m
J
h
1
Overzicht en merkwaardigheden
van den harren winter 1949
M
ë-
i
ti
i
Merkwaardigheden
Heel Europa rilde
DECEMBER
m
n
n
1
- 2.0 j
JANUARI
M
w
9.6 1
n
w
H
B
H
9
FEBRUARI
3
n
mm
m
'2$
1
f.
,r f .^6—
Vervolg van
pagina 1
Snecuwduincn, door regen en wind grillig vervormdversperden de wegen.
agenten pekel tegen de voorruiten van de auto's. De regen ging
over in sneeuw en daarmee was het sneeuwruimen weer vergeefs
geweest. Met al die narigheid voor het verkeer, voor de menschen,
die eiken dag door de koude sneeuw moesten plöetei*ep, was men
dolblij toen op Zondag 4 Februari aan den winter een eind scheen
te komen. Hoera, het dooit!, het dooit! juichte men, terwijl
de loodgieters honderden telefoontjes kragen om lekke leidingen
te herstellen. Op de straten vormden zich uitgestrekte moddermeren
als gevolg van het smelten van de sneeuw. I« het noorden drong
de dooi echter nog niet sterk door. Daar tobde het verkeet weer
met onbegaanbare wegen door de sneeuwduinen.<|ie opwaaiden
langs het IJsselmeer tot de daken van de schuren. In'het algemeen
hield de dooi echter aan en op 7 Februari kwam hot' ijs in den
Rijn en de Waal, daP"sedert 21 Januari had vastgezeten, los. Het ijs
ging kruien ert bij Megen in de Maas vormde zich epn ijsdam van
2.500.000 kubieke meter inhoud. Zonderongelukken Ls die dam
gelukkig gebroken.
Dienzelfden dag maakte ook de 27-Jarlge
chauffeur O. Stein uit Harlingen een
tocht van 120 kllemeter op de schaats over
het IJjMmeer van Harlirtgen naar Schellthgvvoude.'*
Met bikfjetsgn «reed men over het. Uselmeer—vón
Kampen naar IJrk èn de bewoners van Marken
vierdejji voor het laatst een bruiloft op het ijs ohi
bun trbdittoneeUSlilauierdraafat nog eens te toonep,
wa^rvpn men verwachtte wel uit de 'mode
soo-giran wanneer Marken door.de inpoldering van
de Zuiderzee niet langer eeijéetiand zou zijn.
De moeede ijs-Zondag viel weer in het.water door
Hchtcn dool, maar de vorst "keerde terugwant in
heel Europa heersclite feite koude, in Estland,
LitdUen en Letlandsnoteerde men minimum- tem-
peratUrrn van 31? graden Celsius en te Moskou
selfs van 42 gradfn^Celsius prul er nul. En ook tbrk
Nederland werd fmt weer veeI kouder na de zware
sneèuwval op 17 Januari. Op ji) januqri werd te Rot'
terdad/i de laagst*. dempcrattrkr van deze vorst-
periode genoteerd, n.l. 16.4 gr. C., waarmede het
record van 12 Februari 1929\werd geëvenaard. Op
22 -Januari vrodr het te Rotterdam overdag zelfs
15 gnUlën Celsius.
Toch nam de Gbritichemsche badmeester C. A.
Meyer, twy* ië deren dag een b.ad tusschen de ijs-
schotsen.
den Donderberg, twee Zondagen achter elkaar en
men zag ook tientallen ski'ers in de duinen bij
Zandvoort, in de Scheveningsche Boschfes. enz.
Midden op het ÏJselmeer was er voor Marken een
parkeer terrein voor auto's, ipaarvan een druk ge
bruik werd gemaakt, op 24 Januari begon een-
da ge lij k sche vracht autodienst ovFWi
het ÏJselmeer tusschen Urk en Lemmer en
kort daarna begon de narigheidVan de sneeuw
verstuivingen, waardoorauto's op .den weg itt-
sneeuwden en soms onvindbaar werden en zelfs
treinen en trams insneeuwden. Een
felle oostenwind joeg de sneeuw op hoopen en over
ettelijke kilometers lengte waren.de wegen, vooral
in het westen van Noord-Brabant,:in Drente, Fries
land en Noord-Holland bedekt met sne e uio-
duinen van tuee lot vijf meter hoogte soms. De
Wegen' waren weer onberijdbaar. In de sneetnrhoo
pen liep tusqchen Hoorn en Purinerend tweemaal
een trein vast en de hulptrein met militairen kon
het doel niet bereiken. Dagenlang heeft die trein
gevangen gezetennadat de sneeuw inmiddels door
het vriezen een staalharde tjsmassa was geworden.
Alle wegen in Noord-Holland waren ah\us met een
20 centimeter dikke- ijslaag bedekt. Honderddnizeiu
den visschen stierven door gebrek aan licht en lucht
en ook een ontelbaar aantal vogels kwam om het
leven doo-r gebrek aan voedsel en uitputting als ge
volg van de koude. Op 1 Februari gingen vier man
nen te voet over de Waddenzee van de Óroningsche
kust tiaar Schiermonnikoog.
En was de winter toen af geloopent
Dat duchten we. Maar op 8 Februari'zette eerbytieuv>è vorst
periode in en nadat er op 12 FebruaH 's avonds weer met een storm
achtige bui een laagje sneeuw was gevallen, kwgmen er weer
buitengewoon lage temperaturen in ons land voor. In geheel Europa
was het trouwens bar koud. Te Stockholm werd 34 graden Celsius
yorst genoteerdhetgeen HjS,. j**ar was voorgekomen. Men
ging van Zweden te voet, met een slede en zelfs met auto's
over he t ij s' naar Denemarken. In de Po-vlakte in Ualië
heerschte JO graden vorst en ook ten zuide.li van Rome viel er
sneeuw. In Drente en Friesland werden de wegen weer onberijd
baar door nieuwen sneeuwval. Qok in Hongarije en Roe menig woed
den koude sneeuwstormen en veerig menschen kwamen daar om
het leven als gevolg vande koude.
Zijn er in ons land tpen geen menschen doodgevroren?
Op 30 Januari is te llattem een 78-jarige mftn langs dón weg
dood ge vroren gevonden en er- is nog een enkir geval geveest
van iemand, die na een ongeluk langs den weg was blijven liggen
en dood vroor, maar dat is een uitzondering geweest. Men heeft den
kouden winter wonderlijk goed verdragen. De werkloozen kregen
extra" margarine, vet, kolen, groente en op 14 Febr. kon men in-een
der Nieuwsbladen.lezen: „Al 1s het een soanl>ere en jnoeiiijke tijd voor
velen van' de allerarmsten, bij onderzoek blijkt, dat er weinig wer
kelijk gebrek wordt geleden en dat in het gros der normale, geval
len de voorzieningen en noodvoorzieningen, die de gemeenschap op
de een of andere manier treft, voldoende zijn. Men hoort niet van
de werkelijk groote en algemeene winter-ellende, waarover in
vroegere strenge Winters werd geklahgd. Er waren mefceoben. die
bevroren ooren en vingers hadden, maar er zijn geen ernstige gevallen
- Vertel u nog eens meer van die merkwaardig-
hedeii
Pe sneeuwval was zdo hevig 'geweest en de
jrneenjta bleef ztm fang Hggpn, dat er in Neder
land s ki-wed&trde n werden gehouden op
l". Zoo was deze barre winter verdragen nadat men tien
Het was een zonderlinge, winter,, want het vroor vua ongekende- economische crisis achter den rug had met.
voortdurend meer dan .300.000 werkloozen, wier gezinnen door cie
overheid werden gesteund, Bovendien waivn leger en vloot ge
mobiliseerd, hetgeen alleen al evenveel kootte .als de ontvangsten
van Het Jtijk in een jaar.
zelfs als het flink regende. Zoo op 1 Februari toen
de regen direct ijzel werd en men auto's zag
Yijden met kaarsjes achter de voorruit pm het ijs-
laagje» op de ruit voortdurend te ontdooien. Op de
drukke-verkeerspunten in de steden wierpen politie-
Btreerd van 51- graden Celsius onder nul. In Hongarije kwamen dien
dag negen mensehen om het leven van de koude.
Heeft het in het noorden van ons land strenger gevroren
«fcui in het zuiden?
'j Inderdaad is de vorst in het noorden en oosten van Nederland
strenger geweest dan in andere deelen van het land, maar ook
Voor Den Helder, VÜssingen en Maastricht was de w inter van 1940
de strengste, die in meer dan 100 jaar was voorgekomen. Alleen
de-wlnter van 18291830 was van langer duur geweest, omdjjt de
vorst toen al in November was begonnen. De winter had overigens
elk record overtroffen. En toon begon op 20 en 21 Februari de
dooi obk'langzaam door te zetten. Men snakte naar de lente, want
de aanhoudende vórst was'zoo gruwelijk vervelend geworden.
De winter duurde zoo vervelend lang. De zigeunerbruiloft op
het ij**op 21 Februari te Edam was al geen attractie rn^-r.
In dien winter is de elfstedentocht natuurlijk doorgegaan.
Ja, maar eerst is op 15 Januari de reeds vastgestelde tocht
to6h uitgesteld wegens dooi en op 30 Januari hebben van de on
geveer 3000 deelnemers er maar 90 Leeuwarden bereikt, omdat in.
den loop van den dag het ijs dik onder de sneeuwverstuivingen
kwam te liggen en het daardoor onmogelijk werd schaatsende de
finish te bereiken.
En wanneer was de vorstperiode nu eigenlijk afgeloopen?
Op 22 Februari tras er óveral in het land dooi. De lengte van
de vorstperiode is völgcns De Bilt 68 dagen geweest, w.aarvan 43
ijsdagen (waarop de temperatuur ook overdag niet'boven het vries
punt kwam) en er zijn 26 dagen geweest, waarop het meer
dan 10 graden Celsius heeft Igevrorep. De winter van 1890 had
maar 14 van zulke dagen.
Tenslotte nog het lijstje van de laagste temperaturen, welke
gedurende de \«rst|>ejiode het Rotterdamsche filiaal van het
Meteorologisch instituut in I)ó Bik heeft opgctoekcmJ.
wr vrachtboot Nijverheid IV werd voor Nijm^pn- dbor -httf kruuoid gekraakt en 'zonk.
Maar u hebt nogal eens verteld, *dat het telkens w eer'even
dooide?
Ja. maar het was toch niet" van' veel beteekenis. En dool
beteekendc? meestal' een" andere vorm tan wintemarigheid door
bet smelten* van de sneeuw, ijzel, nüst of itks anders. En toen de
Vorstperiode twee maanden bad geduurd, had de Bilt toch slechts
6 etmalen genotoerd, waurop het den gcheelen dag dooide. Kr w aren
Joen dus yl 55 vorstelagen geweest, waarvan 4b ijsdagen, d w z. dat
op die üagun het k\ti£-in den thermdlwter i'Ipg en. nac ht niet btivitfi
nul kwam. *J)e ergste cjooi was maar 5 graden en gemiddeld was
Wie temperatuur ik die twee maanden 4. gratie m «wider nul. Zpö
w»ib er-op 16 •Februari weer ge:
ringe dooi overdag. maar diere f
.«elfden dag maakten-J1 persoucyi
een fiejj^ocht dwars over het' -
IJsfftu^or van -Ati«(j tk "anti de f
kust van Noord-Holland 'jiaar
Stavoren hvcu en terug. Q"l> een.
auto met vier pers^rreft 1 \an yert -
heer "Ik Blilt&rha -v«?lbfyobt ch z«*n
tocht <jen volgepden dag-
hut alweter .flink vroor, in *den
naehL;van*18 op Pf Februari,
vulgd* do#r nTótidep, »w are.n
sneeuwval. Opiwruw^,wjjs .M-der-
lajTd met e#n v\!t We'cjd'bedekt én
oyersc,höenf-h waren allang niet-,
nieer /on-ilc;'winkels Je verkrijgen.
V
Ov\'iaB uhverkocjk..*Het wfts dé
achtstt» sneeuwbal in dezen* udn-
Te Amsterdam \v*as daarmee
in. 1c>pial 44 centimeter sneeuw,
dus bijna cejv hallen meter, gevhl-
lep. Dj? sneeuw braciit itï* 't noor-
•<ien. van het larfil nieuwe koude.*
*In Grónlogen vroor het 's nachts
Weer elf graden. Kut'ófïa leed ver
schrik kcd ijk- Op 19 Februari w erd
bi Zweden record koude geregi-
ie
Dec.
-■4.4,
22
Dcc.
6.0
27
Dec.
0.4
XI
,0.6
23
5.8
28
3.4
ts
0.3 1
24
v„
2.0
1 29
3.0
19
0.0 I
it
14
I 31
1.8
20
0.4
26
tt
30
2.4
21
m
—.3.6
1
Jan.
1.6 t
12
Jan.
—10.2
*23
Jan.
-15.-
2
M
8.6
13
v 9.4
24
6.8
3
M
9.6 j
14
9.2
25
x. 7.2
4
15
1.4
26
70
5
II
9 4
16
1.0
27.
3.0
6
9.4
17
—11.2
28
5.8
T
- 4.2
18
—11.4
29
t, 7.2
8
0.0 i
19
11.0
29
7-2
9
It
5.-
20
—16.4
30
8.4
10
M
—10.-
21
-13.-
31
7.-
M
9.8
I.
—102
Febr.
6.2
V»
Febr.
2.4
16
Febr.
4.-
2
8 4 j
10
9.4
17
n
5.4
- 8.6
1.1
9.2
18
5.2
4
II
7.2
12
•t
10.-
19
2,6 -
5
3.0
.13
M
-13.-
20
ii
4.-
41
23
14
It
—14 6'
21
3.-
7
1.8*
15
It
22
it
Dooi
8
It
2.8
12.2'
t
_1
L
Arreslcden werden i» den sneeuw-winter 1940 weer een populair vervoermiddel. Er werden ook
strijden mee gehouden.
De ijshut, die wrl^enlang -o.p het Schevctiingsche strand stond.
4.
Tal van
- r
'■J
i
aj
- A
Je r#
De ingesneeuwde irtan luschen Hoorn tnA Pur merend nadat met de vtUytacmg a$us begonnen.
auto's struHddri) op dén weg als gevolg voh -de suftuwverstuivingen. Tot de vaste uitrusting
pan een chauffeur behoorde in die dagen een spade om den weg vrij te maken.
