Bij de
HONDERD JAAR GELEDEN
werd met de drooglegging begonnen
Landbouw en veeteelt
De Haarlemmermeer Kxprèss
Cruquius-museum
(Vervolg van pa^na 1)
^ntniiiimiuHwiiiiiifijteninttnmniimHimiiiimiiiiuniiiiuiniuniiiiHiiiiiiiiiiniiiiiHiiiitiiiniiiHiiimiiimniuinniimiiiHiitminimiiiniiiiiiniiitiiiiniininiiHiminiii^
De kosten van de drooglegging bedroegen per ha.
slechts één zevende van die per ha. van de
Zuiderzeewerken
oor loozing In het IJ werd bij de sluizen
Van Halfweg1 eveneens een stoomgemaal
gebouwd, terwijl tenslotte ook te Gouda
een stoomgemaal werd voltooid, dat hoofd
zakelijk ten «loei had, zoet water in Rijn
lands boezem te brengen, in tijden van
droogte.
Toen werd een aanvang gemaakt met de
insta hing van het Meer en hei graven van
ik' Ringvaart, wélk welk werd ingeleid
met het steken van de eerste spade in den
grond by Hiliegoni, waarvan reeds gewag
weid gemaakt. 1>at was dus in 1840. In 1848
werd de insluiting voltooid door ook «le
openingen te
«lempen. die
ten behoeve
a van de
scheepvaart nog in den dijk w aven gelaten.
Inmiddels was men rtxsis in 184.1 met
den bouw vunj^et eerste stoomgemaal, de
Keeghvvatér. aangevangen. In 1.348 begon
dit gemaal te pompen en het volgende jaar
konden «Ie Cruquius en de Lymien een
ham!je helpen. Gedurende .'til maanden
hehhon «leze «Irie gemalen «lag en naeht
gewerkt, om «1«« milhoenen kubieke meters
water weg te zuigen; ih 1832 was het Meer
droog en een |M>lder geworden en »n 1833
begon men reeds met de verkaveling.
Dpt viel mee
Er was z«*er vwl animo voor vestiging
in den nieuwen volder. Uit alle Klieken
dong men naar «Ie landerijen, waarvan
men flinke verw ach fingen koesterde. De
gemaakte verkoopprijzen «vielen «laardoar
bijzonder mee. In totaal brac fit en de per-
ceelen 8 0HMKJI op, terwijl de tonale
staat 'Van uitgaven 13.7JWj.177 aanwees,
zoódat rk» droogmaking o«»k arn^r*' baten
in rekening brerifteml, slechts een uitgave
Links w-litcn-rn vol,gt-ns:
liet stooiniri-uianl t'ru-
quilis, dut tliatos als mu
seum wordt iiigerielit; do
-]1111ivan de ('rui|uius;
ili* ïnneliineknmeV \^m do
(ViHjuiikJ, welke gein-el Lii-
,lart is Rolalon.
Kerk I s boven': Moe do
nij-uw a verkeersweg Don
Haas Amsterdam* don
pilder doorsnijdt. l)o ove
rige foto's tooiion moik-
M;janli,i*o oudo én niouwe
boerderijen in don Haar-
k'uaaeriiiooiXJoldur.
van ƒ4.412.113 van het Rijk vorderde,
een bedrag waarvan het ruimschoots ren
te zou trekken door de belastingen welke
de inwoners ha«l«len op te brengen.
In 1835,-Joen pohier gehe«*l was ge-
reetlgekomen. word bij «Ie wet bepaald,
«lat de Haarh mmei m<*«»rpoMer zou he-
hooren tot «ie provincie Noord-ll«>Uand en
één afzom1«Mlijke geme«»nte z«>u vormeg,
Spofrlig telde <1«' geme«»i>le 7000 zielen,
w«-.a aantal zich geleidelijk uitbreidde.
Op 1 Januari 1890 bedroeg het aantal jn-
woners 13.301 en op I Januari Ji)40 ruim
het «hihbele n.1. 33.108.
De hoeren, «lie in «km droogg«*legdén
grond vei*t»oi«wen ba* kien gcstekl. kwamen
niet lxdrnge'n uit. Retsls spoe«lig werd er
graan g«x*»gst en de opbrengst was alles
zins lM*vr«»dig«'iwl.
f
Van «le 18300 ha. werd aanvankelijk
11000 ha. voor houw la ml bctttcmd en
3800 als grddaml. In «leze verhouding is
ir «len loof» der jaren veel veranderd,
v«M>ral fijdpn* «ie oor]<>gsjar«j0 '14'IS,
toen het bouwland opliep tot 13 177 h a. en
h*t grasland terug liep tot 1012 ha in-
middéis he«*ff ook d«* luihlxHtw zich uitge
breid, zoodat in 1030 de verhouding was 14.029 ha.
of 73% bouw la ml. 1373 ha. «>f 7% grasland en
1002 h a. of 5 tuingrond.
I)e granen ha«i«len aanvankelijk met 20 van
de totale oppervlakte in 1003 en 37 in- 1018 «Ie
overhand. Thans zijn de granen l«-ts terttglfeloopen
do«)r de aardappelen, «lie op 32% vai* de totaal
oppervlakte wonlén verbouwd, terwijl de granen
nog maar 20 beslaan. Op <k? veiling van Hoofd
dorp werden het vorige jaar niet mimler «lan
043.000 ha. aardappelen verhandehl. De peulvruchten
zUn thans op 10% g«-komen. «ie. hamielsgewassen
op 8%, tie la rxlhou wouden op 7% en «Ie gitx«n-
votMlt rge^pswn op 8
De veestapel is vroeger belangrijker geweest «lan
thans en dat komt, omdat «ie jKwhters
contractu «lel yepplu-ht waren e«*n zeker aantal
rund» ren voor de beqivpling te h«#Men. Het gebruik
van «Jen kunst m«»st heeft hierin' c« htyr veran«ler»ng
g»'b«a«-ht en zoo .is «le run«iv«'esta|s i van 0730 in
490.3 t«v uggel«M»p« n 1«»t 3312. Il«'t aantal paarden
h«*eft such «l«*or «le mot«M*lracf ie niet )aU*n ver-
«fringen; er zijn nog ;i5tH puurden in den polder,
elfs n«»g iets meer- «lan In 1903. De varkensstapel
hi p '<*rug Jvan 3132 lot 4003. het aantal schapen
z»*lfs van 4300 tot 1492. Voorts wimten er' nog bijna
35.O0G kipjH-n gehouden. waarvan «1e ei«*rvn op eigen
veilingen worden aangtw«*id. In 19.39 werden op
«le v«'iling te Hoofddot p IV' eu-ren verba tule ld
err op die f«« Nieuw Vennep 33o ooo.
Vaivadfvpn-ketwl hamen lxx*r«lerijen in omvang
to«'. naarmate «1 welvaart toeiumr. Men inclt piu«h-
tige hofsitnUm in «len uitgcMtr«akten |x»l'd«*r. maar'van
eenheid in a relt it tuur. zooals ui andere stn'ken
van «ms land. Jb» g«*en sptaké Zonal* «le hierbij afge-
Iweldtt Ihmui».i ffei» a.'iitoonen is «*r een dflegaartje tc
vimlen, een gevolg v in vi-i-si li<-i<lenheid v.ut «le
oorspronkelijke bevolking, «lie clot yds uit alle wil Kl
in ili ll |w»l«ler neer-ttfek.
Ken gris»t prohl«*em is yfeods* gev\«H»st «le i bin
ding m«'t «le <»mg«-ving. Mi-er lag «i«"-hjds g«'lu'«'l
g«'ïsoU*ei(J en al w.i <!an zucht tot t*ci/&»n en tr«'k-
-k««n aanvankelijk niet grmd. men ln-gr« ep tovl*, dat
er (Hik )n dit <ip/.i«-ht iets mo'e-l Wonlen t«»t statKl'
g«'hra«-liD Reeds fn istil guig««n r stemmen Op
umr «len aanleg van «.n sp«K)r\\<*g; er k^'idftan vier
^ramplannen, doch g«'«'ii van <l«-z<^ pftTnnen kwam
tot uitvoering. In 190h eerst werd in de Twe«x«te
Kanier een wet aangenomen, waarin «le aanleg van
den HaarlemitM'rmeerspoorweg. werd gorslgi-keurd
en in 1012 eerst vvenl d«*za apoorweg geopen«l. Hij
la nimmer populair geworden. Smalend werd ge-
Kfwoken over «Ie Haarlemmermeer Express. En het
lijntje heeft tonnen g«-l«is gekost', ook aan" de ge-
m««ente en aan het pohlerhestuur. Mat jaarlijks niet
minder «lan 12.000 bijdroeg. Niemand was er rou
wig om toen op 31 Deceml»er 1033 het treintje voor
het laatst liep. Sin«ls«hen wordt de Haarlemmer-
meer «loorkruikt door aut«>l>usscn, «iie de bewonei*s
als h«*t ware van- huis halen en precies brengen
waar zij naar toe willen. De bus is er op slag {Hipu-
lair g«'W-«»rden. ie«l«'reeii is nu tcvre«len en «le berin-
nering aan «len sjsiorweg l««cft nog voort in «1e
verhalen van «Ie ouderen, die ntccr tij«I kwijt waren
aan het wandelen naar het station en het wachten,
«lan aan «le reis zelf, ook al ging deze nt>g zoo lang
zaam.
Nog een ai dere hcrinhcring l«»««ft hij «1e fmlder-
h«'w «mers «fbort. maar"«leze wordt in stand gehouden
door de t'ru«p»ius. het st«Mwng«0naal, dat desty«)s
mt-« werkto om h«-t Haarlemmermeer «Iroog te pom-
|KMi. simlsdicn huiten gebruik is gestehi en nu
wordt ingericht als nuis«>um. -Het oude stoomgemiial
is prc« a-s intact gehoialcn, zooals destijds weid
gelHHiwd, met a« ht groote fxmtpen, waarvan er g«^
i -g«-l«l 7 werkten en «Ji«* |x«r slag samen 49 kub. m.
water jmmpte^cn per. minuut 343 kul», rn. uit den
)>oi«ler w««gha;™cn. Dit gemaal, «lat 82 jaar onafge
broken dienst heeft gedaan is thans in handen van
C
een stH'hlrng, «lie is opgericht door h««t l^«»n. N«h1. In
stituut van lng«»nieursr t)«»k de zware sttxiininachine
ni«»t enoln»«« balansen wordt g««n«geld netjes ««)>-
gepo«-tst. maar de zes ketels zijn verdwenen. ll«*t
k« t«4huis wordt ingeriehl als het. eigenlijke 4m;seum,
waari-n meti binnenkort v«x*l zal kunnen IxnvoncJeren,
wat verhand houdt met «le g««y< hu demk van .den'
Haarb'min«'rmeerpul(ler.
De twee andere gemalen doen np het wrk alleen
af. jnaar zij hehhen cn»k een ifijttim.-! Uelijk g! <n>tere
capaeUeit g« kr^«g« n. l.eeghwater best-hikt thans
ov«t t w ee Di«ss«'l cent.rifuga.ilpomp«>n van >«H)
AV P.K »-lk «m de l .v.tulen ov ei f«n eleetii-eh g*1-
maal van, 8181 W.P.K. en een* stoomgemaal van
7tKt W.I'K.
(Irrrtil/; op pagina J.ï)
