nen kunnen, aldus de minister, zoo noodig
onmiddellyk in werking worden gesteld.
Reuter verneemt, dat men, als gevolg
van de regeeringsmaatregelen, niet ver
wacht, dat de petroleumvoorraden in geval
van oorlog ernstig getroffen zullen worden,
zoodat in de behoeften van alle vitale dien
sten geheel voorzien zal zijn.
De productie van vloeibare motorbrand
stof uit steenkolen of bijproducten daarvan
en uit leisteen noemt gestadig toe. De bin
nenlandsche benzineproductie kan thans
voorzien in 7 8 procent van het binnen-
landsch verbruik.
/blauw Nu MM
i
>mikt minder gas en
wasmiddelen meer
elite zeep en ouder-
overbodig. Rinio
dan Ul
hele wat
)at ia het motto var
iduct heeft genoeg
:l de wasl U heeft
m te weken; nu la
te koken. Een wai-
dat is eenvoudig en
edkoop. De nieuwt
nkracht in Rlnw
(wikkelt een over-
ed van werkzaam
luim, dat het goed
jelwit maakt, telkens
nneer U het kookt.
GülllSiJIE UilKAXT.
Het informatiebureau op de
Kneuterdijk in de Residentie.
QP den eersten Augustus was het vyf-^n-
twintig jaar -geleden, dat het Informatie
bureau van het Nederlandsche Roode Kruis,
door tuaschenkomst van wy'len Z. K. Fl.
Prins Hendrik der Nederlanden, Voorzitter
van het Roode Kruis ,in het voormalig pa
leis van wylen den Prins van Oranje.
Kneuterdijk, zijn deuren opende om zijn
oorlogstaak te kunnen aanvaarden. Daar
wachtte het Informatiebureau, hetwelk een
bureau is vóór het verstrekken van inlich
tingen omtrent zieken, gewonden, dooden
en vermisten, tevens bureau van inlichtin
gen nopens krijgsgevangenen en geïnter
neerden, overeenkomsitg artikel 14 van het
Reglement betreffende de wetten en gebre
ken van den oorlog te land, vastgesteld bij
het Haagsche Verdrag van 18 October 1907,
(K.B. 22 Februari 1910, staatsblad 73), een
veelomvattende taak. Daar was ook een af-
deeling belast met het verstrekken van hulp
en met de controle op de verzending van
geschenken aan krijgsgevangenen en ge
ïnterneerden in Nederland en in andere lan
den.
merdë de onderhandelingen met Hon
garije, welke sinds eenipen tijd in Sina’a
werden gevoerd ter regeling van de
scheepvaart op de Tissa, en die op ver
schillende punten tot een accoord haddt n
geleid, gestaakt; de genomen besluiten
z|jn opgeschort.
Reuter voegt er by, dat zich herhaalde
lijk grensincidenten hebben voorgedaan ro-
dert Hongarije Sub-Karpatisch Rusland
heeft bezet. Sindsdien is de scheepvaart op
de Boven-Theiss gestaakt in afwachting
van een nieuwe regeling, die de oude over
eenkomst met Tsjecho-Slowakye moet ver
vangen.
In een officieuze Roemeensche verklaring
over het grensincident wordt nog gezegd,
dat de Hongaarsche autoriteiten, door do
vlotters aan te moedigen de Theiss te be
varen, de geheele verantwoordelijkheid voor
het incident dragen. Tien dagen geleden
heeft de Hongaarsche regeering verzocht
onderhandelingen over een nieuw scheep-
vaartverdrag te openen. De Roemeensche ic-
gjeering stemde daarin toe en Hongarije
verklaarde, dat de Boven-Theiss niet zou
worden bevaren, zoolang er geen overeen
komst was gesloten. Het feit, dat de plaat
selijke autoriteiten dezen stand van zaken
niet hebben erkend, aldus de verklaring,
heeft de Roemeensche regeering genood
zaakt de onderhandelingen af te breken, tot
de Hongaarsche regeering maatregelen zal
hebben genomen om een einde te maken aan
de onwettige scheepvaart en daarmede aan
Boekarest breekt onderhandelingen
over scheepvaartverdrag af.
In een te Boekarest gepubliceerd offi
cieel communiqué wordt melding gemaakt
van een ernstig incident aan de grens van
Roemenië en Hongarije.
Den geheelen nacht zyn schoten gelost
tusschen de Roemeensche en de Hongaar-
sche grenswacht te Teceulmic op den Roe-
meenschen oever van de Tissa (Theiss), die
de grens vormt tusschen Roemenië en Sub-
Karpatisch Rusland, dat thans tot Honga
rije behoort.
Volgens deze officieele lezing zouden
Hongaarsche houtvlotters, daartoe aange
zet door de Hongaarsche autoriteiten, van
nacht hun reeds vroeger gedane pogingen
hebben hernieuwd de Tissa te bevaren, on
danks het verbod dat de Roemeensche auto
riteiten terstond na de Hongaarsche bezet
ting van Sub-Karpatisch Rusland hadden
uitgevaardigd.
In weerwil van de sommatie der Roe-
----- grenswacht bleven de Hongaa’--
wha vlotten doorvaren, beacheftnd door het
geweervuur der Hongaarsche grenswacht.
De schietpartij duurde, aldus het communi
qué, tot 6 uur ’s morgens.
Er wordt geen melding gemaakt van Jiet
aantal slachtoffers.
Als gevolg van dit incident heeft Roe-
