De Nederlandsehe
Unie
X
NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Eerbied en waardeering
voor den arbeid
v*
OPROEP AAN ONS VOLK
■tf£ï
ïnsdag 24 Juli 1940
Hoar de toekomst
mr J. SCHOKKING
De omkeer.
Dr Jac. P. Thijsse 75 jaar
Naar wij vernemen, zal mr J. Linthorst Homan dé wordings
geschiedenis van de Nederlandsehe Unie vastleggen in een tweede
brochure, welke tegen het weekeinde zal verschijnen.
de
Doel van den Opbouwdienst
Uitvoering van arbeidsobjecten,
intensieve lichamelijke opvoeding
en verhooging van vakbekwaamheid
Politieke en kerkelijke propaganda verboden
Orde, netheid en tucht
Uitvoering van
werkobjecten
Sportbeoefening
ENGELSCHE BOMMEN
OP AMERSFOORT.
Zes dooden, vele
gewonden.
Waarschuwing.
Jsoeiea
l willig,
1-22
neliik.
jnplarea
»rke-
vorige
Aan-
rtt groot
bruia
fcr M
•rfijea
rijkf-
fos met
otn-
Uitieke
terug*
Utiment
tweed*
ken-
i lokale
groot,
«t ge-
ge con-
•fwfl-
tor van
tided
J vrt)-
yi ziek
tUtcre
1 aan
it aan-
19#
y=
vrÖ
giate-
üvt'ian-
i vorige
i spoor-
irbete-
ncHch*
g«"
legd»'««
i jA «er-
bove*
alten.
UDSCHE
%S*
COURANT
791 Jaargng, No. 20381
Bur. Markt 31. Tel. 37»
Postgiro 4M00
Directeur f. TIETER
II.
Hardhandig werpt ons deze
t,jd tegen de werkelijkheid
aan. -
In de werkelijkheid moeten
vii vooruit.
De nooden van de werkelijkheid
moeten wij de baas zien te worden.
Hiertoe dienen de meest geschikte
werkwijzen te worden toegepast.
Wat. is een werkwijze?
Deze vraag verdient alle aandacht.
Teveel hebben wij werkwijzen en
beginselen dooreengehaspeli. Tot
"achade van de Beginselen en met
hoogst nadeelige gevolgen voor de
nractijk van ons Nederlandsehe leven.
Op dit punt hebben wij het al heel
erg bont gemaakt, wanneer de demo
cratie en parlementair stelsel in het
geding kwamen.
Het is een beginsel, dat een regee
ring bij haar beleid rekening hetjeort
te houden met de wenscben Van het
volk, dat die wenschen gelegenheid
moeten krijgen zich door vergaderin
gen, bijéénkomsten, in de pers en in
de radio te uiten en zoodoende vaste
vormen aan te nemen, dat er ruimte
moet wezen, voor volkscritiek op de
daden der regeering.
Geen beginsel is het zooals de
volbloed democraten het ten onzent
gewoonlijk hebben voorgesteld dat
zulks alleen kan worden verwezen
lijkt door het parlementaire stolsel in
den trant, waarin het zich in ons land
na 1868 had ontwikkeld, het stelsel
namelijk, waarbij aan het, parlement
een overwegenden en op critieke
punten, een doorslaggevenden invloed
weid toegekend op wetgeving en be-
atuur.
Dit stelsel was een "werkwijze.
WELNU, een werkwijze, owil
men een mooier woord, een
methode, moet allereerst pas
sen op de eischen der werkelijkheid,
op de nuchtere, de dikwijls dwingende
prïctijk van eiken dag. Daarom is het
'gebiedende plicht van methode te vér
anderen, zoodra het blijkt, dat de
methode, waarvan men zich bedient,
het beoogde resultaat niet tot stand
brengt. Onpractisehe methodes deugen
niet Zij moeten worden overboord
gezet en plaats maken voor andere.
In 1868 was het parlementaire stel
■el ongetwijfeld een voortreffelijke
werkwjjjze voor de toenmalige staat
kundige practjjk. De staatstaak was
beperkt en werd behartigd door men
schen, die er niet naar taalden, die
taak uit te zetten. De maatschappij
was aan zichzelf overgelaten. Haar
leiders werden in de harde school van
het practische werk gevormd. Wie dit
goed deed, kwam naar voren. Het
parlement werd gerecruteerd uit en
door hen, die een duitje te verliezen
hadden en wier aandacht, mede dien
tengevolge, gaarne en met zorg bij de
financiën ophield.
Het effect van deze werkwijze
moest noodzakelijkerwijs geringer wor
den, toen het sociale vraagstuk aan
de ordé kwam en nog meer terugloo-
Pen, toen het sociale vraagstuk niet
langer alleen speciale voorzieningen
ten bate van de minder bedeelden
omvatte, doch zich ging uitstrekken
tot de maatschappij in haar geheel en
de maatschappij als een geheel deed
Ingrijpen.
Daarenboven kwam in de werkwijze
zelf een verandering. Het algemeen
kiesrecht, de evenredige vertegen
woordiging en de daarmede onaf-
Kheidelijk verbonden formatie van
krachtjg georganiseerd politieke par
itten, gaven aan het parlementaire
•telsel geleidelijk, een inslag, die er
■jan ontbrak, toen het nog in de kin
derschoenen stond.
HET geheel ging lijden onder de
declen. De deelen, van elkan-
der afgesplitst in het kader van
Parlementaire stelsel, stonden
®®®ééling in een hoe langer, zoo
*"te*ver wordende verhouding, naar-
®Jte de genoemde methode meer
~*°rt schoot als middel om den
™at«happeHjken opbouw overeen
*»utig de begeerten en de nooden
hedendaagsche, in hooge mate
*JȎ techniek beheerschte werke-
hWheid te volbrengen,
vjtefrepen werd dit wel. Erkend
Het nadeel, dat op die ma-
F «et» geheel in de lucht zwevende
atie meer en meer de zaken
de en afdeed, bleef niet ver-
Het werd openlijk aan de
gesteld. Evenzoo was het allengs
"émeene grief, dat party-invloe-
l>tj-overwegingen van politie-
de goede menschen dikwijls
van de plaatsen, waarop zij
en op die plaatsen
van den tweeden rang te-
*«men. Maar er gebeurde
niet!
Morgen viert
vriend dr Jac.
verjaardag.
de populaire natuur-
P. Thijsse zijn 75sten
Niet in de laatste plaats, wij! van
het bestaande parlementaire stelsel
een leuze werd gemaakt, van de de
mocratie, welke in dat selsel heette te
zjjn verwerkelijkt, een beginsel, gel
dend voor alle tijden en alle plaatsen,
een principe, dat strak volgehouden,
het heil van allen brengen zou, een
levensvorm van blijvende beteekenis,
een waarachtige vervulling van diepe
levens-verlangens Het geloof in deze
leuze belette ons tijdig van de eene
methode op een verjongde methode
om te schakelen. En waar het geloof
wankelde, hield men het overeind
vanwege de profijten, die het ver
schafte.
I
WERKWIJZEN en beginselen
kan men nipt straffeloos ver
mengen.
Ook nu dreigt hier een gevaar.
Het gevaar, dat wij, nu alles in be
weging is geraakt, ons hart gaan ver
panden aan nieuwe groote woorden,
aai» andere leuzen. Wij zouden er
weinig mee zijn gebaat, wanneer wij
de democratische leuze en de parle
mentaire algemeenheden gingen ver
vangen door een corporatieve leus of
een autoritaire algemeenheid.
In mijn vorig artikel heb ik er den
nadruk op gelegd, dat Nederland eerst
tengevolge van de jongste gebeurte
nissen volledig is opgenomen in de
zuiging van de crisis, die sedert 1914
Europa en, met Europa, de overige
wereld teistert.
De positieve kant hiervan is, dat
wij gemeenschappelijk, maar niet al
leen gemeenschappelijk, ook indivi
dueel, nu de volle gelegenheid hebben
onze beste vermogens in te zetten om
de crisis werkelijk .onder de knie te
krijgen.
Dit kan en mag niet blindelings ge
schieden
Wij moeten onze krachten meten.
De reeds bij name bekend* Nederlandsehe Unie, vertegenwoordigd
door een driemanschap, bestaande uit de heeren mr L. Eiathoven,
mr J. Linthorst Homan en prat, dr J. E. de Qnay, heelt zich thans
met den volgenden oproep tot het Nederlandsehe volk gewend:
Landgenooten,
Uit dèn nood der tijden is een nieuwe taak geboren.
Wij noodigen u uit, met opa deze taak op te nemen.
Wij roepen u op, piet eigen kracht en overeenkomstig onzen eigen
Nederlandschen aard, gezamenlijk door kordaten arbeid naar een
nieuwe Nederlandsehe saamhoorigheid te streven.
Allereerst is noodigs
Erkenning van de gewijzigde verhoudingen.
Nationale samenwerking op den allerbreedsten grondslag.
Harmonische economische opbouw, met samenbinding van
alle
arbeidskrachten in ons volk.
Sociale rechtvaardigheid opdat er kome werk voor allen en arbeids
vreugde voor allen, voor jong en oud, voor den sterke en den zwakke.
Bezieling van de jengd ia vaderlandschen zin.
Dit willen wij verwezenlijken op Nederlandsehe wijze,\erbiedigende
de traditioneele geestelijke vrijheid en verdraagzaamheidV
Wij willen ons werk verrichten in contact met de Nederlandsehe
autoriteiten en met de bezettingsautoriteiten.
Nederlanders
Geelt aan ons streven uw aller krachten.
Wie zich alzijdig houdt schaadt de Nederlandsehe zaak.
Sluit n aan I t
L. EINTHOVEN.
J. LINTHORST HOMAN.
J. E. DE QUAY.
Het voorloopige adres van de Nederlandsehe Unie is: Alexander-
straat 20, 'a Gravenhage.
Naar aanleiding van dezen oproep heelt het A. N. P. zich tot den
hear Linthorst Homan gewend ca nog de volgende bijzaadsihndan
vernomen.
De Neuerlandsche Unie wil een zelfstandige beweging zijn, die uit
eigen kracht en op eigen gezag haar notie zal voeren. Ofschoon de
onderteekenaars door van allerlei kanten ontvangen sympathie
betuigingen de zekerheid hebben gekregen, dat fcij op jfien steun van
personen, uit verschillende kampen afkomstig, zullen kunnen rekenen.'
zullen zij zelfstandig, zonder eenig mandaat, een nieuwen weg inslaan.
Zij znllen daarbij gaarne contact opnemen met anderen, die eveneens
bezig zijn met pogingen tot nationale concentratie.
Het driemanschap zal worden bijgestaan door een raad van bijstand,
waarin belangrijke personen, deskundig op economisch en sociaal
gebied, zitting znllen nemen.
Vijf-C», vijftig-duizend dienstplich
tigen van de Nederlandsehe weer
macht zijn thans overgegaan in den
Opbouwdienst. Over de organisatie
van deaen dienst heeft de leider,
majoor I. N. Brennese, in een pers
conferentie eenige beschouwingen
gehouden.
De mannen van den Opbouwdienst
zjjn die leden der weermacht, die geen
arbeid hebben kunnen vinden in de
burgermaatschappij. Zij hebben een
bewjjs van hun burgemeester overge
legd, dat zü werkeloos zijn. Een deel
van hen moet gerekend "worden tot de
slachtoffers van de huidige omstandig
heden. Een ander en grooter deel was
reeds voor de mobilisatie werkloos.
Helaas zijn er onder hen vele beroeps-
werkeloozen.
Iedereen kent de funeste uitwerking
van onze vroegere stempel- en steun
regelingen. De jarenlange werkloosheid
was dSrzaak van arbeidsschuwheid,
van efen daling van het moreel en van
een mmderwaardigheidsgevoel. Ieder
officier heeft dat in de voorafgaande
maanden in de praktijk bij den troep
kunnen merken. De mannen die eenige
jaren werkloosheid achter den rug
hadden, misten voor een groot deel
houding en fut.
De Opbouwdienst nu wil in de eerste
plaats bij allen gemeenschapszin en
saamhorigheidsgevoel bevorderen en
wil trachten eerbied en waardeering
voor den arbeid bij te brengen. Na
tuurlijk is dit typt in veertien* dagen
of drie weken teBbreiken. Het is even
wel een doel van zoo hooge sociale
waarde, dat wij, aldus majoor Breu-
nese, gaarne al onze krachten daaraan
zuUen geven.
Het eerste middel om dit te bereiden
is het herstel van orde, netheid en
tuclft. Met 5"0.000 mannen, bij wie geen
stiptheid en tucht heerscht, valt niets
aan te vangen. De tucht moet geba
seerd zijn op vertrouwen. De leidende
officieren en onderofficieren moeten
hun mannen in alles voorgaan, moeten
zich dicht bij den man begeven en
hem wijzen op den ernst van de taak
die hem wacht. De grootste gestreng
heid ,en als het moet hardheid, moet
worden toegepast. Dit. kan ook indien
met rechtvaardigheid wordt opgetre
den. Excessen, fouten en overtredingen
zullen met kracht moeten worden be
streden, om zoodoende te komen tot
afdeelingen, die volkomen in de hand
van de leiders zijn en die op haar beurt
ook weer het vertrouwen hebben in
die leiders. Dit is een moeilijke opgave,
doch tevens een eerste voorwaarde,
welke ook Vervuld zal worden indien
de leiders hun taak met bezieling ver
richten.
Zoodra eenige teekenung in de ver
betering op dit terrein merkbaar zal
zijn, zal onmjddeljjk worden aange
vangen met de uitvoering van arbeids-
objecten. Men zal gemerkt hebben, dat
op dit punt de Opbouwdienst niét ter
stond van stapel is geloopen. Het zal
misschien half Augustus worden, eer
fiet eerste werkobject ter hand zal
MAJOOR BREUNESE.
worden genomen. In den aanvang zal
de keuze der werkobjecten met eenige
kieskeurigheid moeten geschieden. Niet
elk object immers leent zich voor ge-
meenschappelijken arbeid van eenvou-
digen aard, waaraan een ieder, onge
acht zijn beroep, kan deelnemen. Bo
vendien moet den mannen duidelijk
zijn, dat hun arbeid aan de gemeen
schap, dus aanland en volk, ten goede
komt.
Dit zal het geval h.v. zijn, wan
neer de Opbouwdienst in het Oost
front van de vesting Holland, waar
veel akkers en weiland aan de agra
rische productie zijn onttrokken,
deze landerijen weder voor land
bouw en veeteelt bruikbaar gaat
maken. Indien de daar werkzaam
te stellen afdeelingen tevoren aan
de hand van kaarten inzicht, krijgen
in doel en werkwijze, zal zeker de
zin en de ernst van het de te onder
nemen arbeid tot de mannen spre
ken en zal hun innerlijke gesteld
heid medebrengen, dat zjj hun werk
ten behoeve van de gemeenschap
met ambitie en toewijding zullen
verrichten. Dergelijke werkobjec
ten, geschikt om te worden uitge
voerd door menschen uit verschil
lende beroepen afkomstig, zijn ook
bebosschingswerken, cultuurarbeid,
herstellen van dijken, het graven
van kanalen, e.d.
Door dezen arbeid zal de vroegere
soldaat, ingedeeld bij den Opbouw
dienst, de gaarde weer'Ieeren kennen
van het werken ten nutte van de ge
meerschap en zal hij de vruchten pluk
ken, alleen van de onledigheid,
maar ook van het verheffende besef,
een nuttig mensch in de maatschappij
te zijn. v
Alleen arbeid eqhter is niet voldoen
de voor het gestelde doel. Het is veel
zeggend, dat de eerste dag. waarin de
Opbouwdienst officieel in werking
trad, aab de sport was gewijd. Op 15
Juli is in Den Haag een sportcentrum
geopend, waar de toekomstige sport
leiders van den Opbouwdienst in op
leiding zijn. Het feit, dat terstond op
den eersten dag daarmede begonnen is,
moet men zien ais een demonstratie
van den geest, welke de leiders bezielt:
Een "daad is meer waard dan lang ge
praat.
Wij weten allen hpó het met de licha
melijke opvoeding in ons land gesteld
is én kennen de plannen, welke thans
voor de toekomst worden gemaakt. Bjj
de vernieuwing van de lichamelijke op
voeding in Nederland zal de Opbouw
dienst in de eerste gelederert marchee-
ren. Zijn mannen moeten hard als staal
en taai als leer zjjn. In hun krachtige
lichapien zal een frissche geest huizen
en een warm hart kloppen voor land,
voik, taal en cultuur.
Ook aan de muziek en zang zal veel
aandacht worden besteed. Ik ben, aldus
majoor Breunese, een overtuigd voor
stander van muziek- en zang-oefenin
gen, rhytme immers geeft kracht. De
hoop op dit gebied binnen niet al te
langen tijd merkbare resultaten te heb
ben bereikt.
aldus majoor Breunese, tijdens de
Vierdaagsche Afstandsmarschen om
Nijmegen het lied:
Want wij zijn een voor allen
en allen zijn wy een.
Zoo willen wjj door Nederland
en door het leven heen.
Wij kqpien uit een tijdperk van ver
deeldheid en moeten naar een nieuw
tijdperk, waarin gemeenschapszin «f>
saamhoorigheid zullen heerschen. In
dien de Opbouwdienst deze gemeMW
schapszin en saamhoorigheid ook maar
voor zestig procent bereikt, achten wU
ons doel geslaagd. Natuurlijk erkennen
wij. dat ons land op christelijken
grondslag is gegrondvest. Het Christen
dom is zoo heilig, dat het niet in dis
cussie komt. Maar wel heb ik. aldus
majoor Breunese, bezwaren tegen
sommige belijders van het Christen
dom. omdat achter hen aati steeds de
politiek om den hoek kwam kijken.
Daarom zal er in den Opbouwdienst
geen politiek, noch kerkelijke propa
ganda worden geduld. Wel zal de Zon
dag geheel ter beschikking staan en zal
iedere man van den Opbouwdienst ten
volle de gelegenheid krijgen den Zon
dag te vieren en zijn godsdienstplichten
na te komen. En mocht het voorkomen,
dat het uit te voeren werkobject veraf
gelegen is van een kerk, dan zullen op
Zondagochtend de auto's van den Op
bouwdienst beschikbaar staan om de
mannen naar de"kerk te brengen. Maar
de werkdagen zjjn voor den Opbouw
dienst en voor niemand anders.
De Opbouwdienst is een Neder
landsehe organisatie. Hij staat alleen
ten dienste van het Nederlandsehe
volk. Ons land en ons volk moeten
hieruit de voordeelen trekken. By
alle narigheid van deze tijden meet
het als een lichtpunt worden be
schouwd, dat wij de gelegenheid
hebben 50.000 van onze jóngens pp
te lelden in Nederlandschen geest,
tot bruikbare leden van onz#
Nederlandsehe volksgemeenschap
De Opbouwdienst is een daad, welk#
beantwoordt aan*de groote behoeft#
aan gemeenschapszin, welke in
Nederland bestaat.
Bij een door het nachtelijk duister
begunstigden aanval van Engelseh#
vliegers heeft een dicht bevolkt#
woonwijk van Amersfoort het moftoB
ontgelden. Een woning -werd door eeB
voltreffer getroffen. Hierbij werdeB
vijf personen gedood. Zij allen behoo»,
den tot het gezin van den sigaren
maker E. J. D. Verder werd d#
leerlingmachinist der Nederlandsch#
Spoorwegen M., die zich naar zyn wo
ning begaf, door een granaatscherf
getroffen en gedood. Het aantal ge
wonden is zeer groot. In andere stra
ten is een aantal woningen door
brandbommen getroffen, verschillende
huizen zijn vernield.
Van talrijke woningen zijn de ruiten
gesprongen en dakpannen van d#
daken gerukt. In verschillende straten
is een groote ravage aangericht.
Twee dooden bij BergeB.
In den afgéloopen nacht is tijdens
een bomaanval door Engelsche vlieger#
te Groet in de omgeving van Bergen
naby een noodslachtplaats een bom
neergekomen in een zomerhuis, waag
de familie L. haar vacantie door
bracht. De 59-jarige heer des huiza#
en een 25-jarige dochter werden ge
dood, terwijl twee huisgenooten ern
stig en een licht werd gewond.
NEERGESTORTE OF GEDAALDE
VLIEGTUIGEN.
De berging van neergestorte' of ,hi
noodlanding gedaalde vliegtuigen eti
.van de onderdeelen daarvan Is uit
sluitend taak van de Duitsche militaire
instanties. Het is verboden dergelijke
vliegtuigresten of vliegtuigonderdeelen
ook maar te naderen, wanneer dit niet
geschiedt om onmiddellijke hulpver
leening tijdens of terstond na het on
geval. Iedere vernieling of ontvreem
ding van zulke vliegtuigonderdeeiea
zal als diefstal van Duitsch weer»
machtsgoed worden gestraft, voor zoo
verre niet nog scherpere strafbepalin
gen, bijv. wegens hulpverleening aan
i vijand, in aanmerking komen.