De zingende oorlog
Het Kopje Thee
De zingende oorlog
E"
De Militaire Luchtfotograaf
Cholera-epidemie in Britsch-Indfë
W'ie vraagt wat Mars zingt. moet
er maar bij gaan zitten om
bet antwoord aan te hoort-n.
Mars zingt misschien meer dan hij
Vectot, in ieder geval laat bij meestal
neer sporen achter in bet lied der men.
achen dan in hun historie, et, om het
voorzichtiger te aeggen: het lied van
toeeigen hu* vergeten en, ook in zijn
gevolgen, _geüquVdeerden" oorlog leeft
■ng in bet voüt. dat er eens onder ge
leden heeft. In bun kladden hebben de
Traruichen er, om een recent voorbeeld
«e kiezen, eon nationale hymne bljgeki-e-
■en; Madeion al «tetlig nog leven als
de wereldoorlog en deze oorlog lang
■Vergeten zijn 1
Weer klinkt Mars' lied over Europa,
■Weer zingt Mars. voorloopig althans,
meer dan bij vecht. De Britten laten
kan schampere liederen over de „Sieg-
briclle d'Ext rif. c**or wie Hendrik
ijn liefdes- en o**l0gslic(} dichtte.
"das Lit ben. das ist aus,
dit Rosse smtl peurtttelt. sum
t Tore gchts htnaux!
(Kling, kfang- und GTorU
t>uf de liefde is het uit
de paarden zijn gezadeldhet
gaat de stadspoort uit!)
Zoo teven nog talrijke soldatenliedjes
in bet lied van bet Duitscbe volk,
krijgshaftige, maar vooral weemoedige,
liedjes van bekten moed en liedjes van
heimwee. In Frankrijk zal men ze
misschien iets moeilijker vinden, maar
te zijn er en ze geven de liefde ook een
rucroe plaats. F rank rijks eerste Bour
bons: fre koning. Hendrik de Vierde,
die verschrikkelijk veel gevochten,
maar nog meer bemind beeft, behoort
aelfs tot de auteurs van Fransehe oor
logsliedjes sinds hij zijn afscheidslied
schreef aan. Gahrielle d' E-strées. toen
bij in 1596 weer eens tegen Spanje ten
Strijde trok
Charmante Gabrielle
Percé tie mille darde,
quand la glorre m'appelle
d la suite da Merti
crue lie depart ie!
Malheureux jour!
Que ne suis-je sans vie
ou sans amour
Je n'ai pu dans te guerre
gu'un royaumt arupter;
mais sur foute lu terra
ros jeux ritm e at rigner.
Cruelle dipurtu! enz.
Wij twfcfcen oorlog gevoerd en er bij
gezongen. Maar wat er is overgebleven
van het lied, dat dat wapengekletter be-
getekkte. moest in geleeixte boeken van
den ondergang worden gered en klinkt
maar heel zefetert spontaan en onge-
dwangen op;. een kunstmatig reveil
kon zelfs niet tot wedergeboorte lekten!
Sïn toch was er zooveel moois en warms
bi die strijdliederen, die- kinderen wa
ren ,uit hetzelfde huis als ons volks»
(Lier** r,*hrt*n*f
Doorboord éoor duizend pijlen
de koning overdreef blljkltaar wel
«en. beetje
(ben ik toch) mis de roem tr -j
roe fit
m het gevolg vem JU ars:
wreed af schend!
Ongelukkige émg!
Wol ben ik zonder leven
of zonder lief del
Ik heb in den oor lag slechts
een koninkrijk kunnen u in
nen;
maar over tie keelt aarde
moeten jouw o+gt n regeertn.
wreed afscheid! enz,
(Vervolg op pagina LI)
Het Is er vreemd mee gesteld met die
liederen van Mars. Daar zijn de Duit-
achers, die menig soldatenlied, dat bij
onze geuzenliederen niet in 4e schaduw
kan staan, door lange, lange je ren heen
als levend volksbezit bewaard hebben,
vurige paradepaarden, die ook den ca
dans van dezen oorlog al weer tn hun
beenen hebben. Weer is de pittige deun
tot volle fleur gekomen, die al menigen
oorlog en ge wapenden vrede heeft
doorstaan en die zoo overbekend is. dat
een vertaling zelfs voor hen. die geen
Duitsch kennen, overbodig is;
De eerste uitgave *>mn Madeionhet lied,
dat Frankrijk in éen wereldoorlog iver
overde en het m de ruim twintig jaar
vrede bezet hield.
ArfeitHne" boo ren ate de Tipperarv uit-
ge-Tipperary d u», de Franschen hebben
tem Ykrtotre, fiite de Madeten, die ze
wonderlijke situatie? achterstel
len bij haar vijfentwintig jaar oudere
mam an, de Duitsehers zijn trouw ge-
teteven aan hun „kleines Erika", dat
Wêo% altijd „auf der Heide blüht" en dat
Bij ons grmetamorphoseerd is tot bet
prikkeldraad om blomie- Miert jes hart.
Soldaten zangen, volken in oorlog zin-
pen. menacben in oorlogstijd zingen.
"Wat hebben wij an ons gezegende Ivrvd-
9e. dot de oorlog slechts in zijn winkel
tn nauwelijks in'zijn huiskamer merkt,
al geen liederen gemankt en gezongen
ia dezen korten mobilisatietijd! Wie
«■Meteen zee en grens weet niet van de
»m*, kuch «1 boonen" en den „li-Ia-Uii-
Wenns die Soldaten (lurch die
Stafit mar sc hier en,
off neus dieMade hen Fenster
und die Tiiren
ei warum, ei darumei warum,
ei darum!
Bi blosz tregn dem Tschingde-
rassa, Bunulerassa, Tschmg-
4arnt
Bi blosz wegn dem Taehingde-
rassa, BumderassasH.!
I'ami MORAiZC
B.t«t tbs Telde bilt zen. Bum-.
ben und Granaten,
tremens die MadcherC uin^dSm
Soldaten,
ei warumenz.
En het heldhaftige artiHéristenlied:
Waklmf ihr Broder van der
Artillerie.
ee gilt fiir unser Leben. es gilt
fur unser Vateriamt,
fsmz muiig neb-men k* die
Waffen, kt die Bond.'
(Kom op, broeders van de ar-
CiUerie.
het f4Mf om ons lenen, bat goat
om ons vaderland,
beet moedig nemén we' de wa
penen ter band
Kt kt eens Bed toot éen waren vecht
jas, maar meestal zingt de DuMsciie
•okiaat, a»aU in het eerst gscUcenle
wis, van wat h(j achter Bet in zijt»
(Kling, klong en Gloria,
Zaterdag 13 April 1940^
Vervolg Van peg. 19
Hij zwever eV«»n en ging toen voort:
U vraag mij af of Andham gis
teravond iiM't /.ijn woorden bedoelde
mij te waarschuwen.
Nauwelijks had Keith dit gezegd of
>»'j had er spijt van.
Lieve hemel, wat een fantastisch
Wee. Wij worden^ heuach kindseh,
I«es!ie. Wij moesten ons j^>or «ns'/.cif
schamen Leslie Wat Bertram ook van
mij denkt, het doet er niets toe. Hij zal
jou geen leed doen
Maar liij doet het wel. zei Tzeslle.
Zie je niet dat hij mij op het oogen-
blik evenzeer haat als jou. Keith. Als
bij toeslaat, slaat hij ons beiden.
Luister Leslie. Zoo je hiervoor in
derdaad bang bent. kun je onmogelijk
met hem hier blijven. Je moet onmid
dellijk naar Andham gaan. En ik zal
Andham de zaak wel uitleggen.
Je kunt dflrt nooit doen. mijn
waarde; dit zijn allemaal slechts ver
onderstellingen; wij kunnen toch geen
nehandaal ontketenen louter en alleen
op grond van vermoedens? En het is,
mooals jij hebt gezegd, alles het ge
volg van geestelijke en lichamelijke
•ververmoeidheid, dat ons doet dat?
wU zoo iets absurds in den get-M
gegeven. Wanneer de hulpexpedities
«r zyn en wij wat rust hebben kunnen
nemen, zullen wij als wij alles nog
eens kalm overdenken lachen om ori
sten angst van nu. Neen mijn waarde,
Meoeven -sj>eelden mijn zenuwen my
portep. maar nu ben ik weer de oude...
Heeft Bertram nooit gepoogd het
•en of ander tegen jou te doen. Leslie?
vroeg Keith ernstig. Niets concreets?
Heeft hij nooit met het eten geknoeid?
Natuurlijk niet. Keith.
Leslie stelde alles in het werk om
baar zelfbeheersching terug te krij
gen. Zoo Bertram ooit er toe mocht
komen een moord te plegen, kun je er
zeker van zijn. dat hij het alleen zou
«loen als hij volkomen was verzekerd
van zijn succes. Je weet dat hy wat hij
begint steeds volbrengt en dat hij
nooit voor tegei\slag uit den weg zou
gaan. Hij zou dat trouwens nooit dul
den ook. l^aat dit je voldoende zijn
Keith en laten wy niet langer over
nachtmerries praten.
Hebben we nog even tijd voor
een kop thee. of moeten wij....
Het spijt mij. Kind, wij moeten
ons baasten.
Leslie haalde haar schouders op. Zij
nam haar zonnehelm en ging naar de
deur.
Wat een strenge meester ben Je,
Keith. Maar natuurlijk, ik begrijp je
volkomen. Bovendien, het was voor
mij toch al weer haast tijd er naar te
rug te gaan. Ja. ja. wij zullen na deze
herinneringen onzen plicht te doen mis
sen als de epidemie tot het verleden
zal" bchoonjn!
Keith volgde haar, maar op de veran
da hield hij stil:
ik heb mijn bandschoenen verge
ten. zei hij. Ga maar vast naar de auto,
wil ié? Ik ben zoo hij je!
Terug in «ie huiskamer, liep hij naar
den boek bij het schiijibureau. Zacht
jes draaide hij het kleine zwarte
lichaam van l'rilla, de kat. om. dat
naast het schoteltje melk op den grond
lag. Prilla was dood. Hij goot het
grootste doel van de melk terug in het
kannetje en deed slechts een kleine
hoeveelheid in een fleachje. dat hij uit
-zijn zak haalde. Terwijl hij dit deed,
mompelde hij oonige woorden, die J^es-
iie even tevoren had gesproken; „God
dank, katten kunnen geen cholera krij
gen".
Hij plaatste hot melkkannetje en een
glas op den hoek van bet bureau, draai
de de bureaulamp aan en plaatste deze
zoo. dat het licht op het kannetje, het
glas en de doode zw arte kat, die naast
het schoteltje op den vloer lag, vtel.
Nogmaals herhaalde hij woorden, die
Leslie had gesproken-" Wat Bertram be
gint, volbrengt bij Steeds, voor tegen
slag izou hij nooit uit den weg gaan.
Toen ging bij naar bulten en slapte
Vlug naar Lejslie, naar 'de auto.
Uit de Daily Tribune of
India, 15 Sep*ember...
De laatste berichten uit Derasserrai
wijzen erop dat de cholera-epidemic
die onlangs het district heeft geteis*
terd, practiseh tot het verleden behoort,
In het eind van de vorige treek zijn
de hulpexpedities er aangekomen, maar
het oautoi sterfgevallen was toen reeds
beduidend verminderd en de laatste
4S uur zijn er geen nieuwe slacht*
offers te betreuren geweestVrijwel
de laatstedie aan de cholera is ge*
8torven, was mr. Bertram Waynede
districtcommissaris. Hij werd Woens*
dagavond ziek en stierf reeds in den
vacht van Woensdag op Donderdag
Een biografie van den overledene
vindt men op pag. 8. Mevrouw Wayne
heeft Vrijdag Deresserrai verlaten en
is hedenmorgen aan boord van de
Kaiser-i-Hind van Bombay vertrokken
Elders In hetzelfde blad:
MET VERLOF.
Doctor Keith Mor ley, geneesheer bij
het binnenlandsch bestuur te Deresser*
raiis voor dringende particuliere
zaken met een verlof van 8 maanden
uit hidië vertrokken.
Vervolg van pag. 2
Drie en een halve eeuw lang ls djt
bedje bewaard gebleven en ai wordt
h«< dan waarschijnlijk wel nüpt ï-n de
Maginot linie gezongen, de Fransche
buis vrouw zingt het nog wel eens. ter-
wijl zij aan het stofzuigen is; en zij
Zij dwong «oh to» een KHmIaoh.^m «nw van die «uwen-oude oor-
maar Keith bleef haar strak aankijken iogstaedjes, waarin zelfs de Hollanders
en de uitdrukking van zijn oogen
urerd steeds minder die van den be
roepsman, den medicus. Plotseling liet
hij zijn handen van Leslie's schouders
glijden en keerde zich om.
Dus gaan wij maar op de oude
•wijze voort, zei hij rustig. Ga voort
«pen "kaart te spelen, Bertram ten
«pijt. Het leven is een hel voor jöu,
wiet?
Hij begon doelloos in de kamer heen
«n weer te loopen.
Zoolang de cholera voortwoedt,
atei I.eslio vriendelijk, kunnen wij geen
van allen zeker zJJn van ons leven,
zelfs niet als het een hel is. Maar een
ding is er. dat ik moest zeggen voor
dat wij onze goede voornemens her
nieuwen. Als er..,, als er iets waars
was in onze verdenking aangaande
Bertram. Ik zou gelukkig zijn geweest
soo lang zijn achterdocht op ons bei
den was gericht. Ik zou gelukkig zijn
geweest 7.00 lang wij ej- samen het
•lachtoffer van waren geweest,
En nu. ging zij voort, haastig
»aar den ketel teruggaand*, laten wij
dat alleR vergeten. lie thee is eindelijk
blaar. Keith.
Morley hield op zenuwachtig heen
«n \veer te «loopen. Een «ogenblik
stond hij zwijgend bij het bureau in
den hoek. Leslie keek naar zijn gebo
gen schouders met een blik vol teeder-
heid. dien zij hem nooit had toegestaan
te zien. Toer. keek hij haar «psiens^/
aan.
Lieve hemel!, zei hij, wat ben ik
Vergeetachtig. Üc vermoeienis moet
mijn geheugen nog meer hebben ge
schaad clan onze zenuwen. Ik heb een
firingend geval in de barak. Ik zou van
het ziekenhuis komende, er recht-
Btreehs i\jh heengegaan, maar ik ge-
dat ik uit gewoonte hier h«?b ge-
Stopt. !k heb $r het land akn het aan
jte te moeten Vragen. Le&lie, nvaar kun
jb even" meegaan en mij eèn handje
feelpenZ Hek is inderdaad dringend;
w Natuurlijk lyejtb, ik. kom dude-
Jgk.
in stilt* was zij blij om «Wenpl
Aelingcn oproep haar plicht te^Jperffnu
-was de iptfrtrtitig tóöei^n ineens
gebroken
•ls gevaarlijke en eeuwige vijandeu be
zongen worden, zooals in dat van „Mal-
bttmek s en va-t-en guerre" op den her
tog van Marlborough.
n wat zingt de Nederlandsche huls-
vrouw voor oorlogsliedjes als zij
aan het stofzuigen is? Kent zij het
lied nog, dat Hoilandsohe stlijders
eeuwen geleden zongen? Het is merk-
wamxlig. dat zi j zich bepei*kt tot de mo-
büteatieveracn van '14-—"IS en van nu,
verzen, <Mc meestal niet "de hoogste li
teraire waarde hebben en ook lang niet
altijd öorsprcmkolijk zijn!
Ja, misschien kennen de ouderen nog
het iixMiiscerende lied:
Wat zullen onze pat riot jet eten
als zij in leger zijnt
Een kieksken aan 't sjiit geste-
ken, -
dat zullen onze patriotjes eten!
Maai* dat te een lied om eigenlijk
maar zoo gauw mogelijk te vergeten,
want het is een lied u-it^onzen eenigèn
burgeroorlog, die overigens van schrik
en ang»t werd gestaakt, toen er een
doode viel...
En dan hoort men misschien nog wel
eons het martiale:
Schutters! beschermt de stad,
stelt daarin uwe eer
dit moet de burger doen, ja
zelfs de grootste heer!
Staat Kederlanders pal, met
moed voor 'f vaderland
wanneer, door 's vijands
zwaard, de staat wordt aange
rand.
Wat w as de weerklank van den we
reldoorlog in het lied, dat de „man in
tilte street" m de Jaren van de
mobilisatie zong? Er is een «tn
deren oatsttan,' waarvan erv**?f popu
lair werden en enkele mw-rtog wel eens
worded gezongen bij* de herinnering;
aan dien tijd.Ü&dfnerJ*mert zich niet;
Alsder^rouwen rnobüiseeren
Stdudun wordt het een leuke
boel.
sik zal merken, hg e het eed
werken
op het vaderlandseh gevoel!
Uatéwtir tn ««Mootje*
zingen dem vol gloed;
it's a long, long way to Tippe*
roc
maar wij zingen ons WU-n
Keerlands bloed l
Het was populair, maar niet erg oor-
srjMxm keiyk en zoo is het met <Je mees
te verzen uit dien tyd. Wij zongen oor
logsliederen, die wij hadden gekregen
van den UngelCadgélzanger en al kwam.
Speenhof f wel eens met iets beters
voor den dag, toch werden de straat
deunen zooals altijd liet" eer*t populair.
En wat bezongen die deunen? Gebeur
tenissen van den dag. het leed, dat aan
de fmnted weid getedec^de rampspoed
der Belgen, b.v.:
Een bulletin
bracht de tijding in
van het ongeluk zoo droevig:
alweer een schip vergaan
ol op die oceaan,
is het niet vreeselijk droevig!
Door een torpedo,
afschuwelijk voor al wie het
hoort,
werd de Lus it an ia
in de grond geboord.
V, Lwitania, schoon van naam,
enz.
Maar de meeste van onze mobilUatie-
1 lederen waren wat materialistische^
van inslag. De distributie,de schaanscli»
te aan levensmiddelen en andere nood»
zakelijke «fingen haddffi bet jredaan.
Heeft heel Nedcihmd nfcet gcabngent
Juf pas op je pitje,
want in Holland zit je
met een kaars of olielamp
jongens wat een ramp
door dat vroege sluiten
sta je om twaalf uur buiten!
Iedereen die huilt zich dood
om de kolen nood.
Klonk het niet dagelijks vol zelfbon
klag:
Alle dagen staan we in de rij
voor een appel V« een et
en je wacht geduldig zij aan zij
't is allemaal voor de bikkerijf
En in de tijd van overvloed
at je voor een paar pop
wel op z'n minst een drieInrart
koe
cn een hallef varken op.... enz.
Het te de ..bikkesement", die ln h«9
populaire lied van alledag den boven»
toon voerde in de <>*ea van den vort.
gen oorlog en. zou dit de zuivere maau
etaf zijn voor wat er ln het voüt leefd^,
dan aou men mogen «eg'gen, dat de Ne.
derïffnders door den Oorlog niét verde*
weiden beroerd dan voor eoover het
hun ma* aanging. Gelukkig gaat dal
niet op. De dichters van dit genre lie.
deren wagen zkfi ze kien aan dot wol
hen het diepete treft, met hun innóf
toe gevdelens weten zij meestal gmt
raad. In onze Utetotuur heeft de groot,
oorlog gelukkig ook een weerkiang
ran grooier allure gevonden!
En jooo is het met alle oorlogaUed»
ren gesteld; als z|J luchthartig en hoog.
«ens wot vaag-wieemoedig longs da
huilenkanten van de oorlogsuogedto
blijven, mag men daaruit niet bestui
ten, dat de soldaat en de burger nteg
verder doordrongen dan tot dien bul-
^tenkant. Het tegendeel bewees de Frsrw
tofhe soldaat, die wtetllg óók van Mode.
Ion en mèt zijn Engelsche kamerodet,
van Tipperarv zong, maar die in l*lg
t* velde dichtte:
O. dour* Pma, tWrc rt M"'«,
lu «ais Men uere quelle arden-
Ie bonne fni
nout ocona milile, i'dme pfeine
de tot,
pour la cause detespéréé.
Om te besluiten:
Pair It/nle, en frémUsant
crux qui vont «e ruer tur V em
pire de proie.-
c'est la saiiUe moi»son de lu-
mière et de Jote
qui germe tlatis leur noble
sang!
(O zachte vrede, dierbaar en gehet,
ligd, jij weet u el met u elk een ruripd
goede trouw wij bobben gepleit, dt
2iel vol va* jou. voor je wanhopig»
zaak. 0 gezegende vrede, die hen dóet
trillen, ttie elkaar te lijf gaan op het
veld der roof: het is jouw heilige oogst
nan licht e* vreugde, die in hun ede,
bloed kievit!)
Helaas is de oogst, waarop dene ifrt.
gende soldaat hoopte, nog niet hinoeiw
gehaakt en zingen w eer de soldaten ofl
Mars' lugubere muziek.
Vervolg van pag. 6
A's het werk ls volbracht, liehóeven
gevlogen, vervaardigd. In korten tijd
z(]n de foto's veranderd ln een zeee
nauwkeurig beeld van het gefotogra.
zij niet meer hun vaste» koero te hou- feertle^laniL Dit werk wordt vergemaic-
den'. Op tie thuisvaart stijgen zij zeeif kclyKt"
hoog teneinde het afweergestjudTen
de vijandelijke jachtvliegtuigen te ont-
wtjl.eru urden zij ^oor'vijandelijke
toestellen totiterhaaW. dan hetjeu
natuurlijk slag; re leveren, doch volgens
de gegeven bevelen behoeven zij geen
gev^hffe zoel.m. Alleen de foto's zijn
toffbelang.
Bij aankomst geeft de waarnemer
aan de fougfraflsche afdeeling van het
vliegterrein de bijzonderheden op inza-
ke de gefotografeerde objecten, vah
bet licht en Van de hoogte waarop
werd gevlogen. Details, w aarmede re
kening moet worden gehouden bij de
ontwikkiéfng. Ongeveer twintig meter
film wordt tegelijkertijd ontwikkeld,
zooals ae uit de camera korot
Inmiddels wórdt. Ook de landkaart
door aanteekeningen van det»
vlieger betreffende allerlei bijzonders
heden over de opgenomen landstrook.
Bij helder weer w ordt w eleetu. het
Infra-roode procédé gebruikt om .dood
camouflage heen t* «dringen, die bet ges
wone fotogrwfeeren onmogelijk maakt.
Doch gemakkelijk ls dit niet, daar do
«helheid en de beweeglijkheid van het
vliegtuig de lange belichting van dg
•infra-roode film beïnvloeden.
Ah dfc 'Jenzrti zijn van filters voois
zien feueintlo gedurende de raids de at»
masfeor heldeisler te maken, 's Nachts
kan m»n'pok den grond verlichten orrf
daarna t!e fotografeeren, waarbij eet»
vernuftige methode wordt toegepast,
Dé camera*Kp staat op „open" en too.
dejjpood M .verlicht, komt een foto.
cel ln werking, die dc caiu»
