NIEUWS. EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSiKEKEN
Schoonmaak
No. 20281
Woensdag
Maart 1940
78e Jaargang
BERGAMBACHT, BERKENWUUDE. BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
NTEUWERKERK, OUDERKERK., ÓUDEWATER, REEUW1JK. SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDIN^VEENZEVENHUIZEN, enz.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
RADIOREDE MINISTERPRESIDENT REYNAUD.
'De plicht der regeering is duidelijk: oorlog voeren. L
Et). BRANLY OVERLEDEN.
LANGDURIG ONDERHOUD
VAN TELEKI MET
MUSSOLINI.
Pessimistische réde van
Minister Stauning.
Onrust in Bolivia.
Sovjetgezant uit Parijs
teruggeroepen.
BINNENLAND.
DE ARK ROYAL
WEER THUIS.
Ongerustheid pver
motorschip Saba.
Twee Duitsche deserteurs
te Venk) opgesloten.
Boteruitvoer naar Engeland
niet alleen door groote
exporteurs.
WEERBERICHT.
601
mum.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda cn omaareken (behoorende tot den besori
15 regels I SO, elke regel meer 0.26. Van buiten Gouda en den bezcr,
I6 re vel» IM. elke regel meer f 0.80 Adverteotiën in het Zaterdagnumme
NUalair o»'den pr(Ji. Liefdadigheids-ad rertentifa de hslft van den nrflh.
INGEZONDEN MKDEDEELINGEN: 1—4 regelt 2.26, elke regel meer 0|
de Toorpirina 60 booger
Ad ver/entten kunnen worden ingetonden door tuaachenkomst van soltede
handelaren. Advertentiebureaus en onxe agenten en moeten daagt vóór de
aan bet Bureau iQn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te rijn.
Gewond ad verte: ïtiSn en ingezonden madedeelinget. Wj contract tot teer geredu,
prfls Groot* lettert en randen worden berekend naa plaatsruimte.
20
60. Op
Onze bureaux stjn dagelijks geopend van 96 oor. Administratie en Redactie Telet.
in tere 2746. Postrekening 48400.
Abonnementen worden degelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT tl, GOUDA,
Ml onze agenten en loopera, den boekhandel en de poetkan too ren
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.26, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looiper geschiedt. Franco per post per kwartaal 3.16.
Gevaar van politieke crisis
is afgewend. 4
T>AUL Rcyiiaud, dc Frattsohe minister-
president, en minister van Buitenland-
sehe Zaken, heeft gisteravond een radiorede
gehouden.
Reynaud zeide, dat hij thans zijn ministe
rie aan het land wenacht voor te stellen.
Bij de K&mensiellihg biervan heeft bij
slechts gedacht aan een zoo krachtig mo
gelijke regeering, want oorlogvoeren is een
kwestie van kracht.
Reynaud verklaarde, dat hij eenstemmig
heid had gewenscht oh aan leden van alle
partijen had aangeboden, deel van de regee*
ring uit te maken. Deze eenstemmigheid zal
komen, aldus de minister-president, maar
wij verwachten deze niet te verkrijgen door
handige kunstgrepen, maar door de resul
taten vnn onze actie.
»Hek gevaar is afgewend, zoo merkte
Reynaud voorts op, dat Frankrijk weer een
aantal regceringswisselingen na elkaar zou
beleven en daarmee den vijand in do kaart
zou spelen.
Het gaat er nu om, te regteren.
Dc minister-president wees er op, hoe uit
ile regeering een kernkabinet van negen
leden was gevormd, groot genoeg voor be
raadslagingen en niet te groot om te kun
nen handelen.
Wij hebben ons thans het gewenschte in-
alruincnt geschapen. Wij gaan ons er thans
van bedienen.
Minister-president Reynaud achtte het.
Overbodig om nog eens uiteen te zetten.
Waar het by dezen Oorlog óm gaat. Een doei
beheetscht alles: den vijand overwinnen.
Wjj levcij in een beslissertde ure van onze
geschiedenis.
Na dan in het kort <Je buitenlandsche po
litiek ypn Hitler in de laatste jaren, te be
ginnen bij de bezetting van het Rijnland in
Maart 1936, 'te hebben besproken, merkte
Reynaud op:
Thans wordt door den heer Hitier alles
in het werk gesteld," de economische onaf
hankelijkheid der Balkanstaten aan te tas
ten. Vlak onder onze oogen tracht hij met
alle middelen in een groot gedeelte van
"Europa de hegemonie van het Dultsche rjjk
te vestigen.
- Indien wij den door zijn veroveringen
machtiger geworden vijand een dergelijk
giroot gebied zouden laten örganiseeren op
bevej van ee" dergelijk regiem, dan zou het
gedaan zijn met de vrijheid, dan zou het
i j gedaan zijn met Frankrijk. Tegenover een
dergelijke dreiging moeten wij weer gaan
luisteren naar het oude instinct van onze
voorvaderen, dat hen inspireerde in den
strijd tegen Karei V, in 1792 en by de over
winning van het republikeinsche Frankrijk
over Keizer Wilhelm H.-
De plicht der regeering is duidelijk: oor
log voeren, hem voeren op elk gebied.
In de zeven maandien, welke de vijande
lijkheden thans duren, heeft Frankrijk de
invasie getrotseerd. Tot nu-toe heeft de
vijand voor den eersten keer niet gepro
beerd ons bij het begin reeds te verplette
ren. Wy weten, dat deze toestand elk oogen-
Wik kan veranderen. iFrankrijk werd dit
maal evenwel niet' overweldigd, noch ver
rast, noch was het onbeschermd. Onze
sterke defensie maakt het den leiders onzer
leglers mogelijk, het land te beschermen en
het bloed! der soldaten te sparen. Dat is
echter niet voldoende om de oorlog te win
nen, Er moet op alle gebfeden gewerkt wor
den aan de enorme behoeften der landsver
dediging in een moderne oorlog. De taak
der regeermg is daarbij, iedereen zijn plaats
aan te wijzen.
De oorlog zal hard zijn. Wij zullen hard
moeten strijden, hard moeten werken en .ons
veel moeten ontzeggen. De gezamenlijke
hulpbronnen de beide grootste wereldrijken
zullen echter de overwinning waarborgen,
mits zij deze hulpbronnen volkomen willen
en weten In te zetten.
Zelfs nog boven een militaire overwin
ing zullen onze diplomatieke successen
vooral afhangen van onze kracht, van het
aantal onzer strijdwagens, onzer kanonnen
en onzer vliegtuigen.
En dat aantal hangt weer af van onze
moreele vastberadenheid, onze bereidheid
ons opofferingen te getroosten en zooWel
van den wil der Franschen, diè a c h t e 'r
het front staan a|ls van degenen, die aam
het front staan.
De toekomst hangt dus van ons af. Ons
welzyn ligt in onze handen. Wy gaan de
beproeving tegemoet met het hoofd omhoog,
bereid, niet om haar te ondergaan, doch om
haar de baas te worden, met den geest van
krygers, met den geest van overwinnaars.
Pionier der draadlooze telegrafie.
Te Parys is in den ouderdom van 95 jaar
overleden prof. dr. Edouarii Branly, die in
zekeren z.'ii kan wordenbeschouwd als de
grondlegger yan.de draadloozetelegrafie.
Branly, die op 23 October 1844 te Amiens
werd geboren, maakte in 1890 naam door
zijn uitvinding van den cohaerer of buis
van Brar.iy, bestaande uit een buisje, ge
ven! mei metaalvjjlsel, waarvan de weer
stand 'zich wijzigde onder den invloed van
electronlagnetisehe golven. In den begintijd
der draadlooze telegrafie was'de cohaerer
het onderdeel der entvangapparatuur, dat
de aanwezigheid van electrisehe golven aan
toonde. Toen de kristal en later de lamp
detectoren waren uitgevonden, is de cohae
rer in onbruik geraakt. -
Van huis uit was Branly medicus, maar
reeds vroeg hield hy zich bezig met na
tuurkundige vraagstukken, speciaal experi
menteerde hy mei de Maxwellsche en Herz-
sehe golven. Nadat hy ef in 1890 in was
geslaagd, HertzsOhe golven over een af
stand van 20 meter van het eene huis naar
een ander, dwars door de gevels over te
brengen, was de eerste stap gezet op den
weg der draadlooze telegrafie. Nog geen
tien jaren later slaagde .VJarooni er in
draadlooze seinen over te brengen over het
Kanaal, een1 afstand vam ruim 30 k.m. Op
20 Maart 1899 zond de Italiaan den Fransch-
man een draadloos bericht van Dover naar
Mimereux, waarin hij hem hulde bracht
voor zijn pionierswerk van tien jaar te
voren, dat dezen vooruitgang mogelijk had
gemaakt.
'Nadat 'Brandy in 1903, te sa men met mad.
Curie den Prix Osiris had verworven en in
1911 tot lid van de Académie des Sciences
was benoemd, begon de geleerde, hoewel hy
steeds verder werkte, in vergetelheid te
geraken, terwijl hij die ter wille van de
wetenschap zijn betrekking van leeraar te
Boqrges ex aan had gegeven een tan elijk
armoedig bestaan leidde. Het zou tot 1928
duren, alvorens hem een klein pensioen
werd toegekend door de stad Pary"s en toen
hy 95 jaar werd, onderscheidde de Fransche
regeering hem met liet grootkruis van h<^
Legioen van Eer. Tot'de gedeeltelijke eva
cuatie van Pary's, een half jaar geleden,
werkte hy nog dagelijks in zyn laborato
rium, waarvan de kosten werden gedragen
door de overheid.
Branly zal Zaterdag a.s., na een dienst
in de Notre Dame, van staatswege worden
begraven, een laatste eer aan een groot man
die langen tijd niet de waardeering vond
waarop hy recht had.
Hongarije'» revisionistische eischen
voorioopig op den achtergrond.
De Hongaarsche premier Teleki heeft te
Rome met Mussolini in het Palazzo Venezia
een langdurig onderhoud gehad.
Donderdag zal Teleki een bezoek aan den
Paus brengen.
In een aan de Tribune verleend interview
heefit Teleki gezegd,' dat degenen die van
zijn besprekingen sensationeele resultaten
verwachten, zich vergissen.
Er vaüt veel te leeren in Rome, waar men
in nauw en reohtstreeksch contact is met
de groote gebeurtenissen, die zich in Euro
pa afspelen.
Volgens V. P. zeide Teleiki nog, dat Hon
garije voor^ het oogenblik zijn revisionis
tische eischen ten aanzien van de Balkan-
landen m«t hét oog op den internationalen
toestand had laten varen. Hij weigerdyiets
te zeggen over de Hongaarsch-Roemeensche
betrekkingen. De Russisch-Hongaarsche be
trekkingen noemde Teleki „correct".
„Zware verliezen, ernstige economi
sche moeilijkheden, ongunstige finan,
ciccle toestand."
Bij de opening van het Folketing heeft
minister-president Stauning een rede in
houden, waarin hij onder meer zeide: Wij
komen bijeen in een sfeer van groote zor
gen. Vele Deensche schepen zyn gezonken
\of tot zinken, gebracht, talrijke Peensche
Zeelieden hebben het leven verloren, teëwyl
ijy op wettige wy'ze en zonder zich in den
oorlog te mengen hun beroep uitoèfenden
Wy geven uiting aan onze bewondering
voor en oitze dankbaarheid jegens deze zee
lieden.
Het Deensche bedrijfsleven hangt samen,
met den handël met andere v olken en de
scheepvaart is een zeer belangrijke scha
kel. Als zy niet kan worden onderhouden,
heeft dat groote en blijvende gevolgen. De
oorlogstoestand heeft het land zware ver*
liezen yêrporzaakt: wy staan voor econo
mische moeilijkheden van zeer, grootcn
omvang. Wy hebben getracht een gezonde
financieele politiek te voeren en groote
schommelingen en inflatie te vermijden.
De ontwikkeling der prijzen is ongunstig.
De invoer is met 60£f gestegen, de uitvoer
(vooral landbouwproducten) slechts met
157.de omvang is gedaald. De prijsstijging
der invoerproducten wordt grootendeels ver
oorzaakt door de stijging der vrachten en
.die stijging zal aanhouden, walmeer schepen
en bemanningen op zee bly'ven.
1 Stauning besprak vervolgens den finan.
cieelen toestand en 'zeideHet heeft geen
zin te spreken over de handhaving van den
normalen handel,/omdat die tot een steeds
grooter tekort op/do handelsbalans zou lei
den. Wij moeten I rekening houden mét een
gedaalden invoer en misschien met een ver
minderde productie. Zoo is de oorlog voor
dc neutralen. Wij moeten streven naar even
wicht in dp begrooting en daartoe dient het
ontwerp, dat heden is ingediend. De weg
der directe belastingen moet voorioopig als
gesloten wordeh besc -ouwd, doch op enkele
gebieden kunnen inkomsten worden verkre
gen uit het gebruik, dat men nog steeds op
peil tracht te houden. Onze politiek blijft
tegen inflatie gericht. Wij hebben ons ver
zet tegen een daling van de kroon, die tot
rampen zou leiden. Wy hebben leeningen
en daarmede een kunstmatige stimuleering
der koopkracht vermeden, evenals het uit
geven van meer bankbiljetten.
In het ingediende ontwerp wordt nog be
paald, dat prijsstijgingen tengevolge van
het, ontwerp niet mogen worden berekend
in den prijzenindex, waarnaar dc loonen
worden geregeld.
Staat van beleg afgekondigd.
Een groep jonge officieren te La Pax
heeft een opstandige beweging ontketend,
doch de regeering is den toestand meester.
De bevolking heeft voor 'het regeerings-
paleis een betooging van trouw aan presi
dent Quintanilla georganiseerd.
Na het uitbreken van onrust in het
Boliviaansche leger en het regiment cara-
ibiniers, door toedoen van een groep jonge
officieren, heeft de onder-minister van bui
tenlandsche zaken gisteren de verklaring
uitgegeven, dat de regeering de toestand
meester is en dat het in het geheele land
rustig is.
Naar Havas uit Buenos Aires meldt, is
gisteren om 1 uur 10 te La Paz de staat
van beleg afgekondigd voor het geheele
land.
Voorts meldt Havas: De nacht is kalm
geweest. Toch hebben sinds versoheiden da-
gen geruchten geloopen over de revolutie.
Gewapende soldaten verhinderden het ver
keer in de buurt van het regeeringspaleis.
De minister van landbouw heeft in een
toespraak van het balkon van heit paleis
af medegedeeld, dat bet regiment caraHd-
niers met eenige officieren onder leiding
van. luitenant Campero had gemuit, doch
dat de regeering den toestand meester was.
President Quintanilla heeft het woord ge
voerd tot een voor zijn palels verzamelde
menigte en vertelaard, dat de bevolking de
regeering en het leger en ook zjjjn waardi
ger chef van den generalen ataf steunt, die
bereid is te sterven voor de verdediging der
grondwet.
Niet langer persona grata
bij de Fransche regeering.
Het Russische Bureau Tass te Mo'kou
meldt: Op 19 Maart j.l, heeft de Fransche
zaakgelastigde te Moskou, Payart, den
volkscommissaris voor buitenlandsche re
ken, Molotof, medegedeeld, dat de Fransche
regeering het telegram, dat door den am
bassadeur van de Sovjet Unie te Parijs,
Soerits, is onderteekend en aarigeboden ter
overzending naar Stalin te IJIoskou ter ge.
legeriheid van het sluiten van den vrede
tusschen de Sovjet-Unie en Finland, be
schouwt als een zich mengen in het binnen
iandsch politieke leven van Frankrijk docr
den ambassadeur. Overeenkomstig de ver
klaring van Soerits acht de Fransche re
geering zekere uitdrukkingen in het tele-
(rram/n.l.: „Dank zy de wijsheid van de
Sovjetregeering en ons dappere róode legen,
hebben de plannen vare de Britsch-Franschp
oorlogshitsers, die gepoogd hebben den oor-
logsfakkej in Noord-Opst Europa te ontste
ken, schipbreuk geleden" ontoelaatbaar. De
woorden „plannen van^de Britsch-Fran-ohe?
oorlogshitsers" zijn in de bijgevoegde copie
van het telegram onderstreept. Ook de
zinsnede: „De Sovjet-Unie blijft een on.
wrikbaar bolwerk waartegen de duistere
plannen van de vijanden van het socialisme
en van het werkende volk ook in de toe
komst te pletter zullen slaan."
geeft menige huisvrouw* ,en meisje ruwe en
roode werkhanden. Deze worden wederom
spoedig gaaf. zacht en blank door Purol.
Hier rijn de .woorden /luistere plannen
van de vijanden van het socialisme" onder-
stoept. f
De Fransche regeering verklaart dat door
dit telegram, dat door den censor is tegen
gehouden, Soerits niet langer zal worden
beschouwd als „persona grata" dóór de
Fransche regeering.
De Fransche regeering geeft het verlan
gen te kennen, dat Soerits door de regeering
van de Sovjet-Unie teruggeroepen zal wor
den.
In verband hiermede heeft de assistent
volkscommissaris voor buitenlandsche za
ken 26 Maart Pavart het volgende antwoord
van de Sovjet-Unie overhandigd:
„Ten eerste; De regeering van de Sovjet
Unie acht geen redelijke gronden aanwezig
voor de Fransche regeering om den Sovjet-
Russischen ambassadeur Soerits niet langt r
als „persona gratate beschouwen, wegens
het telegram, dat door Soerits is ondertce-
kend en aangeboden voor doorzending naar
Moskou, in welk telegram zelfs geen mel
ding is gemaakt van de Fransche regeering.
Ten tweede: Aangezien evenwel de Fran
sche regeering formeel de kwestie stelt ten
aanzien van Soerits, deelt de regeering van
de Sovjet-Unie mede, dat Soerith is onthe
ven van zijn plichten als ambassadeur van
de Sovjet-Unie in Frankrijk".
Na een kruistocht van ongeveer
vijf maanden.
Het Britsohe Bureau Reuter meldt: Het
vliegtuigmoedersohip „Ark Royal" is na een
kruistocht vrji vyf maanden in een thuis
haven teruggekeerd. Gedurende zyn reis
heefit het schip met "zyn vliegtuigen een op
pervlakte van vijf millioen vierkante mijl
verkend en een aanzienlijke rol gespeeld in
het aanhouden van drie groote Duitsctie
koopvaarders, n.l. de „Uhlenfels", „Wa-
tussi" en „Adolf Woermann".
De vliegtuigen hebben verscheidene duik-
booten aangevallen. Een vijandelijke duik
boot heeft twee torpedo's afgeschoten op
het schip, doch ihet niet geraakt. De duik
boot is daarna door de begeleidende torpe
dojagers tot zinken gebracht en een aantal
opvarenden van de duikboot werd gered.
Een andere keer heeft een vijandelijk
vliegtuig een bom van 1000 kilo geiworpen,
doch deze kwam op ongeveer 16 voet van
den boeg in zee terecht, waardoor het vlieg-
kampschip slechts licht werd beschadigd.
Het schip is thans teruggekeerd om zijn
voorraden aan te vuWen en de bemanning
en vliegers een welverdiende vacantie te
seven.
In scheepvaartkringen heerscht onge
rustheid over het motorschip „Sabft", dat
ruim een week geleden hier te lande werd
verwacht. Sinds het vertrek van een bui
tenlandsche haven heeft mer niets meer van
de „Saba" gehoord. De (bemanning bestaat
uit 7 leden, kapitein is de héér Acda.
De „Saba", die 397 briito ton meet en
toebehoort aan den heer J. Koorda te Voor
burg, is op 3 Maafct bij de Kngelsche oost
kust door een vliegtuig beschoten en be
schadigd.
In de kazerne te Venlo zijn twee Duitsche"
militairen opgesloten, die gedurende de
Paaschdagan de versperring aan de Duit-
scjie zyde van de grens hebben weten te
yverschryden én die te Tegelen ons grond-
gebied betraden. By, grensbewoners waar zy
«Aanklopten om hulp en steigi, werden zij
g'astvry Onthaald.'Daarna wérden zy door
de Nederlayidsche grensbewakers aangehou
den en bvergebracht naar «Venlo.
t Voorstel niet ingediend wegens
overwegende bezwaren.
Op vragen van hel Tweede Kamerlid
Algera betreffende de regeling van den
botefexport naar Engelarid heeft dc mi
nister van Economische Zaken o.m het
volgende geantwoord:
Het is den minister bekend, dat de Ne--
derlandsehe Zuivelcentrale aanvankelijk
heeft overwogen aan hem voor te stellen,
dat de export van boter naar Engeland
alleen toegestaan zou worden aan expor
teurs of combinaties van exporteurs met
een minimum export van 1.800.000 kg. in
de basisjaren l September 1937 tot en met
31 Augustus 1939.
Een zoodanig voorstel heeft den mi
nister echter niet bereikt, aangezien ge
noemde centrale inmiddels was gebleken,
dat tegen een zoodanige regeling in het
bijzonder bij de kleinere exporteurs over
wegende bezwaren bestonden.
Naar den minister is gebleken, vloeide
de drang tot centralisatie voort uit de
omstandigheid, dat van Nederlandsche
zijde de vrees bestond dat de uitvoering
van de voor den export van lfoter naar
Engeland getroffen regeling ln de prac-
tijk met moeilijkheden gepaard zou»
gaan. Onder deze regeling kan de boter
nl. naar zeven aangewezen adressen
de z.g. consignes en naar vijf bepaalde
havens worden verzonden. Het behoeft
nu geen nader betoog, dat het deelnemen
van een belangrijk aantal exporteurs
(pl.m. 60) aan den export voor een juiste
uitvoering van deze regeling meer moei
lijkheden oplevert dan wanneer het aan
tal exporteurs tot een geringer aantal
zou zijn beperkt. Ten aanzien van dit
punt moge nog worden medegedeeld, aat
van Engelsche zijde prijs werd gesteld op
verzending der boter naar één adres.
Ten einde echter voor de Nederlandsche
exporteurs do mogelijkheid tot handha
ving van eenig contact met den Engel-
schen boterhandel te behouden, is op
aandrang van Nederlandsche zijde door
Engeland voorioopig accoord gegaan met
verzending naar zeven adresspn. Zou
alsnog, in overeenstemming met den van
Engelsche zijde bestaanden wensch, tot
verzending der botfc aan één adres wor
den overgegaan, dan zal voor moeilijk
heden bij de uitvoering der regeling min
der vrees behoeven le bestaan,-en daar
mede dus tevens de aanleiding tot het
opnieuw in overweging nemen van de
wenschelijkheid van concentratie als
vervallen kunnen worden beschouwd.
Plannen van de Ned. Zuivelcentrale,
daarin bestaande, dat alleen groote ex
porteurs' hun zelfstandigheid t.o.v den
uitvoer zouden behouden zullen niet ten
uitvoer worden gebracht dan nadat den
minister dé volstrekte noodzaak daartoe
zal zijn gebleken.
Verwachting geldig van hedenavond tot
mopgenavond ongeveer 19 uur:
Aanvankelijk iets kouder, hier en daar
met lichte nachtvorst op voor den wind be
schutte plaatsen, overdag zelfde tempera
tuur, wisselende bewolking, plaatselijk en
kele builtjes, krachtige tot matigen Noord-
westelijken wind.
