s
ae
N!
N!
.ux«
It!
NIE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
„Engeland is eensgezind”, verklaart Lord Stanhope.
semdeling
I
I
Lord Snejl, leider der Labogr-oppositie, verwacht veel
van tegemoetkomende houding jegens Duitschland.
Het Poolsche leger
hergroepeert zich in
Engeland en Frankrijk.
engelsch hoogerhuis juicht vredes
initiatief TOE.
geboord.
OUDA
„Duitschland voert oorlog tot Britsche heerschappij
bezwijkt.”
Oud-Minister De Wilde
over den toestand.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
No. 20173 Vrjjdag 17 November 1939 78e Jaargang
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN. BOSKOOP. GOUDERAK. HAASTRECHT. MOORDRECHT. MOERCAPELLE.
NIEUWERKERK, OUDERKERK OUDEWATER, REEUWIJK. SCHOONHOVEN. STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
met Donderdag
>rgkring:
ie* 20
Polen
'ET doorloopend.
3 voorstellingen
8.30 uur.
reken van 101
uur.
by zonderheden kunnen formuleeren.
landsch-Belgisch vredesinitiatief. Hij
10.30 uur
EN in
ewoon
ir geen
van 'n
slagen,
idel en
ie vooi
maakt
OON,
OON!
redderd loven te herstellen en weer op te
bouwen. Persoonlijk geloof ik, dat indien
Groot-Brittannlë,
Die overwinning
LEIWEG 80
56.
iu, dan een
standaard.
130 Novem-
nog vóór
Men behoeft hier slechts de aandacht
te vestigen op het feit, dat Jfngeland
Men veronderstelt door een
gewapenden koopvaarder.
Het bureau van den Marinestaf
Sir John Simon heeft in het Lagerhuis,
in Chamberlains plaats, het wekelyksch
overzicht over den toestand gegeven. Hij
zeide o.a.» dat Duitschland een verkeerde
voorstelling heeft gegeven van het Brit-
sche en Fransche antwoord op hel Neder-
j ver-
Ischefllm
d heeft
is allen
en. het
er óók
aer" te
kalmte
I heeft
het
1, doch
it onze
en niet
terken,
regeld,
1 heeft
wat et
twoon
zij oorlog voeren. Ik geloof, dat deze doel-
j zoo nauwkeu-
b om
standigheden mogelyk is. Laat de open
bare meening zelf zich uitspreken over de
oorlogsdoeleinden, maar ik twijfel of En-
izelasten,
sn g-rootere
nz. enz.
euze, als bü
welke zij het hoofd moet bieden.. Vooral
de financiën zijn uitermate belangrijk.
Een sluitende begrooting is de eenige
maatstaf voor een minister van finan
ciën. Werken met tekorten, het kan
soms onvermijdelijk zijn, doch op den
duur kan geen enkel minister hiermede
doorgaan. Minister De Geer is dezelfde
meenlng toegedaan. Daarom kunnen wij
met de financieele politiek meegaan. De
houdirig tegenover het Kabinet kunnen
wij ook bepalen naar de werkzaamheid
op internationaal gebied. Het Kabinet
moet standvastig en sterk zijn; de hou
ding der anti-revolutlonnairen tegen
over andere partijen ligt in het pro
gramma der partij opgesloten.
In de toekomst zal de regeer ing veel
aandacht moeten besteden aan de bul-
tenlandsche politiek. Het is verblijdend,
dat het volk hierin achter het Kabinet
staat.
Ffupkrijk
’orden be
en Engeland zijn het eens
over het oorlogsdoel.
Havas uit Londen:
De buitenlandsche persvereeniging al
hier heeft gisteren een noenmaal aange
richt ter eere van generaal Sikorski, den
Poolschen minister-president, die bij
deze gelegenheid een rede heeft uitge
sproken.
Tragische gebeurtenissen, welke de
verwoesting van mijn land hebben ge
bracht, zijn de oorzaak,'dat ik heden, als
hoofd van de nieuwe Poolsche regeering,
uw bijeenkomst bijwoon, maar mijn aan
wezigheid onder u, zoo vervolgde Sikorski
zou niets beteekenen, indien zij niet het
bewijs was van den ontembaren tegen
stand van het Poolsche volk.
De nieume regeering heeft geen^an-
dere taak, dan getrouw te blijven aan
hen, die gevallen zijn opdat Polen in eer
en daardigheid kan. leven.
In volledig vertrouwen richt ik mij tqt
u en uwe vereenlging, waarvan het lot
heeft gewild, dat haar voorzitter een
Poolsch burger is.
Vervolgens uitweidende over de deli
cate taak van de Internationale pers,
zeide Sikorski o.a.: Het wordt meer en
meer duidelijk voor eiken objectieven
waarnemer, dat wij gekomen zijn op een
keerpunt van de geschiedenis, waarop de
menschheid moet kiezen tusschen de
twee vormen van collectief bestaan,
welke de wereld zich betwist, t.w die
waarvan het Britsche gemeenebeste, het
Fransche rijk en de Vereenlgde Staten
van Amerika de historische uitdrukking
zijn en de andere, waarvan de bezetting
van Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije en
vervolgens de dubbele invasie van Polen
ons het voorbeeld gegeven hebben. Polen, I
zijn volk en zijn regeering hebben ge
kozen. Geen Pool, die op het oogenblik
niet weet, dat er alleen maar een vril
Polen kan bestaan in een hecht, gecon
solideerd Europa. Door de stuiptrekkin
gen van het oude continent heen, valt
het denkbeeld eener Europeesche solida
riteit waar te nemen. Vroeg of Iaat zal
het in een gemeenschap van vrije, onaf
hankelijke staten, alle landen vereenigen
welke het zal opvoeren tot het bewust
zijn van een Europeeschen burgerzin.
Dat rechtvaardige, eensgezinde Europa 1
te gebruiken middelen betreft.
Het Poolsche leger hergroepeert zich in
Engeland en in Frankrijk. Onze marine-
eenheden werken reeds met de Britsche
marine samen. Over eenige maanden
zullen Poolsche eenheden in de lucht en
te land zich scharen bij de gelederen der
geallieerden.
Mijn persoonlijke meenlng is, dat deze
oorlog de grenzen der conflicten tus
schen de volkeren te b.uiten Saat- De be
ginselen van recht en billijkheid voor de
geheele menschheid staan op het spel.
Mijn vertrouwen en hoop in het lot van
solidariteit der Westelijke democratieën
is niet beschaamd. ®n met des te meer
overtuiging geloof ik daarom aan de
overwinning van
Franklijk en Polen,
moet de triomf worden van gerechtig
heid en recht.
<Jc taak is van het Duitsche volk, en in d.’
tweede plaats van de mannen van Engeland
en het Britsche Rijk, die, thans strijden
voor de beschaving.
Samuel, van de liberale oppositie, zeide,
dat allen zich het initiatief herinneren van
Koningin Wilhelmina en Koning Leopold
■voordat de oorlog begon en waarop Duitsch-
„Verdraaiingspogingen” der
Britsche propaganda.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
..De minister van Buitenlandsche Za
ken heeft, zooals reeds medegedeeld is,
gisteren den Belgischen ambassadeur en
den Nederiandschcn gezant medegedeeld,
dat na de bruuske afwijzing van het Bel-
schikbaar, maar volgens berichten uit
Durban was het een schip van ongeveer
10.000 ton, wellicht een gewapende koop-
vaarder.
Er hebben geruchten de ronde gedaan,
volgens welke de „Scala Shell” door een
vestzakslagschip tot zinken zou zijn ge
bracht, doch in gezaghebbende kringen
kent men daaraan geen waarde toe. On-
middellijk nadat de aanval bekend was
geworden, is de scheepvaart door het
omroepstation te LoUrenco Marques ge
waarschuwd. Volgens een telegram uit
Lourenco Marques kreeg de bemanning
van de „Scala Shell" vergunning aan
land te gaan, behalve de kapitein, die
gevangen werd genomen.
Een vliegtuigbestuurder, die gisteren
te Lourenco Marques was aangekomen,
bracht het eerste nieuws over den aan
val. Hij vertelde een stoomschip in zin
kenden toestand te hebben gezien. De
bemanning bevond zich aan de kust.
Nader wordt gemeld: De naam „Scala
Shell" komt in het scheepsregister van
Lloyds niet voor. Reuter had echter van
nl..H Tr»_
landen en Parijs heeft den vorm gekre-
ïeu, dien Duitschland verwachtte, d.w.z.
men heeft gereageerd met de poging de
waarheid op plompe wijze te verdraaien.
Door hun persagentschappen, door radio
omroep en pers trachten de rcgcerlngen
oer Westelijke mogendheden het ant-
woonj van Duitschland voor te stellen
ais een manoeuvre, die slechts ten doel
nad de verantwoordelijkheid voor den
oorlog op Engeland en Frankrijk te
schuiven
Duitsche zijde merkt men in dit
n^band °P. dat een dergelijke z.g. ma-
rT^vrc ulet beschouwd wordt als een
middel, dat vaststelling der historische
aarheld zou kunnen bevorderen, noch
een taak van het oogenblik.
®toat vast, wie den oorlog heeft
Duitsche volk als oorlogsdoel gesteld.
Doch niet alleen deze duidelijke feiten,
aldus merkt men hier verder op, maken
het stellen van de vraag, wie het Bel
gisch—Nederlandsche initiatief heeft
vernield» overbodig. Op den voorgrond
staat thans niet een vraag van dien aard
doch uitsluitend het feit, dat Duitsch
land den oorlog voert, tot do Britsche
heerschappij bezwijkt”.
Geen geheime vergaderingen.
„Hoe zouden wij Goebbels kunnen
tegenspreken, als hij onjuiste con
clusies trok?”
Het Britsche persbureau Reuter meld'1
Een aantal Hoogerhuisleden heeft aange
drongen op het houden van geheime verga
deringen ter bespreking van aangelegenhe
den, die naar hun meening niet openbaar
gemaakt behooren te worden. Namens d<
regieering antwoordde Lord Stanhope, dat
de tijd zou kunnen komen, waarop een spe
ciaal onderwerp rijp zou zijn voor een ge
heime parlementbijeenkomst. Het zou kun
nen gebeuren, dat er eenig verschil van
meenlng in het land zou ontstaan, hetwelk
wij, aldus Stanhope, gaarne in een open
hartige bespreking zouden zien opgehelderd,
doch dat oogenblik is nog niet gekon.cn
Het land is thans zeer eensgezind ten aan
zien van het doel, waarnaar het streeft, en
de methode, waarop dat doel bereikt moet
worden.
In den vorigon oorlog is een geheime bij
eenkomst gehouden over de kwestie var
den dienstplicht, waarover een groot ver
schil van meening bestond, niet alleen In
het parlement, maar in het géheele land.
Stanhope zeide zich een dergelijke kwestie
thans niet te kunnen voorstellen..
Er is thans veel meer publiciteitdan
2F jaar geleden. In den wereldoorlog' is de
klaarde:
„De Britsche regeering heeft het vast'1
voornemen om, overeenkomstig de conse-
quente politiek van Groot-Rrittannië, voort
1 te gaan met het eerbiedigen van de neu
traliteit van Nederland en België.
Simon gewaagde van de officieele Duit
sche verklaringen omtrent Duitschlands
voornemen, de neutraliteit van Nederland
en België te eerbiedigen, alsmede van de
radiotoespraak van den Nederlandschen
minister-president en voegde hieraan toe,
dat de afneming van de spanning, welke
of deze verklaringen volgde, een reden tot
voldoening voor de Britsche regeering was.
Van de verdere gebeurtenissen in de af-
geloopen week noemde Simon de wijziging
der Amerikaansche neutraliteitswet, die
Engeland het recht heeft gegeven, in over
vloedige hoeveelheden goederen te koopen
Commentaar van het Duitsche
nieuwsbureau op het vredes-mitiatief. den bemiddelingsstap, in begin Septem-
I ber door Mussolini gedaan, getorpedeexd
heeft en toen het na 6 October nogmaals
de gelegenheid kreeg Europa den vrede
te hergeven, de door den Führer toege
stoken hand bruusk afwees.
In den zin van hun optreden tot dus
verre hebben Engeland en Frankrijk dus
1 slechts consequent gehandeld, toen zij
ook het Belgisch—Nederlandsche initia-
ondergang van de „Audacious” pas kort
vóór het einde' der vijandelijkheden bekend
gemaakt. Nu is zonder verwijl mededeeling
gedaan van het verlies van de „Coura
geous”, de „Royal Oak”, een duikboot en
een torpedobootjager.
„Ik geloof, dat de publiciteit in sommige
opzichten te ver is gegaan. Wij zyn ge
wend, dat ons redevoeringen over alle mo
gelijke delicate kwesties van internationa
len aard worden toegeschreeuwd. Hoewel
ik geen terugkeer tot de dagen der gehei
me diplomatie wensch, geloof ik, dat deze
zaken met meer succes behandeld zouden
kunnen worden, indien er minder publiciteit
was dan thans het geval is door de rede
voeringen der autocratische landen”.
Stanhope sprak vervolgens over het ge-
biuik, dat de buitenlandsche propaganda
van een geheim^ bijeenkomst zou kunnen
maken. Hij zeide: „De radio-omroep heeft
zich niet alleen ontwikkeld in Engieland,
maar ook overzee en in het bijzonder voor
doeleinden van propaganda, vooral onware
propaganda. Wanneer er een geheime bij
eenkomst zou worden gehouden, zou Goeb
bels onmiddellyk zeggén, dat er in Lager^
of Hoogerhuis een sterke strooming ten
gunste van onmiddellijken vrede op de basis
der Duitsche voorwaarden zou bestaan. Hoe
zouden wij dat kunnen ontkennen zonder
nauwkeurig mede te deelen, wat er in de
bijeenkomst .besproken was?”
De financieele gang van zaken
voor allen uiterst belangrijk.
De mobilisatie kost 10 millioen
per week.
Voor de Centrale A R. Kiesvereeniging
„Nederland en Oranje” te Amsterdam,
heeft oud-minister mr. Jf A. de Wilde,
gisteravond gesproken over den toe
stand in binnen- en buitenland.
Na een kort Inleidend woord van den
voorzitter, den heer Cnossen, begon de
heer De Wilde met een behandeling van
het gebeurde gedurende de laatste jaren
in het vierde kabinet-Colijn, dat in 1937
voor vier jaar samengesteld scheen. Spr.
is heengegaan uit het kabinet, omdat
een der ministers 10 millioen vroeg voor
bestrijding der jeugdwerkloosheid.
Het vijfde kabinet-Colijn viel ‘door
aanneming .van de niotie Deckers Da
heer De Geer nam de verantwoordelijk-
ADVERTENTIEPRLJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkringj
1—5 regels 180, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
1—5 reg’els 1.55. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnumme* 20
büslag op den prijs- Liefdadigheids-advertentiën de helft van den Driïs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 14 regels 2.05, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boek
handelaren, Advertentiebureaus en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingeï. bij contract tot zeer gereduceerden
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
De financiën.
Spr. wil het vooral hebben over den
iinancieelen toestand. Hij zal de waar
heid zeggen: van camoufleeren zal geen
sprake zijn; voor 1940 Zijn de uitgaven
geschat op 746.5 millioen, de inkomsten
op 741 millioen.
Doch bij het geraamde tekort voor 1940
moet men tellen 16 millioen voor de sa-
neerlng van het Spoorwegpensioenfonds
4.5 millioen voor do subsidies aan de ge
meenten, voorts 8 millioen om de vlot
tende schuld in een normale leenlng
om te zetten, en 21.6 millioen voor sanee-
ring van het Werkloosheidssubsïdlefonds.
Het tekort wordt dan 55.5 millioen.
Voor 1941 zal het tekort nog eens met
60 millioen stijgen. Minister1 De Geer
van dien van oorlog kiest, onze volledige
De auto van Prins Bernhard van een
dtfk gestoft bij Vreeswijk.
De Prins ongedeerdzijn chauffeur
gewond.
De auto van Prins Bernhard, die van
morgen een bezoek bracht aan het Oosten
van de Vesting Holland, is by Vreeswijk van
den dyk gestort. De Prins bleef ongedeerd,
doch zyn chauffeur werd gewond.
Do auto stond geparkeerd op den dyk.
Zy werd van achteren door een andon
auto aangereden en zakte van den dijk
De Prins bevond zich niet in den wagon;
alleen zijn chauffeur, die over de auto
waakte.
held voor een. kabinetsformatig van de
1 Roomsch-Katholieken over.
Spr. ging uitvoerig in op de houding
der verschillende partijen ten opzichte
van den huldigen toestand. De antl-re-
volutionnairen hebben een vrije en zui
vere positie. Spr. besprak voorts de po-
si tie der Regeering en de moeilijkheden
o... si"***e --- OUK
gisch—Nederlandsche initiatief door do tjef reeds in het stadium van zijn ont
beringen van Engeland en Hpmkrijk staan torpedeoren Men herinnert zich,
deze actie als afgedaan moet worden be- dat terzelfder tijd, dat in Den Haag het
schouwd. appèi aan de drie oorlogvoerende staten
De reactie op deze mcdedceling te onderteekend werd, de Engelsche mlnis-
onden en Por»» ernb-rn- van Buitenlandsche Zaken, door de
vernietiging van het Duitsche volk op
nieuw als Engelsch oorlogsdoel te pro-
clameeren, den stap der belde Vorsten
bij voorbaat iedere kans op succes ont
nam.
Men herinnert zich verder, hoe deze
stap in de Britsche en Fransche pers
onmiddellijk op de scherpste wijze werd
afgewezen en hoe de Britsche minister
van Marine die afwijzing bevestigde door
een bijzonder haatdragende ophitsende
rede tegen Duitschland. Ten slotte her
innert men zich de officieele Engelsche
en Fransche antwoorden aan de beide
Vorsten, ook van Fransche zijde werden
daarbij de verdeellng van het Groot-
I Duitsche rjjk en de vernedering van het
rClli’ ontketend en voortgezet?
een verweer togen de verdraallngs-
PQgingen der Britsche propaganda, heeft
n ln het geheel geen "behoefte aan
van °*Jderzoek van de voorgeschiedenis
wna» en oorl°g, die, zooals bekend
sl rcit gekenmerkt door de Britsche om-
Wülngspolltlek en de Engelsche steun-
’wieenlng aan Polen.
UÜL ILLlilVlUUUlBt, vuiwgt.tu.uv UU1U|JU
moet Polen int de asch doen verrijzen. Britsch Schip in den gTOlld
Doch het gaat ons niet uitsluitend om
Polen. Geleidelijk moeten de volkeren 1
worden aangepast aan een legaten vorm
voor de internationale betrekkingen, als
eenige weg om de wereld te bevrijden i
van den last der bewapening en de voort
durende bedreiging.
Polen heeft niet tevergeefs tegen twee
vijanden gestreden. Zijn bejegening wekt
onder de beschaafde volkeren zulk een
verontwaardiging, dat het menschelijk
geweten zal worden opgewekt tot het be
grip van solidariteit in het noodlot. De
Slavische en Joodsche minderheden heb
ben aan Polen treffende bewijzen van
loyauteit gegeven, hetgeen bewijst, dat
de Poolsche gemeenschap ongedeerd uit
de verschrikkelijke beproeving te voor
schijn is gekomen. Er zijn in dezen oor
log geen fronten voor bijzondere belan- 1
gen. Er is slechts een front en daarvan
vormt Polen nog altijd de Oostelijke sec
tor.
De besprekingen, welke ik de laatste
dagen daarover gehad heb, hebben mij
bevestigd, dat de regeeringen van Polen
en van Engeland het volkomen eens zijn
wat betreft de gestelde doeleinden en de
te
Kaapstad deelt volgens Reuter mede, dat
het Britsche stoomschip „Scala-Shell”
(706 ton) door een Duitschen aanvaller
in den grond is geboord in de Portugec-
sche territoriale wateren ter hoogte win
Zabora ongeveer 300.km. ten noord-oos-
ten van LourencoMarques.
Over de identiteit van den aanvaller
zijn geen nauwkeurige inlichtingen be-
Billijke voorwaarden bepleit.
gij het debat in het Britsche Hoogerhuis
over het wekëlyksche oorlogsoverzicht
heeft, volgens Reuter, Snell, de leider van
de Labour.oppositie, den raad gegeven het I
Duitsche volk 'billijke voorwaarden aan te
bieden. Wij moeten het Duitsche volk kun-
1 j vooruai ue ovnog wgon en waarop lyuivscn-
M» venAeren, dat z.jn geb.ed zal worden ]and heeft Woonl Ook het
pferbiodlgd, dat de blokkade zoo «poed Jf ldeuwe jnftiat|ef heeft Duits<.b|alki niet
mogelvk Ml worden owroheven en dat w I, I ntwMrd Engela„d Frankrijk hebben
,«xlra het den weg de» vredez In plaafz nMgt.lykl. antw0OTd gegtven door
- tc herinneren aan de doeleinden waarvoor
medewerking zullen verleenen om zijn ont- T,
einden dtoor Z. M.’s regeering
S’™ het Ikuitache” volk duidelijk kan
eerden Renraakt, hot antwoord onnuddelliik
zou volgen en verrassend zou zijn. cr-!cgsdce’c:r.^..,
Het geheele land, zoo vervolgde Snell, geland, Frankrijk of de Dominions deze in
dient dankbaar te zfo’n jegens Koningin bijzonderheden kunnen formuleeren.
Wilhelmina en Koning Leopold, voor hun
initiatief. Zij hebben onzen hartgrondigen
dank voor hun voorstellen.
De kleine landen hebben altUd een aar
tlenljjke bijdrage geleverd aan het interna
tionale welzijn.
hidien door de goede dlehsten der sou-
wreinen van Nederland en België deze
oorlog zou kunnen worden verkort of be
ëindigd, zouden de kleine landen der
menschheid opnieuw een zeer grooten dienst
hebben bewezen (toejuichingen).
De hooge positie en de persoonlijke
eigenschappen van deze twee doorluchtige
jnonarchen verdienden, dat hun voorstelen
de meest ernstige wy’ze werden be
gfhouwd. Het antwoord van Z. M. den
“Koning ging misschien zoover als hij in een
formeele mededeeling van dezen aard kon
ftan. De beginselen werden vermeld,
waarop naar zijn oordeel de vrede tot stand
7,ou kunnen komen. In wezen en in beginsel
waren zij duidelijk. Tndien Duitschland
cese beginselen had kunnen aanvaarden,
rou het pad naar den vrede zyn geëffend.
Ten slotte zeide Snell, dat de definitie
van de vredesdoeleinden in de eerste plaats
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal f 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bejotuing per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 8.15.
Oaxe bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef
intorc 3745. Postrekening 48400.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
fiOimSOIE UUIIAM.
XJ.VJy MO v TW*. - - --
het kantoor der Shell Company te Jo
hannesburg vernomen, dat het aange
vallen schip zoo heette. j
Een officier van de vlootcontrole tc
Durban heeft verklaard, dat het schip
dat ten. noord-oosten van Lourenco Mar-
ques vergaan is, de „Afrika Shell" was
i en niet de „Scala Shell”.
