VERSCHERPING] van
den Economiséhen Oorlog
De positie der neutralen.
ERNSTIG NEDERLANDSCH
VERTOOG TE BERLIJN.
TOCH EEN MEDEPLICHTIGE
NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
TWEE KRUISERS
SLAAGS OP DE
NOORDZEE?
MERKWAARDIGE
VERKLARINGEN
Ingewikkeld gevecht op
den «oceaan.
In Ned. Indië meer animo
voor Europeesch verlof.
van nieuwen getuige.
-%
Woensdag 3 April 1940
79o Jaargang, No. 20287
CHAMBERLAIN VOOR
HET LAGERHUIS:
ENGE LANDS AUTOMATISCHE VUURSCHEPEN.
Dinsdagmiddag heeft Chamberlain voor het Lagerhuis vérklaard:
1. Engeland zal den economischen oorlog tot het uiterste voeren en Duitschlands
toevoer van de materialen, die noodig zijn voor het doorvoeren van zijn po
litiek afsnijden.
2. De neutralen moeten met Engeland samen Duitschlands particuliere opvat
ting van neutraliteit tegengaan.
3. De neutrale buren van Duitschland moeten hun handel met dit land beper
ken; zoo niet, dan krijgen zij geen producten meer ihit het Britsche Rijk.
4. Engeland denkt er niet over den vrede in den Balkan te verstoren.
Duikbootactie
De Edmund Hugo Stinnea
Neutraliteit
Toevoer van materialen
De Balkan
WEERVERWACHTING
De B|lt seint:
Geen slotaccoord
- Berlijn zal antwoorden
r
DE AANVALLEN OP NEDERLANDSCHE TREILERS
DE MOORD TE LEIDSCHENDAM
Ontstemming te IJmuiden
GOUDSCHE
COUBAI IT
Directeur F. TIETER
Bur. Markt 31. Tal. 2T«
Postgiro 4S400.
Benieuwd naar yrat Chamberlain te vertellen
bemanning van een Noorscb schip, dat
Dinsdag te Bergen (Noorwegen) la aangekomen,
lieejj verklaard. Mamdag op de Noordse een
gevecht tiisacben twee kruisers te hebben ge.
sfen. Kr werden 10 tot 12 schoten gewisseld.
Het Noorscbe schip voer echter op grooten af.
stand, zoodat de mannen het verloop van het
gevecht niet konden volgen.
De kapitein doelde mede, dat hl] de granaten
om de schepen heen had kunnen den vallen. Het
Noorscbe schip heeft toen een heenkomen ge.
zocht naar veiliger wateren, zonder bet resultaat
van den slag af te wachten. Men meent, dat er
sprake was van een Duitscb en een Engelach
•chip.
De Britsche admiraliteit heeft medegedeeld,
dat in den Atlantische Oceaan een Duitsche
duikboot tot zinken is gebracht en dat de be.
manning, met uitzondering van den comman.
dant, zich heeft overgegeven. Aan den onder,
gang van deze U.boot ging een spannende Jacht
vooraf, waarpan vliegbooten. Britsche en Fran,
sclie torpedoboótjagers en een kruiser hebben
deelgenomen.
De duikboot viel een convooi aan, dat onder
geleide van oorlogsschepen trachtte de Engel,
sche oostkust ongehinderd te bereiken. Dg Duit.
sche duikboot bleek ongemerkt het convooi te
zijn genaderd. Zy vuurde twee torpedo's af op
eert neutraal schip, waarvan één een voltreffer
was. Het schip zonk, nadat de bemanning gered
was.
Nu zetten de vereenlgde oorlogsbodems een
achtervolging in. Een watervliegtuig was het
eerst by den Duitscher. Het wierp een paar,
bommen uit, die zeer dicht bij de duikboot te.
rechtkwamen. Zy was toen bijna geheel onder
water verdwenen en trachtte zich rtog te redden.
Een groot aantal dieptebommen w^rd uitgewor
pen in na circ» een kwartier kwam de duik.
boot, die zwaar beschadigd was, weer boven
dryven.
Het bleek haar niet mogeiyk langer onder de
zee.oppervtakte té vertoeven. Naar officieel uit
Londen gemeld wordt heeft de bemanning zich
overgegeven. Deze is aan boord van een der oor.
logsbodems genomen. Slechts de commandant
was niet by haar. Vermoed wordt, dat hy met
zyn schip, dat spoedig zonk. heeft willen onder,
gaan.
Het D.N.B meldt: Volgens een Reuterbericht
gelooft de bemanning van het Britsche tank.
schip El Clervo" in de nabyheid van Trinidad
een Duitsche duikboot tot zinken gebracht te
hebben na 18 salvi. Van Duitsche zyde wordt
opgemerkt dat zich ln die buurt geen enkele
Duitsche duikboot heeft opgehouden. Als het
tankschip een duikboot heeft beschoten, la het
geen Duitsche duikboot geweest.
Het Dcenarhe ministerie van bnitenlandaehe
zaken deelt mede,- dat het wrak van het Datt-
ache schip Edmund Hngo Stlnmca In 16 meter
water'op een afstand van ongeveer anderhalve
zee mijl van de knat, kat blanen Deenaoh ter
ritoriaal gebied Hg«. Rn het ondersoek naar «e
Omstandigheden waaronder het achlp la verfo
ren gegaan, voltooid la, heeft de Dereiecbe ge
zant .te Londen opdracht gekregen een atap b|)
de flrttacbe regeerfng te 'doen.
Dit Ir het eerste protest dat Denemarken paar
aanleiding van schending der territoriale wate
ren genoodzaakt lt tot een der belllgerenten te
richten. De Edmund Hugo Stinnea werd In den
nacht van 23 op 2, Maart aan de kust van west
Jutland door een Britsche duikboot in den grond
geboord. Een Deenach patrouillevaartuig heelt
het wrak opgespoord en de positie ervan be
paald.
In het officleele verslag van het tot zinken
brengen van de Edmund Hugo Stinnea, dat tt
Londen la gepubliceerd, wordt gezegd, dat da
Britsche duikboot Traant het schip bulten de
territoriale wateren heelt geschaduwd en toen
het schip bulten de drlemUls-zdne kwam, gaf de
duikboot order tot stoppen. Het Duitsche «chip
zag geen kans te Ontkomen en werd door de
eigen bemanning tot zinken gebracht. Da
Traant vuurde hierop een torpedo af, om zeker
te zyn, dat het achlp niet later geborgen aou
zou hebben over den enkele dagen geleden ge
houden oppersten oorlogsraad waren veel La
gerhuisleden opgekomen.
Chamberlain begop met te zeggen, dat
DuiHchland er een eigen interpretatie van het
begrip neutraliteit op nahoudt, die vergezeld
gaat van bedreiging met vergaande maatrege
len voor het geval de neutralen zich niet zou
den echikken naar Duitsche eischen.
Dit door Duitschland geschapen probleem van
een „dubbelen standaard voor neutraliteit" doet
zich thans voor zoowel voor ons als voor de
neutralen.
Engeland, zoo zei Chamberlain, eerbiedigt
zorgvuldig de rechten der neutralen; Duitsch
land doet/dit niet, getuige het tot zinken bren
gen van neutrale schepen. Met de geallieerden
samen móeten de neutralen hun standpunt in
nemen tegenover deze feiten, vpnd Chamber-,
lain.
Chambettilil -verklaarde vervolgens, dat- In
dien Groot-Brittannlë den oorlog tot een eind
wenscht te brengen met zoo weinig mogelijk
verderf en verwarring voor de algemeene gees
telijke en materleele cultuur, het Duitschland
die .materialen, welke van, essentieel belang zijn
voor het voortzetten van zijn agressieve poli
tiek, zal moeten onthouden.
Derhalve zijn de geallieerden besloten den
economischen oorlog door te zetten met alle
kracht waarover zy beschikken.
De neutrale buurlanden van Duitschland moe
ten echter begrUpen, dat wy niet kunnen toestaan,
dat produeten uit het Britsche r(|k te hunner be
schikking worden gesteld, tenzy zy de garantie ge
ven hun handel met Duitschland voortaan te zul
len beperken, aldus Chamberlain.
Britéche oorlogsschepen hebben reeds Duitsche
vrachtschepen uit Scandinavië de vrije vaart be
lemmerd. Het is mogelijk, dat Duitschland wegen
gevonden heeft om zijn voorraden uit neutrale
bronnen té vergrooten langs wegen, die alleen
over lknd gaan. Wy hebben,.aldus de premier, den
toestand nauwlettend overzien en zyn voorne
mens, maatregelen te nemen. In dit verband herin
ner ik eraan, dat Engelsche schepen kortgeleden
in de wateren van het Verre Oosten sowjet-RussI-
sche schepen hebben aangehouden, die ervan ver
dacht werden, contrabande te vervoeren, bestemd
om via WladiwoStok naar Duitschland vervoerd te
worden.
Dat Engeland den vrede in den Balkan zou wil
len verstoren it volkomen onwaar, zei Chamber
lain. Wy vertrouwen, zoo vervolgde hy, dat onze
accoorden met Turkye gesloten op de meest doel
treffende wijze hebben bygedragen tot de handha-
Aneta seint uit Batavia: Thans blykt duidelijk,
dat er een toenemende neiging bestaat met ver
lof naar Europa te gaan. Vlak na het uitbreken
van den oorlog wag hierin een inzinkingL geko
men. De toenemende n, iging spreekt thags uit
het vry belangrijk grooter aantal aanvragen voor
passage.
De veilig gebleken wyze van reizen en de na
derende schoolvacantles zyn factoren, die van
invloed »yn. De verbinding per boottrein sluit
thans Ongerief uit, terwijl ook de doorzending
van bagage ia geregeld. De kosten van doorvoer
van de bagage per mailtreiA zyn nu geiyk aan de
met extra assurantie premies bezwaarde
vrachtkosten voor de zeeroute.
Verwachting geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19 uur:
Betrokken toe zwaar bewolkt, nu en dan
regen, weinig verandering In tempera-
tuur. Aenvenkeiyk zwakke tot matigen
wind uit uiteenloopendt richtingen, la
ter tydeiyk tot krachtig toenemend an
naar Weeteiyke richtingen omloopand.
ving van den vrede en de veiligheid in zuidoost-
Europa.
Teneinde vele dringende problemen zoowel van
politiek als van economisch karakter te bestudee
ren, hebben wy besloten den ambassadeur te An
kara en de gezanten te Athene. Belgrado, Boeka
rest, Sofia en Boedapest naar Londen te ontbie
den. Wij zullen ook de aanwezigheid benutten van
sir Percy Loratne, den ambassadeur te Rome, die
met kort verlof te Londen zal zijn.
De rede van Chamberlain is dus geen slotac
coord geneest op de canipagbe, welke sinds erni-
gen (Jjd In de Engelsche en Fransrhe pers weid
gevoeld om een snel einde te maken aan den aan
voer van yzerert* naar Duitschland langs de
NoorscKe knst, aldus meldt men ons uit Londen.
Het vermoeden ligt voor de hand, dat deze cam
pagne, die ongetwijfeld de publieke opinie weer
spiegelde, steun ondervond van andere zyde dan
van het kabinet van den minister-president; waar-
schijniUk van zekere Fraasche zyde, de admirali
teit en bet departement-van economische oorlogs
voering, welke ern forscher optreden van de
regeering aanmoedigen.
Het eenige wat Chamberlain heeft willen zeg
gen over deze zaak was dat „dit niet de gelegen
heid was om de termen van de besluiten van den
oorlogsraad te publiceeren", dat er behalve de
reeds verrichte actie van de Britache vloot tua-
schen Scandinavië en de Duitsche kust „andere
maatregelen in overweging waren", en dat „het
Lagerhuis ervan overtuigd kan zyn dat wij nog
niet de grens hebben bereikt van onze doeltref
fende operaties."
De kwestie is du» nog allerminst van de baan
en vormt klaarbiijkeiyk nog gltyd een onderwerp
van discussie tusschen Londen en ParUs,
Bevoegde kringen te Berlyh, die Chamberlains
rede ala „van aanzieniyk belang" beschouwen,,
zelden, aldus meldt Cnlted Pree at
Dit la niet minder dan een tormeele verklaring
van een „menscbeiyken oorlog" tegen vronwen
en kinderen; het toont n.l., dat Engeland een hon-
gerooriog boven een militairen verkleef. Engeland
wil de Xflorache walviscktmaa, het Zweedsche
erts en de Roemeenscfae olie onder da neuzen der
Duitaehe bandelaan randaan rooven. Met een
brutaliteit, die ln de geschiedenis zonder weerga
Is, vraagt Engeland de neutralen, om niet meer
dan zoo-en-zooveel vitale grondstoffen naar
Duitschland te exporteeren. Men kan, ervan over
tuigd zyn, dat Dnltachland een dergelyke brutali
teit zal weten te beantwoorden.
Automatische vuursdfiejfen, hal) zoo yroot als de gebruikelijke, liggen thans klaar in
oost-Engelsche havens. Hun lampen kunnen twee maagden aaneen branden. Omdat er
geen mensch aan boord is zijn het eigenlijk groate vuurboeien.
Be Nederland sche regeeringspersdienst meldt:
Met betrekking tot de rliegtuigaunvallen op
Nederlandsche visch treilers, n.l. de Protinus, de
Viklngbank IJM. 183 en de 1. 8. Groen lJMaSQ,
heeft Harer Majesteit» gezant te Berlijn opdracht
gekregen een ernstig vertoog tot dc Duitsche
regeering te richten, waarin tegen deze' beschie
tingen met den meesten nadruk opgekomen wordt,
met name tegen de volstrekt ontoelaatbare ge
welddaad jegens de Protinus. Het officieele onder
zoek naar den by daglicht in volle zee geschieden
aanval op dit schip heeft toch bevestigd, dat, ter-
wijl de treiler van ütlryke duidelijke Nederland
sche n&tionaliteitskenmerken was voorzien, onder
ln de moordzaak Leldschendam tz plotse
ling een nieuwe getuige opgetreden, die
verklaringen heeft afgelegd, welke er op
zondeq kannen wijzen, dat de verdach-
te R. A. toch een medepllrhtige heeft ge
had, die dan volgent hem de hoofddader
la geweest.
De verklaringen van den nieuwen getuige zyn
ter kennis gebracht van den procureur-generaal,
die een grondig-onderzoek instelt naar de waar
de, welke er aan moet worden toegekend. Inmid
dels heeft de officier van Justitie geen aanleiding
gevonden opschorting van de uitspraak van de
rechtbank te vragen. Daar verdachtes verdediger,
rar. R. Kokosky, hnoger beroep heeft aangetee-
kend, kunnen eventueele nieuwe aanwyzingen in
deze zaak nog by de behandeling voor het Haag-
sche Gerechtabof naar voren worden gebracht.
Verdachte gedragingen
De nieuwe getuige Is een rljwielhsndelaer nit
Oegstgeest.
Veertien dagen geleden las hy de uitvoerige'1
verslagen van de rechUUtjng in de bladen. Hy
werd getroffen door eén verklaring van ver
dachte:
Ik bad op dien 2Ten October een afspraak
gemaakt met „Arte" om hem te twee nnr 'a mid
dags by het vladnct te Oegstgeest te ontmoeten.
Terstond herinnerde de rywielhandelaar zich, dat
dien middag ongeveer halftwee een Jong militair
fa zyn werkplaats was gekomen met een zonder
ling verzoek:
Ik heb geen verlof, maar Ik wil graag van-
daag naar bui*. Help my en laat my me hier ver
kierden, ik heb myn burgerplunje by me.
DO rywlelhandflaar had geen bezwaar; het Viel
hem echter op, dat de man zenuwachtig waz,
maar hy schreef dit toe aan het feit, dat da mili
tair er tusrrhennl! kneep en bang wat. gesnapt Ie
snllen worden. Tegen hallieren waa hy nog
zich weer In uniform te sttken. De rUwielhande-
laar had eerst hoewel hU de houding van den
man verdacht vond geen aandacht aan deze
geschiedenis geschonken, noch deze In verband
gebracht met de Leidschcndamsche moordzaak-
Anders werd dit echter, torn by las over de af
spraak by het vladnct te Oegstgeest, een plaats,
die dicht by zyn woning In gelegen.
Twaalf dagen geleden wendde de Oegstgeester
zich tot de politie in zyn woonplaats. Tot zyn ver
wondering hoorde hy echter later niets meer van
de zaak. Een paar dagen later stelde hy zich vla
iemand anders, een familielid, In verbinding met
den minister van Justitie, die den procureur-gene-'
raai ln Den Haag op dé hóogte stelde, waarna de
inwoner van Oegstgeest nader werd gehoord.
Ook de verdediger, mr. Rob. Kokosky, heeft een
onderhoud mét den rywlelhandelaar gehad en
van hem een sphrifteiyke verklaring gekregen.
De rechtbank heeft echter van die verklaring nog
geen kennis kunnen nemen. Het signalement, dat
de rijwielhandelaar heeft gegeven van den mili
tair, die zich in zyn werkplaats (leeft verkleed,
zou
op verschillende punten overeenkomen met,,
dat Wat verdachte van den mysterieuzen „Arie" n>00
geeft
De mysterieuze Arie
Van dezen „Arie", wiens bestaan door niemand
deugdeiyk kon worden bevestigd, wist verdachte
noch den achternaam, noch de woonplaats. Wel
kon hy een signalement geven. Politie en Justitie
stelden allee in het werk om den geheimzinnigen
„Arie", die volgens verklaringen van den thans
veroordeelden verdachte, hoofddader zou zyn, op
te aporen. Het gelukte niet. Meer en meer stelden
rechtercommissaris en O. M. zich op het stand
punt, dat verdachte de eenige dader was en dat
„Arie" een figuur was, ontsproten aap de fanta
sie vap den verdachte. Gezien de uitspraak, die
de rechtbank gisteren deed, deelde dit college
deze meening volledig.
Nu li er echter toch weer t w y f e 1 gerezen,
waarvan de verdediger zeker profijt zal trekken
by de behandeling van de zaak in hooger beroep.
Zooals reeds gezegd, wordt de waarde van de
verklaringen van den nieuwen getuige nog onder-
locbWv
meer ook aan de bovenzijde met de kienrea van
de Nederlandsche vlug'was beschilderd, een
Duitsch vliegtuig het heef^ gebombardeerd «u.M-
schoten. als gevolg waarvan de kapitein en een
schepeling aanstonds zijn gedood, het vaartuig tot
zinken le gebracht en van de in sloep reddidit
zoekende opvarenden twee door uitputting z(Jn fè-
storven.
De Nederlandsche regeering verzoekt maatrege
len tegen de schuldigen en behoudt zich een elscit
tot schadevergoeding voor.
Onze correspondent te IJmuiden schryft:
In reederskringen moge men den indruk hebben
gekregen, dat het er den Dultschers om te doen
is, de schepen te laten stoppen om ze te waar
schuwen (of om ze beter te kunnen raken?), ih
visscherskringen denkt men daar heel anders
over. Een vliegtuigbestuurder heeft, zoo zegt men,
nog wel andere middelen om een schip te laten
stoppen, bijv. door het uitsteken van een vlaf,
bij duisternis door het afschieten van een licht-
kogel. En er behoeft toch omtrent de nationaliteit
van onze treilers niet de minste twjjfel te be
staan. Op minstens vier plaatsen prijkt het rood-
wit-blauw van onze Nederlandsche vlag, n.l. twee
maal op den boeg, eenmaal aan een stag aan den
voormast en eenmaal op de brug; op minstent
drie plaatsen, tweemaal op den boeg en eenmaal
op de koelkast (des nachts verlicht: staat met
groote, duidelijke letters het woord ..Holland".
Moet het nog duideiyker?
Het eenige, dat tot een misverstand aanleiding
zou kunnen geven,, is het rood-wit--blauw op de
brug. Als een vliegtuig, dwars over het schip
vliegt, zou het, van boven gezien, den indruk
kunnen geven, dat het de Fransche kleuren zyn,
maar men smyt toch zoo maar niet met bommen,
zonder dat men de zekerheid heeft van de natio
naliteit? Men kan toch bovendien „Holland" zien
staan.
Maar er Is nog meer: de gevallen van de Proti.
nas, de Viking Bank en ie I. B. Groen staan
niet op zichzelf.
Men kyke maar eens naar België. D*
Onderzoeksraad voor de Scheepvaart te Oostende
heeft Juist dezer dagen een aantal rampen behan
deld, aan Belgische vlsschersvanrtnlgen overko
men, door de beschieting ran de Z4, de Z7 en d
H 63, scheepjes rah 30 tot 45 bo. reg. ton. Zouden
de Dnitsche vliegers ook deze scheepje» zoor be
wapende Engelsche treilers, schepen van 240 tot
ton, hebben aangezien?
X
De Z4 werd Donderdag 7 Maart bestookt op
48 myi N.W. van Zeeprugge van een hoogte van
ongeveer 30 meter en ook geraakt, de Z7 werd
beschoten door een Dultsch vliegtuig, dat bijna
tegen den mast vldog, op de H 65 drong een kogel
ln het logies. En van de Z 47, die nooit meer lt te
ruggekeerd, neemt men aan, dat dit scheepje van
slechts 26 ton in den grand Is gescho'en, niet ver
van de Belgische kust. Deze meening ls gebaseerd
op verklaringen van den schipper van de B38, die
een reddingboot van de Z 47 heeft opgepikt.
Nog vele IJmuidensche treiler» bevinden zich
op zee, om van de loggers en vele „rdere kleinere
scheepjes maar niet te spreken Er is even een
stagnatie door het geb -urde met de Viking Bank
en de l. S. Groen; maar er zijn Inmladels al weer
vier booten naar zee gegaan.
Spoedig Ig men oh alles weer vergeten en dan
gaan onze visschers misschien allen naar zee, tot
dat er weer slachtoffers vallen. Nu reed» verloor
IJmuiden twee treilers en wat erger I» von
den vijftien visschers den dood door een oorlogs
ramp. En et; liggen nog acht slachtoffers v»n de
Protinus ln een ziekenhuis ln Schotland.
Er zal heel wat moeten gebeuren voordat de
visschery geheel en definitief wordt stilgelegd.
Men denke maar eens aan 1914—1918.
Aan onze regeering de wak, er voor ta zorgen,
dat Duitschland dé toezegging geeft, onze va-
gchtrs met mij té zulma
