Anton Coops
DE KWARTJES RUBRIEK
Dansinstituut H. h MUL
«sksw;
1
Nuf s spaarbank
Nufsspaarbank
o
r
Een Flinke Winkeljuffrouw
H. v. d. POOL
EEN VRACHTWAGEN
GEBR. VAN BRUINESSEN
EEN GRÖÖTË KÖLENK1ST
i
De Goudsche Fruithandel
Dansen in Zaal Kunstmin
GOU DSCHE COURANT Zaterdag 2 September 1939 Tweede blad
BIJZONDERE NEUTRALE SCHOOL.
op Maandag1 4 September weer beginnen.
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN
voor de Vrijz. Protestantsche Zondagsschool
VESTIGINGSWET KLEINBEDRIJF 1937.
NIEUWE OPLEIDINGSCURSUSSEN
MODERN DANSONDERWIJS.
INSCHRIJVING
ZATE ZONDAÓ I"sSemIp/'* Va" nCgen t0t eU UUr nim- en
ZAUN li AG 3 SEPTEMBER as. van vier tot zes uur n.m. l
in „TER GOUW", Bleekerssingel,
PROBEERT
voor Uw Schoenreparatie
Raam 107-109.
TE KOOP: l"m'
open laadbak.
VROUWENSTEEG 25 TELEF.au
Aan hetzelfde adres:
inhoud 14 H.L.
WISKUNDE
P.S. DAU VILLIER
Drogist - vWijdstraat 3L
VERBANDWATTEN
WINDSELS
VERBANDDOOZEN
KWARTJES-RUBRIEK
Ds. Grisnigrt
ENGELS.
Muziekschool
DE BEUN,
ROTTERD. GENOOTSCHAP TOT
OPLEIDING van LEERKRACHTEN
Aangifte van cursisten, ook v. d. V.M.T.O. cursus
Protestantsch Goudsche Begrafenis Onderneming
en STAL ERBERVELD,
ten volle toegerust zijn om alle begfafenissen geheel
met paarden en wagens te kunnen uitvoeren.
Philips en Erres Radiotoestellen
prijzen vanaf 92.50.
prijzen vanaf 39.50.
FA. H. DE GRUIL L, Tiendeweg 61
Dansinstituut Wim Kok
Groot Openingsbal
Firma Wed. A. RIETVELD,
Eiken Zondagavond van 811 uur gelegenheid tot
Boelekade. Entree 0.35.
a
<o
83
A
O
O
Wie in zijn jeugd leert zorgen
Behoeft,later niet te borgen.
O
9
io
GOUDA'S MOOIE STADHUIS WORDT BEVEILIGD.
Een barricade van zandzakken.
Engelsche aanval in Zeeland verijdeld.
Voor spoedige indiensttreding GEVRAAGD:
boven 18 jaar, voor „DE LELIE", Hoogstraat 1.
Aanmelden: BURG. MARTENSSINGEL 133.
Bijzondere omstandigheden voorbehouden, zullen de lessen aan de lagere
school, klasse 1 t/m 7,
De FRÖBELSCHOOL heeft haar lesden inmiddels HERVAT. Leerlingen
kunnen dagelijks worden ingeschreven.
HET BESTUUR.
(leeftyd 6 tot 12 jaar)
op MAANDAG 4 SEPTEMBER, 's avonds van 7 tot 8 uur
in het REMONSTRANTENHUIS, Minderbroedersteeg.
Ds. J. NIENHUIS, voorzitter.
Dna. C. THOMSEN, secretaresse.
voor leerlingen en het vormen van besloten clubs.
Ook DAGELIJKS aanmelding en het nemen van FRIVö-LESSEN
aan myn adres: GROENEWEG 43.
hl. VAN TIJN, Dansleeraar.
eens bij SCHOENMAKERIJ van
De wagen staat voor, als altijd
op tijd.
BIK-HOOIMEYER.
lemen aangeboden, op zeer billijke voor-
waaiden voor leerlingen H. B. S. en
Gymnasium, voor Candida ten BOUWKUN
DIG OPZICHTER enz. door
BURG. MARTENSSINGEL 12.
ELKEN ZATERDAG ^aandag avond» Q ADEN ia gv KZOJ
..j< a. j. zeven^unr, Gebouw Daniël tjADHUIS .(jroenc
plaatsen wy in do
kleine advertenties tegen een tarief van 1—3 smalle tekst
regels 0.25, elke regel meer 10 cent by vooruitbetaling. Voor
advertenties onder nummer aan het Bureau 10 ct. verhooging.
Brieven kunnen ALLEEN worden afgehaald eiken
dag van 96 uur, Zaterdags van 91 uur.
BLOEMEN
brengen de goede sfeer
in Uw woning.
Net persoon, vry van mil. d.
in bez. v. rybew. zoekt werk
liefst a. reiziger. Br. no. 5370
bur. v. d. blad.
B. z. a. net Meisje, 24 j. als
hulp in huish. v. d. en n.
Br. no. 537£ bur. v. d. blad.
B. a. Persoon voor bakkertf
of andere werkzaamheden.
Br. no. 5373 bur. W. d. blad.
Flink pers., 1. 20, kunn. auto
ryden, zoekt patroon.
Sophiastraat 42.
Nette jonge Werkster gevr
voor Vrijdag of Zaterd.morgen.
B. Martenssingel 10.
Gevr. Heerenkapper (nood
hulp) goed kunn. scheren en
knippen 20.p. week of
aank. bediende. H. P. v. Wijn
gaarden, Kleiweg 77.
Voor direct gevraagd
flinke R.K. Dagdienstbode,
zelfst. k. w. en g.g.v.
Wachtelstraat 50.
V
Gevr. halfwas en/of Lood
gieter- Electricien.
Walestraat 12, Tel. 2820.
Werkmeisje
gevraagd in Inrichting te Lei
den. Loon -30 per maand.
Zich te melden Heerengracht
3-5, Leiden.
Gevr. KappersbedieiA, met
het vak bekend. P. den Edel,
Spoorstraat 5.
Gevraagd een net Meisje v.
dag of dag en nacht. Adres:
Ridder v. Catsweg 45.
Gevr. flinlie nette Jongen, 15
16 j. om !n het bakkersvax
te wedden opgeleid.
Aanm. Bakkery „Burgvliet"
Burgvlietkade 74.
Te huur een Slaapkamertje
v. een net iemand, bij nette
mensehen in Korte Akkeren.
Br. no." 5371 bur. v. d. blad.
Officier* zödkt rustiR^ en
frissche fit- éti Slaapkamer m.
pension in de omgeving van de
Markt.
Schriftel. opg. bü den Con
cierge R.'H.B.S.
Voor een hartig hapje en een
frisschen dronk
naar v. Zomeren's Eethuis,
Stoofsteeg 16 - Tel. 3663.
Te huur een nieuw modem
ingericht Huis, Const. Huy-
gensstraat 61, met groote tuin
5.60.
Te bevr. Martensstraat 4.
Te huur Winkelhuis met
ruime woning, tuin en vrye,
achteruitg. Groenendaal 87a.
Te huur
Winkel met salon of magazijn.
Lange Tiendeweg 19.
Woonhuis, Raam 103.
zeven uur, Gebouw Daniël
van Harderwiik.
Te huur: Houtmansplantsoen
4, uitzicht op Fluweelensingel.
Achteruitgang naar Groenew.
2.45 per week.
Te huur Robaarsteeg 21,
gas, electr. en waterl.
2.15 per week.
Te koop gevr. Friegche klok
en antiek ladenkastje.
Br. no. 5374 bur. v. d. blad.
D.-rijwiel goed onderhouden
en Stofzuiger.
Moordr. Tiendeweg 1.
Honden. Pr. Bouvier,6 w.,
pr. ouders.
Moordr. Tiendeweg 1.
Te koop Jongens, en Meisjes-
fiets (kl. maat) m. remnaven.
Kamps, Heerenstraat.
Markies 0
z. g. a. n. 3.16 M. 20.
Bleekerssingel 30.
Te koop Heerenfiets 6 gld.,
Damesfiets m. T.naaf 8 gld.
Pretoriaplein 2. j
Vry van Militairen dienst.
1 Handwagen te koop.
Crabethstraat\ 66a.
Te koop z. gi a. n. blauwe
Peau de Süè<ie damesschoenen
maat 37. WalVisstraat 26.
Siroop wafelen 7 Maar dan
van T. Voskuil, Steijnkade 31.
Die 4yn fijn.
Te huur voor lage huurprijs
ruime moderne Woning,
Koekoeksplein.
Te bevr. Makelaarskantoor
P. W. de Beun/
Eiken Zeiljachtje, 5.50 x 1.90,
overnaadsche kielboot,-16 M2.
zeil, wegens vergevorderd sei-
zo®n f-DO-Jachtwerf Reeu-
wyk, Plattewieg.
Johnson,
motor' 2 cylinders,
&Va I.K., zonder het kleinste
gebrek, slechts 100.—.
Jachtwerf Reeuwyk.
Te koop een flinke Vulkachel
met steenen binnenwand, merk
Gora No. 22.
Te bevragen Kleiweg 7.
De Eigenh. Klziaardappelen
van dhr. Braat zyV steeds te
gen concurreerende\ryzen ver
krijgbaar. Maan-, Ifcoens- en
Vry'dagen van 24 uur.
Lemdiflsteeg,
hoek Nieuwe Markt.
Voor een paar solide en ge
makkelijk zittende Schoenen
moet U zyn bij
JAN VAN DAM,
Keizerstraat 62-45 Gouda.
Leveren en herstellen van
Uurwerken
D. C. v. d., Berg,
Uitsluitend Kleiwegstraat 30,
Gouda J0Tpgericht 1871.
Dekens oirortrekken, geheel
mach. doorgestikt Ajanaf 2.25.
Dekenfaoriek Gouwe 130.
A. J. WEMPE, Leraar M. O.
Joubertstraat 142.
^gjYESTHAVEN 39.
Boekbinderij D. r. LEEUWEN,
Turfsingel 23. Het betere adres
voor inbinden van alle soorten
boeken, jaargangen en muziek.
Stoppage in Kleeding, Gordij
nen, Tapijten enz. Gouwe 130,
3e huis vanaf Groenendaal.
Leconaide Francais
English {Conversation
BONNIN-SLATER,
IJseellaan 122.
Gezond
roenendaal
Voor het baden van kinderen,
badkamer a 25 ct. per half uur.
Zeiljachtje,
tevens roeiboot, geheel compl.
45.
Jachtwerf Reeuwyk.
Te huur net Woonhuis met
tuin en vrye poort. Voofwil-
lens 61. Te bevr. no. 65^
Te huur:
Ridder van Catsweg 184
en P. C. Bohstraat 103.
Bevragen Fluw. Singel 64.
Te koop: Boekèn Handels
avondschool 4e en öe klas, z. g.
a. n. Boschweg 59.
Mooie Woning .met grooten
tuin, 5,60 per week.
Bevragen: Turfmarkt 113.
D.K.W.-Auto in prima staat
te koop met 2 mnd bel.
_Br. no. 5427 Bur. v. d. blad.
S.R.OJ. Sergants vr. ged.
enkel© uren daags na vijven een
kamer met piano om te musi-
ceeren. Br. no. 5428 bur. blad.
Te huur gemeub. Kamer ra.
gebr. v. keuken. Ruim uitzicht,
prima stand.
Br. no. 5380 bur. v. d. blad
le Goudsche Kunststoppage,
Ussellaan 84. stopt alle scheu
ren, mot. en brandgaten.
Radio. Reparaties
vlug en billijk
Radiodokter, W. Tombergstr. 39
Degelyk Piano-onderwijs, zeer
billijke conditie. Mej. A. Ver-
zyl, Oosthaven 38, Gouda.
Uw adres voor vuren-, beu
ken- en eikenhout, Tel. 3720.
Jan Postmus, Raam 142.
Het adres voor reparatie en
verbouwingen is by J. Hoeksel,
Timmer, en Metselbedrijf,
Boelekade 128, Tel. 3683,
soliedwerk, scherp conc. prijzen
Voor bruiloften en partijen
VEEMARKTRESTAURANT
Gebr. v. d. Hondel. N. Markt.
Bredie, Middellantstr 19.
Een goed en goedkoop adres
voor Rijwielbanden en onder-
deelen is
Radiodokter, W. Tombergstr. 39
Rubber Werklaarzen.
verkrijgbaar bij van Maaren's
Schoenhande],
Viiverstraat 10.
Heeft U last van pijnlijke
voeten, eksteroogey, eelt of
kalknagels 1 Het wordt pijnloos
verwijderd door Zr. van As,
Gouwe 138, Tel. 3281.
Te koop: eenige 2e hands
rijwielen, een kinderauto met
ballonbanden en een autoped.
Rywielh. „Rigo", Gr. Floris-
weg 79A, t.o. Ambachtsschool.
Voor HOUT, TRÏPLEZ
en BOARD
iaJJw adres bij N. VERDOUW,
Fluweelensingel 9 - Tel. 2961.
i Groote voorraad, lage prijzen.
I KA/IQ VoorsmakeJiikeKaaa
I en volvette Kilokaas
jes is ook voor weo&rverkoo-
pers t adres P. G. Teekens,
Gouwe 55, Tel. 2102, Gouda.
Kaashandel in 't groot en klein.
bü het Nijverheidsonderwijs.
Secr. Essenburgstraat 38 ROTTERDAM— Telef. 36607
oyvpENSDAG 6 SEPTEMBER van 7—9 uur n.m.
WRTERDAG 9 SEPTEMBER van 3—6 uur n.m.
Ambachtsschool Tamboerstraat 9, Rotterdam, of schrifteiyk bh
den Directeur, S. v. d. BROEK, Kanaalweg 7a, Delft.
Inschrijfformulieren zijn verkrijgbaar aan de Ambachtsschool,
Tarobyerstraat.
BLAUWSTRAAT 19 TELEF. 2231
LANGE TIENDEWEG 88 TELEF. 2472,
berichten by deze dat zy in deze bijzondere' omstandigheden
De stal kan tevens voor TROUWGELEGENHEDEN aan alle
eischen ten volle voldoen.
Beleefd aanbevelend,
H. VAN DER GRAAFF.
STAL ERBERVELD.
HEDEN ONTVINGEN wij de NIEUWSTE MODELLEN
Eveneens DE NIEUWSTE
Haarden en HaardkacHela
fraaie, sierlijke modellen
TELEF. 3328.
(TURFMARKT 120 TEL. 3136.
A.s. ZONDAG 3 SEPT.
Inschrijving en aanvang der nieuwe Danslessen
Eerstbeginnenden 3.30 tot 5.30 en van 5.45 tot 7.45.
AANVANG 8 UUR.
Voor wekelijksche lessen betreffende vrage men een prospectus,
welke op aanvrage wordt verstrekt.
Bij ons leeren dansen, geeft altijd de beste kansen.
BLAUWE DRUIVEN
PERZIKEN
MELOENEN
PRUIMEN
AALBESSEN
TAFELPEREN
TAFELAPPELEN
SINAASAPPELEN
CITROENEN
BANANEN
TOMATEN
VRUCfaTEN CONSERVEN
DIVERSE SOORTEN NOTEN
OUDSTE ADRES voor OPGEMAAKTE FRUITMANDEN
LANGE TIENDEWEG 27 TELEFOON 3316.
-W
09
SB
rb
Ons mooie
Stadhuis.
zy gevels efi den achtergevel naar de
vroegere vormente restaureeren,
maar telkens weer blijft deze wensch
onvervuld, omdat de noodige midde
len daarvoor ontbreken.
Aan de linkerzijde van het gebouw
is, dicht bij de trap naar het bordes,
op c.a. 4 meter hoogte boven den
grond, een steenen uitbouwsel aan
gebracht, dat eertijds diende om ver
oordeelden voor het publiek te kyk
te stellen, hetgeen voor de slachtof
fers, die aan in den muur gevestigde
ijzeren spijlen, die den z.g. „roep-
stoel" omgeven, geketend waren, geen
pretje was. Maar dat was dan ook de
oedoeling.
Nadat in 1560 tegen den achter
gevel van het stadhuis een op steenen
pilaren steunend schavot was ge
bouwd, dat wegens bouwvalligheid in
1644 moest worden afgebroken, is er
bij de verbouwing van het stadhuis
vijftig jaar later wederom een scha
vot gekomen, dat tegen den achter
gevel werd opgericht. Dat „schavot
is er gebleven, doch in plaats van de
lugubere bestemming van vroeger,
dient het nu voor een genoegelyk zit
je voor autoriteiten en gasten, als er
feest is op de Markt.
WOELIGE SEPTEMBERDAGEN,
HONDERDTWINTIG JAAR GELEDEN.
het heldhaftig optreden
VAN (JENERAAL CORT HELI LIGERS.
DE VEROVERING VAN HET FORT
BATH.
JJet was een dezer dagen 120 jaar geleden,
dat de overtocht naar een aanval op het
Fort Barth, onder den Generaal Cort Hei
ligers plaats vond. Dez. roemruchte daad
doet als vanzelfsprekend terugzien op ge
beurtenissen, die in het jaar 1809 'in Zee
land voorvielen, meer in 't bijzonder de in
val en het verblijf der Engelschen.
Berichten van welbetaalde spionnen en
Kreekerak door te komen. In den aanvang
scheen het, aljtf ook deze poging vruchte-1
loos zou blijven, toen plotseling de kreet
gehoord werd: Hier! Hier! en men den lui
tenant De Wolff van Westerode, met de
armen omhoog, terwijl het water hem tot
over de schouders spoelt, door het rak heen
ziet treden. Aanstonds volgden allen op dit
punt en zij wier lichaamsgestalte niet tot de
hoogte van het water reikt, onder welke de
generaal zelf was, worden door de overigen
bijgestaan en voortgeholpen.
Doch hiermede was de tocht niet vol-
1 bracht en het gevaar niet geweken. Nu
barstte het onweder los in felle bliksem-
stralen en ontzettende donderslagen. Een
J hevige plasregen maakte den oever, waarop
het gemunt was, geheel onzichtbaar en de
Berichten van welbetaalde spionnen en net gemuni was,
ontsnapte krijgsgevangenen, gaven zeker- vloed overdekte reeds de slikken der schor
heid omtrent hetgeen Engeland in het schild ren, zoodat men zich bevond als in een barre
voerde, bij de voorbereidingen, die daar se- zee. Hierin eenigen tijd hebbende rondge-
u„;.i,,i„„ Fzvf o™ „figtiriino1 «Iqaf vn^lHp men de voeten inzinken in
JJet is een sinister beeld, dat thans
ons mooie Marktplein te aan
schouwen geeft. ,iiet Stadhuis, de
trots onzer stad, een bouwwerk van
groote monumentale waarde, wordt
met zandzakken gebarricadeerd. De
ernst van deze dagen, de dreiging van
den oorlog, die thans helaas werke
lijkheid is geworden, heeft het ge
meentebestuur genoopt het mogelyke
te doen tot ^veiliging van dit monu
ment van bouwkunst, dat „ook van zoo
historische beteekenis is.
Bij de huidige oorlogvoering speelt
het luchtwapen een zeer groote rol.
De jongste kryg, welke in Spanje is
gevoerd, heeft aangetoond, dat in veel
sterker mate dan in den wereldoor
log vair 19141918, steden aan aan
vallen vanuit de lueht zijn blootge
steld en dat door bommen ontzagge
lijke verwoestingen worden aange
richt. Hoewel het niet waarschijnlijk
is dat dergelijke aanvallen op Neder-'
landsche steden zullen worden ge
daan, immers alle by den thans ont
ketenden oorlog betrokken staten
hebben plechtig verzekerd dat de on
zijdigheid van Nederland zal worden
gewaarborgd, heeft het Goudsche ge
meentebestuur gemeend het voor
beeld van andere gemeenten te moe
ten volgen om voorzorgen te nemen,
om waardevolle kunstwerken en ge
bouwen te beveiligen, voor 't geval dat
mogelijk een of ander projectiel, zij
dan bij ongeluk, terecht zou ko~
*daar waar het onherstelbare
schade zou kunnen aanrichten.
Het front van het stadhuis wordt
thans met zware zandzakken over
meer dan de volle breedte bezet. Hoog
worden de zakken opgestapeld, zóó
het fraaie baldakyn waarboven
1480 een borda? werd bijgebouwd met
twee trappen ter weerszijden, waar
op vier gebeeldhouwde leeuwen wer
den geplaatst, die resp. de wapen
schilden droegep v^n Holland, van
Gouda, van den Landsheer en de
Landsvrouwe. Voorts werden in nis
sen in den voorgevel geplaatst het
beeld van den H. Maagd Maria, dat
door een traliewerk werd beschermd,
waarvoor een lantaarn was gehan
gen, met aan weerszijden daarvan de
beelden van Karei den Stoute en zijn
gemalin. Deze beelden zyn vermoede
lijk in den aanvang van den 80-jari-
gen oorlog weggenomen en by de ver
bouwing, welke het gebouw in 1690-
1696 heeft ondergaan, vervangen
door twee andere, van den Amster-
damschen beeldhouwer Jan Gijselingn
voorstellende „de Standvastigheid
en „de Gerechtigheid".
By de restauratie van den voor
gevel in 1875 1880 zijn ook deze
beelden weer weggenomen en hebben
deze een plaats gekregen in het ge
bouw „Arti-Legi" aan de Markt, ir
de zaal waar het Kantongerecht ze
telt.
i
Het Goudsche Stadsbestuur van 't
begin der 17e eeuw achtte vernieu
wing van het in 1480 gebouwde bor
des met trappen aan weerszijden wen-
schelijk en droeg in^l603 aan Grego-
rius Uools den bouw van een nieuw
bordes op. De stadsrekening van 1603
vermeldt dat Gi>uda „aan Gregorius
Cools, beeldsnijder, betaelt de somma
van twee duijs^t gulden, over 't
dat
aan weerszijden twee leeuwen staan,
geheel aan het oog onttrokken wordt
Hoeveel zakken daar liggen, we weten
bet niet, maar dat het een respectabel
aantal is moge wel hieruit blijken dat
gisteren niet minder dan 132 werk-
loozen aan het zandgraven zijn 'ge-
weest en de ^kken hebben gevuld op
het opgehoogde terrein aan den Hoo-
gen Schielandschen Zeedijk, vanwaar
deze naar de Markt zyn vervoerd.
Dit sierlijk gothische stadhuis, dat
geheel vrij op het ruime Marktplein
staat, dateert uit de jaren 1447
1450.
Hflfc werd gebouwd door den
stacMfcimermeester Heynric Ael-
brechtsz Sinten Louwe en Slaes
Hugensz op hef foenmalige markt
veld, dat daarvoor van Graaf Guy
van Bloys is aangekocht. In de tweede
helft van de 15e eeuw en later hebben
daaraan zoowel in- als uitwendig»ver
schillende verbouwingen plaats ge
had. Zoo werd in 1459 de voorgevel,
scer rijk in den bloeitijd der gothiek
Voltooid met een toren, terwijl in
la
niaecken van de (nijepwè Bailge voor
stadthuijs deser stede". Het baldakyn
van dit bordes rust op vier pilaren,
die met oorlogsattributen zijn ver
sierd. Dat dit een zeer voornaam stuk
werk' is, blijkt wel uit hetgeen Ver
meulen in zijn „Handboek tot de ge
schiedenis der Ned. Bouwkunst"
zegt: „dat een zoo rijke ordonnantie
als van het trappenbordes met balda
kijn in 1603 door Gregorius Cool voor
den ingang van het raadhuis te Gou
da aangebracht, tot de hooge uitzon
deringen behoort." Boven den ingang
is in gulden letteren geschreven:
„Audi et Alteram partem" (Hoor ook
de wederparty).
Tengevolge van de inwendige ver-
bouwing van 1690—1696 z«n zoowel
de zijgevels als de achtergevel ver
knoeid. De fraaie boogvormige ramen
zyn alle uitgebroken en vervangen
door rechthoeflfce, waarboven men
nog duidelijk in de muren de boog
vorm der vroegere (-amen kan zien.
Deze rechthoekige rawen hebben do
zijgevels en den achtergevel totaal
miSmaakt. Dat het gemeentebestuur
van Gouda daarvan sinds lang over
tuigd is, blijkt uit het ffit, dat bij de
behandeling der gemeeiitebegrootins
i telken jare de wensch wordt geuit de
Voor de rechtspleging zoowel als
.■oor het stadsbestuur was alles in het
stadhuis vereenigd. In de benedenhal
waren de vertrekken van de vier
schaar; vlak bij den hoofdingang had
de schout zijn zetel, terwijl boven de
politiekamer en de civiele gijzelings
kamer waren. Het voorde jgedeelte
van het souterrain diende tot gevan
genis. Het geheele souterrain was
een overwelfde ruimte, welke in 1517
-1518 is gebouwd, om met uitzon
dering van het voorste gedeelte, tot
vleeschhal te dienen. In latere tijden
is ze als boterhal gebezigd en in den
jongsten tijd is ze geheel verbouwd
en ingericht tot bergplaats van het
archief.
De tegenwoordige raadzaal, welke
uitkomt op de groote hal, dhgide vroe-
ger tot vergaderzaal der burgemees- j
ters, terwijl de huidige burgemees- j
terskamer de schepenkamer was.
Boven alle deuren, die toegang ga- 1
ven tot de vertrekken der vierschaar,
zoowel als die van de vroedschap,
zyn marmeren reliefs aangebracht,
welke de tagk van rechtspraak en
stadsbestuur symboliseeren. Deze
sculpturale versieringen wekken nog
steeds bewondering.
In de raadzaal staat een mooie
schouw met beeldhouwwerk van Jan
Gysèilngh, benevens een schoorsteen
stuk waarboven een allegorische voor
stelling prijkt van de stedemaagd met
een riviergod en Mercuri*», dat van
den schilder Jacques de Roore (1686
1747)afkomstig is. De wanden der
raadzaSl zyn bekleed met een fraai
gobelin, dat vermoedijjyk dateert uit
de 16e eeuw en gemaakt is door den
Goudsche tapisseerder Willem An-
driessen de Raad, naar Patronen^an
den Goudschen glasschilder Dierck
Wietersz. Crabeth.
In de burgemeesterskamer is een
gebeeldhouwde schoorsteenkap, welke
dateert uit het laatste der 17e eeuw,
het schoorsteenstuk ontbreekt daar
aan.
De bovenverdieping van het ge
bouw is behoudens enkele bijbouwen
in de hal, waarop de verschillende
dert verscheidene maanden tot een afleiding
ten bate van Oostenryk waren gemaakt.
Niet minder dan 44000 man van alle wapens,
9000 paarden, 150 zwarb kanonnen of mor
tieren, ingescheept op 154 oorlogs- en 4 a
500 transportschepen, waren gereed om zee
te kiezen. De vloot werd aangevoerd door den
admiraal Strachan, het landingsleger door
den generaal Lord Chattam. De opdracht
luidde: Vlissingen in te nemen, de Fransehe
vloot te vernietigen, de werven te Antwer
pen te verwoesten en eindelijk de Schelde
door het doen zinken van veel ballast onbe
vaarbaar te maken. Besloten werd de Schel
de op te zeilen tot Bath of Sandvliet en van
daar over land verder voort te rukken. Als
I begin der uitvoering zou een afdeeling van
12000 man op Walcheren landen én Vlis-
I singen nemen; een andere troep, eenige dui
zenden sterk, zou in het land van Cadzand
voet aan wal zetten en zich meester maken
1 van Breskens. Was op die wyze het drei-
gende vuur van de op die plaatsen besta^n-
de batterijen gedoofd, dan had het gros der
expeditie vry spel om de Schelde op te ste-
venen en van Sandvliet uit 25000 man op
i Antwerpen los te laten. Met die voornemens
stak het grootste gedeelte der Engelsche
vloot den 25sten Juli uit Portsmouth. Har
wich, Dover en Duins, in zee. Den 28sten
lieten de schepen zich naby Vlissingen zien.
en den 29sten lagen er vóór Walcheren by na
600; een vijandelyke macht was dus te ver
wachten. Duidelijk kon men een splitsing
van de Engelsche vloot in drie deelen waar
nemen, waarvan er een in de Wielingen,
een tweede in den Deurloo en het laatste
voor het Veersche Gat Stelling nam. Door
de sterke branding bleek landing op een
eenigszins uitgebreide schaal echter onmo
gelijk.
plast, voelde men de voetfen inzinken m
diepe kuilen vol slijk en modder, Joodat het
noodzakelijk werd een andere richting te
nemen en deze noodzakelijkheid was het
behoud onzer dapperen, want bij gemis aan
.eenig zichtbaar voorwerp naar 't welk zij
koers konden houden, was de richting ver
loren gegaan en was men begonnen regel
recht op het groote vaarwater van de Schel
de naar den hoek van Zuid-beveland aan te
trekken. De veranderde richting liep meer
noordwaarts en toen de stortregen vermin
derde, ontdekte men den dijk van Zuid-Be
veland, waar men dien het minst vermoed-
de.
In angstige verwachting stonden op den
Noord-Brabantschen oever de overige troe
pen geschaard. De daverende donderslagen,
onophoudelyk de «en op den ander volgend,
maakten het onzeker of de vyand fhet zyn
geschut weerstand bood; en deze onzeker
heid duurde totdat des avonds te zeven uur
de Hollandsche vlag zich van het Fort Bath
ontplooide. Geen schot was er gevallen geen
man was er verloren; de Engelschen hadden
het fort verlaten. Toen het onweder bedaard
was, kort nadat de Hollanders druipnat en
van top tot teen bespat met slyk en modder
het fort waren binnengerukt, kwam een ge
wapende sloep van de Fransche vloot het
fort verkennen. -Groot was de verbazing
wellicht ook de spyt der zich daarop be
vindende Franschen, het fort reeds door
Hollanders bezet te vinden.
'De Prins van Ponte Corve liet het belang
rijke wapenfeit nog denzelfden avond in den
.Schouwburg in Antwerpen bekend maken.
En Bilderdijk wijdde aan deze daad een „ex
-tempore" met den aanhef:
vertrekken uitkomen, in zyn oor-
spronkelyken staat van het laatst der
15e eeuw gebleven. Waren daar vroe
ger behalve de reeds genoemde ver
trekken voor den dienst van de recht
sprak, de thesaurie, de schrijf kamel
en de weeskamer gevestigd, thans
zyn alle lokaliteiten voor den dienst
der gemeente-secretarie in gebruik..
Moge het stadhuis van Gouda, dat
terecht nog heden ten dage de groote
■bewondering wekt, van landgenoot en
vreemdeling, weer spoedig in zyn vol
le schoonheid als een pronkjuweel
1 pralen te midden van het rumae
marktplein.
Wij slaan het beleg en het bombardement
van Vlissingen (12 en 14 Augustus) hier
Over, om te komen tot de eerste September
dagen van dat jaar, waarin viel het optre
den van den
Generaal Cort Heljligere.
In de laatste dagen van Augustus 1809
meepden bevelhebbers der Hollandsche
vaartuigen by Lillo en Liefkenshoek een
terugtrekkende beweging bij den vijand te
bespeuren. Zy werden hierin niet teleurge
steld, want op den 4den September lagen
nog slechts vier of vijf groote Engelsche
schepen op de Schelde.
Het Hollandsche leger wilde het Fort
Bath hernemen. De generaal-majoor Cort
Heijligers wilde de Franschen, die nabij
Sandvliet legerden, vóór zijn bij deze her
overing. Heijligers had vernomen, dat een
visscher des nachts by laag water de Schel
de daartegenover had doorwaad en wist,
niettegenstaande ook bij dat gety de vele
kuilen en gaten den overtocht gevaarlijk
maakten, de toestemming van Maarschalk
I Du Monceau te krijgen tot een poging om
I de sterkte te veroveren. In den namiddag
j van den 4den September, den verjaardag
I van koning Lodewijk Napoleon, was een
groot gedeelte van de Hollandsche krygs-
macht oï den rechter Scheldedijk vereenigd,
I om getuige te zyn van het waagstuk, dat
Cort Heijligers, zelfs zonder gids, aan het
hoofd der compagnie karabiniers van den
kapitein later luitenant-generaal
Schuurman, van het 8e regiment jagers,
ging ondernemen langs de bij eb drooglig-
gende buitengronden aan het toejnalige
Kreekerak tnsschen het Verdronken Land
van Bergen op Zoom en Zuid-Beveland De
lucht was betrokken, het fort zeer moeilijk
met het bloote oog zichtbaar. Plassend en
verzakkend in de schorren en slikken, wa
dende door de diepten en geulen van het
Kreekefak, h»lf zwemmend of tot de schou
ders wadende in de geul van het vaarwater,
werd men overvallen door een zwaar on
weer en hevige plasregens.
Tévergeefs trachtte Du Monceau den on
verschrokken aanvoerder door een adjudant
van diens voornemen af te brengen. Doch
Cort Heijligers volhardde. Het verloop van
dezen tocht schildert Bosscha met levendige
kleuren in „Neerlands heldendaden te land.
De Engelsche aanval in Zeeland verijdeld
als volgt:
,,Nu werd de toestand der In het water
worstelende schare van oogenblik tot oogen-
blik bedenkelijker. Een onweder hing vree-
seljjk dreigend over hunne hoofden en weru
voorafgegaan door een hevigpn wind: ner
gens voelde men eenigen v
over te komen en men besp
werken van den vloed. Zoo
raste, waren allen verloren
zelfs niet of er nog tijd t-w--.
„as. Cort Heijligers besloot nog een laat
ste poging te beproeven om een waadbaie
plaats te vinden en deed te dien einde ka-
pitein Schuurman zyn manschappen uit
«ï-irpiden als een tirailleur-linie, met het be
vel dat ieder voor zich moest trachten 'het
Wy zingen in de baren
Geen wieg van Cythereê,
Maar 'Hollands heldenscharen
Gerezen uit de zee.
Hoe bruist het in die kolken?,
Hoe zwirrelt kil en vloed!
Hoe trekken lucht en wolken
Dit schouwspel tegemoet!
Ontbrandt, gy bliksemvuren,
En donders, rolt en knalt!
Doorklinkt in vest en muren,
De Britsche standaard valt!
De Zeeleeuw is verrezen,
En Hollands vlag hersteld!
Aanstonds rukte de maalschalk Du Mon
ceau op met het Hollandsche legerkorps om
geheel Zuid-Beveland te bezetten, dat nog
door 200 Engelsche vaartuigen was om
ringd. Te Bergen op Zoom bleef een obser
vatiekorps achter onder het bevel van den
generaal Seis, te Bath kwamen 800 man in
bezetting. Reeds den 5en September was een
groot deel van Du Moncheau's troepen on
der leiding van den schout by nacht Ruysch,
in kanonneerbooten, hengsten en andere
lichte vaartuigen onder zeil gegaan en in
1 den avond bij' Wemeldinge ontscheept, ter-
1 wijl het 'Hollandsche hoofdkwartier te Ka-
pelle by Goes was gevestigd. In deze stad
rukten dienzelfden avond Cort Heijligers
met de karabinier- en voltigeur-compagniën
van het 3e regiment jagers binnen, van
waaruit hy den 6en September opnieuw
westwaarts rukte tot verMn% van het
Sloe. Te 's 'Heer Arendskerke bereikte hem
het bericht, dat Ellewoutsdyk nog door de
Engelschen wis bezet en dat daar een aan
zienlijke afdeeling hunner vloot lag. Met
een afdeeling Friezen en Groningers viel
hij aan: in verwarring sloegen de tegen
standers in den namiddag van den 6en op
de vlucht in de richting van Borsselen, waar
zy op de aldaar voor anker liggende oor-
logs- en transportschepen hun toevlucht
zochten.
Naarmate de Britsche vloot terugging,
volgde de admiraal Ver HueU. Deze ver
scheen den llden met zijn vloot voor Zie-
rikzee dat hy bezette. Van hier tot Bergen
op Zoom vormde hy met ongeveer honderd
kanonneerbooten en nndare vaartuigen een
aaneengesloten verdedigingslinie.
Dit werd zoo ongeveer het einde van den
Engelschen inval in Zeeland. Zy waren
thans beperkt tot het bezit van Walcheren,
dat één groote ziekeninrichting geleek,
steden en dorpen waren overyuld met
koortslijders. De Engelsche verlieslysten
vermeldden gedurende de geheele expeditie
slechts 106 gesneuvelden; daarentegen vie
len ruim 4000 man als slachtoffers van ziek
te en ellende: regenachtig weer, slecht wa,
tor, onmatig eten en drinken en verregaan
de onkunde zijner veldchirurgijns decimeer
den dagelijks de gelederen. In een paar
maanden vonden, naar matige schatting,
4000 Engelsche soldaten op Wakheren hun
graf en waren er 12.000 ziek en uitgeput
naar Duins en Engeland vervoerd.
In Januari van he# volgende jaar telden
