londen s naaste omgeving
GEBOMBARDEERD
n:
Een Drentsche ontginning:
'T ZWINDERSCHE VELD
Verscherpte Duitsche luchtaanvallen
Zaterdag 17 Augustus 1940 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Speciale Duitsche formatie in den strijd gebracht -
Groote verwoestingen in het havengebied
Branden aan de Theems.
Boven de Zuidkust.
muggen boven een
moeras".
Versperringen door
broken.
9
In 10 jaar werd een onvruchtbaar gebied van
900 h.a. veranderd in een landbouwstreek
Er zijn 30 boerderijen verrezen
n.
Groote verwoestingen.
Een ooggetuigeverslag.
WAARSCHUWING
TEGEN SABOTAGE.
Bekendmaking van
generaal Christiansen.
OUDSCHE
COL CANT
HI Jaargang, No. ZOwZ
Directeur F. TIETER
Postgiro 48400
Bur. Markt SI. Tel. 2745
I
Gfetcrmiddag ia een speciale formatie Duitsche vliegtuigen met
IpUjsood ere opdracht gestart. Deze aldeeling werd, naar van bevoegde
1 rijd. vernomen wordt, in den strijd gebracht tegen alle militaire en
ilrategische objecten in de naaste omgeving van Londen.
Geen macht ter wereld, aldus het D.N.B., kan de Duitsche lucht-
■echt beletten, haar bommen boven Engelsch gebied te laten vallen
trsar zij wil, zelis indien dat noodig zou zijn boven de City.
Het eerste gevechtseskader, dat de havenwerken, tuighuizen, opslag
plaatsen en koelhuizen aan de Theems als doelwit had, kwam spoedig
asa zijn bestemming, nadat de begeleidende jachttoestellen den weg
hadden gemaakt in gevechten met Engelsche machines. Groote
verwoestingen werden aangericht en enorme branden laaiden aan alle
kasten op.
Voor zoover bekend werden Vrijdag 65 Engelsche vliegtuigen neer
geschoten, waartegenover 15 Duitsche toestellen vermist worden.
Bij Portsmouth is een Britsche torpedoboot door vliegtuigbommen
1st zinken gebracht.
Wij geven hieronder in chronologische volgorde de berichten omtrent
Duitsche luchtactie. Men zie voorts elders in dit blad.
tl uur 22: Het eerste Duitsche ge-
MehUeskader vsn de speciale formatie,
die naar Londen is opgestcgei)is tot
dicht voor zijn doel, de havenwerken
Mn de Theems, aangekomen. I
De begeleidende jagers dijf\i reeds
lin( ih gevechten gewikkeld, f^u en
dan valt een Spitfire of Hurricane de
piloten Duitsche formatie aan. Dj?
Puitiche vliegers eehjer kennen slechts,
kus opdracht en nemen weinig notitie
vin de enkele Engelschen. De mitrail-
litien der aan de buitenzijde vliegende
toestellen openen het vuur op de na
derende vijandelijke jagers en houden
hen in bedwang. Door manoeuvreeren
estwgkt de Duitsche formatie het af-
Wsrvuur, dat op verschillende plaat-
ttn losbarst. De granaten ontploffen
Mr achter de toestellen.
Volgens het laatste bericht over de
Duitsche vlucht naar de omgeving van
tonden waren tuighuizen, opslagplaat-
«n en koelhuizen het doel der Duit-
the bommenwerpers. Aan weerszijden
Mn de Theems zijn groote branden uitl
pkroken.Overal stijgen rookwolken
en ziet men treffers en trechters.
Over de „slums" van Eastend hangt een
Murte sluier. De Duitsche toestellen
hebben met de grootste nauwkeurig
heid hun doodelijken last op de mili-
leite doelwitten laten vallen.
J1 uur 25 Terwijl een deel der Duit-
*he jagers boven de Zuidkust van
"leiand reeds in den striid gewikkeld
nidert de volgende golf der Duit-
*he machines. Ditmaal zijn het Stuka's
hun bommen laten v,allen op wa-
hnjlbriekpn en havenwerken. In de
van' Purfleet worden hevige ont-
rjjstgen waargenomen. Uit het ge-
r*®ten Zuiden van Barking rijzen
""Ce vuurzuilen op.
u?'>,r Zooeven zijn weer nadere
2*4erheden bekend geworden over
oehtslag bij Londen. Gevechten
I. grooten omvang zijn gaande,
"■ritten zetten er alles op om het
opdringen tegen te houden,
(rii. *'weer der Engelschen is dui-
merken, dat zij weten, dat
het spel staat, dat het gaat
s|iei Maai. ai
y 'lo ot niet te xijn,
y* "««en boven een moeras dan-
v, «om boven den grijzen nevel
^_v*aden. Hun aantal schijnt onbe-
JJ"* Zoover het oog rtjkt: Huirl-
U iJJ Spttftres en weer Hurricanes
lrwi- Daar tussehen door jagen
teteekende schaduwen der
nJT^hmldts. Over den geheelen
t snelle vliegtuigen in ge-
»en numeriek sterkeren te
la verbeten gevechten la
chen en Dnltschers elkaar
t«t een van betden doo-
zwroffen naar heneden stort Een
het laatste toeken van
OoWendoo». Daar tussebendoor
•ttte
Wolkje» van bet luchtaf
weergeschut. Op de aarde dondert het
en worden groote granaattrechters ge
slagen. Het aantal neergeschoten Dia
mines schijnt geweldig te zijn. Duitsche
verkenners gevrn van groote hoogte
berichten over den stand van het ge
vecht. Steeds weer zijn het de branden
de overblijfselen van Spitfires en Hur
ricanes die omlaag schieten.
21 uur 34 De leider van de jagers
meldt, dat twee jachteskaders de ver
sperring hebben doorbroken. Hel
luchtruim/ ia vfij. Drie eskaders Duit
sche ge/echtsvliegtuigen hebben hun
doelen ten Westen van Londen gevon
den ef( volgens bevel aangevallen. Van
twep'eskaders is reeds bericht ontvan
gen dat zij op den terugweg zijn. He
vige luchtgevechten hebben plaats ge-
l^ad, zonder dat de eenheden bij de uit
voering van hun taak werden gehin-
deid Nadere berichten over verliezen
zij^n nog niet "ontvangen.
21 uur 35 De eerste eenheid Duit
sche bommenwerpers is van zijn vlucht
naar Middlesex teruggekeerd eii meldt,
dat op verscheidene vliegvelden ten
Westen van Londen talrijke treffers
zijn geplaatst, die branden hebben ver
oorzaakt in hangars en kazernes en die
op den grónd ook Vliegtuigen hebben
vernield. Beschermd door een afdeeling
jagers heeft de eenheid haar taak bijna
ongehinderd kunnen uitvoeren. Zes
machines van deze groep zijn nog niet
geland. Onder bevestiging wordt gc-
'meld, dat }9 vijandelijke machines zyn
neergeschoten. j
(Van onzen specialen verslaggever).
(OOIT) H(eide) M(eer)...
Het komt vlot Mét de pen
vsjn ,den man. die kort ge
leden Drenthe doorkruiste om den
ontginningsarbeid van de Neder-
landsche Heide Maatschappij met
eigen oogen te aanschouwen Land
streken waar men' eens heide en
niets dan heide! t— zag.' z\jn ver
dwenen, dank ztji den groötschen
ontginningsarbeid van de Heide
Maatschappij. Overigens voegt de
heer Kruitbosch aan de Uitge
dachte nieuwe combinatie van de
beginletters der N.H.M. onmiddel
lijk de opmerking toe, .dat dit in
het algemeen juist is, behalve dan/
die gedeelten van Drdnthe,—^elltef
als natuurmonumenten in stared
gehouden moeten worden".
Dit ter geruststelling van de natuur
minnaars, die altijd weer vrees koeste
ren, dat aan het natuurschoon op on
herstelbare wijze schade g edaan zal
worden. Het moge dan wel eenst rond
uit gezegd worden: die vrees is totaal
o n g e g r o n d. De ambtenaren der
Heide Maatschappij hadden en hebben
een open oog voor de natuur. En zjj
zorgen er alt ijd weer voor, dat de toe
risten een uitstekenden indruk kunnen
opdoen van den toestand, zooals deze
vroeger was.
Overigens zal men het over 't alge
meen toch wel eens zijn met de stel
ling, dat en bepaal de gedachten
dan alleen maar eens bij een ontgin
ning als 't Zwindersche Veld, ter
grootte van 900 h.a.! het toch altijd
mooier zal zijn om door een gebied te
toeren waar gezonde akkers, bekoor
lijke kanaaltjes en een smaakvolle be
planting elkaar afwisselen dan zich
met moeite te kunnen verplaatsen
door een heideveld, dat zich zoo ver
het oog reikt naar links en rechts, naar
voren en achteren uitstrekt.
En zij die vreezen, dat door deze
ontginningen de steden hun recreatie
oorden verliezen? Och,de economi
sche zgde van het vraagstuk speelt
ook nog een rol. En wanneer men
weet, dat er in Nederland in totaal
nog een 225.000 h a. grond ontgonnen
kan worden, waar elk jaar een op
pervlakte van 8000 h.a. af gaat. dat er
nog 220.000 h.a. gemoeid is met inpol
deringen en droogmakerijen, dat er
570.000 h.a. cultuurland in Nederland
is, waarvan de ontwatering nog ver
beterd kan worden en dat er nog
500.000 h.a. grond voor ruilverkaveling
in aanmerking komt, dan beseft men
wellicht welk een werkgelegenheid
daarmede gemoeid is. In manjaren uit
gedrukt becijfert ir W. H. van Eek
dit op 797.600! Zal men in ernst voor
stander kunnen zijn van stopzetting
der ontginningen, waarmede bi.ina de
helft van 't aantal becijferde manjaren
gemoeid is, opdat de steden hun
recrealie-oordert niet zullen kwijt
raken?
Drenthe trekt zich overigens van
deze en dergelijke meeningen niets,
Qan en gaat rustig verder met het stil
len van den landhonger, welke in Ne
derland en in deze provincie
heerscht.
't Zwindersche Veld
Ruim tien jaar geleden lag er in de
gemeenten Dalen en Oosterhesselen
een streek van ongeveer 900 h.a., in
hoofdzaak bestaande uit onvergraven
veengrond. Alleen in Dalen was een
deel van 't veen tot turf vergraven.
Daarnaast trof men in dit Zwindersche
Veld leemhpudendd zandgrond aan
Een afzonderlijke afwatering der per-
ceelen was wegens de versnippering
niet mogelijk. In een klein gedeelte
wordt hier nog de grond ontgonnen.
Voor de rest zijn de ontginningsplan
nen van de Heide Maatschappij geheel
uitgevoerd: En in 1940 herinnert niets
hier meer aan het verleden.
Aangekocht in de jaren 1927 en '28
door de N.V. Ontginningsmaatschappij
„Het Landschap Drenthe", ving men in
1930 met den arbeid aan, waarbij vol
gens 't veenkoloniale systeem te werk
gegaan werd, dat wil zeggen dat er
een hoofdkanaal gegraven werd,
waaraan de boerderijen kwamen te
liggen. Bovendien werden er gen aan
tal zijkanalen gegraven op die plaat
sen, waar zand voor bezanding moei
lijk uit het terrein zelf te verkrijgen
waa. Naast de „plaatsen" zonder ztf-
21 uur 38. Bij de grootscheepsche
operaties Jn de naaste omgeving van
Londen zijn verscheidene installa
ties van strategische beteekenis ten
Noorden van de stad gebombar-
deefd. Bij Enfield was een groote
electrische .centrale het doel der
Duitsche aanvallen. Op een andere
plaats wierpen de Duitschers hun
bommen op wapen- en kruitfabrie
ken. In het havengebied van Lon
den zijn groote verwoestingen aan
gericht. De vliegvelden om' Londen
zijn zwaar beschadigd. Branden,
bomh-echlers, vernielde huizen en
vliegtuigen, geweldige ontploffingen
en hooge vuurzui'en getuigen van
den arbeid der Duitsche bommen
werpers. Er is voortdurend lucht
alarm, sirenegehuil en gedonder van
geschut in Londen.
Ik had het geluk heden te worden in
gedeeld bij de formaties die optrokken
tegen de omgeving van Londen. Met
deze woorden begint een deelnemer
aan den aanval van Duitsche bommen
werpers op Engeland zijn aan het
D N.B. toegestuurde verslag.
Op het vastgestelde uur. zoo vervolgt
hij, werd het sein tot 'vertrek gegeven
én na korten tijd daverden achttien ma
chines boven het vliegveld. Wij hadden
tot taak Engelsche vliegtuigfabrieken
ten Westen van Londen aan te vallen.
Onze toestellen hielden aanvankelijk
een hoogte van 4000 meter. Zij hadden
een lading van 50 000 kilogram brisant
bommen aan boord. Met razende snel
heid trekt het wolkendek aarr ons
voorhij Reeds n"igt de zon ter kimme
Boven het vliegveld B. aangekomen,
wordt de neus van het vliegtuig op een
lange reeks montagehallen gericht. Dt
bommen worden losgelaten Een witte
rook stijgt op uit de daken.der hallen.
Vuurstralen, ontploffingen. Öp dat
oogenblik gaat het alarmleeken. Vijan-
kanaai werden landwegen aangelegd,
waarover laUV hrtg"" eetT» snHïsplSêr
werd aangelegd voor den taknvoer van
meststoffen en den afvoer van pro
ducten.
Hoewel het oorsprtmkelijk de be
doeling was het hoofdkanaal van de
Hoogeveensehe Vaart af niet verder
door te trekken dan tot de grens van
het gebied, vooral wegens de kosten,
is. naderhand besloten met financiee-
len steun van dg Regeering tot door
trekking tot de Lutterhoofdwijk bij
Coevorden. Hieijdoor is een vrij groot
scheepvaartkanaal tot stand gekomen
(schepen van 120 ton kunnen er varcr)
waardoor een korte verbinding van
het gebied langs de Hoogeveensehe -
vaart en het Zwindersche Veld met
de Lutterhoofdwijk en Dedcmsvaart
met fabrieken van landbouwproducten
(stroocarton- en aardappelmeelfabriek
te Coevorden, aardapetmeelfabrieken
te de Krim en Lutten) verkregen is
geworden.
Tevens is dit kariaal een belangrijke
waterafvoer geworden voor het gebied
Z. O. Drenthe, daar n I. Vi van de
hoeveelheid overtollig water van de
Hoogeveenschcvaart af door dit kanaal
via hët afwateringskanaal Coevorden-
Anc en de rivier de Vecht naar het
IJsselmeer afgevoerd wordt.
Uitvoering in
werkverschaffing
De ontginning, welke in werkver
schaffing werd uitgevoerd bestond in
het spitten van den grond ter diepte
van i: 0.80 m., waarbij er vooral re
delijke jagers achter ons. Maar zjj zyn
te laat gekomen. Wü zijn er al van
door. Reeds valt de schemering over het
land, maar nog Ung kunnen wij de uit
werking van onze 50.000 kilogram ont
plofbare stoften waarnemen. Wy kee-
ren naar onze basis terug met het
trotsehe bewustzijn, dat thans zeer vele
kameraden hun doelen vlak in de
buurt van de Britsche hoofdstad heb
ben aangevallen, om de Engelschen te
toonen, dat Duitschland niet met zich
laat spotten. Spoedig na de landing,
zoo besluit de deelnemer aan den aan
val zjjn verslag, ben ik er getuige van,
hoe de commandant van mijn afdee'ing
meldt: Zeven vijandelijke vliegtuigen
op den aanvalstocbt neergeschoten. Bij
êns. behalve twee machines, alle toe
stellen teruggekeerd.
De weermachtebevelhebber in Ne
derland, generaal der luchtmacht Fr.
Christiansen, maakt hekend.
ai In mijn of S Jfuli 1948 gepubli
ceerde bekendmaking heb ik ertegen
gewaarschuwd:
1) Den met Vuitnchland ia oorlog
zijnden mogendheden eenigérldi de oor
logsvoering betreffende mededeelingen
te doen toekomen af daarbij behulp-
brengt.
2Sabotagedaden tegel) de Duitsche
weermacht en haar instellingen of
tegen verkeers-, handels- en industrie-
installaties te begaaa.
Ik heb er uitdrukkelijk op gewezen,
dat dergelijke handelingen volgens de
Duitsche, met hef nog op den oorlog
verscherpte, Unda verraad wetten wor
den gestraft, en dat degene, die een
met Duitschland in oorlog zijnde mo
gendheid voordeeten verschaftj mede-
deeüngen verstrekt of op eenige an
dere wijze begunstigt, tevens het leven
en dep eigendom van sijn eigen volks-
genooten benadeelt en in gevaar
brengt.
Ondanks dese niet mia te
verstane bekendmaking ia
nog onlangseen sabotage
daad voorgekomen.
In geval van herhaling zal naast dee
bestraffing van daders, medeplichtige!
en medewetenden: a.
a) zoowel aan de gemeente waar djg i
daad is gepleegd.
h) gis ook aan de woonplaats van de
schuldigen een gevoelige geldboete
worden opgelegd.
b) Bovendien maak tk bekend:
1) Iedere waarneming van een lan
ding, van het naar beneden springen
of van het oponthoud van vijandelijke
militairen, zoomede van ieder geval,
waarin uit vijandelijke vliegtuigen op
Nederlandsch gebied een voorwerp
wordt jledergeworpen, moet terstond
aan de naastbijzijnde Duitsche militaire
of politioneele instantie worden ge
meld
2) Degene die vijandelijke militairen
verborgen houdt of hun onderdak of
andere hulp verleend, wordt volgens
de Duitsche strafwetten in bepaalde
omstandigheden met den dood ge
straft. Dienovereenkomstig is reeds een
vonnis van een Duitschen krijgsraad
geveld, waarin Zware tuchthuisstraffen
zijn opgelegd.
e) Zouden gevallen als bovenbedoeld
zich herhalen," dan zal bovendien wor
den overgegaan tot i n h e c h t e n i s-
steliing van gepast aantal
gij se I a ara.
k -ruag mede werd gehouden, dat het
goede veen molster- en grauwve tf)
aan de oppervlakte bleef: Verder werd
bezand ter dikte van 12 c.m. met
zand uit den ondergrond, uit zand
horsten en uit de zijkanalen Gelijker
tijd werd de grond geëgaliseerd
De giond uit het hoofdkanaal was
Voor bezanding weinig geschikt, daar
deze voor een groot gedeelte uit leem
bestond. Deze grond werd dan ook
onderin de putten verwerkt Het zand
grond gedeelte werd tot dezelfde diepte
bewerkt. Ook hier werd de goede
bovengrond bovengehouden en bedekt
met een laag van 15 c.m, goed zand
Den eersten tijd werd de ontgonnen
grond ih eigen exploitatie door het
Landschap Drenthe genorpen. doch in
1932 werd tot stichting van boerde
rijen overgegaan, welke voor 3 of
5 jaar verpacht werden
Door het Landschap Drer the Vier
den 20 boet'deryen met brugwach
terswoningen gebouwd Bij deze boer
derijen werd ongeveer 25 h.a. land
gevoegd. De pachtprijs bedroeg ge
middeld f 50.per h.a. Aan diverse
architecten werd bij den bouw van
boerderijen vrije opdracht 'gegeven
voor 't Landschap Drenthe plannen te
ontwerpen. Als eenige beperking werd
de eisch gesteld, dat de bouwkosten
niet meer dan f300 per h a. zouden
bedragen. Het resultaat hiervan is ge
weest een aantal boerderijen, die
stuk voor stuk kunnen wedijveren met
de mooiste uit ons land. Trek hier zelf
eens heen stedeling! Dan ziet ge pas/
hoe gevarieerd de bouwtrant is en hoe
man op deze wijze eentonigheid heeft
weten te voorkomen.
De goede tfesamiten niet den grond,
deed de aanvraag stijgen. Vooral de
boeren uit het aangrenzende dc Krim,
de streek waar pioniers op landbouw
gebied. afkomstig uit de Veenkoloniën
en ui) den Geideryrt&n Achterhoek,
zich gevestigd hadden, «loonden groote
belangstelling. Boerderijen met grond,
doch ook losse landerijen gingen grif
weg. Do eigenaren van losse/landerijen
bouwden zelf hun boerihj/ijDertien
zijn er op deze wijzeyimg verrezen,
zoodat 't Zwindë'taojy Veld jn totaal
ruim dertig boerderijen telt.
Dat degenen, die zich hier op den
Eertijds onvrUchtbaren gornd geves
tigd hebben, feen behoorlijke bestaans
zekerheid hebben, danken zij in hoofd
zaak. aan den arbeid van de ambte
naren der Hélde Maatschappij. Die heb
ben de ervaringen, gedurende een klei
ne 20 jaar reeds met den grond in
Drenthe opgedaan, uitgebuit voor de
ontginning van 't Zwindersche Vetd.
En wat erj ook gebeure, hier zal het
niet tot herontginning behoeven te ko
men, zooals sommige van de eertijds
ontgonnen terreinen, waarvan de op
brengst niet toonend gpnoeg meer is,
omdat tomfenog dc noodige ervaring
ontbrak, ifw zulk een herontginning
schrikt dc "Reide Maatschappij niet te
rug. Evenmin als voor 't feit, ruiter
lijk te erkennen, dat het ontginnen m
de eerste jaren toen men roeien
moest met de riemen die men had
natuurlijk niet dezelfde resultaten kon
hebben, als thans, nu een dertigjarige
ervaring een woordje meespreekt!
Het hoofdkantoor der
Neder'iandichc Heide
Maatschappij, te
Apeldoorn, waar de
mannen zetelen, die
samen met de amb
tenaren in Drenthe
vóór d(e ontsluiting
der provincie zoo
energiek gewerkt
hebben en nog wer-