a
NIEyWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Eerste inspectiereis
Kan Gibraltar
van Rijkscommissaris Seyss-Inquart
gehandhaafd worden?
Woensdag 12 Juni 1940
Een bezoek aan het zwaar
getroffen Middelburg
Het oude karakter der stad moet behouden blijven
Rede van den Rijkscommissaris
BUITENLAND
It&liaansch leger onder
Duitsch bevel.
Vlamingen in Frankrijk.
Amerikaansch materieel
voor Engeland en
Frankrijk.
Een der belangrijkste peilers van
bet Britsche Imperium
Verdediging tegen luchtaanvallen vormt
het kwetsbare punt
79e Jaargang, No. 20345
Directeur F. TIKTF.^
Bur. Markt 3,1. Tel. 2745
Postgiro 48400
Het A N P. meldt uit Middelburg:
Herstellen, weer opbouwen in on
derlinge samenwerking. Dat is het
parool van den Rijkscommissaris Rijks
minister Seyss Inquart. Dat is hef
parool, waarmee hij het hart van het
Nederlandsche volk getroffen heeft.
Men begrijpt elkaar, men slaat de
handen ineen. Er wordt gewerkt in
een prachtig tempo.
De Rijkscommissaris is gisteren zijn
eerste inspectie- en studiereis begon
nen met een bezoek aan een onzer
steden, die het zwaarst getroffen is,
Middelburg. Prachtige gebouwen zijn
daar getroffen door het oorlogsgeweld,
het stadhuis en de abdy zijn uitgebraftd,
gedeeltelijk verwoest, maar als ver
maning en aanmoediging tot weder
opbouw zijn ze niet onherstelbaar ver
nield. De gevels staan er nog, althans
de belangrijkste gedeelten, de struc
tuur is behouden, te midden van de
puinhoopen der winkelstraten rijzen
de geraamten omhoog met hun nog
steeds edele lijnen. De Middelburgers
hebberi gezegd: dat moet hersteld wor
den. De Rijkscommissaris had het
zelfde gezegd. Gisteren was er de be
zichtiging en de eerste conferentie,
waarin Middelburg zijn plannen ont
vouwde en de Duitsche burgerlijke
gezaghebber zijn raad en steun, zijn
medewerking en aanmoediging schonk.
Het herstelplan.
Het was een treffend oogenblik, toen
in het Middelburgsch museum, na een
inleiding van den rijksarchivaris, mr
A. Meerkamp van Embden en den
stadsbouwmeester, ir de Ranitz, de
Rijkscommissaris zich voor de groote
kaart opstelde, waarop de ramp stond
aangeteekend met de nieuWe plannen,
die reeds ontworpen waren. En daar
rees een der problemen, waarvoor een
stad als Middelburg komt te staan. De
binnenstad is t,n deele verwoest. Zal
men de puinhoopen opruimen en een
moderne stad bouwen aansluitend bij
het historische deel Neen, zegt de
bouwmeester De Ranitz, het oude
karakter der stad moet behouden blij
ven, de oude structuur, ontstaan door
de geleidelijke ringvormige uitbreiding
moet bewaard blijven. Zoo mogelijk
moet de schoonheid nog verhoogd wor
den door enkele wijzigingen in den
stratenloop, zoodat het perspectief ver
beterd wordt.
De Rijkscommissaris toonde volle
begrip voor dit- plan, maar hij infor
meerde met groote belangstelling, of
voldoende rekening zou worden gehou
den met de eischen van het moderne
verkeer. Waarop de bouwmeester
wees op datdeel van zijn plannen,
dat op modern snelverkeer berekend
was.
Herstel van het oude, erkenning van
de eischen van den nieuwen tijd, dat
is het probleem van den wederopbouw,
niet alleen van de stad Middelburg,
met alleen in Middelburg, doch in ge
heel het land. Voor de schetskaart in
het museum in Zeeland werd het even
aangeroerd.
Samenwerking.
In de Z3al waren tal van autoriteiten
aanwezig. Met den Rijkscommissaris
waren meegekomen de commissaris-
generaal voor bijzondere, gevallen dr
Schmidt, de gezant Bene, de persrefe-
ront van den Rijkscommissaris, de heer
Hushahn, dr Kalf, voorzitter van de
Rijkscommissie voor monumentenzorg,
mr dr Frederiks, waarnemend hoofd
van het departement .Van Bir.nenlanst-
sehe Zaken. Aan de grens der provin
cie Zeeland had de commissaris der
Koningin jhr mr J, W, Quarles van
t t>1J het gezelschap gevoegd!
In Middelburg was de burgemeester,
mrtl, J-,y,an Walre de Bordes, de
gastheer. Alle deskundigen waren bij
een om een vruchtbare discussie mo
gelijk te fnaken. die in intiemen kring
werd voortgezet.
De burgemeester sprak een wel
komstwoord. Hg zeide de loyale mede
werking toe van de Middelburgsche
bevolking en sprak de hoop uit, dat
Middelburg weer spoedig de stad
mocht worden, die uitblonk door haar
„Wanneer U uit onze houding
wilt opmaken, dat wij u een ge
noegen willen doen, dan 'is dit in
zooverre juist, dat roij u wel
willendheid willen toonen, niet
in den zin van een bescherm
heerschap, doch in den zin van
een bereid staan tot samenwer
king, De voornaamste reden is
evenwel de eerbied, welke wij
hebben voor wat in het volk
leeft en de achting, welke wij
koesteren voor de werkelijke
uitdrukking van zijn innerlijke
kracht. Door dezen geest bezield,
staan wij tegenover het Neder
landsche volk,"
schoone gebouwen en dat Zeeland
spoedig geheel hersteld, moge zijn.
Daarna gaf de rijksarchivaris een
historische inleiding over het ontstaan
van de monumentale gebouwen in de
stad. De vele jaartallen bewezen hoe
oud de geschiedenis dezer schoone
stad is.
Rede dr Seyss-Inquart.
De Rijkscommissaris nam daarna het
woord.
Hij begon zijn rede met te danken
voor de vriendelijke woorden van wel
kom en voor de uiteenzetting van den
rijksarchivaris.
Vervolgens zeide spreker:
„Wanneer ik op mijn eerste in
spectiereis naar Zeeland en Middelburg
ben gekomen, dan is dit em te toonen,
dat ik, overeenkomstig den opdracht,
welke ik van den Führer van het
Groot-Duitsche rijk heb ontvangen, op
dg eerste plaats mijn aandacht en mijn
zorg wil geven aan die gebieden, welke
schade hebben geleden door dé ver
warringen van den oorlog.
In het bijzonder is dit hgt geval met
Middelburg, aangezien hier eeit aantal
historische gebouwen staan. W'j hun
nen ons uw gevoelens indenken,
waarmede gij thans door de puinhoo
pen van uw stad gaat. Het was alleen
de harde en ijzeren noodzaak, welke
ons dwong van Middelburg het tooneel
van den strijd te maken, niet tegen
de Nederlanders, doch tegen de Fran-
schen. Middelburg is een stad van his
torische gebouwen en wij zullen er
naar streven alles te herstellen, wat
slechts eenigermate kan worden her
steld. Historische gebouwen zijn de
getuigen van de wil van een volk zijn
gedachten vorm te geven. Middelburg
treden wij met bijzondeer hoogachting
tegemoet, omdat zijn bouwwerken
herinneren aan een tijdperk in de ge
schiedenis, waarin wij allen bewogen
werden door dezelfde geestelijke
krachten. Zij zijp getuigen van ge
meenschappelijke geschiedkundige ge
beurtenissen.
De wederopbouw van Nederland is
een zaak, welke voor alles de uwe is.
Wij matigen ons niet aan, u hiérbij
bevelen te willen geven. Wij willen u
hierbij helpen en raadgeven.
Ik zou nu voor willen stellen, dat
egn centrale in het^Jeven wordt ge
roepen voor den wederopbouw, welke
in het bijzonder wordt belast met dé
verzorging van de monumenten der
bouwkunst. De taak van deze- centrale
zog dan moetep zijn de geleden
schad^-zoo snel tnogelijk vast te stel-,
len en goede plannen te ontwerpen,
opdat bfhouden blijft, wat de moeite
waard is om behouden te' worden. Ik
wil een verbindingsman aanstellen, die
ervoor zal zorgen; dat alles wordt ge
daan, wat gij noodig acht, in samen
werking met alle burgerlijke en mili
taire autoriteiten van Duitschland.
Wanneer u uit onze houding wilt
opmaken, dat wij, u een genoegen wil
len doen, dan is dit in zooverre juist
dat wij u welwillendheid willen
toonen, niet in den zin van een be
schermheerschap, doch in den zin van
een bereid staan tot samenwerking.
De voornaamste reden is evenwel de
eerbied, welke wij hebben voor wat
in het volk leeft en de achting, welke
wij koesteren voor de werkelijke uit
drukking van zijn innerlijke kracht.
Door dezen geest bezield, staan wij
tegenover het Nederlandsche volk.
Weest overtuigd, dat alles zal ge
schieden, öat door ons kan worden
gedaan."
Rondrit.
's Middags maakte het gezelschap
een rondrit over het eiland Walcheren
en bezocht Vere. Wanneer men
door dit heerlijke land rijdt trekt lang
zaam de indruk der verwoesting weg
en men ziet dan hoe ontzaglijk veel
gelukkig behouden bleef. De heele
reis door Westelijk Brabant en Zee
land versterkt dezen indruk. Slechts
hier en daar heeft het oorlogsgeweld
sporen achtergelaten. Rustige, onge
schonden dorpen staan tusschen de
weelderige velden. Hier en daar is een
Stuk onvruchtbaar geworden door de
inundeering met zout water, daar zijn
de boomen verdord en het land is grijs.
Maar onafzienbaar zijn de groene
velden met den rijpenden oógst. Over
al leeft een vreedzame bevolking,
aan wie de oorlogvoorbijgegaan
schijnt zonder sporen achter te laten,
rfier bouwt men rustig verder.
En daar, waar de bommen en grana
ten hun grijze en zwarte sporen heb
ben achtergelaten, is een nijvere be
volking onder actieve leiders reeds
hard aan het werk om op te ruimen
en te bouwen aan Sen nieuwen tijd.
VRIENDSCHAPSVERDRAG
TUSSCHEN JAPAN EN THAILAND.
Het Japansehe departement van Bui-
tenlandsche Zaken deelde hedenmor
gen meie. dat tusschen Japan en Thai
land (Siam) een verdrag gesloten is
betreffende de voortzetting der betrek
kingen van vriendschap en wederzijd-
sche eerbiediging van elkanders terri
toriale onscheidbaarheid. De onder-
teekening van het verdrag heeft plaats
gehad te Tokio tusschen minister Arita
en den gezant van Thailand. Het moet
bijdragen tót de stabiliteit en den
vrede in Oost-Azië $n zal vijf jaar
'geldig zijn. De landen zullen inlich
tingen uitwisselen en elkaar raad
plegen over zaken van gemeenschap
pelijk belang. Zij beloven voorts geen
hulp te zullen verleenen aan een vij
and van een der beide partijen.
STRIJDMACHT VAN l»i MILLIOEN
MAN.
Goaghebbende kringen in I.onden
constateeren, aldus Reuter, dat de
Italiaansche strijdmacht uit 70 of 80
gemobiliseerde divisies bestaat, dus
ongeveer 1>4 millioen man. alsmede
een groote luchtmacht en marine, Dit
béteekent ongetwijfeld een sterke
toeneming van de vijandelijke strijd
krachten. Het Italiaansche leger zal
onder Duitsch bevel optreden. Men
zal dus een doeltreffender Italiaansche
actie moeten verwachten dan in den
vorigen oorlog, torn de Italianen
onder eigen leiding streden. Het Ita
liaansche leger zou tegen verscheidene
objecten kunnen worden gebruikt,
waaronder genoemd worden de
Azurenkust, Corsica, Malta en Cyprus.
DE ITALIANEN IN LONDEN.
Sverska Dagbladet meldt uit Lon
den, dat de politie aldaar reeds sfnds
eenigen tijd een lijst had aangelegd
van 790 Italianen, die uitgesproken
fascistische sympathieën hadden en in
de eerste plaats gearresteerd zouden
wofden. Men raamt het aantal in En
geland wonende, doch in Italië ggboreri
personen op in totaal 25 000. .waarvan
19.00(Kvreemdelingen beneden de zes
tien- Jaar. Hjet aantal Italiaansche on
derdanen in Londen zelf wordt geschat
op ongeveer 10.000 Op het oogenblik
zijn duizenden detectieven in Londen
bezig fnet het opsporen van deze
„nieuwe vijanden". Met vrachtauto's
en autobussen worden de geari e^tcei de
Italianen naar de verschillende inter-
neeripgfckampen .overgebracht Men
verwacht, dat een groot gedeelte van
de in Engeland woonachtige Italianen
of personen van Italiaansche afstam
ming geïnterneerd zullen worden. In
de bekende restaurants en ontspan
ningslokalen heeft de politie gister
avond de Italiaansche kellners gearre
steerd. De kleine restaurants in de wijk
Soho moesten sluiten, daar het perso
neel voor het grootste gedeelte uit
Italianen bestond, die thans gearre
steerd zijn.
SLECHTE' ONTVANGST.
Het AN P. zendt ons een brief uit
Gent waarin gesproken wordt over de
slechte ontvangst van Viaamsche
vluchtelingen m Frankrijk.
Verscheidene vluchtelingen, wier
mannen, zonen en broers op hetzelfde
moment toch vochten aan de zijde der
Franschen in den strijd tegen den op-
rukkenden vijand, hebben ons er van
verteld, aldus het ANP. Al hun ver
halen komen op hetzelfde' neer. Zij
werden beharfüeld als „les bocives du
Nord". werden uitgescholden voor
verrader-. en konden honger en d(/rst
lijden, in plaats dat huri leege magen
en hun verdroogde kelen met voedsel
en drank werden bevredigd. Hier in
Frankrijk kwam de oude wrok tus
schen Waal en Vlaming tot uitbar
sting en kwam de tegenstelling tus
schen twee volken, die tn één staat
zijn vereer.igd onder wel zeer cfroevé
omstandigheden aan het licht. Nu
terwijl mor gezamenlijk optrok tegen
een gemeenschappel ijken, vijand
had men toch zeker mogen verwach
ten dat de oude strijdbijl begraven
zou zijn. Maar zoo was het niet. Geen
Fransch café, geen Fr an sche woning
en geen Fr arische boerenhoeve stond
voor de Viaamsche vluchtelingen
open. Op vele plaatsen werd hun 2 tot
4 franc voor een glas water gevraagd
en'voor een stuk brood 5 tot 10 franc.
Elders waren opschriften ah: .Ren a
mangel pour les JSelges" of R ris
Beiges pas dc p n". Weer op r
plaatsen waar vluchteling n .-' V
om een glas water vroee -n wirh-n
afgesnauwd me' w '.n a' „Ga
maar nfar het A:'-•al. i.< v is
water «gen
Het i.VW 'iih om dit :»F-s te au-
looven. T h s het waar Waren het
sle-. 's <Jv- v - g - t.
die or>- L'. -r orë e.-' in
gedeeld hadden, we zou f n er inder
daad ger n aan:!a< aa» - eisen
hlbben D f n echteer anders
Geen enkea: v'ü tel g. waar we
hem of hSnr ook ontmoetten, in Gent.
in D xmuiöen. op dm langen strand
weg langs de ki-4 of elders, beklaag
de zich niet* over dé ontvangst m
Fran kruk. fQn m z dah >or-
stellen. dat al d h k»rddu enden
blij waren in het eis»en land weer
terug te zijn, pok al waren hün haard
steden voor een belangrijk deel door
het oorlogsgeweld verwoest of be
schadigd en dat vooral de ouderen
onder hen en het waren er lirnv-
derden met weemoed gedacht he&»
ben aan de ontvangst, die hun ten
deel viel in 1914 in 'het toen neutrale
Nederland?
MACHTIGING VOOR HET
MINISTERIE VAN OORLOG
Dg Amerikaansche Senaat heeft gis
teren gevolg gegev i 'aan een verzoek
van president Roosevelt en niet, 67
tegen 18 stemmen een aanvulling goed
gekeurd op een voorstel, waarbij het
ministerie van Oorlog gemachtigd
wordt hii fabrikanten z.g. verouderd®
geschut tegen nieuw in te ruileq.. Asso
ciated Press merkt in dit verband op,
dat bet hier een transactie bëtreft,
waarbij duizenden stukken geschut
door de fabrikanten terstond aan En
geland en Frankrijk verkocht kunnen
worden. Een dei w 1 ke ruilovereen
komst i •■•nd tn* du-ver alleen v^or
vlu 'v*11 jr
D 'rd Staf Steel Company
I, dat.! ét rriivsterie van
O -mst'
pv u.v jhken Put
er. i- i w r'n r< t"* een totale
WW,; ivei ';7'8 r dollar, heeft
uw :_r,\ r. i- expni tüfueel ng
v..- f <p - eeheMf*n voor-
Wh u.Jr ke
m g< dhéden 'zal ver ko© per Dt; tf>
t; I - *eijp >or'og
il t.f e> N I* een
lat i vei v w- 1 en -• i ui*i' en
gestut
GfcAI.jf.ILERDE AMBASSADEURS
IN AM ON V
Di
F.i
per
bc
arr.bnssad' n* van Frankrijk en
landfebij b- Quuu.nal n et het
•reel, jo.ürr. -tci en hurgc der
•lande" die c rav' d uit' Rmne
waren vertrokken, zi n in Ai cona oan-
gekon en Vanv ir zij zich per schip
naar Lissabon zullen begeven.
j
HET intreden van Italië in den
oorlog is uiteraard van het
grootste belang voor de machts-
verhoudingen in de Middellandsche
Zee. Daarbij speelt ook de vesting
Gibraltar een belangrijke rol. Gibral
tar werd in 1704 door Britsche troepen
veroverd onder het voorwendsel, dat
zij vochten voor dep troonpretendent
aartshertog Karei van Oostenrijk. De
strategische beteekenis van deze ves
ting lag toen hierin, dat de uitgang
uit de Middelland^che Zee erdoor
werd versperd. Het ging erom,, eerst
de Fransche en vervolgens de^Spaan-
sche vloot te verhinderen, zich met
de vloot in den Atlantischen Oceaan
te vereenigen en zoo een overmacht
te vormen', die voor de Engelsehe
machf ter zee eep gevaar ko,n»beteeke-
nen. Ten tijde van "Napoleon I galukte
dat reeds niet geheel. Zijn Middel-
landsche Zee-vloot wist wel den At
lantischen Oce&an te bereiken, maar
werd desondanks toch nog door Nel
son, die uit de Middellandsche Zee
kwam aansnellen, vernietigd, 'voordat
zij zich met de Fransche vloot op don
Atlantischen Oceaan kon vereifrtïgen.
Sinds dien was er in de Middelfflhd-
sche Zee geen mogendheid meerfa die
langs Gibraltar op den Oceaan kon
komen, om Engeland zelf aan te
vallen.
Engeland* drie steunpunten in de
Middellandsche Zee.
De positie veranderde volkomen
door den aanleg van het Suezkanaal.
De wereldhandel behoefde voortaan
niet meer om de Kaap de Goede Hoop
te worden geleid. De weg naar Indië
werd in de Middellandsche Zee door
drie steunpunten beveilig.i G uraltar.
Malta en het Suezkanaal. S>: F. -
gelands positie in het Oosten b erf g •-
vaarlijk, omdat die van het land k
worden aangevallen. fv*n van de d
einden van Engeland in den vorigen
wereldoorlog was de wrsterkin^ van
zijn positie in het-Oosten. G.ora'tar
en Malta fchenen toen dank -ii de
meerderheid der Britsch vloot onaan
tastbaar. Maar door de moderne oor
logswapens. in het bij'.»nder door het
lucht wapen, werd de toestand opnieuw
totaal gewijzigd. De Abessijrtsche *oor-
bewees, dat er iets begin te
haperen aa de Engelsen** macht !i de
M:dde"ar.ische 7. Het aan 4e macht
komen van generaal Franco .n Spanje
f: gemaakt, dat E z ir vnjaan
niet s' chts rfie: Italië maar ook met
Spanje te' rekenen had. lÉrwa: Malta
werd ontruimd. Had vr- g r Gibraltar
de ro'. gespeeld van een schuif, die dr
deur tusschen twe» vijanden kon slui
ten, in de 19e en .20ste eeufir werd
•h.'t de wachter, die het «ngeh.r.derdc
verkeer in de ^Kiddeüpndfriie Zee
moest beschermen. De veranderde
ppiiti^keen m.hta.re p »5.t e heeft
thans Enp 'an 4 ge lw»ng sm.'s ge-
rii.-n.en ti.id zi.n schep.- -m de Kaap
t" laten varenden G i:a h eft een
n.Vu a e l to ed. g *kr g*. Het
moet dt* »'eri»:r. i:ng ta>scnen Atlanti-
ichem Oceaan Vn M.j k a bcbe Zee
open houaen. zoo^t de Brftsch* en
Franacht ,At'.jnt..**rhe tten a zee-
ver:»i! ng tusschen Afr.ka en
Frankri.ik kunfen beaohecmen.' M -n
heeft ie ho..p i..ten varen, i.'t Ma'.ta
h sc:n pvaartverkeer. ai ware het
cl datjp^ari de oorlopsbo i
tUsSclwr. heFWeatelijh' eh "diet 0<»telnk
'hee. vanm M.d.u*lian^c:ie Zee zou
ir i e. in stahd houden. j
r i ,0
Onmisbaar voor de bewegings
vrijheid der Engelsehe vloot.
d/m 'i.'"pvdart door de Straat van
G.hra 'ar ka" F.n«eland echter niet
geht-e' ;t* *n varen, vvartn» r het niet
.vt g.ngsvrijh d van zijn vloot
w: pri;- geven. G.bralur is met
->cht< het eer.st- >teunpur..t <-o den
wéé naar Indië. Pet moet tevens de
ij ir weg naar Zuid-
Anka dfkk-. n -n zelfs die naar
No«»r.i-AV.i t-ka. ja ze.f> 'de aart
lang- i Afr;.-:a.isv.hc ku.-t om de
Kaap I G - H >op*"h< w. gen. En
z>o G> "ar t.-n 'angrijke peiler
va: B: -ev I:r.p«-riarn Geen
enk-., anuer ja:: op h t Iberisch-
svp d t rt gc'.egea
e .ar A" :.'*n Oceaan
i -At :h. i. .--n doen.
j -
Va* i.t" E i. ianks het
grbotl 'g' vaar uit de lucht en de be-
perk'\* '«.fit uen vut: d« haven, de
t 4 G.Sra tar tot h<u rate heeft
Verst-erkt en die t e kr; "en wil
verd« U- et nt* r moge
lijk. gebit ken, er ten behdorlijkc iMieg-
tu.g. a V-or zijn
luchtverdediging is Gibraltar aangek
We 'r. -.p. X' »r Afr s.u.
Een gericht op Gihrjltar.
