Geen Strijd om Bessarabië Europeesche Aspecten NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN Zaterdag 29 Jbni 1940 Ook Noord-Boekowina door Roemenië afgestaan Algemeene Mobilisatie gelast 1 Nederland onder het nieuwe Klimaat BINNENLAND Buitengewone Zitting van het Parlement. Het Duitsche Standpunt. De bezetting van Bessarabië. JAPAN EN DE „NIEUWE ORDE" IN OOST-AZIE. Europeesche Oorlog mag niet tot het Verre Oogten doordringen. KERKRADE DOOR ENGELSCHE VLIEG TUIGEN GEBOM BARDEERD. Dertien dooden te betreuren. UDSCHE COURANT" T9e Jaargang, No. 20360 Directeur F. TIET ER Bur Markt ÏI Tel. 2745 Postgiro 48400 Na een gistermiddag gehouden ministerraad is te Boekarest een communiqué uitgegeven, waarin het Roemeenscbe volk er van in kennis wordt gesteld, dat de regeering heeft toegestemd in den afstand van Bessarabië en de Noordelijke Boekowina. Verder wordt mede gedeeld dat de steden Czernawitz, Kisjinew en Akkerman gistermiddag door de Russen zijn bezet. De ministerraad heeft zich bezig gehouden met het treffen van maatregelen voor de vluchtelingen. Gistermiddag zijn in Roemenië twee koninklijke besluiten gepu bliceerd. In het eerste wordt de algemeene mobilisatie van de geheele Roemeenscbe weermacht te land, ter zee en in de lucht gelast; het tweede behelst bepalingen tot uitvoering van het eerste decreet. Alle verloven zijn ingetrokken. Aan de militaire autoriteiten is onbeperkt vorderingsrecht verleend. KONINKLIJK DECREET. Aangezien volgens de Roemeen- srhf grondwet voor het afstaan van gebied een besluit vah het parle ment noodig is en dit niet door de kroon of door de regeering alleen kan gebehren, zal de volksvertegen woordiging een besluit moeten ne men over het afstaan van Bessa rabië en de noordelijke Boekowina aan de Sovjet-Unie. In dit verband is bij koninklijk decreet het Roemeensehe parle ment voor «en buitengewone ver gadering op Maandag bijeenge roepen. UITBREIDING DER REGEERING. De gjsteren gewijzigde regeering is nog uitgebreid door het toetreden van twee Vertegenwoordigers van rccht- sche nationale kringen. De leider van de vroegere IJzeren Garde Horia Sima, is benoemd tot onderstaatssecretaris in het ministerie van Onderwijs, de leider van de rechtsnationaal gezinde Studentengeneratie 1922, dr Simio- nescu, tot onderstaatssecretaris in het ministerie van Volksgezondheid. FEESTELIJKHEDEN AFGELAST. Het Roemeensehe ministerie van Binnenlandsche Zaken heeft voor het geheele land voor den duur vaji drie dagen alle feestelijkheden, theater- en bioscoop-voorstellingen, beneven? allo openbare muziek-uitvoeringen verboden. UITTOCHT VAN ROEMENEN. De telefoonverbindingen met Czer- nowitz en Kisjinew zijn verbroken. Het spoorwegverkeer naar BeSsarabië en ,de Noordelijke Boekowina is ge heel op de evacuatie ingesteld. Voor de, ontruinfing van Bessarabië en de Noordelijke Boekowina waren Van Roemeensehe zijde reeds maanden ge leden voorbereidingen getroffen: met name in September 1939 was de ont ruiming oV^rijld geschied, doch dit moest inter weer ongedaan worden gertaakt, I Van half officieele zijde te Berlijn wordt het volgende gemeld: Op belangstellende vragen van bui- tenlandsche journalisten of door de oplossing vartl 't Bessarabische vraag stuk tuSschen de Sovjet-Unie en Roe menië de economische belangen van Duitschland beïnvloed worden, is van welingelichte Duitsche zijde geant woord, dat zulks niet verwacht of ge vreesd wordt, temeer, daar Duitsch land steeds begrepen heeft, hoe, het zijn economische belangen 'in Zuid- Oost-Europa op de juiste wijze moest behartigen. Naar aanleiding van de gebeurtenissen, welke zich, naar wordt opgemerkt, zonder verstoring van de rust op den Balkan afspelen, is op het oogenblik noch van officieele, noch van half-officieele zijde een standpunt bekend. In politieke krin gen kan men echter de opvatting hoo- ren, dat de oplossing van het Bessara bische vraagstuk in den thans gevolg den vorm een verstandige regeling be- teekert. Men herinnert er aan, jut door het vestigen van belangen in Zuidoost-Europa, die niet in dit ge bied passen, zich nu en dan omwikke lingen hebbeh voorgedaan, welke in het belang van de' onmiddellijk hierbij betrokkenen beter vermeden hadden kunnen worden. Zoo komt de vraag n*ar voren, of juist het Bessarabische vraagstuk in de Sovjet-Russisch-Roe- meegsche betrekkingen zich zoo zou hebben toegespitst, wanneer de Engel- sche invloed in Roemenië een van werkelijkheidszin getuigende en van nuchtere, met de gegeven omstandig heden rekening houderde beoordee ling van de kwesties, die op een op lossing wachtten, niet had tegenge werkt. Blijkbaar heeft men in Boeka rest het gevaar en de schadelijkheid van dezen Engelschen invloed niet bij tijds onderkend. Men herinnert zich hier, dat bepaalde groepen van het Roemeensehe parlement geestdriftig hebben geklapt, toen destijds het aannemen van het Engelsche garantie- aanbod, dat zooals bekend duidelijk tegen Duitschland was gericht, werd bekend gemaakt. Thans erk *rt men in Roemenië, dat de Engelsche politiek in Zuidoost-Europa een nedgrl&ag heeft geleden. Herhaaldelijk hoort men hier ook de meening. dat Engeland, toen het met zijn garantie-aanbiedin gen ook Zuidoost-Europa -m rijn in vloedssfeer probeerde te betrekken evenzeer rekening hield met e >r mis bruik van Roemenië als van de andere gegarandeerde landen. In dit verband wijst men op eën Reuter-berieht. waar in werd gezegd, dat na het aannemen van de Sovjet-Russische eischen door Roemenië, operaties overeenkomstig de Engelsche garantie niet meer in aanmerking komen. In politieke krin gen te Berlijn wordt opgemerkt, dat een dergelijke liquidatie der Engelsche politiek van garanties op den Balkan, welke door den huidigen toestand van Engeland wordt afgedwongen, ook docy de onmiddellijk hierbij betrokke nen in geen geval kan worden be treurd. EENIGE r -NTEN. Gisteravond om half zeven heeft een Sovjet-Russische generaal bezit genomen van de stad Czernowitz. Het zelfde geschiedde even later te Kisji new en Cötateta Alba aan de monding van de Dnjester. MOLOTOF. Er hebben zich enkele incidenten voorgedaan, o.a. te Czernowitz, waar joden stecnen wierpen naar twee vrachtauto's, die Roemeensehe soldaten vervoerden. De soldaten openden hierop het vuur, waarbij verscheidene joden gedood werden. Te Cluj, de hoofdstad van Transyl- r vanië, zijn betoogingen gehouden voor een oo middellijken oorlog tegen Sovjet-Rusland, doch de politie dreef de betoogers uiteen. Volgens den tekst van de nota, welke gisteren aan de Roemeensehe regeering is overhandigd, blijkt, dat, zoodra de bezetting van dë geëischte gebieden voltooid is, de Sovjet-Unie het conflict met Roemenië als geregeld zal beschouwen. Persstemmen. De Roemeensch-Russische regeling wordt dqpr de Duitsche pers in korten commentaar behandeld. Het Roemenië van gisteren, aldusJPde Berliner Boersenzeitung, heeft het licht zelf op de grenskwestie doen schijnen door de Engelsche garantie te aanvaar den. Zijn weifelende politiek ,was niet geschikt om de regeling van problemen als het Bessarabische te bevorderen. Het heeft de gelegenheid to een rus tige overeenkomst met den Russischen buur verzuimd Het Roemenië van thans, waarin zich nieuwe construc tieve krachten doen gelden en waar in een realistische gedachtenwereld heerscht, heeft thans den weg van een verstandige regeling gekozen, zij hfet ook onder omstandigheden, die te Boekarest smartelijk zullen worden gevoeld. De Deutsche Allgemeine Z e i t u n g schrijft, dat het binnen trekken der Russen in Bessarabië een nederlaag beteekent voor de Engelsche politiek, die in Zuidoost Europa even zeer schipbreuk heeft geleden als in Noord-, en West-Europa. De Deutsche Diplomatisch Politischg Korrespondenz constateert, dat de terugkeer van Bessarabië een oude eisch van Moskou was. De geweldige grondverschuiving, die de oude wereld in al haar deelen heeft geschokt en die ook in het Noordoosten veranderingen heeft ge bracht, kon moeilijk het gebied van Zuidoost-Europa geheel ongange'ast lat^r. Van Duitsche zijde wordt met voldoening opgemerkt, dat $e gebieds- verschuivingen, die in Zuidoost - Europa noodig werden, zich hebben voltrokken zonder hevige schokken of oorlogs-gebeui tenissen. DuitschHno hecht er evenals Italië het grootste ge wicht aan. dat de rest van de wereld en in het bijzonder Zuidoost-Europa verschoond blijven van der oorlog, die door de Westelijke mogendheden ont ketend is en die door de schuld d»er mogendheden waarlijk genoeg andere volken heeft meegesleurd. Zeer teeke nend is hierbij w<$lérom de houding van Engeland aart geen ver wondering, dat de Britsehe politiek nog steeds tracht in het Zuidoosten in troebel water te visschen en de hoop niet opgeeft, dat daar een „verlossend" conflict zou kunnen uitbreken Intus- schen hoeden de Engelschen zich er voor eraan te herinnerer. dat zij het waren, die als aan Polen ook aan Roemenië een garantie hebben ge geven. r DE longen van handel, scheep vaart, landbouw, veeteelt, nij verheid en visscherij -zullen nog moeten wennen aan het nieuwe economische klimaat, waarin ons land meer en meer wordt betrok ken. Het is een benauwend klimaat, niet omdat de atmosfeer te dik is, integendeel. Eerder lijkt de lucht ijl, want het longenstelsel van ons econo mische leven, dat tot in het diepst van de crisisjaren nög betrekkelijk rustig heeft kunnen pompen, tracht, ge woonte getrouw, in denzelfden geest door te ademen, en dat blijft uiteraard nog niet het gewenschte effect te hebben. Het kan ook nog niet het ge wenschte effect hebben. De overzee- sche handel ligt geketend aan een lam gelegd scheepvaartverkeer, landbouw en veeteelt zijn nog niet recht georiën- tVerd, hoewel er toch goede verwach tingen kunnen worden gekoesterd, de nijverheid heeft haar oorlogsproduc tie moeten loslaten en tobt nu met velerlei vraagstukken, terwijl de vis scherij, voor zoover zij over schepen beschikt, zich nog pas aarzelend op de onzekere zee waagt. Toch zal elkeen, die den moed en de kracht bezit om, na de dagen van ver bazing en verbijstering, zijn vertfeel- dirYjgskracht aan het werk te zettpn, hoopgevende perspectieven ontdekken, die erop duiden, dat de voorwaarden er zijn om in Europa ideeën tot ont wikkeling te brengen, welke vroeger als onvruchtbare fantasieën gebrand merkt zouden zijn, maar die nu prac- tisch verwezenlijkt kunnen worden en daarom plotseling een zeer reëele waarde vertegenwoordigen in de tot- nutoe nog slechts vaag gebleven denk beelden omtrent den opbouw van „een nieuw Europa". Intusschcn mogen wij het vrije spel der gedachten niet op een breeder grondslag plaatsen dan de feiten mo menteel gedogen, en wij beperken dus het begrip „Europa" tot het continent, daarbij beseffend, dat de Unie van Sowjet-republieken in sociaal-econo misch opzicht feitelijk nog in een heel andere atmosfeer ademt dan het ge boorteland van het nieuwe klimaat, en dat de Balkan gedeeltelijk althans, nog als een onzekere factor moet worden beschouwd. „Europeesche autarkie". Eén van de belangrijkste uitzichten die er dan "zijn en die velen aanvanke lijk met ruimtevrees zullen vervullen, is: de kans op verwezenlijking van wat men kan noemen „Europeesche autarkie". „Europeesche autarkie" is feitelijk een te begrensd begrip voor het denkbeeld, ons werelddeel „zelfge noegzaam" in den economischen zin des woords te maken, want absolute Europeesche autarkie zou een terug gang naar de middeleeuwen zijn; toen maakte men zich nog geen zorg over copra en sojaboonen, toen scheen het leven ook aantrekkelijk te kunnen zijn zonder koffie, thee, rubber, muskaat en bananen. Men mag dus slechts tot op zekere hoogte spreken van Europeesche autar kie en men moet haar beschermd den ken door het omgevormde Monroe- principe „Europa voor de Euro peanen". Dat zou dan beteekenen: alle Euro peesche krachten, al het levende, actieve, niet van gouddekking en van hypothecair credit't afhankelijke Europeesche kapitaal te ordenen en met nauwkeurige, objectieve kennis der natuurlijke verhoudingen, inter nationaal U* coördineeren, zonder dat een wrijving van staatkundige, poli tieke en financieele belangen zulk een plan tot exploitatie var. den Eurupee- sehen bodem en tot rationeele reorga nisatie van %ct geheele Europeesche productie-apparaat, ten behoeve van 500 millioeo menschen, in den weg zou kunnen staan. „Planwirtschaft" voor een gebied, even groot als. dat van de Vereenigde Staten, maar tot instand houding en bevordering van het wel vaartspeil van een bevolking welke ruim 3*2 maal zoo groot is. Zulk een plan spreekt sterk tot dc verbeelding en wakkert constructieve geesten aan, maar de technische de tails zijn slechts met vrucht te han- teeren wanneer men er met een nuch ter verstand tegenover gaat staan. Dit koele verstand stelt zich eerst op het standpunt, dat de details van zoo'n plan nooit gaaf op tafel zouden kunnen komen als er niet een centrale uitvoerende macht is, en deze centrale uitvoerende macht zou ook sterk ge noeg moeten zijn om de verwerkelij king van het plan te kunnen bevorde ren. Zij zou bekleed moeten zijn met het noodige gezag. Wie als Nederlander nu meent, dat het monopolie van zulk gezag bij DuitscWand berust, miskent niet alleen de besluitvaardigheid, die van ouds her de Nederlandsche staatkunde in ernstige tijden heeft gekenmerkt en de autoriteit, waarmee het gezfig zich in ons land deed gelden, doch onder schat ook den wezenlijken aard van den Duitschen veldtochttegen de democratieën. Deze veldtocht immers aldus schrijft men ons draagt geen imperialistisch karakter en de Westelijke Staten, die voor het wapen geweld moesten bukken, zullen geen provinciën gelijk die van het Ro- meinsche rijk worden, maar het gaat om de wegbereiding van het nieuwe economische klimaat. Wat zich mo menteel in Europa afspeelt, heeft méér het karakter van een revolutie dan van een veroveringsoorlog, en het blijkt uit alles, dat Hitler zijn jongste reeks overwinningen niet consolideert door ontvoogding van de Volkeren, die zich gedwongen zagen te capituleeren. Dus ook in zulke staten zal langs normale, van oudsher vertrouwde organen,in de gebruikelijke staatkun dige sfeer, zich het gezagsprincipe kunnen uitwikkelen naar den geest, die* gegeven het nieuwe economische klimaat, geboden is. Wat don opbouw van een nieuw Europa betreft, behoeft het dus niet te ontbreken aan gezaghebbend Ne- derlandsch advies, speciaal wat het Nederlandsche aandeel tot den opbouw betreft. De centrale uitvoerende macht zou er slqchts baat bij hebben, wan neer zij haar bouwstoffen zou kunnen beschouwen als bijdragen van de ge- interesseerde volkeren zelf. De Euro peesche autoriteit vtan het centrale orgaan zou er zelfs bij winnen. Dat het inderdaad nuttig en noodig is, de groote vraagstukken op econo misch en vooral sociaal gebied Euro- peesch te beschouwen, internationaal dus, zal niemand betwisten die nu reèds zich een denkbeeld van een orde ning van zoo ver strekkende beteeke- nis kan maken. „WIJ ZIJN VASTBESLOTEN OM ALLE AC TIE TOT STEUN A^N TSJANG KAI SJEK UIT TE ROEIEN". In een radiorede over den internja tionalen toestand en de positie v^n Japan heeft de minister van Buiten^ landsche Zaken, Arita o.a gezegd: Sinds de slichting van het keizerrijk is het het ideaal van Japan geweest, dai alle volken in slaat zouden zijn hun, plaats in de wereld te vinden. De ge heele menscheid verlangt paar de tot standkoming van een sterken wereld vrede Het spreekt echter vanzelf, dat een vrede nooit duurzaam' kan zijn, tenzij het een vrede is, waarbij alle volken hun eigen plaats innemen. ARITA. Voor het tot stand brengen van ?en internationalen vrede op duurzamen grondslag moet daarom alles in het werk worden gesteld om de fouten, die in dit opzicht gemaakt zijn, te verbete ren. In dezen geest werkt Japan thans ,/aan het vestigen van een nieuwe orde in Oost Azië. Het is daarom ten zeerste te betreuren, dat er sommigen moeten zijn. die niet alleen de groote Japan- sche onderneming, welke op dit grond beginsel berust, niet begrijpen, maar zelfs tegen het tot stand brengen van een vrede in Oost Azië ageeéen door het regime van Tsjang Kai Sjek te steunen. Wij hebben hun reeds ge vraagd hun houding te herzien en wij zijn thans voornemens, er efnstig bij hen op aan te dringen, dat' zij deze kwestie ovéfwegen. Wij zijn vastbesloten niets ongedaan te laten orm alle actie toj steunverlee- ning aan Tsjang Kai Sjek uit te roeien. Soms zijn er menschen, die een veran dering van den status quo door wapen geweld afkeuren, zonder de motieven daarvoor in aanmerking te nemen. Voor het vestigen van een rechtvaar digen en bljjvenden vrede heeft Japan de afgeloopen drie jaar in China ge vochten. Het gebruik van de Japansche wapenen is een daad, die niet alleen van beteekenis is voor de onmiddellijke toekomst. Het zwaard, dat Japan heeft getrokken, is niets anders dan een „levenbrengend zwaard", dat het kwade vernietigt en de rechtvaardig heid openbaar maakt. De landen van Oost-Azië en de stre ken in het Zuidoosten zijn op aard rijkskundig historisch en economisch gebied en ten aanzien van het ras zeer nauw met elkaar verbonden. Het is hun bestemming samen te werken, by te dragen tot de voorziening in elkan ders nooden ten bate van hun gemeen schappelijke welvaart en vrede en vooruitgang in hun gebied te bevorde ren. Het bijeenbrengen van al deze streken in één enkele kring ^p den grondslag van een gemeenschappelijk bestaan en de beveiliging der stabiliteit van dezen kring is naar mijn meening het natuurlijke slot. De gedachte van het tot stand brengen van een recht vaardigen vrede in alle streken en daarna van een gemeenschappélyken en rechtvaardigen vrede voor de ge heele wereld bestaat ook reeds lang in Europa en Amerika. Dit stelsel voor onderstelt liet bestaan van een stabili- seerende Kracht in elke streek als cen trum, waarby de volken in die streek hun gemeenschappelijk bestaan en hun gemeenschappelijke welvaart, alsmede de stabiliteit van hun kring moeten verzekeren. Het stelsel vooronderstelt óók, dat de groepen elkanders specialen aard op politiek, cultureel en econo misch gebied eerbiedigen en willen samenwerken in het belang van haar gemeenschappelijk welzijn, in elkan ders nooflen zii voorzien. Toen de Europeesche oorlog uitbrak, heeft dë Japansche regeering onmid dellijk haar politiek van niet-inmen* ging békend gemaakt. Zij heeft duide lijk gemaakt, dat Japan niet voor- nemer^ was in Europa tusschenbeide J te korrfen en niet wenschte te zien dat de oorjog zich tot Oost Azië uitbreidde. Zooah vanzelf spreekt verwacht Japan dat dij Westersche mogendheden niete zullen ld oen, dat een ongewenschte uit werking -op de stabiliteit van Oost- Azië zou kunnen hebben Terwijl Ja pan zijn taak, het tot stand brengen van een nieuwe orde in Oost-Azië met kracht voortzet, wijdt het ernstig aan dacht aan de ontwikkeling van den Europeeschen oorlog en aan de reactie in de verschillende deelen van Oost- Azië met inbegrip van het Zuidzee gebied Ik wensch te verklaren, dat het lot van dit gebied, elke ontwikke ling daarin en elke beschikking daar over, een zaak van groot gewicht voor Japan is met het oog, op zijn taak en zyn verantwoordelijkheid als sta bi li- seererde macht in Oost-Azië". Het A.X.P. meldt: In den afgeloopen nacht hebben de Engelsche Vlicgrrs hun lukrake bombardementen op Ne- derlandsch grondgebied voortgezet. Dadelijk na het invallen van de duis ternis ronkten de Engelsche' machines over Kerkrade. Er werd spoedig lucht alarm gemaakt en vele menschen be gaven zich in de schuilplaatsen. Om ongeveer twee uur wierpen de vliegtuigen een vijftal bommen uit op de buurtschap Bleijrrheide, tengevolge, waarvan dertien menschen werden ge en verscheidene mijnwerkerswe. niagen werden vernield. Een voltreffer viel op een woning ia de mijnwerkersfamilie Schotten. De geheele familie, bestaande uit man, vrouw en vijf kinderen, is um 't leven gekomen. De woning werd totaal ver weest. In een huis, dat tegenover dat van de familie S. is gelegen, werd een van vier jaar, dat tusschen twee andere kinderen in béd lag, door eea granaatscherf gedood. De tweede bom kwam in een weiland terecht zonder te ontploffen. .Twee honderd meter verder viel een treffer een huis, dat wMd bewoond door de mijnwerkersfamilies Schaefer en Fuchs. De beide echtparen, alsmede de baby van de familie Fuchs werden ge- In dezelfde straat werd de kleu terschool van de zusters Ursuiinen ge- geel vernield. Vlak bij de school sloeg een bom in den grond en maakte een trechter van zes bij vier meter. Alle slachtoffers zijn naar het zie kenhuis in Kerkrade overgebracht. Ter verpleging zijn daar nog opgene- juffrouw Westendahl en haar kind. De toestand van de vrouw, die waarschijnlijk een hersenschudding heeft opgeloopen, is ernstig. Een drietal geneesheeren was spoe dig aanwezig met eenige paters Fran ciscanen voor het verleenen van ge neeskundigen en geestelijken bijstand aan de slachtoffers, die gedeeltelijk onder de puinhoopen waren bedolven. De huizen in de buurtschap Bleijer- beide hebben belangrijke schade op- geleopen. Tot ver in den omtrek spron gen de ruiten, tal van daken werden afgerukt. De bevolking van de gemeente Kerkrade is diep onder den indruk van deze ramp. Er is geen sprake van militaire doelen in deze gemeente, zoa dat het hier weer paniekzaaien onder de onschuldige burgerbevolking be treft. t Verschillende autoriteiten waren spoedig ter plaatse, waarna men van mtewege is begonnen met bel van het pain.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1940 | | pagina 1