4
NIEUWS- EN ADVERTENliEbLAÜ VUOK GOUDA iUN UMölKEKEN
#0. 20250
78e Jaargang
Maandag 19 F
bergambacht, berkenwoude, BODEGRAVEN, BOSKOOP, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle
fflEUWERKERK, OUDERKERK OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN* en*
Dit blad verschijnt dadelijks, behalvu Zon- en Feestdagen
DE BRITSCHE TORPEDOJAGER „INTREPID"
TRACHT DE „ALTMARK^ OP TE BRENGEN.
Schending van Noorsche territoriale wateren.
Zeeslag voor de Noorsche kust.
DE STRIJD IN FINLAND.
Roode troepen 6 K.M. van Viborg.
Aanval in voorbereiding tegen
„tweede zone" der Mannerheim-linie.
i VOORTAAN ONBEPERKTE
DUIKBOOTENOORLOG?
WEER EEN NEDERLANDSCH SCHIP
SLACHTOFFER VAN DEN ZEE-OORLOG.
De „Ameland" na een explosie vergaan.
Op de uitreis naar Ned. Indië.
H£T 4537 bruto reg. ton metende stoom
schip „Ameland", eigendom van de
N.V. Stoomvaartmaatschappij Rotterdam,
onder directie van Willem huys Zonen,
welk schip gecharterd was dom den Rotter,
damschen Llovd, om met ee lading stuk
goederen een reis van Rotterdam naar Ja-m
te maken dat Zondagmorgen om 2 uur uit
gerust met paravanes uit Rotterdam was
vertrokken, is om negen uur op 51 gr. 52
min. N.B. en 3 gr. 18 min. O.L., even ten
Noorden van. Schouwenbank door een ex- j
plosie getroffen en gezonken.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoo rende tot den bezorglmng)
1—6 rexeli 1 30, elke regel meer 0.26. Van buiten Gouda en den beznrgkring
1—6 regels 1.66. elke regel meer f 0.30 Advertentiftn in het Zaterdagnumme- 20
•Balav n» Hen r»rfl» !.iefHadieheids-ad«rtentiën de helft van den prils.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.26, elke regel meer 0.50. Op
4, «oorpsnna 60 hooger
Adver.entiin kunnen worden ingezonden door tuasc ben komst van soüede Boek
tfiuiilaren. Advertentiebureau! en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
uut het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone adverte itiën en ingezonden mededeetingeL bjj contract tot zeef gereduceerder
pril* Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie, en Redactie Telaf.
nterc 3746. Postrekening 48400. t
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA
bU onze agenten en loopers, den boekhandel en de poetkantooren.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal./ 8.16.
pe Britsche torpedojager „Intrepid" heeft
gepoogd beslag te leggen op het Duit-
sche schip „Altmark" binnen de Noorsche
territoriale wat ren. De torpedojager plaats
te een prjjsbenjanning aan boord en tracht
te toen buiten de Noorsche wateren te ko
men. Spoedig verschenen echter Noorsche
oorlogsschepen, welke eischten, dat de prjjs-
bemanning de „Altmark" zou verlaten en
zoo een einde maken aan de schending
der Noorsche neutraliteit.
De „ALtmark" had gevangenen van de
„Graf Spee" aan boord.
De „Intrepid" lag voor de kust met de
kanonnen op de „Altmark" gericht.'
Duitsche en Engelsche vlootstrydkrach-
ten zouden zich naar de plaats van de aan
houding van de „Altmark" hebben begeven.
Voorts wordt van Noorsche zjjde verno
men dat oorlogsschepen voor de Noorsche
kust slaags waren geraakt, hetgeen van de
kust af was te zien.
v
Omtrent het gebeurde heeft de Britsche
admiraliteit Zaterdag het volgende commu
niqué gepubliceerd.
„M>n zal zich herinneren, dat de Admiral
Graf Spee in het zuidelijke deel van den
Atlantischen Oceaan voor Kerstmis zeven
Britsche koopvaardijschepen tot zinken
heeft gebracht. De officieren werden als
gevangenen op het slagschip gebracht er
dragelijk behandeld.
De overige opvarenden echter werden op
de Altmark overgebracht, een hulpschip
van de Duitsche vloot, dat volgens Britsche
gevangenen, die van de Graf Spee vrijge-
laten zijn, gewapend was met gecamoufleer-
de kanonnen. Tusschen de 300 en 400 Brit
sche zeelieden werden op dit schip gevangen
gehouden en volgens verklaringen van eeni-
gen hunner, die waren overgebracht naar de
Graf Spee en later bevrijd, hadden deze zee
lieden op de Altmark vele ontberingen en
een harde behandeling te verduren.
De Altmark verdween na het gevecht met
de Graf Spee volkomen van de zee, er kon
geen spoor meer van het schip worden ont
dekt. Op 15 Februari bleek het, dat de Alt-
markt langs de Noorsche kust naar het Zui
den voer, gebruik makend van den bij zon
deren vorm van deze kust met zij n vele in
hammen, ten einde te trachten deze 3 a 400
Britsche zeelieden naar Duitsehland over
te brengen.
Britsche schepen en, vliegtuigen kwamen
in actie en by verkenningsvluchten kwam
men er van op de hoogte dat een schip, dat
Altmark heette, gistermiddag een .toevlucht
zocht in de Noorsche Joesingfjord, nadat
het door vliegtuigen was waargenomen en
door de Intrepid, een Britsch oorlogsschip,
opgevangen was.
Met volledige goedkeuring van de re-
geering gaf de admiraliteit order de neu
trale wateren binnen te varen, de Alt
mark op te sporen en alle gevangenen,
die aan boord zouden worden gevonden,
te bevryden.
Aan den ingang van de fjord, die dood
loopt, verschenen twee Noorsche kanonneer-
booten. De commandant van een der Brit-
«ehe schepen, de Cossack, kreeg opdracht
een voorstel te doeli, volgens hetwelk het
Duitsche schip onder gemeenschappelijke
Noorsch-Britsche bewaking zou worden ge-
S We'd en door Noorsche en Britsche schepen
naar Bergem zou worden begeleid, waar een
onderzoek zou kunnen worden ingesteld en
de geheele aangelegenheid in overeenstem
ming met het internationale recht behan
deld zou kunnen worden.
Dit voorstel werd niet aanvaard. De com-
mandant van een der Noorsche kanonneer-
hooten verklaarde, dat de Altmark niet ge
wapend was, dat hij" niets van gevangenen
*an boord wist, dat het schip den vorigecn
dag te Bergen was onderzocht en verlof
had gekregen op zijn toebt naar Duitseh
land van de Noorsche territoriale wateren
gebruik te maken.
Na deze verzekering trokken de Engel
sche jagers zich uit de territoriale waterer
terug.
Na het vallen van de duisternis echter
begaf de Cossack zich in overeenstemming
®et de orders der admiraliteit opnieuw in
de fjord. De Noorsche bodems wilden bq
een onderzoek geen medewerking verlcenen
doch zjj bleven passief.
De Altmark manoeuvreerde alsof zjj het
voornemen had de Cossack .tot zinken te
brengen, indien die haar wilde enteren.
Daa'rby liep het Duitsche schip aan den
grond. De Cossack kwam langszij en enter
de het schip. Er ontstond een gevecht, waar
bij volgens een radiomededeeling van de
Altmark vier .Duitschers werden gedood en
vijf ernstig gewond. De Engelschen zouden
één man verloren hebben.
De Altmark werd overmeesterd, een deel
van de bemanning vluchtte op den wal, ter
wijl de rest» zich overgaf. Tusschen de 300
en 400 Britsche gevangenen werden bevrijd
en gingen over op de Cossack, die met de
andere bodems thans de Britsche kust na
dert.
De bevrydenl verklaarden, dat tijdens het
Noorsche onderzoek te Bergen geen acht
werd geslagen op hun pogingen, de aandacht
van de controleerende Noren op huu aan
wezigheid te vestigen. De Britsche com
mandant en de bevrijde gevangenen zlullen
over alle omstandigheden van het voorval
verslag uitbrengen.
Het Duitsche petroleumtankschip Baldur,
dat tijdens deze gebeurtenissen buiten de
.territoriale wateren passeerde, werd gesom
meerd te stoppen door den jager In vanhoe.
De bemanning van de Baldur bracht het
schip daarop naar Duitsche methode tot
zinken.
Cossack" in Engeland terug.
Onder toejuichingen van de menigte is de
.torpedojager „Cossack" met driehonderd
Britsche zeelieden aan boord, die op het
Duitsche s.s. „Altmark" gevangen zaten,
gistermiddag in Port Leith (Schotland) aan
gekomen. De mannen werden snel ont
scheept en in verschillende inrichtingen
in Edinburgh gebracht.
Sommige bevrijde gevangenen gaven een be
schrijving van de toestanden aan boord van
de „Altmark" en betitelden het o.a. als het
„Nazi helleschip".
Schending van de neutraliteit.
In Noorwegen en Duitsehland spreekt
men onderscheidenlijk vpn een „ernsti
ge" en een „ongehoorde" schending van
de Noorsche neutraliteit.
De Engelsche autoriteiten daarentegen
stellen vast, dat deze neuttaliteit het
eerst door de Duitschers was geschonden
toen deze eenige honderden Engelsche
krijgsgevangenen meevoerden op een,
schip, dat door de Noorsche wateren
voer. Daarom zegt men er in Londen ook
niet over te denken om het Noorsche
verzoek in te willigen tot het weer uit
leveren vtn deze, van het Duitsche schip
gehaalde Engelsche zeelieden.
Over het aantal dooden aanboord van de
„Altmark" loopen de mededeelingen nog
uiteen. In totaal zouden ze3 Duitschers ge
dood zy'n, eveneens zes zwaar gewond en
een man worden vermist. Anderen spreken
van vijftien dooden.
Duitsch protest.
De Duitsche gezant in de Noorsche hoofd
stad heeft gistermorgen, in afwezigheid van
den Noorschen minister van Buiteniandsche
Zaken, aan den staatssecretaris Buil het
volgende schriftelijke profest overhandigd:
„Ik protesteer ten scherpste tegen de
overmeestering van het Duitsche stoomschip
„Altmark" door den Engelschen torpedo
jager „Cossack" binnen in de Joessingfjord,
dus binnen de Noorsche territoriale wate
ren, waarbij Duitsche dooden en gewonden
te betreuren zijn. Ik protesteer ten scherp
ste .tegen de ongehoorde schending van het
volkenrecht in Noorsche kustwateren en
tegen het feit, dat de Noorsche regeering
aan ons schip, de „Altmark", geen voldoen
de bescherming heetf verleend. Deze schen
ding van het volkenrecht kan slechts verge
leken worden met de beschieting van Ko
penhagen in het jaar 1807.
Het is een ongekend feit in de wereld
geschiedenis en ik moet, onder voorbehoud
van verdere eischen mijner regeering, er op
staan, dat de vroegere toestand op het
stoomschip „Altmark" voor zoover dit na
de geleden verliezen mogelijk is, terstond
weer hersteld wordt, dat de ontstane schade
wordt hersteld en dat tegen de daders met
alle beschikbare middelen wordt opgetre
den. Ik moet er op attent maken, dat het
hier om de allerernstigste situatie gaat,
wee'ke de scherpste gevolgen kan .meebren
gen."
Haagsche Conventie en de „Altmark".
De correspondent van de „United Press"
te Londen beschouwt het gebeurde met de
Altmark" in verband met de Haagsche
Conventie. Artikel 13 hiervan houdt in, dat
belligerenten verplicht zjjn de souvereine
rechten van rioutrale mogendheden te eer
biedigen en ziélrmoeten onthouden van een
optréden op neutraal gebied. Indien dit door
eenige neutrale mogendheid bewust zou
worden veroorloofd, zou dit een schending
vaartuig met de z.g. Reichsdienstflaggei Het
is een schip van 17.000 ton. Het is Vrydag
door de Egersund gekomen met twee Noor
sche loodsen aan boord. De Altmark was
de Joessingfjord binnengevaren en weigerde
te worden onderzocht door de Noorsche
douan.-beamhten. De Britsche oorlogssche
pen beweerden, dat de Altmark in dienst
was van de Duitsche marine en Britsche be
manningen aan boord had. Toen de Altmark
de nauwe Joessingfjord binnenvoer, gingen
Britsche oorlogsbodems het schip achterna
en openden zy het vuur, waarna van weers
zijden schoten werden gelost. De Duitschers
van haar neutraliteit beteekenen. De neu- l voeren op tot het einde van de fjord en Iie-
trale mogendheid is verplicht, „alle ter be
schikking staande middelen" te gebruiken
teneinde de vrijlating van elk vaartug, dat
ten onrechte binnen haar wateren in beslag
is genomen, te bemerken en de prysbeman-
ning te interneeren. j
De Conventie bepaalt verder, dat de neu
traliteit van de mogendheid in het geheel
niet wordt geschonden, indien zjj slechts
oorlogsschepen of buitgemaakte voorwer
pen van belligerenten door haar territonSa'e
wateren laat passeeren.
De Altmark zou onderzoek door de
Noorsche douane hebben geweigerd.
Het Noorsche Tel.-agentschap meldt uit
Egersund:
De Altmark is een Duitsch regeerings-
t.n het schip aan den grond loopen. De
loodsen verlieten het vaartuig en de Duit
schers volgden hen.
In een interview met Dagbladet (Oslo),
verklaarde een hooge autoriteit van het mi
nisterie van buiteniandsche zaken betref
fende de Altmark:
Volgens het internationale recht mogen
vreemde koopvaardijschepen en zelfs oor
logsbodems overgaan tot een „passage in-
offensif" van neutrale territoriale wateren,
wanneer zjj zich gedragen overeenkomstig
bepaalde voorschriften en geen enkele haven
aandoen, behalve in bepaalde nader aange-
dyidee omstandigheden. Het is ons niet be
kend, aldus de autoriteit, dat dg Altmark
deze voorschriften heeft overtreden.
De Finnen, die zich in de tweede linie van
het front op de Karelische landengte hebben
teruggetrokken, hebben volgens het 'of: i-
cieele legerbericht Zaterdag „een kal men
dag" gehad. De Sovjet-Russische troepen
hebben hun actie beperkt tot een geslaag
den aanval tegen Muurila, een kustplaats
aan de Finsche Golf recht tegenover het
eiland Koivisto (Björkö). De Finnen heb
ben hun stellingen op Koivisto echter be
houden en blijven met hun geschut de kust
bestrijken.
Door den terugtocht der Finnen naar de
tweede linie heeft zich een soort van zak
gevormd tusschen Koivisto en de "Vuoksi.
Ten Oosten van Vuoksi hebben de Finnen
zich nog steeds in hun oorspronkelijke stel-
lineen van de eerste linie gehandhaafd
Volgens het Sovjet-Russische le^ehericht
ligt het Noordelijkste punt van den zak
thans bij Sainio, een station, dat gist'rer
veroverd werd en slechts op zes K.M. van
Viborg ligt.
De Rossen bereiden behoedzaam hun of
fensief tegen de tweede zone van de Man
nerheim-linie voor. Naar Reuier verneemt,
voeren de Russen groote hoeveelheden oor-
logsmaterieel en troeoen aan. die bij het
nieuwe offensief, dat een volledige door
braak van de Mannerheim-linie en de be
zetting van Vibong tot doel heeft, in" den
sfcriid geworpen worden. Reuter seint voorts
uit Helsinki, dat „de Russische vliegtuigen
in dezen sector een groot aantal slacht
offers onder de Finsche troepen gemaakt
hebben.''
24 Sovjet-toestellen neergeschoten.
Het Finsche legerbericht van Zondag
avond luidt als volgt:
Te land: Op de landengte van Kareh'ë is
de druk van den vijand tusschen de Finsche
Golf en Vuoksi in den loop van den Zater-
dag verminderd. Afgezien van plaatselijke
schermutselingen en de activiteit in de luehr
was het een kalme dag. Verscheidene tanks
v/erden venield.
In het gelbied van Suvanto en Taipale de
gebruikelijke activiteit der artillerie. Aan
den N.O.-oever van het Ladogameer hebben
onze troepen vijandelijke aanvallen afgesla
gen en steunpunten weggenomen. De do ir
de Finnen gemaakte buit omvat acht kanon
non. automatische whnens en anHer onrtogs
materiaal. Drie tanks en ongeveer 70 voer
tuigen werden vernield. De vijand liet 5"f'
dooden on het slagvel "dachter.
In den le-tor van Knh™« wevorbte'» h»«
schen patrouilles, waarby de vijand 13C
dooden verloor. Elders aan het front is
niets belangijks te melden.
In de lucht: OnzH luchtmacht W*s nn 1"
dezer zeer actief. De jachtvliegtuigen na
men met succes deel aan talrijke gevechten
waarbij vijandeliike escadrilles uiteen war
den gejaagd. Met goed gevolg werden ver
kenningsvluchten gemaakt en vjjandelyke
konvooien met mitrailleurs beschoten.
In de oorlogszone was het optreden van
de Russische luchtmacht het krachtigst op
de landengte van Karelië. In het binnenland
werden aanvallen ondernomen op Zuid- en
Z.W.-Finland. Porl, Isalmi en Tampere wer
den gebombardeerd, alsmede Riihimaki en
Kouvola. Gedurende den nacht ging de
vjjand door met het bembardeeren van en.
kele plaatsen in Zuidwest-Finland. Volgons
tot dusver ontvangen berichten werden om
streeks veertig burgers gedood en eenige
anderen gewond. Volgens gecontroleerde
gegevens heeft de Finsche luchtmacht in
den loop van den dag 24 vijandelijke toe.
stellen neergehaald, voor het meerendeel
bombardementstoestellenbovendien zijn
volgens een niet gecontroleerd beticht nog
drie vliegtuigen neergesohoteru
Voorts verneemt Havas, dat de Sovjet-
luchtmacht ook Zondag Zuid- en Zuidwest.
Finland gebombardeerd heeft, o.a. de plaat
sen Tampere, Isalmi, Rauma, Bjornebog,
Jtiimaki, Lohja en Ylistalo.
Sovjet-legerbericht.
Het Sovjet-Russische legerbericht van
Zaterdag luidt: 9
Op de landengte van Karelië heeft de
vjjand zich g&teren overhaast teruggetr-ik-
i ken onder den druk der Sovjet-troepen. Hi)
begaf zich in de richting van Viborg en het
gebied ten Oosten daarvan. De Finnen heb-
ben zware verliezen geleder en hun dorpen
i in brand gestoken.
De Sovjet-troepen hebben de stad Oinola,
aan den Noordelijken ocve r van het Munla-
meer, het station Sainio op 6 K.M. ten
Zuidoosten van Viborg, de versterkte zone
van Karhula, in het Westen van het district
Summa en de plaatsen Narja en Muurila
aan de kust bezet.
Uit bevoegde Duitsche bron wordt ver
nomen, dat de Duitsche duikbooten van nu
af aan den „onbeperkten duikbootenoorlog
tegen Britsche en Franschq schepen" zou
den voeren, als gevolg van de verklaringen
van Churchill, dat alle schepen der gealli
eerden voortaan zullen zjjn bewapend. Men
verklaart, dat, nadat de geallieerden hier
toe zjjn overgegaan, al hun schepen als oor
logsschepen kunnen worden beschouwd en
dus zonder waarschuwing tot zinken mogen
worden gebracht.
Met nadruk wordt betoogd, dat de onbe
perkte duikbootenooriog geen betrekking
heeft op neutralij schepen, tenzjj deze in
Engelsoh of Frahsch convooi varen of een
geallieerde haven aandoen.
korte tijdsbestek verloor zy niet alleen haar
schip, maar ook al haar persoonlijke bezit-
tingen, want er was geen tjjd om nog iets
te redden. Zoowel het casco als de lading
van de „e meiand" was op net regeering»
molesttarief verzekerd.
Behalve de drie gewonden uie te Vlissln-
gen aan land zijn gebracht hebben dc ove
rige gewonden slechts lichte kwetsuren op-
geloopen, veroorzaakt door de neervallende
wrakstukKen, vooinafhelijk werden zjj aan
het hoofd getioffen
Na aankomst van de „Zwirte Zee" heeft
een verslaggever van de Crt. den kapiten
van de „Ameland'!, den heer A. Kokk", gc-
ygjj Qg
Het schip, dat aan stuurboordzijde ter d naar omstand]<rrpden> waaronder
■oogte van ruim III achter de maehmeka- ^mooie schip, dat nog sJ.chts tien jaar
hoogte
mer werd getroffen, maakte dadelijk wa
ter; de opvarenden, in totaal 48 man, onder
wie een en twintig Ohineeizen, begaven zich,
met achterlating van bun bezittingen, in
een der beide réddingbooten. De tweede boot
was als gevolg van de ontploffing versplin
terd.
De bemanning werd opgepikt door het
Nederiandsche stoomschip „Montferiand"
I van den Kon. Hollandsehen L'ovd te Am
rterdam, dat op korten afstand vóór de
„Ameland" voer. Later zijn de schipbreuke
lingen, onder wie zich enkele lichtgewonden
bevonden, door de Belgische loodsboot No.
15 overgenomen, vanwaar zij opnieuw over.
stapten op de zeesleepboot „Zwarte Zee"
van L. Smit cn Co.'s Internationalen Sleep
dienst, met uitzondering van drie 'gewonden,
die naai- Vlissinger werden gebracht, waar
zjj in een ziekenhuis zijr. opgenomen.
Binnen één etmaal.
De „Zwarte Zee", die oes morgens op ver
rook vans He directie van den Rotterdam-
schen Lloyd van Vlissingen was uitgevaren
cm te trachten de „Ameland" nog te ber
gen, trof dit schip Zondagmiddag omstreeks
1 uur reeds ip vriiwel gezonken toest,and
aan; de sleepboot zette daaron weer koers
naar de kust en kwam Zondagavond om
half zeven met de geredde bemanning in
*MaassJuis aan Nog geen etmaal n-dat de
bemanning uif Rotterdam wa.-, vertrekker,
was zij dus reeds weer thuis, doch in dat
oud was en waarover hij t;nds twee jaar
het bevel voerde, te.» oii-le. ging.
Ook hjj heeft niets van zjjn persoonlijke
bezittingen kunnen redden, maar wel is hjj
er in geslaagd, de belangrijkste scheepspa
pieren in veiligheid Te stellen, toen hjj, na
dat de schipbreukeligen op de „Montfer
iand" waren overgegaan, met de sloep te
rugging naa zjjn zinkend schip om als
eenige weer aan boord te gaan en een
I haastig onderzoek in te stellen.
In dezelfde uniform, waarin hjj Zondag
morgen om 9 uur op de brug van de .Ame
land" stond, toen achter hem de ontploffing
klonk, met den prismakijker nog om den
hals, zit hjj nu in het kleine kantoortje en
zegt:
,Jk weet niet wat het geweest is. Ik heb
niets van mjjnen of duikbooten gezien en
mjjn officieren en de bemanning evenmin.
Een hevige slag, een waterzuil, neervallen
de brokstukken, dat is alles."
„Toen ik omkeek, viogen de stukken mij
om de ooren. De booten hingen, zooals al
tijd in de gevaaiüjjke zone, in de davits ge
reed, maar één was 'er totaal versplinter» 1.
Toen ik; merkte, dat het schip snel begon
te zinken, gaf ik direct bevel, dat allen ln
de booten moesten gaan. Er ontstond geen
bijzondere opwinding en ook de Chineeeen
en de zes Javaansche, bedienden hielden zich
heel kalm.