Hoeden
Frans
van
Adri van IWaaren wydstraat 13
DE KWARTJES RUBRIEK
miRTJIS
92.50
goudsche courant
Naar v. d. V E E R
voor AL Uw Kleeding
hoek L. en K. Tiendeweg Gouda
r
Damestassen
Wacht niet langer
HEES Co.
Voor Parfumerieën, Toilet- en Scheerbenoodigdheden het w gesorteerd» adr«
HIFI t ibem:
KtffiHK
Voor de Omgeving van Gouda
Zaterdag 21 October 1939
Tweede blad
Groote voorraden en
bijzonder voordeelig I
bij Uw nieuwe jas passend
HEBT U
Meesterproefsigaren
fa. D. G. v. Vreumingen
Zonder Adverteeren
kan geen zaak floreeren.
Westminster-Radio,
V erlichtingslampen
ruime keuzT6 najaarskleuren en modellen.
3™* concubheerende PRIJZEN.
J^ggggKjJGeiwegstraat 6-8 - Tel. 2166
met het koopen van een RADIO
IHILIPS - ERRES - TELEFUNKEN
BLAÜPUNKT.
TELEF. 2110 - KLEIWEG 54.
Vraagt Carrillon j Mesjes
DE BESTE 18 n
ELKEN ZATERDAG
KWARTJES-RUBRIEK
5.
KAAS
B
G
Muziekschool
DE BEUN,
ENGELS.
Personenvervoer tusschen
in vroeger
Amsterdam en Gouda
tijden.
De beteekenis van het beurtveer.
DE MARECHAUSSEE GAAT JUBILEEREN.
Op 26 October 1814 werd het wapen by K. B. opgericht.
ONDER I)E WAPENEN.
De kompie ontvangt scherpe piepers en nog
andere zaken.
Brieven uit de Hofstad.
al kennisgemaakt met onze
Subliem fabricaat
(niet gematteerd!)
bij
het adres voor speciale fabri
cated als i
El Besito^ ouderwetse mélange
Chassé, Mazurka, Commander,
Twentsche Bank, White-Ash,
St. Jan enz.
WIJDSTRAAT 22,
thans ook
met Westminster-garantie. Gas-
gevuld 75 Watt 60 cent, 100
Watt 65 cent. Zooals het vroe
ger een kwestie van guldens
was is het nu maar een kwestie
van centen. U behóeft niet meer
in 't halfdonker te zitten.
Licht doet leven.
DE RAADT.
Stel Uw eischcn zoo hoog mogelyk en kies uit één der
TIlo WERELDMERKEN
Hiervan zyn alle typen in alle prijsklassen by ons voorradig.
Betaling desgewenscht naar keuze.
Reeds vanaf I.— per week
Hit buitengewone toestel.
alle^tabn'eken,<>eStel b" met de OFFICIEELE SERVICE van
NEDERLANDS GROOTSTE MUZIEKINSTRUMENTEN-
EN RADIOHANDEL,
Radio's in huur 60 cent per week.
Desgewenscht door huur in eigendom.
plaatsen wy in de
Kleine advertenties tegen een tarief van 1—3 smalle tekst
regels 0.25, elke regel meer 10 cent by vooruitbetaling. Voor
advertenties onder nummer aan het Bureau 10 ct. verhooging.
Brieven kunnen ALLEEN worden afgehaald eiken
dag van 96 uur, Zaterdags van 9—1 uur.
BOLLEN
voor grind, glas, pot en tuin.
fa. G. L.
Mevr. Tysterman, Kleiweg
98, vraagt weg. huw. der te-
genw. net Meisje y. heele dagen
Een net Meisje gevraagd
voor halve dagen. Leetfyd 11
tot 18 jaar.
Aanm. Joubertstraat 203.
Gevr. een flink Meisje voor
halve dagen.
Joubertstraat 42.
Gevr. op vrachtauto
halfwas Expeditieknecht.
J- M. Borsje, Vest, Gouda.
Net Meisje gevr.. P.G. van
812Vè u. Aanm. Zaterd. tuss.
7 en 8 u. Gr. Jacobastraat 44.
Een Werkster gevr. voor
Vrydagmorgen of Zaterdag
morgen. K rugerlaan 163.
Gevr. net Meisje, Woensdag
en Zaterd. middag, P.G. boven
16 J. Br. no. 6082 bur. v. d. bl.
Dagmeisje gevraagd,
niet jonger dan 18 jaar, P.G.
Zich aanmelden a.s. Zaterdag
avond tusschen 7 en 8 uur bij
v. Itersonlaan 17.
Meisje gevr. beneden 16 jaar
voor de morgenuren (8—12).
Aanm. Burgvlietkade 17.
Boekhouder
zoekt avondwerk.
Br. no. 6099 bur, v. d. blad.
Huwelijk. Eenv. j.m., 32 j.,
zoekt kennism. m. net meisje.
Br. m. voll. inl. no, 6071 b. bl.
Voor juffr. alleen aangeb.
2e Etage, pracht uitz., Markt.
Br. No. 6072 bur. v. d. blad.
Wie helpt gemobiliseerde
jongeman aan studiemateriaal
voor de Duits»he Taal
Br. no. 6081 bur. v. d. blad.
B.z.a. mach. Houtbewerker,
bekend in bouw- en meubelvak.
Br. no. 6107 bur. v. d. blad.
Biedt zich aan
net Meisje, P.G.
Br. no. 6108 bur. v. d. blad.
Gevraagd een net Meisje,
pl.m. 16 jaar.
Adres B. Martensstraat 6a.
Nette Jongeman b. z. a. voor
alle voorkomende werkzaamh.
Br. no. 6117 bur. v. d. blad.
Net Meisje b.z.a. voor hulp
in huish. of tweede Meisje (g.
winkel). C. Hutfgensstr. 161.
Gevraagd net Dagmeisje,
niet boven 16 jaar.
Nieuwe Markt 27.
Kappersleerlimg
gcViiiagu. w. x. \.m
»an Rruüpsweg 40.
xNet Meisje gevraagd, zeu.
standig kunnende werken en
Koxeii. iunmaiKt
vjcjvraagd Loopmeisje, teven»
lichte bezigh. Leeft.' 14 k 15 j.
Wisbrun en Liffmann.
Zakkenstoppers
gevraagd.
Peperstraat 130.
Meisjes en een Jongen
gevraagd. Aardewerkfabriek
Parkstraat 2.
i
B.z.a. net Cauffeur, vry van
militairen dienst, oud 19 j.
Br. no. 6143 bur. v. d. blad.
-r— j
Gevr. in eenv. gezin een
Kraamverzorgster p. 15 Maart.
B. met voll. inl. no. 6144 bur.
v. d. blad.
Gevr. ter opleiding in de le
derhandel een flinke Jongen,
pl.m. 14—16 jaar, go-jd rekenen
ei schrijven vereischt.
J. A. de Bruyn, Nteuwe-
haven 192.
Net Dagdienstmeisje gevr.
Zondags vry. Jac. Schaap,
Groenendaal 63.k
Nette Kostganger gevr, fris-
sche slaapkamer, geen beroeps
pens. Br. no. 6116 bur. blad.
Dame vraagt gedeelte Huis
te huur.
Br. no. 6115 bur. y. d. blad.
Nette Weduwe heeét gem.
Zit- en Slaapk. beschikb. (m.
oens. voor Heer van geg. stand.
Br. no. 6106 bur. v] d. blad.
Gezell. en zonnige Zit- en
Slaapkamer met pens. aangeb.
Vossenburchkade 123.
'Ie huur: ruim Burgeiv» oon-
liuis met grond.
Weth. Venteweg fl 43.
fe huur:
Woonhuis Raam 1*03
k 6 50 p. w.
Te huur net geh. gerestaur.
Huis, Kuiperstr. m. gr. stuk gr.
4.75. Bevr. Krugerla.m 31.
Huis te huur, v.v.g.w. en el.
huur 2.75. Schel tem astr. 23.
Bevr. Raam 165. Zondags niet.
Te huur ongem. Zit-,Slaap
kamer, str. water, centrum.
Br. No. 6146 bur. v. d. blad.
Te huur ongem. Slaapkamer
tjes, centrum.
Br. no. 6147 bur. v. d. blad.
Te huur Zit-Siaapkamer,
centrum, event, gebr. keuken.
Br. no. 6148 bur. v. d. blad.
Te huur: Een Huis, Boele
kade 160, 4.— p. w.
Bevr. Fluw. Singel 37.
Zaak ter overname gevr., die
door vrouw gedreven kan wor-
den. Br. no. 6114 bur. v. d. blad.
Handwagens te huur, billyk
tarief. Nieuwe Markt 27. T. P.
van Loon.
Te huur een mooi Beneden
huis, bev. 3 kamers k f 5p.
w. Fluw. Singel 103. j
Te bevr. op 104.
Te huur Middenstandswoning
Zoutmanstraat 38 met poort,
lage huur.
Bevr. Peperstraat 136.
Te huur mooie Burgerwoning
groote tuin 5.50 p. w. m. wa-
terl. Bevr. Turfmarkt 113.
Te huur: Burgerwoonhuis,
Krugerlaan 22 (naast H.B.S.)
Bdllyke huurprijs.
Te bevr. b. d. Makelaar Joh.
Dessing, Westhaven 45.
Te huur Handwagen met ge
sloten bak.
T. P. van Loon, N. Markt 27.
FVaaie vergrootirigen
zeer voordeelig
Real Foto L. Tiendeweg 19.
Te koop goed onderhouden
Kinderwagen.
Weth. Venteweg H 182.
Te koop een mooie
Vulkachel.
Te bevr. Bockenbergstr. 22.
Te koop: Emaille Fornuis en
boeken van de H. A. School.
Da Costakade 20.
Te koop een goed onderh.
Fornuis. A. Schouten, Const.
Huygensstraat 164.
Een Kinderwagen
te koop.
Westerkade 36.
Te koop: Citroën Vracht
wagen, 4 ton, laadbak 4 Meter.
J. Hilgers Jr., H. v. Al-
phenstraat 60. Tel. 3195.
Vulkacheltje te koop met ver
sterkt buikje, 3.—.
Zeugestraat 84.
Gevr. elk kwantum witte
Muizen. In- en verkoop van
alle rashonden. Alle voeders en
zaden steeds in voorraad.
PJ. den Boer, Telef. 47,
Krimpen a. d. Lek.
Eiken Wandvitrine m. licht
en glasplaten 150 x 86 x 14.
Kleiweg- 37.
Te koop: D.K.W., loopt 1 op
17, m prima staat.
Bevr. Burg. Martenssingel 26.
Projectielantaam 0f Epidias
cope te koop gevr. Br. met
Prpsopg, no. 6093 bur. blad.
Te koop goed onderhouden
Kinderwagen.
4e Kade 42.
Pracht zware Winterjas
L. Dwarsstraat 32.
Militair. Welke Hospitaal
soldaat gelegerd te Gouda, wil
ruilen met dito te Hoek van
Holland. Brieven p.a. J. Ver
dij» Koning Willemweg 29,
Hoek v. Holland.
Te huur: Robaarsteeg 21.
gas, electr. en waterl. 2.66
per week. Bevr. Keizerstr. 45.
Te huur nieuwe Middenstands
woning voor zeer lage huur.
C. Noordegraaf.
Van iedere bestaande oude foto
wordt hier zeer billijk een
pracht portret gemaakt
Real Foto L. Tiendeweg 19.
Te koop Transportfiets en
Jongensfiets, leeft. 10 j. en
Schrijfbureau.
Speksnijder, Gouwe 8.
'e koop: een handwagen
kelderwind, een takel, slijpsteen
en touw.
Te bevragen J. Verwoerd,
Zyde 830, Boskoop,
Te koop een
jonge Duitsche Herder.
Burgvlietkade 72.
Te koop gevraagd
Woon- of Winkelhuis.
Br. no. 6145 bur. v. d. blad.
Tafelbiljart, fabrikaat Boer
Gouda, te koop.
Te zien: Krugerlaan 34.
Te koop: 2 Bouviers en Eng.
fox, tevens 2 poesjes. Dieren-
asyl, Moordr. Tiendeweg.
voor smakelijke
volvette Kaas
en volvette Kilokaasjes is ook
voor wederverkoop van ouds
•het adres
P. G. TEEKENS, Gouwe 55,
Gouda, Kaashandel in 't groot
en klein. Telef. 2102.
5 Pasfoto's
10 Pasfoto's
Real Foto
voor 35 cent
45 ccnl
L. Tiendeweg 19.
Prima harde Turf
afgeh. 45 cent, thuisbez. 50 ct.
per 100 stuks. Ook prima Eier
kolen 1.30 per H.L. by
A. de Vroom,
schip by Tiendewegsbrug of
Wilhelminastraat 58.
Uw adres voor Asphalt, Teei
en Carboleum bruin en groen.
J. Postmus, Raam 142, Tel. 3720
Dames wacht niet langer
met onze gecondenseerde melk
te koopen. Nu is u er nog voor
in de gelegenheid. U heeft melk
en tevens suiker. Prys 35 ct.
per bus.
Iteformhuis - Kleiweg 19.
Vergrootingen in Nntuurkleu-
ran, Uw portret geschilderd op
wandborden, tegels of lampen
kappen. Dit alles alleen bij
Real Foto L. Tiendeweg 19.
De voornaamste onderdeelen
voor 't bouwen van een zeslam
pen-super geschikt voor ont
vangst op lange, korte en ultra
kortegolf 45. Vraagt inlich
tingen
Westminster-Radio,
Wijdstraat 22 - Gouda.
Boekhouden.
A. J. Vermaas,
Burgvlietkade 17.
Taxi? Telef. 2986.
Ook op Zondag.
T. P. van Loon, N. Markt 27.
TOONEEL-LIEFHEBBEHS
(Dames of Heeren) kunnen
zich melden. Inlichtingen
Vorstmanstraat 37.
Voskuil's Siroopwatelen
3 en 5 ct. per stuk. By bestel
ling van 50 ct. wordt briefkaart
vergoed. Steynkade 31.
Poot nu bollen!
Groote voorraad goedgekeur
de bollen, alle kleuren en groot
ten en concurreerende prijzen.
Goudsche Zaad- en Bollen-
winkel, Bleekerssingel 82 al
hier. Telef. 3479.
Mainzer Zuurkool met worst.
Heerlijk en voedzaam.
C. Mimpen, Kuiperstraat 48.
ADEN is
ADH11S
GEZOND
roenendaal
Nu is het tyd
om Ligustrum- en Bessenboo-
men te planten, alle maten en
soorten voorhanden.
Th. Verbree, Plantoukweoker,
Bleekerssingel 82 alhier.
Telef. 3479.
Nog een mooie party violen
en madeliefjes af te geven, öu
cent per 1UU en sierboerenkool
3 cent per stuk.
ih. Verbree, Plantenkweeker,
Bleekerssingel 82, Gouda,
'lele.f 3479.
56 verschillende Foto's
▼oor 1 gulden
Real Foto L. Tiendeweg 19.
Aardappelen van Braat,
N. Markt 18. Maan-, Woens-
en V rydagen 2 tot 4 uur.
Pry zen: groote 1.20, poters
O.öU per half H.L. 35 k.G.
Boekbinderij I). v. LEEUWEN
1 urfsingel 23. Het betere adres
voor inbinden van alle soorteu
boeken, jaargangen en muziek.
Het adres voor reparatie en
verbouwingen is b(j J. Hoekte 1,
Timmer, en Metselbedrijf,
Boelekade 128, Tel. 3683,
solied werk, scherp conc. prijzen
Heeft U schoenen noodig??
Koopt dan solide schoenen.
Het is Uw voordeel! Koopt
de merken, waarvan ieder
weet dat zy goed zyn: „Ro
binson", „Welf", „Cres"
„Nimco", „Swift".
JAN VAN DAM, Keizerstraat
62-T-45 Telef. 2376 Gouda.
Voor Reparatie, Timmerwerk
of Verbouwen
Is Uw goedkoopste adres
W. v. d. Laak, Walvisstraat 1.
Timmer- en Bouwbedrijf.
Asbestpiaten, Buizen en hulp
stukken. Uw adres:
A. Hermenet, 4e Kade 77.
JAGER - Westhaven 20
Pi rasstro snaren
de beste Vioolsnaar.
dure room
boter voor keuken- en tafel-
gebruik. Alleen by P. G. Tee-
kens, Gouwe 55, Tel. 2102.
- a
Dames- en Heerenschoenen
in voorraad gaan weg voor de
oude prijs.
Zuster van Wingerden,
Gedipl. Voetkundige,
Fluw. Singel 49 Tel. 2298.
WESTHAVEN 39.
Te huur fl. Woonhuis m. vooi
en achtertuin en vrye poor
Voorwillens 61. Bevr. no. 65.
Vaste Waschtafelg, Badei
Geysers enz. Jan Spee, D
Loodgieter, WaLestraat 12.
Prima Jongensschoolschoencn
VAN MAAREN'S
SCHOENHANDEL,
Vij verstraal 10.
Stoppage in Kleeding, Gordjj
nen, Tapijten enz. Gouwe 130
3e huis vanaf Groenendaal.
Dekens overtrekken, geheel
mach. doorges' 1LI vanaf 2.26.
Dekenfabriek Gouwe 130.
DUITS. Alle examens. Han
delscorrespondentie Frans, En
gels.
W. J. D. S. van Eijk, leraar
Duits M.O. A en B, Krugerl. 81
le Goudsche Kunststoppift.
IJssellaan 81, stopt alle scheu
ren, mot- en brandgaten.
A. J. WEMPE, Leraar M. 0.
Joubertstraat 142.
Gooi nooit een lekke pan,
ketel of emmer weg..., haal een
echte Vuva vuurvasten lek-
stop k 5 ct. en U bent direct
klaar. Broer's Rijwielmagazijn,
Kleiweg 101.
Bakfiets 45.
Bakfiets 75.-
Kleiweg 101.
Damesrijwiel
9.50, prima.
Kleiweg 101.
Naaimachinemonteur en agent
der Pfaff Naaimachines, alleen
P. G. Wiezer, L. Tiendeweg 71.
Te koop 1 Philips Radio, een-
knops 20.—.
Moerings, P. Hendrikstr. 79.
Te koop: Handnauimach"»*,
g. a. nieuw (praiht mach.).
Joh. Wiezer, Mosstraat 33^
Naaimach. en Uurwerkrepa
rateur Joh. Wiezer, Mosstr. 33,
agent d. Pfaff Naadmachines.
Aangeb. een mooie Zit-Slaap
kamer met volledig pension.
Br. No. 6190 bur. v. d. blad.
Te koop gevr. 1 paar 2e
hands zw. hooge Rijglaarzen,
m. 41-42. Br. no. 6195 bur.
bl.
Gevraagd wegens huwelijk een
flinke Bot rend lens t bode,
tegen 1 of 15 Nov. a.s, melken
gieen vereischte. C. Breedyk,
Noordkade, Waddinxveen.
Te ko<^a aangeboden een
mooie Poppenwagen
en toebehooren.
Te bevr. bij M. Adrichem,
Stevenst.-aat 68, Moordrecht.
Hjn onze 5 weekbladen De Krimpenerwaard, De Zuidpias, Weekblad Toor Reeuwp, Weekblad voor
Waddinxveen en De Boskooper het EENIGE AFDOENDE en GOEDKOOPSTE PUBLICITEITSMIDDEL.
Zend Uw opdrachten aan het Burean MARKT 31, GOUDA, Telef. 2746.
Ma Mtt iaar alle aandacht "itBaat naar
net jubileum van de trein, is er wel aan
leiding om eens te zien, hoe personen ver
dij werden, voordat er een „IJzeren uaan'
i-
In ons waterryk land was het schip een
belangrijk vervoermiddel. ReedB omtrent
bet nudden van de zestiende eeuw zijn hier
en daar in Holland vaste verbindingen te
water: de trekschuit deed toen zijn intrede.
Men prees zich in die dagen terecht geluk
kig, dat dit vervoermiddel zoo regelmatig
voer. De oorsprong van de beurtveren -a
te vinden in de behoefte, welke zich alom
openbaarde, naar een goede en geregelde
communicatie. De besturen van een ge
meente kwamen op het denkbeeld om aan
uepaalde personen het uitsluitende recht Le
verleenen tot vervoer van goederen en per
sonen. l)e schippers werden door de bestu
ren aangesteld en kregen tevens een in
structie, waarbij in het bijzonder werüen
aangewezen: de tijden waarop zij moesten
laden en lossen, de dagen van vertrek, de
plaatsen van afvaart en aankomst, de ge
meenten welke bepaaldelijk en uitsluitend 1
op de reis moesten wordèn aangedaan, het 1
maximum van de vrachtprijzen, enz. Te
vens werd aan de schippers de verplichting
opgelegd om een zekere som gelds als
borgstelling in de gemeentekas te storten,
opdat het bedrag van de boeten die zy
mochten belpopen, en van de vergoeding, j
welke zij voor verloren goederen verschul-
digd waren, daaruit zou kunnen worden
voldaan. j
Op het traject Amsterdam—Gouda zyn j
reeds in de eersle helft van de zestiende
eeuw schuitenvoerders. In 1541 bleek het
.namelijk aan d.e heeren van het Amster-
damsch Gerecht, dat de schuitevoerders op
Utrecht en Gouda, Henrick vet-in-de-broeck
en Cornelis Kyvit, met elkander gevodhten
hadden. Zy waren daarvoor by de heeren
geroepen; beide schuitevoerders „nyet ge-
compareert noch gemachticht geaynten heb
ben", werden ieder veroordeeld tot tien
carolusguldens boete.
Veertig jaar later, in 1581, doen de Bur
gemeesters en regeerders der steden Gouda
en Amsterdam aan ieder die het lezen of
hooren zal, bekend, 'dat zij tot gerief van
de kooplieden en van de reizende lieden
tusschen deze belde steden instellen een
Ordonnantie op de vracht of het loon van
de Schuitevoerders.
Het verwondert dan ook even, dat Wa-
genaar ons in zyn werk het volgende mede
deelt over het veer van Amsterdam naar
Gouda: „Op de stad Gouda, en van daar op
hier te rug is, verscheiden eeuwen agtereen
gevaaren, zonder dat' er een geregeld Veer
tusschen de twee Steden werd opgeregt".
Toch heeft Wagenaar volkomen gelijk, want
de Ordonnantie van 1581 wer<( spoedig bui
ten werking gesteld. In 1587 begon tus
schen de schippersgilden van beide steden
een monsterproces dat voorloopig een einde
maakte aan iedere samenwerking.
In de archieven van Gouda en Amster
dam bevinden zich over dit „monsterpro
ces" vele stukken, -die wy hier onbesproken
zullen laten. Het eind van aliles was, dat
Gouda zijn recht behield om in Amsterdam
voor alle plaatsen goederen te lossen. Eerst
in het midden van de zeventiende eeuw
soo de beschoncken Schipper of Knegt daer
over, voor of naer, eenige kyft'elycke woor
den gebruyekt... sal daer over arbitralyck
gecorrigeert, oock selfs uyt het Veer ge-
stelt worden'Onder het ..verdeck" was
het tabak drinken aan de reizigers streng
verboden. De vrachtprijs bedroeg veertien
stuivers en wel: negen stuivers voor den
schipper en vijf voorde Gabelle (belasting).
Wie een geheele schuit wilde afhuren, be-,
taalde negen gulden; de plaatsen in de roef
kostten zes stuivers extra. „Van Bouquet-
ten, Mandjes, Maeltjes, Packjes, Dosen en
diergelijcken" behoefde geen vracht betaald
te worden.
Dat was het Reglement, dat jaren lang
bleef gelden voor de trekschuit die de pas
sagiers vervoerde tusschen Gouda en Am
sterdam. Eerst in het begin van de negen
tiende eeuw achtte men dit Reglement te
zeer verouderd en werd het vervangen door
een ander. In 1826 werd namelijk uitge
geven het Reglement en de Vrachtlijst voor
het volks- en pakschuitenveer, waarin een
duidelijk onderscheid is gemaakt tusschen
het goederenvervoer (pakschuit) en het per
sonenvervoer (volksschuit).
In de volksschuiten, waarin geen goede
ren geladen werden, mochten niet meer dan
28 personen meevaren. Zjj' die het heele tra
ject meevoeren, dienden plaats te nemen op
de „wederzijdsehe banken". Wie onderweg
uitstapte, moest op de middenbank gaan zit
ten. De schipper van de nachtschot moest
in de roef goed en behoorlijk beddtegoed ge
reed leggen, zonder daarvoor ie)» in reke
ning te brengen, en zorg dragen voor de
J[L sera établi un corps de marechaussee,
diestiné k maintenir l'oidie, k assurer
l'exécution des lois, et k veiller la sürete
des frontières et grandes routes".
(„Er zal een korps marechaussee worden
gevormd, bestemd om de orde te handhaven,
de uitvoering van de wetten te verzeker .n
tn te waken voor de veiligheid aan de gren
zen en op de groote wegen").
Aldus luidde het Koninklijk Besluit van
26 October 1814, waarby Koning Willem I
d« marechaussee oprichtte. Op 26 October
a.s. zal het dus 125 jaar geleden zyn, dat
dit wapen in het leven werd geroepen.
Reeds bij besluit der algemeene commissa
rissen der hooge verbonden mogendheden
van den 27'en Februari 1814 werd bepaald,
dat marechaussee moest worden gevormd,
en Is dientengevolge in België en in de pro- j rechaussée bij Koninklijk Besluit van 1 Juli
in 1814, en de „guardia civil" in Spanje).
In 1844 werd de rok ©enigszins vereen
voudigd, en in plaats van den hoed werd
de „casque" (helm) ingevoerd.
In 1869 werd de uniform geheel gemo
derniseerd. De toen ingevoerde uniform
werd, behoudens kleinigheden, zooals z'j
thans nog is.
De taak.
De Kon. Marechaussee heeft een militai
re en een politioneele taak. Door de oprich
ting van het korps politietroepen is de taak
In het leger voor een groot deel komen te
vervallen. Er is echter nog een belangrijke
militaire taak overgebleven o.m. by de
strategische beveiliging, alsmede by de
voorbereiding van en gedurende de mobili
satie. Verder is het personeel der Kon. Ma
de uitoefening van de militaire grensbewa-
king.
De politioneele taak steunt op de indeu-
ling van de Kon. Marechaussee by de rijks
politie, alsmede op het wetboek van atrat
vordering. Verder wordt de poiitiaire giens-
Ivwaking in de eerste plaats uitgeoefei.i
door personeel der Kon. Marechaussée.
Karakteristiek voor de marechaussee is,
dat steeds in patrouilles van twee höofden
wordt dienst gedaati, zulks met het oog op
de kracht, die steeds vi*n de politie moet
kunnen uitgaan, alsmede voor onderlingen
nureelen steun en opleiding van het jonge
personeel. Een patrouille van een ervaren
onderofficier en een krachtig, in alles be
langstellend en leergierig marechaussee is
inderdaad een goede combinatie voor de
uitoefening van den politiedienst, die soms
eentonig is, maar dan plotselng weer de
volle aandacht vraagt en het personeel ieder
oogenblik voor moeilyke situaties en beslis
singen kan plaatsen.
vincle Limburg reeds zoogenaamde provi-
sloneele marechaussée werkzaam giewcest.
Definitief werd het wapen eerst 26 October
door deni koning opgericht.
Een keurkorps.
Aanvankelyk vindt men de marechaussée
uitsluitend in België en in het Zuiden van
dt provincie Limburg. Vier jaar later by
Konnklyk Besluit van 3 Aprl 1818 werd
besloten het korps te vermeerderen met
éeu compagnie in de provincie Noord-Bra-
tant.
19?0 ih de eerste plaats aangewezen voor
rechaussée was gestationneerd. Pogingen
goede verlichting, waaronder verstaan werd i
7 um daarin verbetering te brengen door nei
dat er een kaars in de roef en twee m het 6
f detacheeren van aldeelingen marechaussee
tuvalerie en infanterie leidden nnet vot een
gunstig resultaat.
Dé regeering nam toen het besluit in ue
(Van een gemobiliseerden verslaggever).
DE heele compagnie verzamelt om half
twee op de binnenplaats voor het In
ontvangst nemen van scherpe patronen,
zegt de kapitein tot het op zijn bureau
bijeengekomen kader. „Deze week ver-
Omstreeks 1890 onderging de Koninklykc 1 trekken alle soldaten en korporaals, be-
Marechaussée een belangryke uitbreiding. 1 halve het bureaupersoneel, de koks en
itceda geruimen tüd waren er ernstige de corveeérs, naar het veldleger, en het
klaehten „ver „nvere^Mhwt.r, kadel' ln het dep0t 0m dl! IlleUWe
klachten over ongeregeldheden m de nooi- uchtlng, die de volgende week opkomt,
dellike provinciën, waar toen nog geen ma. J op te letden. De heeren worden bedankt.''
Vijf minuten later is het nieuws met
ruim werden geplaatst. De vrachtprys be
droeg 1.10; wilde men in de roef plaats
nemen, dan was het 1-80.
Men schreef, toen dit reglement opgesteld
werd, 1826; in die-jaren was, ondanks de Kovincies Gelderland, Overyssel, Drenthe,
concurrentie van de diligence, de trekschuit Groningen en Friesland brigades mare-
nog in volle glorje. Volgens een Reisboek j chaussée te vestigen. In 1889 werd het wa-
uit die jaren leidt een officieele reisweg pon met een 3e divisie uitgebreid, welke
van Amsterdam naar Rotterdam over Gou- divisie in 1894 werd gesplitst, zoodat sedert
da. De reiziger werd van Amsterdam naar dien tyd de koninklyke marechaussée be-
Gouda per trekschuit vervoerd. Men ver- Staat uit 4 divisies, gelegerd als volgt;
trok om 's morgens 8 uur van Amsterdam*' De le divisie in Noord-Brabant en Zee-
en arriveerde tien en een half uur later in j land,
Gouda! Daar had men dan „aansluiting" op
de postwagen naar Rotterdam.
kwam tusschen Gouda en Amsterdam een
werkelyk veer tot stand. De tyden van
vroeger waren vergeten, en op 6 April 1668
werd afgekondigd de „Ordonnantie van de
Gabelle en van het vrachtloon gestelt op de
Schuyten en lleysende Luyden de Nieuwe
Trekvaart tusschen Amsterdam en Gouda
gebruykende", welke Ordonnantie alleen
bepalingen inhield voor het personenver
voer. De schippers dienden schuiten te heb
ben van zoodanige vorm als hun by heeren
Commissaris zal worden voorgeschreven,
"desedve van oru*er en boven onderhouden'
wel dicljt en overdekt". Oude schuiten moch
ten ityusschen in de vaart bleven. Eens per
jaar werden de schuiten gevisiteerd door de
Commissarissen. In het ruim mochten niet
meer dan 28 .»oude ofte heele personen"
plaats nemen en bovendien nog 8 in de
roef.
De eerste schuit vertrok 's zomers van
Amsterdam in de morgen om zeven uur
»van binnen 't Veer ende ten achten van
buyten"; tweede om half een, respec
tievelijk één uur. Van Gouda waren de ver-»
trektijden half negen, twaalf uur en acht
uur. Alleen de tweede en derde schuit voe-
ren ook 's winters. De schuiten mochten
onderweg niet stoppen, tenzy er van paar-
«en moest worden verwisseld, en verder
•.alleen tot gerief van de Passagiers wil-
ende drinken of haer ververschen een quar-
tw-uers". Aan den schipper van de nacht
schuiten was het intussohen geboden, dat
ZÜ ..altyd doer moeten varen als sy een
ander paert aenspannen", terwijl zij nooit
m een herberg mochten gaan. De schipper
of zijn pilaatsvervanger moest zelf aan het
roer zitten; dronkenschap was een reden om
*0" andere schipper te laten varen. „En
Het zou nog jaren duren voordat in Gou
da de ijveren weg zyn intrede deed. gerst
in 1855 werd Gouda verbonden eenerzyds
met Utrecht en anderzyds met Rotterdam.
Toch duurde het nog ruim twintig jaar
(1876) voordat de gemeentebesturen van
Gouda en Amsterdam er toe over gingen,
het veer op te hefen. De tyd van het volks
schud teveer was voorby. Er was een sneller
en geriefelijker vervoermiddel voor perso
nen gekomen.
Het versje dat Klaas Joosten van den
Marken, schipper van Gouda op Amster
dam ,in zyn stuurstoel had laten schilderen,
ging voor het personenvervoer niet meer
op. Voor het goederenvervoèr geldt het nog
steeds. Daar kan men over dat vervoer nog
zeggen: „Wy varen altjj't voort", zooals
Klaas schreef toen hy'dichtte:
Klaaé Joosten van der Marken is schipper
van dees schuit.
Om met Gods zegen te varen, daar zijn wy
over uit;
'k Wensch maar na goede vracht, om eer-
ilyk van te leven.
de 2© divisie in Limburg en een klein
deel van Noord-Brabant en Gelderland,
de 3e divisie in Gelderland en Overijssel,
de 4e divisie in Drenthe, Friesland en
Groningen.
j In 1912 werd besloten tot het vestigen
van een aantal brigades in de grootste
steden in Noord- en, Zuid-Holland. Zoo wer
den 7 brigades gestationneerd in de om
geving van Amsterdam en 2 by 's-Graven-
hage. Tot vestiging van brigades in de\om-
geving van Rotterdam is ndet overgegaan.
^Deze brigades werden vereenigd tot eer.
district, dat by de 3e divisie werd gevoegd.
j Een zeer belangrijke uitbreiding ondor-
ging het wapen door de oprichting van het
depot op 1 Juni 1913. Hier worden de ma-
rpchaussées die by het wapen aankomen,
l gedurende een half jaar opgeleid voor hun
r.-'euwe taak, terwijl de jonge paarden er
worden afgericht. Zy, die in aanmerking
1 komen voor den rang van onderofficier,
volgen hier eveneens een cursus van een
1 half jaar. Verder worden er cursussen ge-
I
btuartstukborstel, het beroemde naai-
zaKje eike soldaat moet toch zyn
Knoopen Kunnen aanzetten! zijn veld
muis, scnoenen, yehoenzakjes, kortom
een cnaos van grvv^ere en kleine uitrus
tingsstukken, üie uilen tesamen een flink
gewicht vertegenwoordigen.
De dubbeizyuige fyne kam, in de wan-
ueung geiiaama net dubbelloop» jacht
geweer, zullen de oud-gecuenden onder
onze lezers oy deze opsomming missen.
Dit nimmer gebruikte meubelstuk blijkt
ae laatste Jaren van de inventarislijst
geacnrapt te zyn.
lnnuuciels heelt de luitenant een aan
vang gemaakt met de inspectie. Hy wan-
cieit van bed tot bed, met om woorden
van troost en opbeuring te spreken,
maar om nauwlettend te controleeren
oi alles aanwezig is Wat ontbreekt,
worat onmiddeliyk genoteerd en aan
oen iourier doorgegeven.
De dokter had het druk.
Ofize kapitein-ookter heeft drukke
uagen achter den rug, want op hem
rustte ae taak, uit te maken wie wel en
wie niet geschikt waren voor den dienst
in net veiaieger. En daar sommigen lie
ver in het depot bleven, dan in de on-
sneltreinvaart langs alle kamers gevlo
gen: „Jongens, we krijgen straks scherpe
piepers, nu hebben we den langsten tijd
hier gezeten!"
En onmiddellijk rijst de vraag, dfe
zelfs de kapitein nog niet beantwoorden
kan: „Waar zullen ze ons heendouwe?"
De optimist zegt: Amersfoort of
Utrecht. De pessimist noemt Roodeschool
en Zierikzee. En tusschen die twee polen
zyn verder alle permutaties mogelyk:
Coevorden, Lochem, Barneveld, Bergen
op Zoom, Cadzand, wie zal het zeggen?
Halttwee. Middagappèl De compagnie
is aangetreden. Op een tafel in het front
van de troep staat een kist met een zekerheid van net leger te veide onder
oefeningen enz. Het depot bestaat thans
Wy varen altyt voort of' droog is ofte iuim 25 en is in dien tyd uitgegroeid
diep;
De Jager ^laat makr deur; de wint zit in
de zweep.
Mr. J. M. FUCHS.
Waarom laudlOe nag hoofd
pijn habb.n, all Ga in aan
kwartier er van af kont zijnl
i" zijn de aeluk-
vinding van Apothek
Dumont in aen
"AKKERTJI
kige
van Apotheker
en gemakkelijk
in te nemen rondan cachet-
vorm, veel nagemaakt en
toch nog nooit geevenaardl
Laat U niets anders aanpra
ten en let op t AKKER-mark.
tegen pijnen, nare dagen, koorts, kou.
DoosIS stuks -12 stuivers2 stuks - 2 stuivers.
een model-opleidingsschool, voorzien
van de meest moderne leermiddelen, <Ue
voor het zoo verspreid liggende wapen van
liet allergrootste nut is.
Was door de oprichting van het depot en
ooor benoeming van een eigen chef de eeii-
nuid van het wapen belangrijk bevorderd,
het symbool van die eenheid ontbrak nog.
9. t vras dan ook voor het wapen een groot.;
eer en vreugde, toen het in 1981 aan H. M.
de Koningin behaagde aan de KoninkHjki
marechaussée een standaard te veileenen,
Ken onvergetelijke dagl was het, toen H. M.
ce Koningin, vergezeld van H. K. H. Prin
ses Juliana, beiden te paard gezeten, op een
der terreinen van het paleis Het Loo voor
net front van den troep aan den inspecteur
,ftn het wapen den standaard overhandigde
De naam „marechaussée" ia van Fran,
schen oorsprong en dateert reeds uit het
begin der 17e eeuw, toen de „connetable"
met de „marechaux de France" een belang
rijke militaire rechtsbevoegdheid uitoefen
den. In Frankrijk ia de naam „marechaus-
eéc" in 1791 gewijzigd in „gendarmerie na-
Bij het besluit van 1814 betreffende de
oprichting werd tevens da uniform vastg~
steld. Deze bestond uit een rok met blauwe
opslagen op borat en panden, witte panta
lon en hoed. (Rok, witte pantalon en hoed
v indt men thans nog by de zusterwapens do
„carablnlere" in Italië, eveneene opgericht
kleine zesduizend patronen, keurig ver
pakt, telkens twee houders van vijf stuks
in een bruin doosje.
Zesduizend slaghoedjes, zesduizend hul
zen, zesduizend glimmende spitse, in de
hulzen geklemde kogels, zesduizend ver
draaid onpleizierige, lawaaimakende en
tevens gevaarlyke Hembrug-producties.
Geen wonder dat de troep dezen middag
rustiger is dan anders. Tot dusver heb
ben de mannen slechts gewerkt met de
totaal gevaarloozc exercitie-patronen,
zelfs de „losse ilodders' met houten ko
gels hebben ze nog niet verschoten, en
nu worden hun taschjes zoo maar met
zestig scherpe piepers gevuld! De groot
ste belhamel kykt even met een gevoel
van ontzag naar zyn zoo zwaar als lood
geworden patroontasschen, en denkt bij
zichzelf: „Zullen die scherpe piepers nog
wel eens in het magazyn terecht ko
men?" Ik vermoed zoo, dat de meesten
van ons den ernst van dezen tijd nog
nimmer zoo beseft hebben als dezen
middag, op de stille binnenplaats, tegen
over die tafel met duizenden in de zon
glimmende patronen. En toch zit in deze I
heele zaak niets onrustbarends. Want de
patroontasschen worden onmiddellijk
stuk voor stuk verzegeld, en bij aan
komst op de plaats van bestemming
wordt de inhoud door den officier van
wapening weer ingenomen.
Wat is een noodrantsoen?
„Wie klaar is, meldt zich bij den fou-
rier voor het in ontvangst nemen van
pioniergereedschap, noodrantsoen, zand
zak en verbandpakje", roept de sergeant
van de week, wanneer de eerste zestig
patioontasschen zijn gevuld.
De jongens kijken elkaar eens aan:
eerst scherpe piepers, dan noodrantsoen,
en ver bandpakjes, kon die sergeant niet
iets vroolijkers bedenken? De fourier
heeft nog nimmer zoo'n makke kudde
schapen in zijn rustkamer gehad: geen
gedrang, geen getier van: „Fourier, hij
Is te groot", of „Fourier, ze knellen",
want noodrantsoenen en verbandpakjes,
schoppen en zandzakken passen altijd.
Wat noodrantsoenen zijn, onwetende
lezer? Elke man ontvangt drie keurlgt
blikjes, twee gevuld met scheepsbeschuit
en een met gehakt (twee ons), ejö deze
mogen alleen „op hoog bevel" in tijd van
nood geopend worden. Jan de soldaat
mag dus de blikjes trouw bewaren, op
passen dat ze niet geklauwd worden door
een hongerigen collega, maar er aanko
men pas op! Het verslinden van het
noodrantsoen op eigen risico wordt dooi
de mannen met ervaring geschat op
minstens 14 pond, oftewel 14 dagen ver
zwaard arrest. En dat hebben de meeste
jongens voor een bal gehakt met scheeps
beschuit niet over.
Het laatste bedrijf in deze gereedma
king voor het veldleger: Uitpakken, op
de bedden, dat wil zeggen, het op den
stroozak neerleggen van alle voorwerpen,
die de soldaat mee zal moeten nemen,
wil hij genade vinden in het oog van zijn
nieuwe superieuren. Daar liggen dan zijn
gasmasker, zijn broodzak, zijn eetketel,
zi1n schoenborstel, zijn bretels, pardon
broekdraagbanden, zijn sokken, broeken,
hemden, schroevendraaier, vetdoos,
te duiken, kreeg onze medicynman heel
wat Klachten aan te hooren.
Ook gewiekste loontjé verschijnt op
liet zicKenrapport, en meldt een gewel
dige kwaal: nierbekkenontsteklng.
Uiicntsge trouw onderzoekt hem de
dokter, maar het resultaat is negatief:
„Het spyt me, Toontje, maar ik moet Je
leieursteilen. Je bent zoo gezond als een
visch."
Maar Toontje geelt het nog niet op.
„Heusch dokter, ik stimuleer niét",
verzekert hy in zonderling Nederianasch
„Ik heb een baas van ean nierbekken
ontsteklng, dat ziet u toch zöó."
De dokter ziet het niet en Toontje
druipt ai. ToclVboit hy nog, want twee
dagen later komt hy met een opgeruimd
ïacie verteilen: „Raai eens wat^? Ik heb
gerolen met een eorvéeér, die naar het
veldleger wilde. Moet hy weten. Ik heb
vandaag de kazerne van boven tot on
der dangevogen. Jofel werk, man."
MDI.
De ongunstige tijdsomstandigheden.
Men begint toch hoe langer hoe meer den
invloed der ongunstige tijdsomstandigheden
re gevoelen. Telkens stoot men op liet niet-
aanwözig-zyn van artikelen en zoo stdi-
veg loopen de pry zen van wat er is op.
Het is natuurlijk «iet na te gaan of dit alle»
waar is Het publiek vertrouwt het natuur
lijk niet al te best, want het heeft altya
roch de stille overtuiging dat iedere hande
laar als hy de kans krygt, er een slaatje uit
tracht te slaan, ln dit opzicht staat hy nu
tenmaal in een kwaad gerucht en er behoeft,
maar weinig te gebeuren of men ziet daor-
in weer de bevestiging daarvan.
Het zit natuurlijk hierin dat men artike
len, die al lang vóór deze periode in een,
magazyn aanwezig waren nu toch plotse-
j ling duurder zyn. Het is met altyd te coiu
f troleeren maar waar dit met reden wordt
verondersteld, geeft het aanleiding tot al-
lerlei minder vriendelijke opmerkingen. Go
i lukkig houdt de scherpe concurrentie het
gevaar nogal m bedwang doch als allen
gaan meedoen valt dit ook weg. Men vreeel
wel, dat de regeeringismaatregelen weei
vaak achter de feiten aanloopen en daar
door te laat komen.
Groote ontevredenheid wekt hier het ben.
zineverbod op Zondag. Men zit al weer met
de handen ln het haar want men weet geen
basis voor een distributie-regeling van de
benzine te vinden en aan alle kanten blijkt
de gruwelijke onbillijkheid van dat Zon-
Jagsverbod. In de laatste jaren is het aan
tal motor-invalieden-wagen/tjes zeer toe ge
nomen. Al de berijders daarvan zijn nu ge
doemd om 's Zondags thuis te blijven. Men
durft het niet aan hiervoor vrijstellingen
te geven aangezien dan de stroom van aan-
