wot dl. zij bestreden?
Wapen der onderzeebooten
Hoe ageert een duikboot en mei welke, middelen
van doorslaggevend belang in den oorlog ter zee
Waar men strijdt met gesloten vizier
L
De onderzeeër komt boven
et sluipend gevaar van den Oceaan
na een dnikm
water uit de ta
been was niets dan water te zien. De wacht
op de brug ontdekte aan den horizont de
masten van een schip. Meer was nog niet
te zien.. Als commandant werd mij dit ter
stond gemeld. Het volgend oogenblik *sta ik
zelf op de brug. Het schip wordt meerdere
malen gepeild, dat wil zeggen, de richting
wordt vastgesteld. Een reeks, peilingen geeft
precies de richting aan, waarin het koerst.
Daarna bepaalt de commandant de koers,
die hij zijn onderzeeër zal geven. De Diesel
motoren worden ingeschakeld op volle
kracht vooruit!
De toppen van de masten komen nu
hooger boven den horizont uit. Het blijken
de masten van een oorlogsschip te zijn. Zelf
ongezien te blijven en toch zoo dicht moge
lijk te naderen, is nu mijn eenige gedachte,
echter zonder dat men uit het vijandelijk
kraaiennest iets kan ontdekken. Om dit te
bereiken wijzig ik m'n koers tien graden.
Het wordt laat in den middag.
De peiling wijst een veranderlijken koers
uit, de masten worden niet regelmatig
grooter. De tegenstander wisselt voortdu
rend van koers pm een eventueelen torpe
deering te verMnderen. Wanneer de avond
begint te vallen, zijn we het schip dicht
genaderd. Ik /zend den wacht snel in de
boot en laat het alarmsein geven. De on
derzeeër moet tiu duiken, voor de vijand
hem heeft ontdekt.
Na het (luiken is van het schip op peris
coophoogte niets meer te zien. De ooghoog
te is nu namelijk aanzienlijk 'geringer. De
masten zijn weer onder de kim verdwenen;
onder water varen wij den tegenstander
tegemoet Nu worden contouren weer zicht
baar en snel wordt alles grooter en duide
lijker. Door de sterke vergrooting van de
periscoop ontdek ik nog vier kleinere sche
pen, torpedobootjagers, die het groote schip
aanhoudend omgeven.
Tot dusverre heb ik de periscoop nog be
trekkelijk ver boven water laten uitsteken;
nu wordt het echter noodzaak op grooter
diepte te gaan varen, zoodat nog slechts 't
bovenstuk van den periscoop boven de op
pervlakte uitsteekt Zig zag koersend komt
het eskader nader, maar wijkt dan plotse
ling af; onder deze omstandigheden zou een
aanval op niets uitloopen, omdat de afstand
waarover de torpedo geschoten ifloet wor
den, te veel is vergroot. Nu is het mijn taak
ongemerkt tusschen de torpedobootjagers
door te komen. Opnieuw verandert de
koers, nu komt het eskader op mij af. Snel
besluit ik nu tot den aanval over te gaan,
voordat een nieuwe koersverandering ook
deze mogelijkheid te niet doet. Ik vaar,
slechts af en toe m'n periscoop vertoonend
op den vijand toe. Aan bo-rd heerscht een
geladen spanning.
Vervolgens geef ik aan den stuurman
door welke positie en snelheid van het vy-
euvre. Men ziet duidelijk hoe het ballast-
g es po ten wordt.
andeljjk schip zijn. Onmiddellijk slaat deze,
na in de tabellen welke positie wij dan
voor het afvuren van de torpedo moeten
innemen. Kort daarop liggen wij in de
schietkoers en klinkt mijn bevel: „laneeer-
buizen alle gereed!" Uit het boegruim wordt
dij bevestigd. De laatste spannende oogen-
blikken voor het afschieten zijn aangebro
ken. Dicht druk ik m'n oog tegen het oc-
culair van de ver ingetrokken periscoop.
Nu wij zoo in de onmiddellijke nabijheid
van de destroyers zijn gekomen, dient van
de periscoop zoo weinig mogelijk gebruik
gemaakt te worden. Snel volgt nu mijn
commando: „periscoop intrekken, op -20
meter gaan". Iedereen in de boot weet dat
wij onder een destroyer door moeten dui
ken. Het gaat nu om seconden. Even later
een donderend geraas in de omgeving, dat
zijn de schroeven van den torpedobootjager.
Nauwelijks is het geluid yerstild of wij
Stijgen weer op periscoophoogte. Mijn oog
tegen het occulair gedrukt ontdek ik vlak
voor me den vijand, nu moet het schot val
len. „Torpedo's los!" Telkens wanneer een
torpedo zijn lanceerbuis verlaat, gaat een
krabhtige schok door de boot, ipaar de diep
teroergangers vangen deze schommeling
snel en behendig op. Onmiddellijk dalen
wij nu weer tot 30 m. en wenden ons van
het onder vuur genomen object af. De
spanning neemt toe; ieders oog is gericht
op de secondewijzer van de klok in de
toren en centrale zoo dadelijk moet de
ontploffing volgen ijaar is zij; de be
manning verademt, het doel is bereikt! Nu
echter zijn de rollen omgekeerd. Een ach
tervolging wordt ingezet naar den onder
zeeër. Een "hagel van'dieptebommen komt
omlaag. Wij worden niet geraakt. Wanneer
ik veilig mag aannemen dat ik op ruim
dyizend meter van derf vijand ben verwij
derd, stijgen wij weer tot periscoopdiepte,
om te zien, wat de treffer heeft uitgericht.
Tof zoover onze zegsman.
Het afschieten van de torpedo voltrekt
zich geheel electrisch. Door een enkelen
handgreep explodeert de patroon voor het
uitdrijven. De samengeperste lucht, die
vervolgens in de lanceerbuis stroomt, drijft
het zeven meter lange projectie] naar bui
ten. Ook de torpedo zelf heeft een ketel
met samengeperste lucht, waardoor een
kleine machine op gang wordt gebracht, die
de schroeven van de torpedo doet draaien.
De torpedo schiet nu als een kleine, zelf
standige onderzeeër door het water. Zooals
ook met bommen, dient de torpedo onder
een hoek te worden afgeschoten, welke zoo
gekozen is, dat het projectiel tegelijk, met
het schip op een bepaalde plaats aankomt.
Na het afschieten worden de buitenkleppen
van de lanceerbuizen gesloten en het water
dat zich in* de buizen bevindt, naar de tor
pedotanks geleid.
De duikventielen worden geopend. Het bin nenstroomende water doet bet gewicht
toenemen, soodat de opwaart sche druk vermindert.
De mannen aan de dieptestuurinrichting.
DK werk vereischt buitengewone .vaardig
heid. Een kleine vergissing kan de onder
gang van de heele bemanning beteekenen.
water uitsteekt. Het dieptesturen geschiedt
met behulp van diepteroeren, nadat de
boot eerst voor de normale diepte goed uit
gebalanceerd is. Deze op zichzelf zoo een
voudige handelingen vereisehen een aantal
gecompliceerde apparaten. In een zeer klei
ne ruimte is een groot aantal handles,
stuurraderen, peilschalen, buis en kabellei
dingen samengedrongen. Het is dan ook
geenszins uitgesloten dat door een verkeer
de bediening of door het even weigeren van
een onderdeel het Jeven van de geheele be
manning ernstig risico loopt.
Wanneer de duikboot na geruimen tijd
er in geslaagd is in de buurt te komen van
een vijandelijk eskader of convooi, dient zij
eerst nog door de duikbootafweer heen te
breken. Deze bestaat uit snelle, zeer be
weeglijke vaartuigen als torpedobootjagers.
Zij zwerven al zig zag varend om 't object
heen, met de bedoeling den duikbootaanval
zooveel mogelijk te bemoeilijken. Dikwijls
kan een dergelijk vaartuig bij den aanval
onmiddellijk op de duikboot toeschieten.
Dan wordt onmiddellijk het bevel gege
ven, dalen tot 16 meter! met de bedoeling
onder den torpedobootjager door te duikeh.
Het kan ook gebeuren, d3t de commandant
zijn gevaarlijken toestand eerst te laat in
ziet, dat op het beslissende oogenblik de
diepte stuurinrichting onklaar blijkt te
zijn, of wel dat een zware zee de boot op
drijft, zoodat gevaar voor botsing niet is
uitgesloten. Maar wanneer men er in ge
slaagd is om onder het schip door te duiken
en het donderend geraas van den schroef
weggestorven is, dan wordt weer het be
vel gegeven, op periscoopdiepte. Het is nu
zeer wel mogelijk dat de toestand plotseling
veranderd is en het eskader' op de duikboot
afstevent. In dat geval daalt men onmiddel
lijk weer in de diepte af tot 20 of 30 meter.
Meestal kan een aanval eerst plaats hebben
nadat men dagen achtereen werkloos rond-
gekoerst heeft over zee. Een duikbootkapi
tein heeft ons verteld hoe een dergelijken
aanval verloopt.
Een duikbootkapitein vertelt
Mijn schip voer in de morgenuren met
helder zicht aan de oppervlakte en om ons
We zyn net er allen over eens zoowel
voor- als tegenstanders dat de duikboot
i%vërraderlyk en onsympathiek werk heeft te
verrichten. Uit een hinderlaag worden een
of meer torpedo'» afgeschoten, het strookt
niet met onze gevoelens, die zeggen, dat
Wanneer er gestreden moet worden, men
dient te strijden met open vizier, dus van
man tegen man. We zijn maar al te licht
geneigd om geleid door onze antipathie
en sympathie het duikbootwapen te be-'
schouwen als een soort sluipmoordenaar,
die in het verborgene loert op zijn prooi.
Deze kwalificatie is menschelijk, maar on
billijk. Het afschieten van torpedo's blijft
onsympathiek, maar men dient toch niet te
vergeten dat ook de duikbootbemanning
groote risico's loopt. Zij wagen veel, met de
bedoeling veel te winnen. In het onder
staande zullen wij trachten eenig licht te
werpen op de geschiedenis, op het leven
san boord, op het ageeren en op bestrij
dingsmiddelen van de torpedoboot
Een gedocht wapen.
Veel hebben de Duitsche onderzeeërs van
rich doen spreken in de jaren 19141918,
xooals zij dat ook nu weer doen. Toen za
gen zij kans niet minder dan 13 millioen
ton scheepsruimte van de Engelschen in
den grond te boren. Zijn het vooral koop
vaarders, die aangevallen worden, natuur
lijk is een vijandelijk oorlogsschip een
minstens zoo welkome buit. Men mag aan-
nemen dat het Britsche onderzeebootwapen
ook ditmaal weder zeer sterk ontwikkeld
lal rijn. Behalve het primaire voordeel van
den aanval, brengt bet bezetten van duik-
booten mee. dat de vijand belangrijke voor
zorgen voor zijn veiligheid dient te treffen,
die hem veel materiaal kosten. Om een
zoo duidelijk mogelijk beeld te geven van
dit wapen, zullen wij ons houden aan de
In vrijwel ongekende mate heeft de mensehheid
de kunst verstaan om de „levensruimte", welke hem
door de natuur was toegedacht, te vergrooten. Sedert
Leonardo da Vinei heeft de mensch getracht zich op
vleugels van den beganen grond te verheffen en het
is hem ten slotte gelukt: de lucht werd veroverd.
Men heeft het echter niet alleen in de hoogte, maar
ook in de diepte gezocht. Menschen kropen sedert de
vroegste geschiedenis als mollen In de aarde en
brachten kostelijke delfstoffen naar boven. De schoot
der aarde werd van lieverlede ontsloten. Eerst be
trekkelijk kort geleden beeft men zijn krachten be
proefd op het vervaardigen van een schip, dat onder
den waterspiegel zoo kjnnnen varen. De eerste, die
een dergelijk schip construeerde, dat was Wilhelm
Bauer, schoot bij zün gevaarlijke proeven haast het
leven erbij in en werd uitgelachen door de menigte,
die hem voor een fantast versleet. Toch heeft deze
idee, die in de vorige eeuw werd opgevat, zich vrucht
baar doorgezet en leverde bij de eeuwwisseling de
eerste practische resultaten op. Labeuf liet met suc
ces zijn „Narval" van stapel loopen. Dat was de eer
ste bruikbare onderzeeër. Spoedig volgde men in
andere landen speciaal in Duitsehland, waar dit
wapen sterk ontwikkeld werd, met de verrassende
gevolg^van den Wereldoorlog. Ook nu weer blijkt
de diHJflKx® een wapen van niet te onderschatten
waarde.
Gedurende de vaart ender water heeft een deel van de bemanning zijn kooi opgezocht
«en ziet op onze afbeelding met hoe weinig ruimte de mannen tevreden moeten zijn
kjteonderheden van de Duitsche onder-
~*ors. Vermeld dient evenwel dat alle on-
oerzeebooten in principe met elkaar over
een stemmen.
Duikboot van Fransch origine.
Het verdrag van Versailles verbood
toiLu onderzeeërs te bouwen. Hitler
■j*«oe enkele jaren geleden een streep door
l»Li Ctaat en sedortdien bouwde Duitsch-
h,ü!Lweer hnderzeebooten. Het bezit nu
de volgende tonnages: 250, 500,
.en ton- De kleinere typen heb-
^wandig5 Wand' de Erootere zijn dub-
De onderzeeërs, die thans gebruikt wor-
?™ri]n veel beter dan de types uit den
wereldoorlog.
Vooral de Dieselmotoren zin
brandstof" ^tn?dw'>aarder geworden;
*orden beperkt.
.De
kon tot een minimum
FtornJk00*® P'01"®* °P dit gebied was de
luar «ÏÏÜfn ""bed*, die ongeveer veertig
v, ff*"*" de eerste onderzeeboot, de
mat ,1 uZ"1 "SP61 het loopen. Dit schip
dut n„] 120 ton- Het was een boot met
li>ke«*Lï!?nd' dat w'' zeggen, het eigen-
^T^sfzepsliehaam, waarin machines, be-
v mng, bemanning enz, zyn onderge-
t. wordt door een tweede hulsel om
Dieselmotoren, zoodat zjj dan dienst doen
als stroomopwekkers voor de accumulato
ren. Bij het varen onder den waterspiegel
is de Dieselmotor onbruikbaar, daar deze
toevoer van frissche lucht noodig heeft;
men is dan aangewezen op electriciteit als
aandrijvende kracht.
Het duiken.
Bij normale vaart aan de oppervlakte zün
de tfuikcellen gevuld met lucht, zoodat de
onderzeeër, als elk vaartuig, een krachtigen
opwaartschen druk ondervindt. Bij het dui
ken wordt deze kracht opgeheven, doordat
men genoemde cellen vol water laat loopen.
De luchttoevoer voor de Dieselmotoren en
üe uitlaat dienen dan eveneens zorgvuldig
te worden gesloten, evenals het torenluik.
7ooals gezegd-gaat men nu over op de
electrische machines. De lucht in de
scheepsruimte is zonder meer voldoende
voor enkele uren en wanneer de atmosfeer
slecht wordt, kan kunstmatig zuurstof uit
fiesschen worden toegevoerd, terwijl de
koolzuur door kalitabletten wordt wegge
nomen. Hierdoor kan men de lucht nog
geruimen tijd frisch houden. De onderzeeër
kan afdalen tot op ongeveer 100 meter
diepte. Het meeste vaart men evenwel op
periscoopdiepte, dat wil zeggen dat de ge
heel uitgeschoven periscoop nog juist boven
geven, dat den scherpgesneden profiel van
een normaal schip veijoont; deze buiten
mantel heeft door zijn vorm tot taak de
vaareigenschappen te verbeteren. De tanks
voor het duiken liggen tusschen beide wan
den Ingebouwd.
Het sterk hiervan afwijkende type is de
boot met enkelen wand. Oorspronkelijk
heeft men getracht onderzeeërs te bouwen,
die als aandrijvende kracht slechts electro-
motoren hadden, welke hun stroom kregen
toegevoerd uit accumulatoren. Deze sche
pen waren weliswaar steeds gereed om
onder te duiken en konden uit den rust
stand, zonder dat daarvoor de machines
werden aangezet, onderduiken. Maar wan
neer de opwaartsche druk geheel was opge
heven, zakten zy gemakkelijk tot te grooW
diepte en werden dan door den enormen
waterdruk vernietigd. Een tweede nadeel is
dat geen groote snelheid kan worden ont
wikkeld met dit type.
In het voorschip bevindt zich het torpe-
doruim, dan volgt het ruim met accumula
toren, dat tevens dienst doet als kajuit voor
de bemanning. Midden -in de boot, onder
den toren, ligt de centrale: de hersens van
het schip, waarin de stuur en bedieningsap
paraten zijn gemonteerd, dan volgt de ma
chinekamer, waarin de Diesel en de electro
motoren zijrvéndergebracht. Wanneer het
schip aan de oppervlakte vaart, kunnen de
electromotoren geschakeld worden op de
De periscoop wordt
kort voor den aanval
nog even boven het wa-
teraiveau gebracht. De
commandant neemt in
gespannen aandacht de
stituatie en gedragingen
van zijn tegenstander
waar.
