'HB
LANDEN.
jning 1940
1989,
1.000,
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, berkenwuude, bodegraven, boskoop, gouderak. haastrecht, moordrecht, moercapelle.
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN. STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
No. 20199
DE ONDERGANG VAN DE GRAF SPEE.
M).
Het Duitsche vestzakslagschip op bevel van Hitler dooi
de bemanning tot zinken gebracht.
OPULAIRE
•dingen
bijzonders I
flacon PRIMa
of ’n fleschjo
2080.
Jt.
300.- en f 100
I939
De commandant, kapitein Langsdorff met zijn schip
ten onder gegaan
De strijd in Finland.
Grieksch schip vergaan
in Atlantischen Oceaan.
Sovjet-aanval afgeslagen
op Karelische landengte.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal f 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bMorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
Maandag 18 December 1939 78e Jaargang
het Abonnements
geld 1940
waardoor zij zich zelf
Een gulden reductie
bezorgden.
De actie der „Graf Spee”.
Nieuwe Abonné’s
die zich met ingang van
1 Jan. 1940 op ons blad wil
len abonneeren, kunnen
ook gebruik maken van de
gelegenheid tot vooruitbe
taling van het jaarbedrag
ad
kruiser is op wog naar
MOS Superieur
.Clement” (5051 ton),
(8186 ton),
man’
terdam, Rotterdam
Rvenhage.
age.
terdam, Rotterdam on
terdam en Wratenhage.
•rd a in en ’•-SraTonhaga.
Op Hitler’s bevel.
Nieuwsbureau meldt uit
lesch werkelijk
lousseux),
m deze pracht-
’s-Oravcnhage.
ihage.
daarom ben ik thans hier. Door Finland te
helpen, help ik mijn eigen land.” Hij zeide
niet te kunnen mededeelen, naar welk front
hü zal gaan.
Graaf von Rosen te Helsinki.
„Door Finland te helpen, help ik
Zweden.”
De 'bekende Zweedsche vlieger graaf von
Rosen, die van zieh heeft doen spreken door
ziin vlucht voor het Zweedsche Roode Kruis
tijdens den oorlog in Abessinië en in dienst
stond van de K.L.M., is, volgens U.P., te
Helsinki aangekomen als vrijwilliger by de
Finsche luchtmacht.
Von Rosen deelde in een interview mede,
dat hij dienst heeft genomen in het Finsche
leger „om zjjn plicht als Zweedsch patriot
te kunnen doen. Ik ben van gevoelen, dat
mijn vaderland, Zweden, door den Russi-
Echen inval in Finland' wordt bedreigd en
5 worden gegeven ter vol
lasting I. Aangezien ito
ite jaarlijksche aflossing
nzieniyk wordt verkort.
(inister van Staat,
tor van JNnancitn,
uur,
us.
E AMSTERDAM,
kosteloos verkiijgkaar-
wijzen meet geschiede
Noorsch schip op mijn geloopen.
Acht man vermist.
Het Noorsche stoomschip Strindheim (460
ton) is bij de Schotsche kust op een mijn
geloopen en gezonken. Gemeld wordt dat
8 leden der bemanning worden vermist.
Twee opvarenden zijn in een haven aan de
Noord-Oostkust aan wal gébranht door het
Noorsche stoomschip Finse, evenals het lijk
van den kapitein van de Strindheim.
Russen lijden zware verliezen.
Naar schatting tot dusver 25.000
man en 130 tank».
Sinds het begin van den oorlog heeft, vol
gens Havas, het Roode Leger in zeventien
dagen ty’ds 130 strijdwagens verloren. Voor
al in de herhaalde vergeefsche aanvallen
tegen de eerste stellingen van de Manner
heim-linie bij het optrekken over de met
mijnen bezaaide terreinen hebben de ge
mechaniseerde brigades der Russen zware
verliezen geleden.
In één gevecht bij het Ladogameer lieten
zij vijftienhonderd dooden achter, tezamen
met de gewonden en gevangenen werden
13.000 man buitten gevecht gesteld. Er zijn
thans 77 slachtoffers geïdentificeerd van de
bomaanvallen op Helsinki. Het uitstekende
luchtdoelgeschut van de Finnen maakt het
voor de Russische vliegtuigen zeer riskant
dte stad opnieuw te bestoken. Het overgeble
ven deel der bevolking yerricht normaal’zijn
werk. Alle regeeringsibureaux zijn open.
Gisteravond zijn tien leden der Finsche le
gatie uit Moskou te Helsinki aangekomen,
de gezant zelf bevindt zich te Stockholm.
De meeste in Finland wonende Duitsdherd
zjjn verontwaardigd over het Russische op
treden en veroordeelen de houding, welke
Duitschland aanneemt.
De ingenieurs van de Finsche luchtmacht
zijn er in geslaagd, drie Russische vliegtui
gen. welke onlanrs in do Finsche linies ziin
reergestort en beschadigd waren, zoodanig
te, doen herstellen, dat deze toestellen bin
nenkort met Finsche vliegers bemand tegen
de Russen zelf kunnen worden gebruikt.
Henry Mogrady Bell, de Britsche gezant
in Finland in 1918, die namens de Britsche
regeering de Finsche onafhankelijkheid er
kende, heeft verklaard, dat de Finsche ver
liezen zeer gering zijn, ongeveer duizend
man. die der Russen bedragen stellig niet
minder dan 25.000 man.
De Finnen, zeide Bell, hebben bombarae-
ments. en gevechtsvliegtuigen noodig en
munitie. Zij kunnen het nog een poos vol
houden maar er moet spoedig hulp komen.
Veldmaarschalk Mannerheim en de leiders
van leger en regeering zijn vol vertrouw m
en hebben verklaard, dat Finland zou vol-
houden.
Het wrak.
Uit Montevideo meldt Reuter:
Er steekt niet veel van het wrak van de
Graf Spee boven water uit, hoewel de zee
ter plaatse slechts een meter of acht diep is.
Het wrak zal een ernstige belemmering vor
men voor het haver.verkec-iIn sommige
kringen verwacht men dat Uruguay in ver
band daarmede stappen zal doen, bij
Duitschland.
moesten in een ziekenhuis worden opgeno
men.
De twee schepen voeren slechts op enkele
mjjlen van elkaar.
Van „Inverlane” zijn 37 opvarenden
gered.
De reederjj van de „Inverlane”, een der
tankschepen, waarvan wij reeds meldden,
dat het gezonken was, deelt mede, dat 37
van de 40 opvarenden van het schip zijn
gered, De meesten zijn reeds aan wal ge
bracht.
Nederlandsch schip „Pennland” heeft
alle geredden aan boord.
Het Nederlandsche schip „Pennland”
heeft medegedeeld, dat het alle geredden
vgn het Grieksche schip „Germaine", dat in
den afgeloopen nacht in den Atlantischen
Oceaan is gezonken, hetzij door een mijn,
hetzij door een torpedo, aan boord heeft ge
nomen.
De „Germaine” mat 5,217 ton. Toen het
schip werd getroffen, zond het SOS-sivna-
ten uit, welke door verscheidene schepen
werden beantwoord, o.a. door het Noder-
landsche schip „Statendam”, dat deelnam
aan het reddingswerk.
Tien opvarenden vermist.
Twee Noorsche schepen, de „Rapni”
(1264 ton) en de „H. C. Flood” (1907 ton)
zijn, volgens Reuter, gistermorgen voor de
Noord-Oostkust van Engeland op mijnen
geloopen en gezonken.
Er worden zes opvarenden van da
„Ragni” en vier van de „H. C. Flood” ver
mist, onder wie de kapitein. Dertig opva
renden zij» ,an<1 gezet. Zeven hunner
Russen 50 K.M. van Kemijarvi.
Het heden te Helsinki uitgegeven Finsche
IcgePbericht luidt:
Te land’: op de Karelische landengte zijn
de Sovjet-Russische aanvallen voortgezet,
verscheidene werden gesteund door artille
rie. Alle zjjn afgeslagen. By de gevechten
op 15 en 16 December zjjn in totaal 30 tanks
van den vjjand vernield.
De vjjand heeft pogingen gedaan om de
Suvanto-rivier (d.w.z. het voorlaatste deel
van de Vuoksi, waarvan het laatste deel te
Taipale is) over te steken. Deze pogingen
zjjn af geslagen.
In het Westen van de Karelische land
engte zijnplaatselijke aanvallen van de Rus
sen afgeslagen. In dit gebied komt op het
oogenblik nog slechts artillerievuur voor.
Drie tanks van 30 ton zjjn door de Finnen
vernield.
Aan het Oostelijke front zjjn de vjjande-
Ijjke aanvallen, die voortduren bjj het La
dogameer, afslagen. In de richting van
Loimala hebben twee Russische bataljons
zware verliezen geleden. In de buurt van
Tolvajarvi gaat de Finsche opmarsch lang
zaam voort. Bij Aglajhrvi zijn den geheelen
dag felle gevechten geleverd.
Ter zee: de kus (batterij en van het La
dogameer hebben drie machines vernield
van een colonne Soviet-Russische gevechts
wagens. Overigens slechts verkenning ter
zee.
In de lucht: in den loop van den dag is
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
1—5 regels f 1 30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
t—5 regels 1.55. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnumme- 20
l'jjslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prils.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN1—4 regels f 2.05, elke regel meer f 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger
Adverientiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boek
handelaren, Advertentiebureau* en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone adverteatiën en ingezonden mededeelingen bjj contract tot zeer gereduceerden
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
den gro''(bramsteng en op het achterschip
Aan den horizon ontwaarde men de silhouet
ten van twee oorlogsschepen, een Britst h
en een Argentijnséh. De Graf Spee was vrjj
spoedig uit het gietzicht verdwenen. Van ge
vechtshandelingen is geen sprake geweest,
vcrmoedeljjk waren de Britsche schepen op
de hoogte van het voornemen van de Duit-
schers om verder geen strjjd meer te lev->-
ten en de Graf Spee te vernietigen.
Toen de Graf Spee volgens sommige be
richten 8 mijl, volgens andere telegrammen
5 mijl uit de kust was, ging zjj voor anker.
Begrijpelijkerwijze was in de haven van
Montevideo niet de geheele bemanning van
boord gegaan, omdat natuurlijk een aantal
manschappen benoodigd was om het schip
naar buiten te brengen. Nadat het anker
was uitgeworpen, werden zes reddingbooten
gestreken en het oveiiblijvende deel van de
bemanning begaf zich r.u aan boord van
deze booten. De matrozen stieten snel af en
roeiden van het schip weg.
Om 11.27 Amsterdamsche tijd, deed de
wrste ontploffing zich voor, daarna volgden
de anderen .De sloepen met de officieren
en manschappen, die zoojuist het schip had
den verlaten, werden opgepikt door dte Ta
coma.
Gedurende de paar minuten, dat het slag
schip drjjvende bleef, bevonden ziih de Ta
coma en twee Argentjjnsche oorlogsbodems
in de buurt. Zwarte rookwolken hingen bo
ven de plaats waar de Graf Spee in de
diepte verdween met al het geschut aan
boord.
Met zjjn schip is, volgens de Duitsche
legatie te Montevideo, ook de commandant
van de Graf Spee, kapitein Langsdorff, in de
diepte verdwenen.
Volgens een Reuterbericht uit Montevi
deo echter heeft een boot van een Argen-
Mjnschen kruiser den commandant en de of
ficieren aan boord genomen. Een ander be
richt zegt dat “de gezagv oerder de laatste
man .vas, die de Graf Spee vertint, hoewel
n*drukkelijk gemeld werd, dat hjj bij den
ondergang van zjjn bodem met verschillen
de officieren om het hven is gekomen.
Naar uit Montevideo wordt gemeld, heb-
Duitsche kruiser aan de mond van de
Elbe tot zinken gebracht.
De Britsche admiraliteit deelt mede, dat
de Britsche duikboot „Ursula” rapporteeit
dat zjj op 14 Dec. j.l. een Duitsche kruisei
aan de monding van de Elbe tot zinken is
gebracht. De kruiser werd beschermd dooi
zes Duitsche torpedojagers.
Het Duitsche
Berljjn:
De voor het herstel van de zeewaardig
heid van het pantserschip Admiral Graf
Spee noodige tijd werd door de regeering
van Uruguay geweigerd, in verband h'er-
mede heeft de Rjjkskanselier en opperbevel
hebber van leger en vloot, Hitler, den com
mandant, kapitein Langsdorff, opdracht ge.
geven het schip in de lucht te laten vlie
gen.
De wacht voor de La Plata-riv’er i
Tot de schepen, welke volgens Engelsehe
berichten, de Graf Spee voor Montevideo op
wachtten behoorden de Renown (32.009-ton,
met zes 15 duims kanons), het Fransche
slagschip Dunkerque (26j5OO ton met acht
18 duims kanons), de kruiser Achilles (7000
ton met acht zes duims kanons), de Ajax
(7090 ton met 8 zesduims kanons), het
vliegkampschip Ark Royal (22.000 ton, met
aan boord zestig vliegtuigen). De Ark
Royal is het Britsche vliegkampschip, dat
volgens berichten uit Duitsche bron tot zin
ken zou zijn gebracht. (De Renown en de
Ark Royal waren Zondag in de haven van
leven zjjn gekomen en dat vijf werden ge-
wond, van wie een ernstig, bjj den slag in
het Zuideljjk deel van den Atlantischen
Oceaan.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef
(nterc 2745. Postrekening 48400.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoor en.
(illUkSLHE ÜHRANT.
Vele getrouwe abonné’s
betaalden reeds aan ons
Bureau en op onze post
rekening
Daaruit blijkt dat van
de gelegenheid door ons in
vorige jaren aan onze
abonné’s geboden om vóór
den a a n v a n g van het
Nieuwejaar het abon
nementsgeld voor het ge-
heele volgend jaar vooi-
uit te betalen, waarvoor
dan één gulden reductie
wordt verleend, opnieuw
door velen gebruik wordt
gemaakt.
De rij is geopend.
Wie volgt nu?
Wij wachten gaarne vóór
Kerstmis de remises van
ACHT GULDEN
op postrekening 48400,
of door storting aan ons
Bureau: MARKT 31.
Voor de post-abonné’s is
het verminderde bedrag
twaalf gulden (inplaats
van 13.
DE ADMINISTRATIE.
Zestig Britsche gevangenen maakten
zeeslag mee.
Donderdagavond zijn 62 opvarenden van
door do „Graf Spee” tot zinken gebrach
te, schepen, van het Duitsche schip aan
land gebracht. Er waren zes scheepskapi
teins bij. Tot de Britsche schepen, welker
overlevenden van de „Graf Spec” aan
land zijn gebracht, behooren de „Newton
Beach” (4651 ton), „Africa Shell” (706
ton), „Travenlon” (5350 ton), „Hunts
man” (8186 ton), „Clement” (5051 ton),
I „Doric Star” (10.093 ton) en „Asklea” (422
ton).
Do vertegenwoordiger van het „Brit
sche persbureau Reuter, heeft den kapi
tein van het Brltsehe schip „Africa
Shell”, die zich als gevangene aan boord
van den Duitschen bodem bevond sinds
zijn schip tot zinken was gebracht, ge
ïnterviewd. De kapitein deelde mede,
dat men aan boord van de „Graf Spee”
I meende bij eenige koopvaardijschepen
J te zijn, toen de „Exeter” verscheen. On-
middellijk werd het bevel gegeven het
schip strijdvaardig te maken, de gevan
genen werden in de ^eetzaal opgesloten
Do „Graf Spee” opende het vuur, dat
onmiddellijk door de „Exeter” werd be
antwoord Gedurende het gevecht speel
den do Britsche gevangenen kaart. Een
granaat is in de nabijheid van de eet
zaal ontploft en de gevangenen hebben
splinters hiervan als souvenir meegeno
men. Toen het Duitsche schip te Mon
tevideo aankwam, trad een Dultsch of
ficier de eetzaal binnen on zeide: „Hee-
ren, voor U is de oorlog uit”.
De kapitein van de „Africa Shell” be-
j schreef den commandant van de „Graf
I Spee” kapitein ter zee Landsdorf, die
ook in den slag bij Jutland heeft mee
gestreden, als een „volmaakte heer”.
Sprekende over het gevecht had Lans-
dorff togen hem gezegd: „Jullie Engel-
schen zijn hard”.
Alle Engelschen waren het erover eens,
dat de Britsche overwinning is toe te
schrijven aan een uitstekende leiding op
de kruisers, een goede vuurleiding en
grooten moed. Ook zeiden zij, dat de
Engelschen geen gasgranaten hebben
gebruikt. Geen van de Engelsehe gevan
genen had een gasmasker, wel droegen
alle Dultschers maskers.
In een interview met den correspon-
I dent van Reuter heeft een der over
levenden van een door de „Graf Spee”
tot zinken gebracht Britsch schip ver-
klaard, dat de gevangenen aan boord
I van de „Graf Spee” goed werden gevoed,
doch sedert den slag niet veel te eten
hadden gekregen, aangezien de kombuis
verwoest was. De Duitsche bemanning
zou volgens deze zegsman gemiddeld on
geveer 23 jaar oud zijn geweest Tijdens
don slag zaten de gevangenen beneden-
deks. Volgens hun berekening was de
„Graf Spee” 16 maal getroffen.
TE Montevideo heeft men gisteren
den geheelen dag nog in twijfel
vétkeerd dver het verdere lot van de
Graf Spee en in het bijzonder over
den tijdslimiet van het verblijf van
het Duitsche oorlogsschip in de neu
trale haven van Uruguay. Gistei-
avond is de oplossing gekomen: het
Duitsche vestzakslagschip is even
voor zes uur plaatseljjken tijd 5 mijl
buiten de kust door de bemanning tot
zinken gebracht.
Er deed zich een heftige ontplof
fing voor, die werd gevolgd door een
aantal andere zware en minder zware
ontploffingen en toen zonk het groo
te schip in de wateren van de T a
Plata-monding.
Voor het schip de haven van Montevideo
had verlaten, waren ongeveer 700 leden ven
de bemanning aan boord van het Duitsche
stoomschip Tacoma gebracht, dat zich even
eens in de haven van Montevideo bevond.
Toen begonnen de toeschouwers, die 'i
enorme hoeveelheden de kaden van de ha
ven van Montevideo vulden, reeds te be
grijpen, dat het lot van het oorlogsschip be
leid was en dat d< Duitschers het schip
vermoedelijk zelf tot zinken wilden bren
gen.
Om half vier plaatselijken tijd begon men
aan boord van het schip alles in gereedheid
te brengen voor hot vertrek. Even tevoren
waren rog gereedschappen, die gebruikt
waren voor de herstellingswerkzaamheden,
aan boord gebracht van een Duitsch schio,
dat langszij was gehaald. O.a. werden eeni
ge laschapparaten. cvergebracht.
Na haar vertrek uit de haven begaf d” Uruguay de Graf Spee had toegestaan
var.
om
in de haven van Montevideo te blijven is
nog steeds niets officieel bekend, doch uit
New-York werd gisteren uit betrouwbare
urOFi gvmeiu, unt ue a.uiuïiicivcn te Tuüiitc-
video, den Duitschen autoriteiten hadden
i la* ÊTT weten, dat de Graf Spee vóór acht uur
des avonds (pl. t.) Montevideo moest ver
laten, aangelzien arders tot intemeering
van schip en bemanning zou worden over
gegaan.
Ook is gemeld, dat de autoriteiten vaii
Uruguay te kennen hadden gegeven niet
gaarne tot een dergelijken stap te besluiten,
aangezien zij er niet veel voor gevoelden
schip en bemanning voor den duur van den
oorlog te hunnen laste te nemen.
Von Therman, de Duitsche ambassadeur
te Buenos Aires, die per vliegtuig te Mon
tevideo is aangekomen, heeft in de Duitsche
legatie een onderhoud met den Duitschen
en den Italiaanschen gezant gehad. Vervol
gens had de Duitsche gezant een bespreking
niet den, minister van buitenlandsche zaken
vau Urugay, over welk onderhoud hy zeide
niets te kunnen mededeelen, aangezien het i
een zaak betrof, welke de beide regeeringen
interesseerde. De Duitsche gezant zag ei
bezorgd uit, hetgeen deed veronderstellen,
dat hy geen nieuw uitstel van den vertrek
datum voor de Graf Spee gekregen had.
De Engelsehe verliezen.
De Britsche admiraliteit maakt bekend,
dat aan boord van de Exeter gedurende het
gevecht met de Graf Spee de volgende ver
liezen zijn' geleden: dooden 5 officieren en
56 minderen; gewonden: 3 officieren en 20
minderen.
Het hospitaalschip, dat de verzorging op
zich zal nemen van de gewonden van de
Exeter staat ondter leiding van dr. Petty,
die de leiding heeft van het Britsche zieken
huis-te Buenos Aires. Voorts bevinden zich
aan boord drie doktoren, een radioloog en
12 verpleegsters .Ook een toestel voor x-
stralen en andere chirurgische benoodighe-
den zijn ter beschikking.
Officieel wordt medegedeeld, dat zeven
leden der bemanning van de Ajax om het
ben de autoriteiten van Uruguay den kapi
tein van het Duitsche rtoomschip ,,'l'acoma”
arresteord, omdat hij zonder loods was uit-
gevaren. Volgens dat bericht zijn de 700 op-
varenden van de „G*,af Spe^’die zich aan
boord bevonden, geïnterneerd.
Eveneens wordt gemeld, dbt de kapitein
van de „Graf Spee” Langsdorff en de offi
cieren door een Argcutijnschen kruiser zyn
opgenomen. De
Buenos Aires
ACHT GULDEN,
waardoor zij zich een gul
den bevoordeelen.
Bovendien ontvangen zij
de tot 1 Jan. a.s. verscho
nende nummers
GRATIS.
Rio de Janeiro aangekomen).
I Omtrent den tijd dien de regeering
TïmOHIOV rlo Fil-nF
Graf Spee zich met geringe snelheid in
Zuidelijke richting, later wijzigde zij hna.* I
koers en stoomde teen in Zuid-Oostel!jke ilcw_iUin weiu UJV «uuuwunre
richting. De Duitsche vlag wapperde van 1 |,ron geme](j) ^at de autoriteiten te Monte-
