OOSTZEESTATEN 12J-*" een falikant werkend verdwijnen van de kaart Maandag 22 Juli 1940 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN at- Hor de toekomst mr l. J. SCHOKKING «IÏ5B2? Zij worden Sovjet-republieken en verzoeken aansluiting bij Rusland Gelijktijdige vergadering der drie parlementen Bijeenrpeping van den Oppersten Sovjet Litausch parlement bijeen. Letland. Estland. NA HITLERS REDE. Hedenavond spreekt Halifax. Engeland zet den oorlog voort Toch nog een kans? EST/LAN D gol f~ AND L IJ A\U E N DUITSCHLAND BINNENLAND OOK EENHEID IN DE ZIEKENFONDSEN. Nederlandsche bond opgericht. Wijziging in de leiding der N. V. de Arbeiders» pers. eOUCAHT Bur. Markt 31 Tel 2745 Postgiro 48400 Directeur F. TIETER r GEDURENDE de sloopende crl- aisjaren, welke wij achter den rug hebben, werd ons af en toe voorgehouden, dat tijden druk en tegenspoed heilzaam kun- u# wezen en een verjongde activi st gaande maken. Bijwijze van be moedigend klopje op den schouder trachtten wij elkander, soms op te monteren met de vage, aan de ge- Khiedems ontleende wijsheid, dat on der benarde omstandigheden altijd een vernieuwing des levens intreedt MR J. J. SCHOKKING Maar wij bespeurden daarvan niets. Vertrouwen wisten dergelijke troost woorden niet op te wekken. Zij sloegen niet aan. Wij ploeterden verder, deden ons best, doch de be klemming week niet van ons hart. Hoe komt het, dat nu, na den lOden Mei, plotseling een ieder geneigd is scherp toe te luisteren, wanneer hij van nieuwe mogelijkheden hoort ge wagen? Hoe zijn wjL als met een schok, ontvankelijk gem*|[kt voor de over tuiging, dat een gloedvolle samenwer king van waarachtige Nederlanders op den duur een gesterkte en weder om hoog strevende vaderlandsche gemeen schap brengen kan? Waar komt de alom zich manifesteerende bereidheid vandaan om met geestdrift en daad kracht mede te werken aan pogingen, die op do verwezenlijking van dat doel zijn gericht? Zijn wij na den lOden Mei niet die- Per in de crisi" gedompeld dan te voren? Is het aantal'onzekerheden niet nog grooter geworden? Is de benau wenis niet toegenomen en striemen de slagen, die nu op ons neerkomen, niet v^l harder dan voorheen? wie zal het tegenspreken? Maar, desondanks, of, beter gezegd juist daardoor is er iets omgekanteld uv de ziel van ons volk, en in de zie! van elk onzer. Wij gaan begrijpen, dat Nederland nu pas met al zijn hebben fco houden door de crisis is gepakt. Wat wg vroeger als crisis ervoeren, waren in Hoofdzaak de gevolgen en de reaction van elders ontstane crisis- Verschijjjjsajn. Daartttiip' stelden wij ons teweer. Krampatjjfig probeerden wü de echte crisis buiten ons erf en buiten ons uis te houden. Krampachtig pro eorden wij te ontkomen aan de er- enmng, dat dit niet meer ging. Wij "'ei toegeven, dat ook onze ««enlevlng gegrepen was door de iWikkeling, die, in 1914 begonnen, ert dien in tal van landen op een ooige crisis was uitgeloopen. HET was zoo begrijpelijk, dat wij ons verweerden, ten ineen van vrede on noes- een gemiddeld vrij hoog i krJiu peU en een vruchthbare i d« u PlooiïriK °P vele terreinen lans Vens 'wddcn Nederland tot een Met dat er wezen mocht. '««Ld? den wg wijzen op een S opuri., ,n economisch en cultureel I Wa» ®een inspanning schuwde, bakens u .W nif' tegen °P de 'wp, en verzetteosjals hel getij ver- i reid «a. t samenleving be- O'llen «utrWille van sociale voorzie- •lisgen. onbelangrijke lasten te Jwi er was iets mis. De overmaat aan intelligente iood »*afn'Jeen 'hes overwoeke- zelf misvormd par- discussie tegenover een tekort aan doorzettingsvermogen, waren symp tomen van dieper liggende euvelen. Er kon uit worden afgeleid, dat de gevolgen en reacties van buitenaf ontstane crisisverschijnselen zich had den verbonden met fouten in onze eigen Nederlandsche samenleving. Hier keerde zich onze algemeene afweerhouding tegen zichzelf. Zij was onvruchtbaar. Zij wilde slechts ftehouderr, wat er was. Zoo werden de fouten en de tekor ten in onze samenleving wel opge merkt, zoo waren wij wel bereid er aan te dokteren, zoo legden wij er ons wel met kracht op toe lapmid del na lapmiddel te probeeren, maar een actief voornemen dg fouten met wortel en tak uit te jxfeien bleet uit. Alles en een ieder was in de af weerhouding betrokken. Men be schermde, niet alleen de natie en haar geheel tegen crisisinvjoeden van buit ten en van binnen, iedere groep en iedere partij, ieder persoonlijk deed op zijn wijze hetzelfde. Men be schermde zich tegen elkander, daarin niet zelden van bovenaf of door dtf zoogenaamde langzamerhand tot een vloek geworden crisismaatregelen ge steund. Nakaarten over dit alles heeft wei nig zin. THANS, nu de echte crisis Ons in haar greep hoeft, kunnen, neen moeten wij ons stalen door de gedachte, die enkele maanden terug nog een ijdéle klank vqpr ons bleef. Crisistijden zijn tijden van nieuwe ge boorte. Scheppende hartstochten wor den wakker in do menschen. harts tochten, die niet alleen het oude wil len omverwerpen, doch iets nieuws tot stand brengen. Crisistijden maken in den enkeling en in de massa's krachter. los, stre vende naar de verwezenlijking van een nieuwe orde. In de dagen, toen wij. tengevolge van onze afweerhouding, in onze mo gelijkheden beperkt waren, waren ook zij, die beseften, dat een werke lijke nationale crisis ophanden was, buiten machte de onmisbare wijzi gingen aan te brengen, ja, zij konden er niet eens toe komen hun innerlijke verzet tegen weinig bevredigende toe standen te doen overslaan in een door duidelijke denkbeelden gedragen her- vormingswil. Het doorzetten van zulk een wil, het vastleggen van dien wil in preciese wenschen kwam immers neer op het prijsgeven van de afweerhouding. Ge leidelijk was ons heele vaderlandsche bestel afhankelijk geraakt van de mo gelijkheid bij die houding te volhar den. Zoodoende kwam het vooropstel len van den,wil tot omvorming en ver vorming gïlijk (te staan met aantasting van onze kans op zelfhandhaving. Geen overtuigd vaderlander mocht dien stap ondernemen. Inmiddels zijn de verhoudingen een vollen slag omgedraaid. Onze afweerhouding is eens en voor goed tioorbroken. Op een wijze, die weinigen hadden verwacht ën die wel niemand "heeft gehoopt. Wij moeten echter in dit opzicht de feiten nuchter en met een open gemoed aanvaarden. Maar nu kunnen dan ook en moeten de handen uit de mauwen. De afweerhouding was gericht naar het. verlcdten. Terecht veelszins, omdat ons verleden ondanks fouten en ge breken zoo veel goeds «had opgezameld en zooveel kostbaars in het leven ge roepen. Nu echter is ons vaderjandsche bestel aangewezen op hen, die zonder achterwaarts te zien, als Nederlanders de toekomst tegemoet willen treden. ALS Nederlanders dit is een perste vereiscltte. Een vereischte /van verre draagwijdte. Het be- duiJt trouw aan waarden en inzichten, aan levensvormen en levensidealen, die als zoodanig met verleden en toekomst niet te maken hebben. Tenminste zoo lang wij denken aun het verleden en de toekomst van ons. eigen Nederland sche volk. Met dat volk zijn immers waarden en inzichten, levensvormen en levensidealen verbonden, die een blij vend karakter dragen en die, ondanks de wisseling der tijden eh ondanks wisseling van politieke en sociale om standigheden, aan zichzelf gelijk blij ven. Is het niet zoo, dat mi, scherper dan ooit, uitkomt, hoe diep dit blij vende element in ons wezen is ge prent? Maar is het p&I staan voor onze Ne derlandsche traditie van gewetensvrij heid en verdraagzaamheid, van achting voor den enkeling, van verantwoorde lijkheid en een vrij beleed gemeen schapsbesef, een eerste vereischte, daarnaast staan andere voorwaarden, die vervuld moeten wezen, willen wij als oprechte kinderen van onze eeuw in die eeuw ons vaderland weer op bouwen. Over de Gezichtspunten, aan de hand waarvan de Voorwaarden moeten wor den bepaald, §tel ik mij voor in ver der volgende irtikelen enkele opmer kingen te mi De Oostzeestaten Litauen en Letland hebben zich Zondag tot Sovjet-repnblieken uitgeroepen en om aansluiting bij Moskou verzocht. De besluiten daartoe werden door de parlementen genomen. De volks vertegenwoordiging van Estland heelt een gelijkluidend voorstel op haar agenda geplaatst. V* In politieke kringen te Moalcou neemt men aan, dat de Opperste Sovjet der Sovjet-Unie, die formeel over het opnemen der drie Oost zeestaten als bondsrepublieken in het verband der Sovjet-Unie te beslissen heelt, een dezer dagea te Moskou bijeenzal worden geroepen. DE vergadering van het Litau- sche parlement werd, naar D.N.B. uit Kaunas meldt, Zondagmiddag om 12 uur in het Staatstheater geopend in tegen woordigheid van de leden der regee ring.' hjoge vertegenwoordiger.: varj de Sovjet-Unie meiden plaatsver- vangenden volkscommissaris van Bui- tendandsche Zaken, Dekanosof, aan het hoofd het diplomatieke corps en talrijke genoodigden. Minister-persident Paleckis, die te vens de functie van staatspresident uitoefent, heeft jn en rede, die een uur duurde, een overzicht gegeven van de afgeloopen 20 jaar, waarin Litauen onafhankelijk is geweest. In aanslui ting hierop schetste hij de werkzaam- neden der nieuwe regeering. In scher pe bewoordingen rekende de premier af met het vroegere regime. Hg wees ten slotte op de noodzakelijkheid, een nieuwe grondwet aan te nemen en wel de democratische grondwet van de Sovjet-Unie. De plaatsvervangende minister-pre sident, de minister van Buitenlandsche Zaken, Kreve-Mickcvicius, nam ver volgens het woord om mede te dee len, dat de regeering besloten* had af te treden. De Sejm evenwel sprak daarop haar vertrouwen in de regeering uit en verzocht haar in functie te blij ven, totdat op grond van de nieuwe wetgeving een nieuwe regeering zal zijn gevormd. Nadat de formaliteiten waren ver vuld, werd de agenda opgesteld. Hier op werden de volgende punten ge plaatst: 1. aanneming van een nieuwe grondwet; 2. toetreding tot de Sovjet-Unie; 3. regeling vart het agrarische vraagstuk; 4. onteigening van groote banken en fabrieken. Na een korte verdaging werd de zitting heropend. De minister van Bimienlandsche Zjaken, Gidvila, legde een uitvoerige verklaring af, waarin Litauen tot socialistische radenrepu bliek werd uitgeroepen en de Sovjet grondwet onmiddellijk ingevoerd werd. Deze verkaring is om' half vier met algemeene stemmen aangenomen. In het verdere» verloop van de ver gadering is ook het tweede punt der agenda, de aansluiting van Litauen bij de Sovjet-Unie, om half zes, nadat verschillende redevoeringen waren ge houden, afgehandeld. De minister van Justitie, Pakarklis, zette in een uit voerige verklaring de voordeelen voor Litauen uiteen van zulk een aanslui ting. In het slot van zijn rede stelde hij vast, dat nu ook de Sovjet-grond wet door de Öéjm voor Litauen is aangenomen, de ontworpen aanslui ting van Litauen bij de Sovjet-Unie wetteljjk moet worden vastgelegd. Daarom stelde de minister aan de Hierbij denk ik niet aan een pro gram, noch aan de voorbereuiing daar van. Een program is een voorloop ig eind punt, geen begin. Wij staan aan het begin en moeten, onze primaire inzichten en overtuigin gen toetsen. Wij moeten een gezindheid aankwee- ken en daaraan een vasten inhoud ge ven. Dan zullen op dien grondslag de programma's wel ontwikkeld worden. Dan schaadt het ook niet, als dat er meerdere zouden zijn. Nu is saambinding, boven onvoldra gen programma's en speciale wenschen uit een dwingende taak en een onaf wijsbare plicht. Sejm voor aan den oppersten raad van Volkscommissarissen, dep Sovjet-Unite verzoeken Litauen als zelfstandig^ socialistische Sovjetrepubliek op te nemen in* de Sovjet-Unie. Dit voorstel werd met algemeene stemman aange nomen. In tegenwoordigheid1 van het diplo matieke corps ep van4 eenige buiten gewone afgevaardigden der Sövjet- regeerirrg heeft het nieuw gekozen parlement van Letland besloten Let land tot een Sovjetrepubliek om te vormen en aan te sluiten bij de Sov jet-Unie- Een verzoek daartoe is te Moskou ingediend, 's Avonds werden te Riga groote demonstraties en op tochten gehouden, waarbij voor de Sovjet-Unie werd gedemonstreerd, al dus het D.N.B. Ook in de Kamer van Estland, die gistermiddag bijeen is gekomen, is liet toetreden van Estland tot de Sovjtt- Unie, op voorstel van den afgevaardig de Jalak. met algemeene stemmen op de agenda geplaatst. De vergadering werfy behalve door de regeering. ook bijgewooéd door talrijke diplomatieke vertegenwoordigers, waarohdjr de ge zanten van de Sovjet-Unie, Duitsch- land, Italië, Frankrijk en Engeland. Na een uitvoerige gedachtenwisseling waarbij ook de minister van Buiten landsche Zaken het woord voerde, werd met algemeene stemmen het voorstel aangenomen om een commis- siê van personen te benoemen, welke het vraagstuk van de staatsinrichting van Estland zal behandelen. Vervol gens werd de vergadering verdaagd tot 7 uur. De president van Estland, Paets, heeft zijn ambt neergelegd. In een eigenhandig schrijven stelt Paets vast. dat het bijeenkomen vir het nieuwe Huis van Afgevaardigden een r«»uw tijdperk in het leven van den Estlandschen staat beteekeut. Daar zijn taak als presidert in de tot a ïsver geldende grondwet van den vrijstaat Estland werd vastgelegd, acht hij het met het oog op den over gang naar een nieuwe principiële' orde noodig. zijn volmachten neer te leggen en de staatszaken over te dra gen aan minister-president dr. Vares. Een nader bericht zegt: In strijd met hetgeen eerst werd gemeld, wordt thans officieel tegengesproken, dat de president van Estland is afgetreden. Naar verttfidt, zal de Engeische minister van Buitenlandsche Za ken, ^Halifax, hedenavond in een radiorede voor het Britsche rijk en de Vereenigde Staten een stand punt bepalen ten aanzien van de Rijksdagrede van Hitier. LORD HALIFAX De diplomatieke medewerker van de Times is van meening, dat lord Halifax slechts herhalen kan, hetgeen reeds gezegd is, aangezien Engeland vast besloten is den oor log voort te Zetten, vooral daar de leiding der weermacht geen geneigdheid Reèft om wijziging te brengen in haar «tot dusverre in genomen „rustige hooding vol ver trouwen". Een soortgelijken ge- dachtengang vindt men terug in een hoofdartikel van de Times, aldus het D.N.B. Uit Stockholm meldt het D.N.B.: In de Engeische hoofdstad doen sedert Zaterdag, naar de Zweerf- sche bladen uit LoOden melden, de meest uiteenloopende geruchten en veronderstellingen de ronde, vooral in verband met het feit, dat Lloyd George terstond na de rede voering van den Führer een audiëntie bij den koning heelt aan gevraagd en gepleit heeit voor on derhandelingen met de spilmo- gendheden. (Men zie in dit ver band ook het bericht elders in ons blad. Red.). Ook de hertog van Windsor zou een soortgelijk standpunt hebben uiteengezet in een telegram aan zijn broeder, den koning. WOLMAR WINDAU vx-R/GA URG SCHAULEN RAKISCHKI Memel '{VOORMALIG LITAUSCH GEBIED (I9I9-0CT 192b) fLNA KAUNAS TILSIT ^KONINGSSAGEN *M MINSK Bovendien vertelt men in Lon den, dat invloedrijke kringen der City eveneens trachten hun in vloed te doen gelden, opdat de |egeering ten minste een bestudee ring der eventueele vredesvoor waarden in nadere overweging zal nemen. Lloyd George zou, naar verder beweerd wordt, de laatste acht en veertig unr reeds veertigdLager* huisleden voor zijn standpunt heb ben gewonnen. HET ANTWOORD VAN ENGELAND. Tijdens een radio-uitzending in de Duitsche taal over Hitler's vredesaan bod heeft de omroeper van de British Broadcasting Corporation om. ver klaard „Wij wijzen uw beroep van de hand. Ons motief is onze nationale kracht, onze eergevoelens, ons recht vaardigheidsgevoel en' ons verant- Wpordelijkheidsbewustzijn tegenover de wereld. Naar Stock holms Tidningen meldt, is in een ingezonden stuk in de Ti-mes de geestelijke van Uckfield, rev. Dermott, aan het woord*gekomen om zich te verzetten tegen de algemeen gehoorde bewering. 4at "het Britsche volk vastbeslote.lt is om den oorlog voort te zetten, omdat het zijn eigen kracht nauwkeurig zou kennen. Uit talrijke gesprekke:., die bij dagelijks voer:, aldus deze geestelijke, blijkt, dat de mensqhen ten eenenfnale onkundig zijn van den toestand en van de werke lijk^ verdedigingsmogeiijkheden van Engeland. IN TOTAAL «50.000 VERZEKERDÉN. Te 'a-Gravenhage heeft de oprich tingsvergadering* plaats gevonden van' de vereenigu>g ..Nederlandsche bond van ziekenfondsen", waarvan, volgens de statuten^ het doel is, de behartiging in geheel Nederland van de belangen van het ziekenfonds- en zjekenverple- gingswezen in den meest uitgebYeiden zin van het woord. Tot deze vereeniging zijn toegetreden alle ziekenfondsen, behoerende tot den Bond van Amsterdamsche ziekenfond sen. den Bond var. Rotterd&msche Zie kenfondsen en den Bond Van Haagsche ziekenfondsen, mét alle. afdeelingen, die de hierbij aangesloten ziekenfond sen ook in andere plaatsWi in Neder land hebben, met een totaal aan ver zekerde personen per 31 December 1939 van 650.000. Het secretariaat van den bond is gevestigd te Amsterdam, ten kantore van den bond x van Am>terdams<phe ziekenfondsen, waarvan de secretaris- penningmeester) de heer Ft. H. M. Koetjes, in dezelfde functie is benoemd bij den Nejkrlandschen bond van ziekenfondsen. DE HEER VAN DER VEEN OVERLEDEN. Als uitvloeisel van de maatregelen, genomen door den Rijkscommissar.s voor het bezette Nederlandsche gebiecj, met betrekkingMot S.D.A.P. en N.V.V., is ook de leiding der N.V. Drukkerij en Uitgevers Maatschappij de Arbeiders-' •pers in andere* handen overgegaan. De directie der genoemde naamlooze ven nootschap wordt voortaan gevoerd door ^den heer I£. J. Kerkmeester, W wien derhalve alle bevoegdheden, bij wet, statuten of gebruiken aan de di rectie toegekend," op ^20 Juli 1940 bi vollen omvang zijrf overgegaan. Ifet Volk van heden bevat het vo-lgende bericht: „Mqt gevoelens van tiiep leedwezen moeten wij ter kennis van onze lezers brengen, d>at de lieer Y. G. van der Veen Hzn., algemeen-directeur van De Arbeiderspers in den ouderdom van zes en vijftig jaar is overleden. Aan ons bedrijf is daarmede de man ontvallen, wiens kunde, inzicht en schier onuit puttelijke arbeidskracht de socialis tische arbeidersbeweging verrijkt heb ben met een dagblad-onderneming, die met ai haar nevenbedrijven, wel als ie grootste van Nederland mag worden beschouwd."

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1940 | | pagina 1