f)e Wieringermeerpol
TIEN JAAR OUD!
T
NIEUWSBLAD VOOR .GOUDA EN OMSTREKEN
KETTINGHANDEL
IN PIJNACKER ONTDEKT
I'
faterdag 10 Augustus 1940
20396
Op 21 Augustus 1930 viel de polder droog
Eb nuf Nu is de zeebodem, welke een
^oppervlakte van ongeveer 20.000 H.A.
beslaat, volledig in cultuur gebracht
ff' w-
x
Tegen caféhouder etï raadslid proces-verhaal op
gemaakt Zeven a acht personen-bij de zaak betrokken
Aanzienlijke hoeveelheden levens
middelen in beslag genomen
BUITENLAND
BALKAN
Zuidoost Europa's positie
JAPAN
De Japansche-Engelsche
spanning.
Een afzonderlek
ministerie van Koloniën.
generaal tatekawa komt in
beCgië
Het spoorwegverkeer.
COl BANT
Directeur P. T1ETKR
Postfiro 48400
Bur. Markt Si. Tel. 1745
ffm vazen speciale» verslaggevêr)
fIBM jaar Wieringermeer
1939/40" ia de titel van een
boekwerkje van een kleine
g bladzijden, dat in de inleiding met
4, btlve verontschuldiging als een
„^gebreide „Ezcuraiegids Wieringer-
0B" betiteld wordt. En dit zou het
401e zijn en blijven ter herdenking
vjjjjfOit, dat het op 21 Augustus 10
De heer C. L. de Bruyn, secre
taris der Wieringermeerdrirectie
jaar geleden ia'dat de Wieringmeer-
potder dmog "viel, ware het niet, dat
er oog kranten in Nederland zijn, die
oog hebben voor dergelijke jubilea,
ik 'tfeheele land eigenlijk" in feest
slemming 'zouden moeten brengen.
Och, in normaler tijden zou dit onge
twijfeld het geval zijn, zou mgt name
den polder zelf op 21 Augustus het
eea en ander gebeuren, dat op een zoo
gdenkwaardigen dag .een juist licht
wierp. De plannen om het droog vallen
™a den eersten. Zuiderzeepolder fees
telijk 1* gedenken zijn inmiddels al
*e«r opgeborgen, want „daar is het op
oogenblik wel allerminst de tijd
zooals de secretaris van" de
*®ringermeerdirectie, de heer C. L.
de Bruyn, het uitdrukt,
ih dus zal er op 21 Augustus as.
"A gebeuren, zal deze dag, net als
de reeks dagen, welke daaraan vooraf
d®gen, voorbij glijden. Géén feeste-
dkhfden. in dert po Uier, géén feest in
k»d. Uit
i,8ai datj is tegelijkertijd de man-
"n-de-krant achter zijn ach rijf-
""dine weggedoken. En 'de laatste
hot aan de hand van epn uitvoerig
met den heer De B:
de hand van het hefWenk
™kske, jets schrijveneyé,
Sootschen arbeid, welke in den Wie-
"hgermeeTpoider verricht is om dui-
^"dfn jiunders zeebodqm om te zetten
"ruchtbaren grond.
Eenige belangrijke data.
Alvorens dieper in te gaan op ver-
""wende details moge hier uit de af-
Pen tien jaar eenige belangrijke
^^relgen, waard om zóó in de
j^hoekjes Vaderlandsche Gescjriede-
nemen, ten einde de Neder-
he schooljeugd hiermede ver-
d te maken. En dan wordt be-
™nen met:
Het zal op 21 Augustus a.s.
10 jaar geleden zijn, dat de
Wieringermeerpolder droog viel
en dat dus een mijlpaal bereikt
is in de grootsche plannen tot
afsluiting en gedeeltelijke droog
making der voormalige Zuider
zee. Twintigduizend ha. zee
bodem zijn in de afgeloopen
10 jaar in exloitatie genomen,
duizenden vinden er thans hun
bestaan.
Het is in verband met het
naderen van den gedenkwaar-
digen 21sten Augustus, dat wij
één onzer redacteuren de betee-
'kenis ran het in cultuur bren
gen van den Wieringermeerpol
der in een tweetal artikelen zul
len laten toelichten.
1929: 29 Juli, de Wieringermeerdijk
gereed.
1930: 21 Aug, de Wieringermeer
droog.
1930: 21 Oct., de eerste rogge ge
zaaid.
1930: 1 Dec., eerste poststation te
Slootdorp geopend.
1931 r 1 Nov., het hulpschooltje te
Slootdorp geopend.
1932: 1 Mei, de eerste arts m Sloot
dorp gevestigd.
1932: 16 Aug., eerste school van de
stichting „die Wieringermeerscholen"
met 4 leerkrachten en 128 leerlingen
geopend.
1932: 3 Sept., eerste erfpachtsacte
wordt gdgasseerd voor de uitgifte van
een pereftl bouwgrond.
1934, Oct., aanbesteding van den
bouw der eerste 100 woningen te
Wieringerwerf.
1940: 12 April, de Tweede Kamer
aanvaardt het wetsontwerp.
Ter attentie: deze jaartallenlijst be
oogt uitsluitend een korfoverzicht van
de voornaamste gebeurtenissen te
geven. Tal van andere, haast even be
langrijke data, zjjn er niet op vermeld.
Zij, die het bovenstaande echter in zieh
opnemen, kunnen er zich voorshands
op beroemen, méér van tféderland's
twaalfde provincie te weten dan het
gros der Nederlanders
Ter overdenking (een uitspraak van
den heer De Bruyn): „Met groote
voortvarendheid, is de Wieringermeer
landbouwkundig en sociaal opge
bouwd. Daarmede is een polder ge-
Schapen, welke er naar streeft aan het
hoofd te komen van de Nederlandschc
landbouwgebieden, zoowel wat de boe
ren betreft als den polder in het alge
meen. Zóó ilk de Wieringermeer een
woon- en werkgebouw bij uitnemend
heid geworden, 't Aantal ipwoners
dat thans reeds ongeveer 5000 bedraagt
"zal gestadig toenfemen. Zooals altijd"
by 't scheppen van een nieuw woon
gebied, is ook hier deze groei aanvan
kelijk zeer snel gegaan. Thans is de
tweede periode, die van de/jnormale
ontwikkeling aan de beurt. En hoe het
m de toekomst worden zal? Dat is op
dit oogenblik moeilijk, heel moeilijk
te zeggen. En dus wordt daaromtrent
liever het zwygen bewaard!"
Cijfers.
De situatie thhns? Wel, de jongste
cijfers, dateerend van 1 Mei 1940, ge
ven aan, dat er toen 334 boerderijen
in de Wieringermeer Waren en wel
158 akkerbouwbedrijven, 151 gemeng
de bedrijven en 25 weidebedrijven.
Samen beslaan deze een oppervlakte
van ruim 12.000 h.a. Daarnaast is als
los land een kleine 1000 h.a. uitge
geven, waarvan ongeveer de helft aan
tuinders van het randgebied is ver
huurd. Voor uitgifte blijft nog ruim
3500 h.a. beschikbaar, welke over 68
akkerbouw-, 88 gemengde bedrijven
en één weidebedryf verdeeld zullen
worden. Het was de bedoeling om dit
jaar. den laatsfcn, nog beschikbaren
grotil uit te gewen. De tijdsomstandig
heden hebben echter roet in het eten
gegooid, vooral wat het aanschaffen
van 'tbenoodigdg bouwmateriaal be
treft. DWar waar men niet verder kaa,
wordt deXerond in eigen exploitatie ge
houden. Qit brengt natuurlijk mede,
dat de groiMl niet zoo intensief bewerkt
werdt, als wanneer de éigenaren van
Dezelfde boerderij
met ontwikkelde
tuinbeplanting in
Juni ,1939.
1934: 1 Nov., eerste uitgiftf van 95
boerderijen in den polder.
1935: 21 Aug., vijfjarig bestaan fees
telijk te Mjddenmeer gevierd.
1936: 26 Febr., opening graanbeurs
te Middenmeer.
1937: 31 Mei, de wet tot instelling
van een openbaar lichaam voor de
ingepolderde WlSsjpngerineer en nader
aan té wijzen ingepolderde of te pol
deren gedeelten van 'tIJsselmeer be
reikt "t Staatsblad.
1938: 1 Jan., het openbaar lichaam
„de Wieringermeer" in werking ge
steld.
1939: Waterleiding en electriciteits-
voorzieningen in den loop van dit
jaar gereedgekomen. En P.T.T. treft de
voorbereidingen voor de volledige tele
foonvoorziening.
1940; 25 Jan., indiening bij de
Tweede Kamer van 't wetsontwerp tot
instelling van een gemeente „Wierin
germeer."
Een boerderij on
middellijk na het
gereedkomen in
het voorjaar 1935.
de 77 kleine bedrijven, welke er zou-
dén komen, zelf de hand aan de ploeg
zouden slaan. Er zullen dan ook géén
handelsgewassen op dezen grond ver
bouwd worden. Wel graan! En dat is,
voor de voedselvoorziening, een prac-
tische oplossing.
f
Besluiten wij dit eerste artikel, ge
wijd aan den Wieringermeerpolder,
met de» mededeeling, dat in het over
zicht van den uitgegeven grond niet
de boerderijen begrepen zijn, welke in
blijvende- Staatsexploitatie gehouden
worden. Hiervoor is een oppervlakte
van ongeveer 1000 h.a; bestemd, ver
deeld in 371 boerderijen. Voor deze
laatste zullen overeenkomstige pacht
sommen betaald moeten worden als de
aan particulieren verpachte bedrijven.
Aan het hoofd van' elke boerderij staa
een Zoogenaamde zetboer, terwijl d<
verantwoordelijkheid voor de uitvoe
ring in handen gesteld is van de Wie-
ringermeerdirectie, welke door een
inspeteur bijgestaan wordt. Waarom
deze vorm van exploitatie ingesteld is?
Bij wijze van proef. Men wil graag
weten of hiermede evfen gunstige finan-
cieele resultaten verkregen kunnen
worden als bij de exploitatie door
particuliere ondernemers. Maar tevens
krijgt men hierdoor een waardemeter
op het gebied van de agrarisch pro
ductie. In» het voorjaar van 1939 wi
den de eerste 7 bedrijven in dezèn
vorm in exploitatie genomen. Waarna
15 andere bedrijven in het najaar 1939
volgden. Het is de bedoeling om in
den herfst van dit jaar de 15 overige
bedrijven in blijvende 'Staatsexploi
tatie te nemen. - i.
Gemeente- en rijkspolitie te Pijn
acker- hebben een einde weten te
.maken aan een uitgebreiden ketting-
handel in levensmiddelen.
Bij, den caféhouder van S. werden
groote hoeveelheden levensmiddelen in
beslag genomen, w.o. 65 flessehen sla
olie, 3 groote balen koffie, 150 kilo
reuzel en vet, groote partijen rijst en
kisten met gedroogde vruchten.
De caféhouder had den geheelen
zolder vol en\ ontdóok de Hamster-,
Opdrijvings- *en Distributiewet. De
klanten werden schandelijk overvraagd
en moesten vbor een pond koffie 2 gul
den, voor een pond thee 5 gulden, enz.
betalen.
Als verkjiopagent fungeerde het ge
meenteraadslid L., dat werkloos is. Bij
dezen „vroeden vader" werd een ver-
koophpek gevonden, waarin de tarie
ven en namen der klanten stonden ver
meid. De klantenkring .bleek zeer uit
gebreid te zijn ed sommige afnemers
woonden zelfs in de buurt van Amster
dam en Haarlem. Aan de hand van
deze adressen haalden twee recher
cheurs met een auto al deze goederen
weer terug.
Proces-verbaal is opgemaakt tegen
den caféhouder S., het raadslid L. èn
de verschillende bamsteraars.
Groote voorraden in kelders.
In Pijnacker venAmen wij omtrent
deze aangelegenheid'nog het volgende:
Eenige dagen geleden was de politie
aldaar jer oore gekprner, dat in het
dorp levensmiddelen |tegen abnormaal
hooge prijzen en zonder bon werden
verkocht. Een onderzoek werd inge
steld en de politie slaagde erin een
inwoner aan te houden die levensmid
delen had gehamsterd. Uit het verhoor
bleek, dat dé goederen waren geleverd
door den caféhouder Van Sch. en dat
het raadslid L. als tusschenpèfSoon
was opgetreden. Met deze verklaring
was de politie waar zij wezen moest.
In het groote, en in Pijnacker wel
bekende hotel-café-restaurant van den
heer Van Sch. werd een uitgebreid on
derzoek ingesteld. Dat was niet ge
makkelijk, omdat het pand niet min
er dan 13 kamers heeft en eenige kel
ders. In "den met ijs gekoelden bier
kelder trof de politie een aantal kis
ten met een to,talen inhoud van 150
pond vet aan. In den anderen kelder
werd een nog grootere voorraad le
vensmiddelen aangetroffen en wel:
vier balen koffie met een gezamenlijk
gewicht van 350 pond, 40 literflesschen
en een 20 literbus met sla-olie, 10 pond
thee en tenslotte 200 pakken Castello
en Lux-zeep.
De voorraden werden in beslag ge
nomen en per vrachtauto weggevoerd.
Tegen den heer Van Sch. werd proces-
verbaai opgemaakt. Wegens familie
omstandigheden en het feit, dat hij
eigenaar van een drukke^aak is, werd
de heer Van Sch. niet in arrest gesteld.
Onderzoek bij raadslid.
Een onderzoek werd voorts ingesteld
bij het gemeenteraadslid den heer L.,
die reeds geruimen tijd werkloos was
en als tusschenpersoon in dezen ket-
tinghandel een' verdiensté had gevon-
de. Bij hem trof de politie een groot
boek aan, waarin de in- en verkoopen
nauwkeurig stonden aangeteekend.
Voor de politie was deze vondst uiter
aard zeer waardevol. L. werd aange
houden, doch na verhoor is hij^eprisfjje
voeten gesteld, nadat pi
tegen hem was opgemaakt y
Aan de hand va«ï het in beslag
genomen grootboek kon de politie
de hand leggen op door bemidde
ling van L. aan particulieren ge
leverde artikelen. Bij een inwoner:
van Pijnacker kom zelfs een hoe-
veelheid van 40 pond koffie in bè-
slag worden genomen Voorts werd
beslag gelegd op ongeveer 200 pond
rijst, die eveneens door Van Sch.
was geleverd. Een bagl met 100
pond rijst werd bij een inwoner van
Den Haag aangetroffen. Het aantal
personen, dat, voor aoover thans
bekend, bij deze zaak is betrokken,
is zeyen of acht. Het onderzoek
wordt nog voortgezet en vermoe
delijk zullen in het begin van de
volgende week nog wel enkele
processen-verbaal volgen. Want ook
de grossiers, die bekend zijn, zulr
len vanzelfsprekend niet. vrijuit
gaan.
Abnormaal hooge prijsen.
Uit het onderzoek is komen vast te
staan, dat de heer Van Sch. de levens
middelen van verschillende grossiers
heeft betrokken, die natuurlijk hun
voorraden indertijd niet geheel heb
ben opgegeven en ze nu tegen hoog ere
prijzen van de hand .doen. Pe winst
echter, die door den heer Van Sch. en
zijn helper, werd gemaakt, zal ook
niet gering geweest zijn, omdat de
prijzen, die zij vroegen, abnormaal
hoog waren. Zoo werd voor een pond
thee ƒ5.en voor een pond koffie
1.80 gevraggd, hetgeen, naar blijkt,
door de klanten maar al te graag be
taald werd.
Dat het aanvoeren van de voorra
den bij den heer Van Sch. geen arg
waan in Pijnacker heeft gewekt is
begrijpelijk, omdat hij, zooals we reeds
schreven, een drukke zaak heeft en er
veelvuldig vrachtwagens met goede
ren voor de deur komen.
In het dorp word de zaak vanzelf
sprekend druk besproken.
EEN RAAD VAN DE SPEL-
MOGENDHEDEN.
Het dagblad Suedost Echp
houdt zich in en artikel bezig met de
actueele vraagstukken van Zuid-Oost-
Europa. Hierin wordt o.a. gpzegd:
„Het schijnt alSof het Engelsche
voorbeeld van verkeerde verklaring
van de motieven van de Duitsche
buiteniandsche politiek als een in
fectie met de Engelsche „garanties"
in het bloed vsfn de door eeiF Engel
sche garantie getroffen staten dringt.
Warneer Duitschland en Italië ver
klaren, dat zij niet de bedoeling koes
teren, <1® door hen vertegenWoordige
principes over de nieuwe ordening
van Europa in het Zuid-Oost-Europa
eenvoudig door de kracht van hun
ma«git door te zetten, doch van plan
zijn de oplossing over te laten aan het
verstand van de desbetreffenden, dan
moeten alle landen, die dit aangaat
zich er wel voor hoeden, hierin, een
gebrek aan vastbeslotenheid of zelfs
een bewijs van zwakte te zien.
Een dergelijke raad van de spil-
mogendheden is thans geen zaak
waarover gevoelstrategen ruzie kun
nen maken of waarvan binnenland-
Sche politieke strijders om de macht
«willekeurig gebruik van kunnen ma
ken. De uit het gevoel voortspruiten
de en tegen het verstand appelleeren-
de.hier en daar optredende afweer
actie, is begrijpelijk en heeft dp de
weegschaal der politieke gebeurtenis
sen geen gji te groot gewicht. De
kwestie wordt echter gevaarlijker,
wanneer het hier geen impulsieve re
acties van patriotische hartstochten
betreft, doch acties in dienst van bui
teniandsche belangen, die zoowel
schadelijk zijn voor de eigen oytwik-
Veljng, als strijdig zijn met het tot
rust, brengen' van Zuid-Oost-Europa.
ogendheden zyn het er over
eens, dtd' de taak, die aan de staats-
liedcn An Zuid-Oost-Europa gesteld
is,i moeilijk is. Gemakkelijk zou zijn
tegemoet te komen aan de wenschen
van een door Engeland gegarandeerde
at.^die in zijn tegenwoordige struc-
óntstaan is uit de nationale ne-
ërlaag van Duitschland. Moeilijker
echter is, door middel van het ver
stand en door een vrijwillige overeen
stemming in het Zuid-Oosten, een
duurzïmen vrede, gegrondvest op een
stabiele ordening, te scheppen, vriend
en Vijand in dit gebied door middel
van rechtvaardigheid en billijkheid
tot het oplossen van hun problemen
te voeren en van allen de noodzake
iijke.tol voor een toekomst vrij van
haat en wraakgevoelens te verlangen.
DE MEENING IN DUITSCHLAND.
De spanning tuaschen Japan en
Engeland, die door de recente arres
tatie van aanzienlijke Japansche on
derdanen in Engeland een in de ge-
heele wereld aangeteekende verscher
ping heeft ondergaan, wordt uiteraard
in Berlijn met belangstelling gevolgd
als een belangrijke politieke gebeur
tenis. Men stgat echter met zichtbare
reserve tegenover de vraag, wat de
mogelijke politieke gebeurtenis gevol
gen van dezen spanningstoestand zul
len zijn, want deze kwestie betreft
eeft interne Engelsch-Japansche aan
gelegenheid, welker afhandeling naar
Duitsche opvatting alleen zaak is van
de betrokkenen en waarin men zich
dan ook niét denkt te mengen door
het bepalen van een standpunt.
Intusschen spreekt men in Berlijn
zeer openlijk een oordeel uit over de
feitelijke gebeurtenissen, die de Ja
pansche regeering aanleiding hebben
gegeven tot optreden tegen de activi
teit van Britsche agenten. Men wijst
van Duitsche zijde er op, dat Duitsch
land de factoren van verdenking, die
zich hefben voorgedaan aan de Ja
pansche regeering ten aanzien van het
ongeoorloofd optreden van Britsche
staatsburgers in Japan, slechts kan
bevestigen "op grond van eigen erva
ringen. Men herinnert aan vroegere
offkieele»' constateeringen betreffende
de illoyale houding van Britsche con
sulaatsautoriteiten en andere Britsche
persoonlijkheden in Duitschland, waar
door in verscheidene gevallen ,ba-
velen tot uitzetting noodig werden.
Ook de documentaire onthullingfen
over den Britschen spionnage- en be
richtendienst in Noorwegen worden
met het oog op het gebeuren in Ja
pan opnieuw in herinnering geroe
pen. Men heeft in Berlijn klaarblijke-
lijk geen reden om aan te nemen,
dat deze illegale activiteit van Brit
sche agenten juist in Japan niet zou
zijn uitgeoefend en men is van de
juistheid der Japansche constaterin
gen en ook van de gerechtvaarigdheid
van het optreden der Japansche re
geering volkomen overtuigd.
De in Rangoon gearresteerden.
Domei meldt uit Rangoon, dat een
van de drie onlangs hier gearresteerde
Japanneezen uit het land is gezet en
zieh reeds op weg naar Japan bevindt,
terwijl twee Japaneezen zich nog in
arrest bevinden.
t
AANMERKING.
Op verlangen van den minister van
Buiteniandsche Zaken Matsoeoka zou
de minister-president prins Konoye
besloten hebben de functie van minis
ter van Koloniën, welke tot dusverre
berustte by het departement van Bui
teniandsche Zakey, volledig te be
zetten. Voor het ambt van minister
van Koloniën zou in de eerste plaats
de luitenant-generaal Tatekawa in
aanmerking komen.
tl
HERSTELLINGEN VORDEREN SNEL
Het herslei van het Belgische spoor
wegnet maakt snelle vorderingen. Na
dat de afdeelingen Duitsche pioniers
onmiddellijk na het binnenrukken der
Duitsche troepen met het werk' aan
de hoodzakelijk door de Engelschen
verwoeste spoorwegbruggen begonnen-
zijn en tot nu toe reeds een vierdo
gedeelde van de bruggen en spoor
wegovergangen weer in orde hebben
gebracht, heeft de maatschappij der
Belgische Spoorwegen zich belast
mt het herstel van 150 bruggen voor
Wet verkeer. In 110 gevallen is het
werk hiertoe, in samenwerking met
dé Duitsche afdeelingen, reeds be
gonnen. Dagelijks worden vier tot vijf
bruggen weer bedrijfsklaar gemaaic.
Daarnaast is een begin gemaakt met
het herstel van de electrische signaal-
inrichting. Verder worden de ma
chine- en raildepóts weer in orde ge
maakt. Het tijdens de oorlogsdagen
naar Frankrijk"" versleepte rollende
materiaal, wordt met behulp van -de
Duitsche autoriteiten naar België
teruggebracht. Aangenomen kan wor
den, dat binnenkqrt ongeveer 1000
K.M. van het Belgische spoorwegnet
weer te berijden zal. zyn. Met korte
tusschenpoozen zullen de andere
deeien volgen, zpodat tegen midden
September het- geheele Belgische
spoorwegnet weer bedrijfsklaar zal
zyn,