RY
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE.
RKWIKT
L ZÉLF/
enz.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon-en Feestdagen
De Goudsche St. Janskerk ontluisterd.
Nieuwe Duitsche troepen aan het Westelijk front.
Een PsSlsch generaal gevangen gemaakt.
BEVEILIGING DER GOUDSCHE KERKGLAZEN
TEGEN OORLOGSGEVAAR.
BRITSCHE AANVALLEN OP DUITSCHE
DUIKBOOTEN.
Poolsch generaal door
Duitschers gevangen
genomen.
No. 20113 Vrijdag 8 September 1939 78e Jaargang
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK* WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN,
aouoa
lezing; 7.23
Pro.
DUITSCHE HULDE VOOR POOLSCHE DAPPERHEID.
FRAGMENT UIT GLAS 15
„DE DOOP VAN CHRISTUS".
en door vensters van blank glas worden
vervangen.
Het
25.000.
10.—
10.40
aofoon.
ano regelmatig
epeltje voor den
d zult U de heer*
ngewone middel
wende invloed,
w zenuwen ulW"
rsterkende wer»
im...de opwek»
dop Uw geest...
nervoettelt ver*
rrgle neemt toe,
rhoogd. U zult
gaan voelen.
Door Tonicum
Hddel bij slapte,
annlng, nervo»
itel na ziekte,
ik&re en drogle*
«Ie flacon f225.
Voor de verpakking van al deze vensters
zullen ongeveer 200 .kisten noodig zy'n.
Teneinde de minste risico te loopen dat
deze glazen, in de kisten verpakt, nog zou
den kunnen worden vernietigd, dan wel be
schadigd, het is eèn kostbaar bezit dat voor
rond 4% ton gouds tegen brand is ver
zekerd dit bedrag van 4% ton is het be
drag der restauratiekosten, welke c.a. 30
jaar hebben gevorderd en dat in den loop
dier jaren door schenkingen en particuliere
bijdragen, zonder overheidssteun is bijeen-
Het Parijsche blad de „Populaire” meldt, dat de eerste Engelsche troe
pen gisteren in Frankrijk zijn ontscheept om samen te werken met het
Fransche leger. Er bevindt zieh reeds een groot aantal Engelschë vlieg
tuigen in Frankrijk.
„Het
- Re-
Gramo.
-orkegti
"-Ing;
Jazzmuziek
heeft den slag verloren in den petroleum-
oorlog. Dit feit gaat gepaard met sympa-
veilige plaatsen worden opgeslagen, op thiebetuigingen in deze geheele streek voor
Frankrijk en Engeland, besluit deze Frar..
sche uiteenzetting. Het zyn dan weer Pa-
Jestijnsche Joden, dan weer bewoners van
de Libanon of vertegenwoordigers van de
Arabische wereld, die zich voorstanders van
de zaak der twee Westelijke mogendheden
verklaren.
Tot dusver 25.000 krijgsgevangenen.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
de Poolsche generaal Gosiorowski, comman
dant van de zevende divisie, in Duitsche
gevangenschap is geraakt.
Generaal gosiorowski is tot 1936 chef
van den géneralen staf onder maarschalk
Pilsoedski geweest. Hij was een der oudste
medewerkers van den maarschalk.
Het D.N.B. deelt verder mede, dat vol
gens berichten van het opperbevel de buit
der Duitschers in Polen tot gisteren be
droeg: 126 stukken geschut, vele vecht- en
pantserwagens en een aantal mitrailleurs,
geweren en pantserafweerkanonnen, dat
voorloopig nog niet bij benadering kan wor
den geschat.
aantal krijgsgevangenen bedraagt
De Duitsche luchtstrijdkrachten
hebben de bruggen over de Weichsel ten
zuiden van Warschau vernield. Het terug
trekken van het verslagen Poolsche leger is
hierdoor aanzienlijk bemoeilijkt.
Omtrent de verovering van de Wester
platte worden de volgende bijzonderheden
bekend
In de vroege ochtenduren vielen van zee
uit stormcompagnieën van 't schoolschlp
„Schleswig-Holstein” met krachtigen artil-
leriesteun de Westerplatte aan. Tegelijker
tijd ondernamen stormtroepen van een ba
taljon pioniers een aanval van de landzijde.
In aansluiting bij dezen systematisch uitgc-
voerden aanval en de zware beschieting
door de scheepsartillerie toonde de Poolsche
bezetting van de Westerplatte tegen half
tien witte vlaggen ten teeken van overgave
Ongeveer een uur later meldde zich de
commandant van de Westerplatte met een
groep soldaten bij de Duitsche linie aan en
gaf hij aan den commandant van het batal
jon pioniers, die den aanval te land had ge
leid en aan den commandant van het schip,
de Wesetrplatte met de bezetting over.
Het D.N.B. brengt hulde aan den moed
oer Polen en schrijft. Zooals reeds in het
legerbericht van heden werd gemeld, be
vond zich onder de Poolsche troepen, die in
den Corridor werden vernietigd, ook een
cavaleriebrigade. De groote verliezen, wel
ke fleze Poolsche leger-afdeeling heeft ge
leden, zijn een gevolg van het feit, dat bü
buitengewoon dapper heeft gestreden. Haar
moedige houding wordt door de Duitsche
soldaten erkend.
wanneer de oorlog tegelijkertijd op twee
I fronten moet worden gestreden, zonder dat
I men over de middelen tot snelle massale
J verplaatsing beschikt, die vroeger zoo ken-
merkend waren voor de Duitsche tactiek
'l tijdens den Wereldoorlog.
DE BRITSCHE AANVAL
OP WILHELMSHAVEN.
Duitsch vestzakslagschip door
voltreffers getroffen.
Het Britsche ministerie voor de voorlich
ting deelt mede, dat het thans mogeltfk is
een vry' volledig verslag te geven over het
eerste actieve optreden der Britsche lucht
strijdkrachten in den oorlog den succes
vollen aanval op de Duitsche vlootbasls van
Wilhelmshaven en Brunsbiittel aan den in
gang van het Kielerkanaal Ofschoon de
weersomstandigheden ongunstig waren
werd de aanval ten uitvoer gelegd met de
grootste kracht tn stoutmoedigheid. De
voortreffelijke eigenschappen die ten toon
gespreid werden door de Royal Air Force
waren schitterend. De resultaten, die zij
behaalde, zijn van het hoogste belang.
Er viel een zware regen en het zicht was
slecht. Dg navigatie van het eskader was
zuiver en toen de toestellen de vlootbasls
naderden vlogen -ij laag, om er zeker van
te zijn, dat zij hun doelen zouden treffen.
De eerste aanval werd uitgevoerd in den
loop van den avond op een vestzakslag-
fechip, dat enkele kilometers ten Oosten van
de rvede van Schilling lag.
Er bestaat weinig twijfel, dat de vijand
verrast werd, doch de luchtafweerbatterijen
openden snel het vuur. De bommenwerpers
doken boven Ket schip en rechtstreeksene
treffers met zware bommen werden ge-
'V-ationeel succes...
N HAKKER.
•IcLAIJGLIN
nscherp op Avontuur
boven 11 jnar.
laire Voorstelling
wier 25, 40, 60 cl.
etsenst ailing,
maf 25 cent.
2ND 10.30 (10 Sept.)
Ie detectivefilm nam
EDGAR WALLACE.
3ELGAN0ER"
iederen leeftijd.
30 en 40 Cent.
UUR MATINEE
'tijd. Als hoofdfilm’
IELGANQER"
De overmacht van de Engelsche en Fran
sche vloot maakt een werkelijke blokkade
van de kust mogelijk, meent Havas. Ver
scheidene Duitsche vrachtbooten zijn reeds
tot zinken gebracht. De autarkische poli
tiek was bedoeld om zoo veel mogelijk dc
economische onafhankelijkheid van Duitsch-
land £e verzekeren. Maar van den eersten,
dag af waren beperkingen noodzakelijk ei.
iedereen in Duitschland moet zuinig zijn
met alles wat voor de productie van „Er
satz” kan dienen.
De theorie van den snellen oorlog ten
slotte is ingegeven door het gebrek aan re-
serves van zekere sleutelprodücten.
In dit verband beschouwt men te Parijs
het verbreken der diplomatieke betrekkin
gen tusschen Egypte en Duitschland als
pen veel belangrijker feit dan het aanvanke
lijk scheen. Het Derde Rijk had in het Oos
ten van de Middellandsche Z»e en in het
Nabye Oosten eerzuchtige economische be
doelingen, welker plan men uiteengezet
vindt in een?in 1938 te Stuttgart verschenen
werk van Reinhard Hüber. Duitschland, da1
de eerste plaats innam in den buitenland-
schen handel van Turkije, bezette de twee
de plaats in dien van Egypte.
De verbreking der diplomatieke betrek
kingen tusschen Berlijn en Cairo tast deze
bevoorrechte positie aan. Wat Irak betreft,
dit land moest het sluitstuk vormen van een
nieuwe „as” namelijk die van Berlijn—
BosporusBagdad. De beslissing, die de
regeering van Irak zoojuist heeft genomen,
maakt hieraan een einde.
De Duitschers hebben echter nog krach
tige pogingen gedaan. Verleden jaar ki*êeg
Duitschland van de regeering van Bagdad
een verzoek voor het leveren van oorlogs
materiaal ter waarde van 130 .duizend- pond
sterling. Dr. Grobba, de diplomatieke ver
tegenwoordiger van Duitschland te Bag
dad, had een nauwkeurige opdracht en
moest petroleumconcessies zien te krijgen
Zy’n échec is heden bezegeld door den breuk
tusschen Berlijn en Bagdad. Duitschland
M. Algemeen
or de NCRV;
meditatie; 8.15 B.
(9.30—9.45 Gelukv,,,,.
idlenst; Oramo
t pianobeKeleidj^ C|t
-<5 „Lauda.
voor U”); i
gramofoon;
I-eeuwavd^
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA
bij onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef
latere 2745. Postrekening 48400.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.16.
VOLGENS een mededeeling te Londen vallen er, aldus Reuter, geen
groote Britsche vlootoperaties te melden. De aanvallen op de Duitsche
duik'booten worden voprtgezet. In op zijn minst één geval is succes waar
schijnlijk.
Blijkens het Fransche legerbericht versterken de Duitschers zich op
het front tusschen Rijn en Moezel.
Het Britsche s.s. „Royal Scepter” is tot zinken gebracht.
Duitsche luchtstrüdkrachten zouden bruggen over de Weichsel bezuiden
Warschau hebben vernield.
De Duitschers geven als tot dusver in Polen veroverden buit 126 stukken
geschut op. Zij zouden voorts 25.000 krijgsgevangenen hebben gemaakt,
o.w. een Poolsche generaal.
Egypte en Irak hebben de diplomatieke betrekkingen met Duitschland
verbroken.
gebracht zullen de kisten zoowel in
kluizen te Gouda als in andere gemeenten
«P -
elke plaats die kisten, welke tesamen de
paneelen van één glas bevatten. Op deze
wijze bestaat er de grootste kans dat de
i Goudsche Glazen, de glorie der St. Jans
kerk, in dezen ongewissen tijd behouden
blijven en wanneer rustiger tijden aanbre
ken wederom hun oude plaats kunnen in
nemen in het machtige kerkgebouw, dat
door de eeuwen heen zoovele stormen heeft
getrotseerd en nog heden ten dage als een
monument van bouwkunst wordt geroemd.
weerszijden daarvan geplaatste glazen 14
en- 16 aan de beurt, beide eveneens van
Dirk Crabeth, voorstellende „De prediking
van Johannes den Dooper aan den Jordaan’
een geschenk van den bisschop van Luik,
Robertas van Bergen op Zoom in 1562 en
„De eerste prediking van Christus”, een
geschenk van Corn, van Myerop, Proost van
St. Salvator of Oude Munster te Utrecht in
1556.
Slaagt het uitnemen der glazen 14 en 16
op even gunstige wijze als dat van glas 15,
dan zullen alle verdere der 46 glazen van
kunsthistorische waarde, worden geborgen
den steun van Rijkswege hoopt men thans
GOUDSCHE (WANT.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
1—5 regels 140, elke regel meer 0.26. Van buiten Gouda en den beznrgkring:
l5 regels 1.66. elke regel meer 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnumme’> 20
bijslag op den prjjs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den üriis.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 14 regels 2.05, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger,
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boek
handelaren. Advertentiebureau* en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingex bij contract tot zeer gereduceerden
Prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
s irzing; 7.23 n6
Berichten; 7.35
Causerie
merika (2)"; 9.J'
■orkest; 9,30
VARA.....
Avondwijdli
11.30 -
in anderhalf tot twee maanden
de 29 groote kerkglazen bene
vens 17 kleine, waartoe ook
behooren de 7 kleine vensters
in de kapel, afkomstig uit het
klooster Steyn met voorstellin
gen uit de lijdensgeschiedenis
van Christus, welke pas na de
restauratie der glazen door Ir.
Schouten weer in de kerk ztfn
geplaatst, waar zij vroeger ook
zijn geweest ze waren toen
saamgevat in de vensters 20 ea
21 te bergen en een veilige
plaats te geven.
Door de bemoeiingen van de
Vereeniging Crabeth in over
leg met „Monumentenzorg” en
met medewerking van Kerk
voogden, is men thans begon
nen met de berging van Qlas
16, het eerste raam van Dirk
Grabeth, dat in 1555 in de St.
Janskerk is geplaatst als ge
schenk van den toenmaligen
bisschop van Utrecht, Joris van
Egmond, voorstellende „De
doop van Christus in den Jor
daan”. Dit geheel op den ach
tergrond in het koor staande
venster, dat 9.90 M. hoog «n
4.03 M. breed is, is door de
vakkundigen van het Atelier
Glasschilderkunst ’t Prinsen
hof te Delft van wijlen Ir. J.
*- 1
ichten; 12.15
woord
ntolia en
ur; 3.—
1.50 Gramofoon)«4,39
malie en gramofoon;
hierna Causerie „Do
park te Amsterdam”;
boekbespreking; 7.45
:hten ANP, herhaling
NCRV-Kleinkoer tn
n 9.05 Klein koor en
Ie van de Kaiser Wi'
erdam; 9.30 Vervolg
hten ANP, actueel
octet” en gramofoon;
.5012 Schriftlezing.
FRANSCH OORDEEL OVER
DUITSCHE POSITIE. A
Het Fransche persbureau Havas meldt,
dat de vijandelijkheden voortaan niet alleen
op den grond, ter zee en in de lucht zullen
worden gevoerd, doch ook op economisch
terrein. Een speciaal orgaan is daartoe te
Londen geschapen om de operaties te lei
den. Het contact tusschen Frankrijk en
Groot-Brittannië is verzekerd opdat de
maatregelen, door de beide landen genomen,
volledig zullen zijn.
Van nu af werken Fransche deskundigen
met Engelschen samen. Hun taak is in de
eerste plaats het stilleggen van de voorzie
ning met noodzakelijke grondstoffen van
den vijand. De organisatie van dit eigenlijk
als ministerie te beschouwen orgaan, is se
dert twee jaar onderwerp van een bijzonde
re studie. Men is nauwkeurig op de hoogte
omtrent den aanvoer van steenkolen en
petroleum en het systematisch gebruik der
koopvaardijvloot. Men weet eveneens, dat
Duitschland zijnerzijds een aantal maatre
gelen heeft genomen en in het bijzonder
rekent op de hulp van zekere landen die na
het uitbreken van den oorlog hun strikte
neutraliteit hebben afgekondigd.
Tn bevoegde kringen aldus deze Fransche
uiteenzetting is men van meening, dat
Duitschland op het oogenblik op econohlsch
gebied veel meer kwetsbaar is dan het
Duitschland van 1914. Reeds gedurende de
laatste maanden beschikte men over onvol
doende brandstoffen voor de werkzaamheid
der industrie, welke door den oorlog niet
slechts gehandhaafd moeten worden, doch
in intensiteit toenemen. Ook het spoorweg-
materiaal ïs onvoldoende, zooals reeds een
yaar lang in officieele Duitsche rapporten
wordt verklaard. Men weet, dat het in te
genstelling hiermee juist de voortreffelijk
heid der spoorwégen was. welke het gedu
rende den Wereldoorlog Duitschland moge-
lyk maakte, op zey snelle wijze troepen cn
materiaal van het Oostelyk naar het Wes
telijk front te verplaatsen en huif ravitail-
leering te verzorgen.
Men kan zich afvragen aldus Havas
of den door Duitschland toap'geeer
vrensch om eerst de operaties fn het Oosten
te beëindigen niet wordt Ingegeven door de
moeilijkheden die zich zouden voordoen
8 September tot m
"dag 12 Sept.
TA YOUNG,
YGREENE In
KENTUCKY DERBY
Juist op den dag, welke bestemd was om
ter herdenking van den 350-jarigen
sterfdag van Wouter Crabeth, de Goudsche
Glazen, de kunstwerken der Crabeth’s door
een zeer bijzondere belichting, in haar volle
grootschheid te doen pralen, hebben kerk
voogden der Ned. Herv. Gemeente te Gouda
in samenwerking met de Vereeniging Cra
beth het door de omstandigheden geboden
triest^ besluit genomen om de Goudsche St.
Janskerk haren luister te ontnemen door
de kunstvolle ramen, de glorie der i!6e en
17e eeuwsche glasschilders, welker kleuren
pracht ongeëvenaard is, uit de Sponningen
te doen nemen, teneinde ze gedurende de
periode, dat gevaar voor vernietiging dreigt
op veilige plaatsen op te bergen.
De vraag hoe deze monumenten van
glasschilderkunst in tijden van oorlogsge
vaar zouden kunnen worden beveiligd, is
reeds geruimen tijd onder de oogen gezien.
In het rapport, door Dr. J. Kalff, directeur
van het Rijksbureau voor de Monumenten
zorg in Julj 1938 aan de Rijkscommissic
voor de Monumentenzorg over „De bescher
ming van kunstwerken tegen oorlogsgeva
ren” uitgebracht, is daaraan op pag. 48 ook
bijzondere aandacht gewijd, mede in ver
band met de maatregelen, welke zijn ge
nomen voor de beveiliging voor de glazen
van de kathedraal van Chartres. Het feit
dat de {Joudsche St. Janskerk 29 groote
en 17 kleinere ramen bevat van groote
kunsthistorische waarde er zyn er bij
van 13.50 M., 18.80 M. en 19.70 M. hoogte
maakte het onmogelyk het systeem van
beveiliging te volgen, zooals dat te Char
tres wordt toegepast. Ook de wtfze door
Dr. Kalf aangegeven en die van het systeem
Bogtman, dat voor de beveiliging van de
glazen van de kerk te Edam in het rapport
is vermeld, bleek voor de Goudsche Glazen
onnavolgbaar.
Voor het schijnbaar onoplosbare probleem
Schouten, die alle glazen dezer kerk heeft
gerestaureerd, en met de vaklieden, die
steeds aan de restauratie der St. Janskerk
werken, uit de zware steenen omlijsting,
waarin het door cement "gebonden was, ge
licht, door vanaf de onderzijde en de zij
kanten van het raam het cement af te bik
ken, waarna paneel voor paneel is uitge
nomen en zorgvuldig is neergelegd. Dat dit
werk bijzondere vakkennis en de uiterste
zorg vereischt, behoeft geen betoog. Dit
werk is verricht met behulp van steigers,
zoowel aan de buiten- als aan de binnen
zijde van het kerkgebouw, waarbij aan de
binnenzijde gebruik is gemaakt van een
hangende steiger, welke stevig aan de kap
van het gebouw bevestigd was en door mid
del van katrollen werd opgeheschen. Het
is op deze wijze gelukt dit geheele raam
paneel voor paneel veilig en wel en zonder
eenige beschadiging in het kerkgebouw
neer te leggen, waar de paneelen in atrou-
verpakking in op maat gemaakte stevige
kisten, varieerend van 6080-:—100 c.M.
lengte en c.a. 2 c-M. hoogte, elk paneel door
stevig bordpapier van het andere geschei
den, zijn verpakt. Elke kist is' nauwkeurig
gemerkt met de paneel- en vensternummers,
opdat ten allen tyde aan de hand van de
door de eeuwen bewaard gebleven teekenin-
gen, de z.g. cartons, de ramen weder over
eenkomstig den oorspronkelüken vorm kun
nen worden opgebouwd.
Elk uitgenomen gebrandschilderd paneel
is terstond vervangen door een van blank
glas, zoodat toen het geschilderde venster
geheel was uitgenomen, dit tegelykertyd
geheel door blank glas vervangen was. Met
het oog op de lichtdoorstraling wordt dit
blanke glas met een gele verfstof bestre
ken.
Na glas 15 komen nu allereerst de ter
*s thans toch, naar het zich laat aanzien,
een goede oplossing gevonden. Ze^is wel
iswaar tydroovend en daarom is het nood-
zakelyk dat met de werkzaamheden direct
aanvang is gemaakt, doch ze is prac-
tisch uitvoerbaar, en daarby zün de kosten,
al zyn die nog beduidend, niet in verhou-
fling tot die, welke de in het rapport ge
noemde methoden zouden vereischen. Daar
by komt dat de risico^s, die aan alle bevei-
ligingsillaatregelen zün verbonden, bü de
thans te Gouda toegepaste methode, naar
®en verwacht, zeer gering zullen zün. Met
