6 mnd.
aan
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT berkenwuüde, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle.
nieuwerkerk, OUDERKERK OUDKvVATER, rèeuwijk, schoonhoven, stolwijk waddinxveen, ZEVENHUIZEN, enz.
Engeland en Frankrijk verklaren den oorlog
Duitschland.
kunsten
No. 20110
I
Dit blad Verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
in alle
zaken.
éfrwringt
X De doop van Prinses
j Irene uitgesteld. t
trische
s nu ver-
if f. 6,15
letjdraabj
vringer
r maand
l n
IsSU1
Koning George sprak tot
zün volk.
Onze neutraliteit
geproclameerd.
Vreemde vliegtuigen bovetk
ons land.
Koning Leopold heeft hét’
opperbevel van het
Belgische leger
overgenomen.
De „Athenia”
getorpedeerd.
Frankrijk.
i Daladier over de taak van
Maandag 4 September 1939 77e Jaargang
Chamberlain spreekt tot het Britsche volk.
Alleen geweld kan Hitller stuiten.
t
boi
wij besloten .hebben,
hel
I
5
H
Onze
biedt I
land
Ltoe-
jgskabinet.
als eerste Lord van de
I I
niet bc]
zijn- vastl
J-l
de verzekeringen van steun, die wü j
X Men meldt van officieele zijde
aan het A.N.P. dat de doop van
Prinses Irene, welke was be-
paald op 14 September in de t
X Nieuwe Kerk te Amsterdam, X
J voorloopig is^uitgesteld.
eedeahoid
ld?en' die
m-
1^ me-
sagiers
m leerlingen’"(lie
sou-
1K st
Koning George heeft gisteravond in
een radioredevoering tot alle deelen van
het Britsche rijk o.m. verklaard, dat in
dit ernstige, noodlottige uur van de En-
gelsche geschiedenis, hij tot ieder gezin
van al zijn volken, zoowel in het moeder
land als overzee een boodschap wenscht
te zenden met dezelfde innigheid van
!CVle!e?s ,jeg(;ns ecn leder- alsof hij den
over
zijn onderdanen zelf top te
MET 1400 PASSAGIERS IN DEN
ATLANTI9CHEN OCEAAN*
Het Britsche ministerie van voorWW
ting deelt mede, dat het s.s. „Athmflfr,
van de Donaldson Line uit Gl^g(
tepde ruim 13.000 ton, met 1430 p^
aan boord, fn den AtlaritischénZ Oceaan
twee honderd mijl tep. Westen dér Hebri-
den-eilanden garf de Schotschd kust, is
getorpedeerd.
Het schip vervoerde geen munitie. De
passagiers waren bijna allen Amerika
nen. Het schip had een 1000 ton idding
toen het van Liverpool vertrok. In Liver
pool waren 200 passagiers aan boord ge
komen, in Belfast ndgTaonderdgn Ameri
kanen en Canadezen. De „Athenia" was
op weg naar Montreal.
Volgens een later bericht is het schip
spoe’dlg gezonken/-'--'
Vqlgens een hedenmiddag uit Stock
holm ontvangen bericht zijn door het
Zweedsche jacht „Zuiderkruis” ’dat de
Gistermiddag is de buitengewone Ne-
derlafidsche Staatscourant no. 171 d. uit
gekomen, die een neutraliteitsproclama-
tie bevat, waarin de ministers van alge-
meene zaken, a.ivan buitenlandsche
zaken, van Justitie, van defensie en van
koloniën, daartoe door Hare Majesteit
de Koningin gemachtigd, ter kennis
brengen van een ieder, dien zulks aan
gaat, dat de Nederlandsche regeering ter
zake van den oorlogstoestand, die is ont -
staan tusschen eenige vreemde mogend
heden, volstrekte onzijdigheid zal in acht
nemen. Art. 1 van de bepalingen dezer
proclamatie luidt:
<TIn het rechtsgebied van het Konink
rijk der Nederlanden, omvattende het
grondgebied en watergebied van Neder
land, Nederlandsch-Indlë, Suriname en
Curasao, de territoriale ^ee en de boven
dit grondgebied, dit watergebied en deze z
territoriale zee zich bevindende lucht
ruimte, worden geenerlei vijandelijk
heden toegelaten. Dit gebied mag door
geen der oorlogvoerenden als basis voor
operation tegen den vijand* worden ge
bruikt.
DÏsregeeringspersdienst meldt:
Hedennacht zijn vreemde vliegtuigen
i ons land gesignaleerd. De natio-
iit dier vliegtuigen kon niet worden
-’vastgestcld. Aangezien meestentijds bo
ven de wolken werd gevlqgen, was het
niet mogelijk de vliegtifegen. onder vuur
te’w.emen
De Nederlandsche regeering zal heden
ejk van beide partijen, onder verwijz^ig
naar öemernst van deze schending onzer
door bei$p beloften uitdrukkelijk erken
de onzijdigheid, uitnoodigen onverwijld
een onderzoek in te sollen naar de vraag
of hare strijdkrachten deze inbreuk heb-
^ben veroorzaakt en bij bevestigende be
antwoording, alle maatregelen te nemen
om herhaling te voorkomen.
In een dagorder welke heden tot "het legt r
is gericht, heeft, Koning Leopold het opflter-
Ecvel van het leger overgeno^en.
drempel der kamers had kunnen
schrijden om i”
spreken.
De moesten
den keer in hun loven in oorlog, steeds
en steeds opnieuw nebben wij geprobeerd
een xjeedzamen weg te vinden uit de ge
schillen tusschen ons en degenen, die
Tthans onze vijanden zijn. Het is evénwel
vergeefsch geweest. Wij worden tot ben
conflict gedwongen. Er wordt op ons en vragen de vijandelijkheden te,staken dn
i- vreedzame onderhandelirtgen te openen.
.Duitschland heeft geweigerd.
Het had reeds geweigerd een antwoord
te doen geworden aan alle menschen, die
„Strijd tegen de vreeselijkste
aDer tyrannieën”.
Daladler heeft Zondagavond een radio
rede gehouden voor het Fransche volk,
waarin' hij nogmaals uiteenzette, dat
Frankrijk en Engeland alles in het werk
hebben gesteld om den vrede te redden
en waarin hij, nu dit onmogelijk is ge
bleken, een beroep deed op de natie, haar
plicht te vervullen.
„Fransche mannen en vrouwen”, zoo
begon de premier, „sedert 1 September
bij het aanbreken van den dag, is Polen
het slachtoffer van den meest brutalen
en cynischen aanval. Zijn grenzen zijn
geschonden, zijn steden worden gebom
bardeerd, zijn leger biedt den invaller
heldhaftigen tegenstand. De verantwoor
delijkheid voqr het vergoten bloed rust
geheel op de Dultsche regeering. Het lot
van den vrede was in de hOTden van
onzer^ijn voor den twee- Hitler: Hij heeft den oorlog gewild.
un leven in nnrino I Frankrijk en Engfeland hebben him
pogingen om den vrede te redden, ver
dubbeld. Nog hedenochtend hebben zij
een dringenden stap te Berlijn verricht
om bij de Duitsche regeering een laatste*
beroep op de vrede te doen en haar te
JA
vreedzame onderhandelirtgen te openen.
vrijheid tusschen de naties zouden ein
digen. Dit is het laafste waar tegenover
wij ons geplaatst zouden zien. Daarom
mpeteij. wij deze uitdaging aannemen.
Onze taak zal zwaar zijn en de strijd zal
niet bemerkt worden tot slagvelden. Wij
'astbbraden om onze verplichtingen
na te komen, en hebben het, vertrouwen
d^t God met ons zal zijn.
£roote zelfbeheersching, die (Polen getoond
heeft gedurende de afgeloopen weken.
Na Polen -nogmaalfe gehuldigd te hebben
reide .Greenwood, dat de Polen alleen had
den gestaan aan de portalen der betftawing,
tor verdediging van „ons en alle vnje na
ties en wan alles, waaraan wü hechten en
wat ons dierbaar was.”
„Wü begroeten Polen als ee« kaïperaald,
dien wy niet in den steek zullenSaJen. Tot
Polejn zeggen wij: Ónze harten zijn met u
fen met onze hartert en geheel onze macht» tot
den terugkeer van den vrede. Het nationaal-
soci^nsme moet definitief omvergeworpen
wopden.”
Sinclair sloot zich op,wanne wijze 'aan
by'de hulde, die Greenwood aan het Pool-
sche volk ♦‘i het Poolsch^leger gebracht
heeft. Tevens bracht Sintfair warme hulde
aan het-* Fransche volk, waafaan hy toe
voegde: „Wy Rebben zdo langen tijd zno
gpootc voorbereidingen getroffen voor de
'worsteling, waarvoor wü thans geplaatst
zijn, dat wjy (hans feegn^ twyfel *ipoger|
koesteren- aan’ de ^vastberadenheid, waar-,
Het gehate woord „oorlog” is door' En;
land i
l belofté
de vryï
hebben
tiOlDSCHE BIIIUYI.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkringj
15 regels 1-30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
l5 regels 1.55. elke regel meer 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnumme- 20
bijslag op den prjjs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den Drifs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN14 regels 2.05, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van snliede Boek
handelaren, Advertentiebureau* en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zjjn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewona adVertefitiën en ingezonden mededeelingeK by contract tot zeer gereduceerden
prös Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
•nsteine’’ b&oekt,
ijde laatste jaren
jjat zü een prae-
aat^ormen, moet
en bezoeken. Hier
dselachtigen „bor
gen raadselachtig,
ooit etui vorst ge
in eiken omzoomen
)g, die liniaalrech^
iolz, .een machtig
Aan het eind van
m boerenhofstede,
>uden, zeshoekigen
rdt. Rond' 1800 ja-
rekening zou deze
lomische inzichten
bracht hebben. En
gewelven wil men
t hier reeds 4000
Nieimtinnige eere-
In het grauw ve^0j
Azen Weg de Ger-
teï crematie "naar-
gfbracht.
rbnd den Oester- 1
jen heiligdom’was
odih Ostara. Heide
drie grafheqvefs,/
tchenweg naaó^oe
n door, $an>fetuit
jenzaaipheid op de f
n langwerpig sta--
de Germanen hun
lebben.
prinsessegrachi 4
30—<50 gld.s
35 gld.
30—50 gld
30—50 gld.
30—50 gld.
40—50 gld
20—25 gld.
60 glu
gen aanschouwen
Vernietigd ïs.
Onzekerheid voorbij.”
De L^hour-feider; Greenwood, wees op de
gewy’zigde atmosfeer ifTTiet Lagerhuis.
De onduldbare beklemming der onzeker-
hei<| ig voorbij Wij weten thans het ergVe.
-,/„.ljg” is door'EnA-
uitgesproken ter nakoming van zijn
4 m «yh^onwrikbare voornemens, ‘oiir
jheqgip^an Europa te'verdedigen.
i mëér geoord dan het uitgesprokei?
Woord „oojlog”. Wy hebben den oorlóg
hooren beginnen buiten de omheining van
dit huis. Wy mogen hulde brengen aan de
funens’ de
i. Wijdt'
t volgens
<mede het Fransche volk dezen strijd op
neeiftt.
Laat my er hier sléfchts aan toevoegen,
dat dfe wereld moet weten, dat het Britsche
volk onverbiddelyk 'vastbesloten isjjeen ein
de te maken aan, de nationaal-socialistilche
overheersching en een orde op te bouwen,
gevestigd op reöMvaardigheid en vryheid.’1
Een oor]
•Met Churchill
admiraliteit.
De Engelsche regeering Js gerecon-..
"irtrueerd, ,met een^odrlogskabinet, bestaan^
ae uit;
Chamberlain, <Ainister«president,
Sinion, kanselier van de Schatkist,
Halifax, buitenlandsche zaken,
Chatfield, ^ordinhtie van de defensie,
Winston Cli^ryill, Eersfe Lord van de
admiraliteit,
Lor£ Sankey, minister zonder poittfediile,
Hore ‘Belisha, oorlog,
.Kingsley Wood, luchtmacht,
'Samuel Hoare, Lord-zegelbewaarder.
Apthony Eden is benoemd tot' minister
^voor de dominions, Lord Stanhppe tot Lord
president van den raad, Tnskip tat'lord-
kahselier, Andhrson tot minister van bin-
nenlindsche zaken en binnenlfindsche veie
ligheid. Deze ministers maken -geen deel uit
van het oorlogskabinet.
Om een zoo tgoed mogelyk óontact tus
schen den fninister voor de tiomiyons en
het oo/logskabinpt te handhaven,’zal Eden
specialen toegang tot het kabinet hebben.
Minister Anderson blijft belaet met de
voorzorgsmaatregelen tegen (uchtaanvallen.
Verdere benoemingen werden gisteravond
"niet verwacht.
reddingsboot opmerkte, 200 sohlpbreu-
kelngen gered. Een Noorscfil scïiip zou t
800 schipbreukelingen aan boord-hebben.
Een aantal passagiers werden door den
toroedo getroffen en gedood.
In de Ver. Staten is men over het tor-
pedeeren van het gassagiersschip zeer
ontzet, en de verontwaardiging is even
groot als Kij dè ramp van de Lusitania
jjuden wereldoorlog. Er was hier geen
’sarake van munitidvervoer of^antier oor
logsmateriaal. Aan boord bevonden zich
uitsluitend Amerikpnen en Canadeezen
die naa» hun land terugkeerden.
Volgens een nadpr bericht zijn Zweed
sche schepen terstond uitgevaren* om dq
schipbreukelingen over te nemen.
De Duitsche Admiraliteit’zegt dat het
niaij waar is, dat jde „Athenia” door een
Duitsche torpedo is ^troffen. Vermoede-
lijk is hét schip geloopeh op een Engel- *"r
sche mijn. De Duitsche strijdkrachten
hettoen opdracht geen passagiersschepen
te’ treffen.
onze bondgenooten het beroep gedaan
*dc uitdaging te aanvaarden van een be-
ginsel, dïit, indieri het zou overheerschen, I
noodlottig zou zijn voor iedere beschaaf- «wi» bwvmxuvü ««x»
I de orde op de wereld. Het is dit beginsel, H den laatsten tijd hun stem ten gunste
dat een staat vproorldbft door op z&f- J
zuchtige wijze geweld nfr te streven, de
door hem aangegane verdragen en zijp
plechtige beloften te negeeren. Het is dit
beginsel, dat het gebruik Van geweld of
de bedreiging met geweld jegens de
vereiniteit en onafi/ankclijtecid van an’
derc statei^sanctionneert.
Een dergelUfc- beginsel van geweld! is"
zeer zeker de prinflkjéve leer, dat malht
recht is. Inzien ditneginsel over de Sc
heele wereld zou worden gevestigd, zou
de vrijheid van ons eigen land en van
het geheeje Britsche gemeengbest x«th
naties in gevaar komen, doch nog veel
meer dan dit. De volkan van de wereld
I zouden in den ban worden gehouden van
vrees en all? verwachtingen op een duur-
i zamen vrede en veiligheid, van recht en
nun noen oni uen vreue ve-vcsw^vn. ucvmuvu vuO/wu«.. -
stand,* waarin man geen vertrouwen ,^ou kunnen stellen in eenig woord,
Zoeven door den leidar Van Duitschland, een toestand waarin geen enkèl f
volk zich ip veiligheid kan gevoelen.
x Ondragelijke toestand.
ï)efe toestand was ondraaglijk geworden en nu'wij besloten .hebben, er
eenfeinde aan te maken, weet*ik, dat gij< alipn uw rof daarin zult spelet.
mat kalmte en dapperheid'
Op een oo^enblik als dit vormen
uit het Britsche ryk ontvangen hebban, een bron Van diépe aanmoediging'
voor ons.
Wanneer ik mtfn toespraak zal hebben geëindigd, zullen
legeering .zekere gedetailleerde .aankondigingen worden geda
daaraan uw volle aandacht. ®e jegeering heeft plannen gemai w
wplke het mogelijk zal zijn, de werkzaamheden der nati^ voort te zetten
te. de dagen van druk en spanping, welke voor ons kunnen liggen.^ Deze
plannen echter hebben uw hulp noodig.
Gij kunt uw deel op u nemen bijl de strijdende 'diensten of als vrij williger
bij een van de takken der civiele defendie. Wanneer date het geval’is, zult
gjj u aanmelden voor dienstverrichting in overeenstemming met* de
instructies, die gij ont^angtf
Wjj zuilên $trüdén tegen het bi-uïè geweld, tegen kwade trouw, tegen
onrechtvaardigheid en tegen yervolging. Ik ben er zekpr van, dat het
goede recht in den strijd tegen deze dingap de overhand vzal behouden..
God zegene ons’ allen.”- U
In zyn LagerhuisreA die Chamberlain
daarop hield, wees de Minister er op, (iat
alles waarvóór hy gewerkt en gehoopt heeft
tfedur^nde’ zyn openbare leven in puin la
r gestort. Het e'enige, dat vbor
gebleven, is, '(zoo besloot hy,
f ^velk vermogen ikr bezit
ning van onze gaak.
•^welke rol ik wellicht
EEN OORLOGSKABINET GEVORMD.
ZONDAGMORGEN klokslag 11.15 (Britschen zomertijd) richtte de
Britsche eerste minister,'Chamberlain, zich tot de Engelsche natie
over alle Engelsche zenders, voor het uitspreken van de volgende toe
spraak
Ik spreek in het kabinetsvertrek in Downing Street 10. Hedenmorgen
beeft de Britsche ambassadeur in Berlijn de Duitsche regeering een laatste
nota overhandigd, verklarende dat, tenzij wij van haar vóór elf uur ver
namen, dat zij bereid is haar troepen uit Polen terug te rtkken, de staat
van oorlog tusschen ons zal bestaan. Ik moet u thans mededeelen, dat geen
belofte van dien aard is ontvangen en dat bijgevolg dit land in oorlog is
niet Duitschland.
Gij kunt u voorstellen, welk een bittere slag het voor mij is, dat heel
jriijn lange worsteling om den vrede te rédden gefaalÖ heeft. Toch kan ik
riet gelooven, dat er iets meer of iets anders bestaat, wat ik zou hebben
kunnen doen en dat meer succes zoujjebbeh gehad.
L „Hitler wilde niet.”
Tot on^iet allerlaatste oogenblik zou het volstrekt mogelijik geweest
.zün een vreedzame regeling met eere tot stand te brengen tusschen
Duitschland enraen, maar Hitler wilfe zulks niet. Klaarblijkelijk had hij
besloten, Polen aan to vallen, wat er ook gebeurde, en hij zegt thans wel,
dat hij redelijke votwstellen naar voren heeft gehecht, welke door de
Polen Werden verworpen, maar dat is keen waamchtige verklaring. Ie
voorstellen werden «dhit getoond aan de Polehgfcfch aan ons en ofschoon
zij in de Duitsche yhdio-uitzending van Donderdagavond .uitgezonden wee
's. den. wacht® Ilitltf'r niet op het vernemen van comrnenfaar op deze voor
stellen, doch 'gaf hij zijir troepen bevel, dei| volgenden morgen de Poolsche
gljens oveyte trekken.
Z(jn ontreden toont overtuigend, dat er geen kans beetaat ojn te ver
wachten, raat deze man ooit zijn praktijken zal opgeven om geweld toe te
passen, Ifen einde zijn wil door te\zetterf. Hij kan alleen gestuit worden
doo£, geweld en wij en Frankrijk gaan vandaag* ter nakoming Van Onze
- verplichtingen hulp verleenen aan Polen, date*zoévdapper weerstand bie~
fXï aan dezen gemeenen en niet uitgelokten aanval op zijn volk.
Wü hebben een zuiver geweten. ,Wij hebben alles gedaan wat eeX land
kon doen om den vrede te-vestigen. Wü bevinden ons. échter in eeiMoe-
stand.* waarin men «reen vertrouwen zou kunnen stellen in eenig wooi
van den vrede hebben doen hoeren. Het
wil dus de vernietiging van Polen om
zich daarn^ snel van de hegemonie over
Europa te verzekeren en B^nkrijk te
knechtai
Ons/eerende tegen de verschrikkelijk
ste den tyrannieën en ons-gegeven woord
nakomende, strijdwi wij voor de verdedi
ging vah land en haardsteden en voor
onze vrijheden. Ik ben mij er van be
wust, zonder ophouden «n tot de laatste
Kyfinuut tegen den oorlog te hebben ge-
vochten.
Ik richt met bewogen- en teed(
een groet tot onze jonge soldateii, u
thans den heiligen plicht gaan volbrei
<<en, dien wij zelf hebben vervuld. Zij
kunnen vertrouwen hebben in hun chefs,
die degenen, die Frankrijk eens ter
overwi^lffig gevoerd hebben, waardig bowi
zijn.We zaak van Frankrijk gaat samen
met^tegter gerechtigheid. Het is de zaak
vawi^^^rcdelievende en vrije volken.
Dew^raak zal overwlnne^.
kransche mannen en vrouwen, yij
gaan in den oorlog, omdat mefï>jons dien
oplegrf|Ieder van ons is op zijn post op
den Franschen grond, op dezen bodem
dor vrijheid, waar de eerbied voor de
mcnschelijkc waardigheid een van zijn
laatste wijkplaatsen heeft gevonden. Gij
zult'al uw kracht in het werk stellen, in
het diepe gevoel van eenheid en broeder
schap voor het heil van het vaderland.
Leve Frankrijk!”
Kardinaal Verdler heeft zic> eveneens
tot het Fransche volk gewend, met de
verklaring, dat allen Frankrijk moeten
helpen om^zlch bij zijn vijanden te dotm
eerbiedigen en heti vertrouwen in de wl-
reld te herstellen, 'pe geallieerden strij
den 'voor een goede "zaak en een off®,
i dat op christelijke wijzh gebracht worA,
bereidjj den weg voor overwinning.
Dat God ons bescherme!/
I
rnü^is over-
gaan,
voor de overw’n-j
Ik kan niet zeggen,
zaL mogen spelen,
mhar ik vertrouw, dat ik den dag zgl mo-
waarop het. Hitlerdom
Abonnementen Worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef
Interc 3745. Postrekening 48400.
ABONNEMENTSPRIJS: pe- kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
