V—
NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
~r
in het verleden
bihnenlandl(jNieuwe orde".
Onderhandelingen tusschen
Roemenië en Hongarije
afgebroken
/\A
ggandag 26 Augustus 1940
Het Roemeensche antwoord op de
larsche voorstellen was niet bevredigend
Vermoedelijk worden besprekingen
binnenkort hervat
Rijkscommissaris in
Zeeuwsch-Vlaanderen.
BUITENLAND
DUIZENDEN BOM-
MEN OP ENGELAND
Groote Duitsche lucht
aanvallen.
EngNsche vliegtuigen
bw en Berlijn.
i.
De geboorte van het christelijk Europa
Worsteling tusschen Christendom en Heidendom
De ond?rgang van het oude Romeinsche Rijk
Vier tijdperken
Het politiek veroal
Financieel-economische fouten
Christendom en heidendom
s*
OUDSCHE
jp jaargang, No. 20409
Directeur F. TIETER
Postgiro 48400
Bur. Markt 31. Tel. I74J
Zaterdagmiddag werd uit Boeka-
■ft gemeld
De Roemeensch-Hongaarsche on-
lerhandelingen in Turnu-Severin
hedenmiddag afgebroken,
gtefani meldde in een later be
licht uit Turnu Severin: Om 14 uur
jl verlieten de beide delegaties het
ideis, waar de conferentie werd
phouden. Zij deelden mede, dat de
dderhandelingen zijn afgebroken,
get is niet mogelijk geweest een
Iteudslag te vinden voor een over
eenstemming tusschen de Hongaar-
eehe en Roemeensche standpunten.
Antwoord niet bevredigend:
Nldat hel Hongaarsche memoran-
tim Zaterdagochtend was overhan-
hjd, sielde de Roemeensche delegatie
bd rotwoord op, dat om 13 uur 45 aan
te Hongaarsche delegatie werd ver
linkt. Het Roemeensche antwoord
hW vast aan uitwisseling van bevol
kingen, terwijl de Hongaren nauwkeu
rige voorstellen hadden gedaan betref-
fends de territoriale herzieningen. De
itogaren achtten dit ïantwoord niet
beneügend ende leiders der beide
Megaties besloten de onderhandelin-
(B af te breken met "eten wensch een
gelegenheid te zullen vinden
i toer «en overeenstemming. Zaterdag-
«iétug om 18 uur zou een communique
•au de pers worden verstrekt. Zater-
dagavond vertrok Hory naar Boeda-
pest en later zou het schip Sofia met
de Hongaarsche delegatie uit Turnu
Sewrin vertrekken.
Nieuw Roemeensch voorstel.
On 21 uur heeft zich de Roemeen-
*he leider der onderhandelingen, mi
lkier Valer Pop, aan boord begeven
na het Hongaarsche s.s. Sofia, ten-
aade een nieuw Roemeensch voorstel
i k overhandigen. Naar vernomen
I writ, behelst dit voorstel, dat de on-
derhindelingen verdaagd worden tot
**nsdag en dat dan van Roemeen-
ad* zijde een landkaart zal worden
i "Ohandigd waarop een nieuwe grens-
I ia geteekend. welke volgens de
ensche opvatting na voltrokken
I Wlkingsuitwisseling tot-stand zou
«anr T)e<^ bevolkingsuitwisseling
**t volgens de Roemeensche opvat-
®l ook de Széklers omvatten, het-
Ma van Hongaarsche zijnde tot dus-
I is afgewezen. -De onderhande-
1HBi aan boord van het schip duren
4 bet oogenblik nog voort.
Officieële verklaring.
Zw*rdagav°nd om 22 uur 10 heeft
I dief Tan oen persdienst van het
Roemeensche ministerie van Buiten-
landsche Zaken den journalisten het
volgende officieele communiqué voor
gelezen uit naam van de heide delega
ties.
„Nadat de leiders der beide delega
ties persoonlijk rapport hadden uitge
bracht aan hun resp. regeeringen over
den loop der opdefhandelingen, heb
ben dé Hongaarsche en Roemeensche
delegaties een derde vergadering ge
houden op 24 Augustus om 10 uur 30.
De delegaties kwamen overeen de Duit
se taal te gebruiken als taal der con
ferentie onder voorbehoud, dat het n+o-
tocol der vergadering van heden IzaJ
worden opgesteld in het Duitsch en in
het Fransch, terwijl de Duitsche tekst
als authentiek zal worden beschouwd.
Minister Hory las een memorandum
voor van de koninklijke Hongaarsche
regeering, ter bestudeering waarvan de
vergadering voor twee en een half uur
werd geschorst. Nadat de vergadering
heropend was antwoordde minister
Valer Pop op het memorandum, dat in
den loop van den ochtend was voor
gelegd door de Hongaarsche delegatie
Gezien het feit dat men geen grond
slag voor besprekingen heeft kunnen
vinden, werden de besprekingen op
verzoek van den leider dei' Hongaar
sche delegatie voor gesloten verklaard.
Het vooruitzicht bestaat echter, dat de
besprekingen in zeer korten tijd her
vat zullen worden."
De Hongaarsche delegatie is Zater
dag avond naar Boedapest vertro(kken.
Zij zou hebben voorgesteld Woensdag
a.s. de besprekingen voort te zetten en
voorts het denkbeeld hebben geopperd
de eerstvolgende besprekingen- in Sze-
gedin te houden op Hongaarsch gebied.
Roemeensche kringen
optimistisch.
De Hongaarsche delagatie heeft Tur
nu-Severin Zaterdagavond laat per
specialen trein verlaten om naar Boe
dapest terug te keeren. De Roemeen
sche delegatie is vanochtend vroeg naar
Boedapest vertrokken.
In officieele Roemeensche kringen
beoordeelt men den stand van zaken
optimistisch en verwacht men ondanks
alle moeilijkheden dat de onderhande
lingprfzullen worden hervat.
Hongaarsche delegatie terug.
Zondagochtend vroeg is Hory met de
leden der Hongaarsche delegatie uit
Turnu-Severin teruggekeerd. Onmid
dellijk na zijn aankomst bracht hij
den minister-president en den trunis-'
ter van Buitenlandsche J£akën "eislag
BOEK
(ÏÈlhmvj
■ULaARUt
TAKGUL-MURES
HASSGURG
KRONSTAOT
BEZOEKEN AAN SLUIS, AXEL
EN HULST.
Zijn bezichtigingstochten door de
Nederlanden voortzettende bezocht
Rijkscommissaris rijksminister Seyss-
Inquart op den 25sten ^ugustys
Zeeuwsch-VIaandertn, dat over Arft-
wérpen en Gent bereikt werd.
In Sluis werd de Rijkscommissaris in
het raadhuis der stad door burgemees
ter A. F. J. Aernouts ontvangen, die
hem in een korte voordracht de ont
wikkeling en den huidigen toestand van
de stad schilderde.
In het vervolg van de bezichtigings
reis bezocht de rijkscommissaris Axel.
Daar werd hij in het raadhuis door
burgemeester F. Blok ontvangen, die
den Rijkscommisarris in een korte toe
spraak begroette.
Als laatste stad werd Hulst tfezich
tigd. Ook daar had een ontvangst
plaats door den burgemeester, deh heer
B. A. Th. M. Truffino, met wien de
Rijkscommissaris in een vrij lang on
derhoud de vraagstukken e«> nooden
der stad besprak. t
Na het bezoek aan de stad Hulst
werd de terugreis, aanvaard.
HERHAALD LUCHTALARM TE
LONDEN.
Volgens mededeeüngen van het
Britsche ministerie van Luchtvaart
heeft de Duitsche luchtmacht sedert
gisterochtend vroeg herhaaldelijk het
Zuiden en Zuidoosten van- Engeland
aangevallen. Wanneer de eene aanvals
golf terugvloeide, kwam reeds weer
een nieuwe aangerold. In den namid
dag hadden de aanvallen zich tot de
vliegvelden in het Oostelijke graaf
schap Kent uitgestrekt. Later had de
vijand ook de vliegvelden rond Lon
den weer aangevallen. Bovendien was
ook Portsmouth weder het^ doelwit
van de aanvallen der Duitsche lucht
macht geweest. De Londensche be
richtendienst deelt mede, dat in Lon
den na het luchtalarm van gisteren
ook in den afgelooper. nacht tweemaal
luchtalarm gerrfaakt is. Bovendien is
een belangrijk gebied in Noord-Enge-
land het doelwit geweest van .een uit
breiden luchtaanval, die tot vanoch
tend voortduurde. Reuter verklaart,
dat de Duitsche vliegtuigen duizenden
bommen hebben uitgeworpen. In het
officieele communiqué van het Brit
sche ministerie van Luchtvaart wordt
verklaard, dat deze aanval in talrijke
industrieele bedrijven zeer groote
schade heeft veroorzaakt.
1500 bommen in één^jiafht
Naar het D.N.B. van„-het"opperbevel
der weermacht ^y-errtëemt, zijn volgens
aanvullen.de-"berichten in den nacht
vam*# op 25 Augustus behalve de reeds
gemelde doelen nog negen andere
vliegvelden alsmede havenwerken, in
dustrieele bedrijven en wapenfabrie
ken", spoorwegwerken en luchtafweer-
batterijer op 38 plaatsen aangevallen.
In het bijzonder in de havens van
Cardiff, Weymouth, op de werven van
New Castle en in de fabrieken van
Billinghanv en Middlesborough zijn
branden en hevige ontploffingen waar
genomen. Het totale aantal der in
dezen nacht uitgeworpen bommen be
draagt^ ongeveer 1500 met een totaal
gewicht van rond 150.000 kg.
BRANDBOMMEN OP VOORSTEDEN.
Nadr het D. N. B. verneemt hebben
in den nacht van 25 op 26 Augustus
verscheidene vijandelijke vliegtuigen
boven het stadsgebied van Groot-Ber-
lijn gevlogen en op twee voorsteden
brandbommen uitgeworpen. Behalve
een brand in een boschje werd er
geen schade aangericht. Een der vlieg
tuigen die boven Berlijn gevlog©
hadden, weTd op den terugwegdoor
luchtdoelartillerie neergeschoten
NU in dezen tijd zooveel ge
sproken wordt J>ver de Nieu
we Orde", is het 'belangwek
kend eens iets te vernemen over
nieuwe ordeningen in het verleden.
Want ook toen is het probleem van
een nieuwe orde dikwijls gesteld, zij
het dat de ordening in de huidige
maatschappij dieper ingrijpt en een
totalen ommekeer in de verhou
dingen teweegbrengt. Een omme
keerdie rich in sommige landen
reeds voltrokken heeft, terwijl hij in
andere in het stadium van ontwik
keling verkeert.
Na elke periode van groote oor
logen is er een andfêtexyr'dening ge
komen in jde verwacTrnhg van een
langdurig tijdperk van rusturen
vreedzame ontwikkeling der wereld.
Wy wijzen b.v. op de groote
volksverhuizing en de daaruit
voortkomende ontwikkeling van het
middeleeuw sche Europa; op de
kruistochten; de Hervorming en de
daarop volgende eeuw van strijd,
welke eindigde met de nieuwe orde,
die door den Westfaalschen Vrede
van 1648 wérd geschapen; op de
Fransche Revolutie en de Napo
leontische oorlogen, welke het
nieuwe Europa van 1813 tevoor
schijn riepen en ten slotte op onzen
eigen tijd en het streven naar ver
nieuwing, dat begon met den We
reldoorlog, maar zijn eigenlijk aan-
knoopingspunt vond in het Ver
drag van Versailles.
De nieuwe orde, die toen tot stand
kwam, is gebleken het tegendeel te
brengen pan rust en vrede en van
daar, dat 7iu der oorlog opnieuw is
losgebarsten om tot een definitieve
regeling te geraken, welke eindelijk
de voldoening van een oprechten
vrede zal moeten brengen.
Het is interessant enkele van die pe
rioden, waarin een „nieuwe orde"
werd voorbereid, aan een nadere be
schouwing te onderwerpen er. wij zul
len daarom de geesteshouding van een
viertal der genoemde tijdperken schet
sen, n.l. de overgang van het oude hei
dendom naar het Christelijk Europa
der Middeleeuwen; de Renaissance,
tijd van geweldige gisting, welke de geVoïge had." Dere'bêgon" bij"de°kapï
ven en het gevolg daarvan was een
hand over hand toenemende zedeloos
heid, want wat zou men zich nog be
kommeren om wetten en menschelijk-
heid als met het leven alles ophield?
Daarom was het devies: pluk den dag,
de logische consequentie voor een
menschdom zonder bovenaardsche
idealen Dat hierbij T!e sterksten en de
rijksten het meest genoten, spreekt
vanzelf en bok. dat het gevolg .was de
diepste ellende voor de armen en
slaven.
In deze maatschappij was het op
komende Christendom van de grootste
sociale beteekenis, omdat het 't Gods
besef deed herleven en daardoor de
laagste klassen ophief uit de ellende
van haar bestaan, terwijl het aan het
leven der hooger op de maatschappe
lijke ladder geplaatsten weer inhoud
en doel gaf. Een der sprekendste
symptomen van den ondergang der
heidensche cultuur was de „moderne"
geesel der geboortebeperking, in de
geschiedenis van alle beschavingen een
bedenkelijk verschijnsel, omdat de ge-
boortebepenjung leidt tot verzwakking
van yvolk en individu en tenslotte tot
volkomen ondergang.
geen industrie van beteekenis, zoodat
economische tegenslag niet kon worden
hersteld. Door de algemeene verslap»
ping verminderde ook het krijgszuch-
tige karakter van weleer en zoo waren
de cmstartjiigheden gunstig voor hei
welslagen der invallen van krachtige
natuurvolken, die tijdens de Groote
Volksverhuizing het Romeinsche we
reldrijk ineen deden storten, althans
het voornaamste en meest Europee-
sche deel daarvan.
Uit het voorgaande is al wel duide
lijk 4gewodden, dat de ontbinding niet
ineens kwam, maar het onvermijdelijke
besluit was van een langdurig ver
wordingsproces, waaraan verschillende
factoren meegewerkt hebben.
In politiek opzicht begon het verval
tegen het einde van de derde eeuw,
De^ geweldige inspanning van den
oorlog tegen de Marcomannen bewees,
dat het rijk reeds veel van zijn vroe
gere kracht had ingeboet. Door de
daling van het geboortecijfer en de,
door de talrijke oorlogen, groote sterfte
van mannen moest de verdediging
grootendeels worden toevertrouwd aan
hulptroepen, die uit de overwonnen
volkeren gerequireerd werden. Op
zichzelf was dit niet zoo erg, want
over het algemeen waren deze hulp
troepen trouw aan den Romeinschen
Adelaar.
Erger was dal/ na den oorlog met de
Marcomannen groote groepen barba
ren werden uitgenoodigd om zich in
onbewoonde gedeelten van het rijkste
gaan vestigen om zoodoend# de bevol
king op peil te houden en er frisch
bloed in te brengen. Deze georgani
seerde vdlksverhuizingen beteekenden
ein vreedzame penetratie, waardoor de
De St. Caecilia-
kapel in de Cata
comben, toen het
Christendom nog
zijn grooten strijd
voerde met het
heidendom.
Een ander symptoom was de voort
durende devaluatie van de munt,
welke een algemeene verarming ten-
inleiding vormde tot den modernen
tijd; de achttiende eeuw, welke zulk
een enormen invloed heeft uitgeoefend
op de hedendaagsche wereld en het
laatste tijdperk der geschiedenis; dat
naar de huidige omwenteling geleid
heeft.
Het laatste roemlooze tijdperk van
het West-Romeinsche rijk vertoont een
opmerkelijke overeenkomst met onzep.
eigen tijd. Er was toen -f Sis in.-ohze
dagen een diep zedelijk„.vefval. De
invloed van den godsdienst werd steeds
.geringer. De le^p-vön het bovennatuur
lijke verloofliaar vat op het volk. dat
ofyjtcf"laatst niet meer gelooven kon
Tn een Qtot het absurde opgpvoerde
godenaanbidding. De heidensche goglen
waren geen idealen meer, maar idolen,
die met dezelfde zonden en gebreken
behept waren als de menschen. Voor
dergelijke goden kon men geen eer
bied/meer hebben.
oen het eenmaal zoover was, dat de
godloosheid gemeengoed geworden
was, kwam weldra de goddeloosheid.
De remmen, die de groote massa nog
tegengehouden hadden, waren opgehe-
taüstische klasse en werkte daarna
door in alle lagen der bevolking, tep"'
wijl de middenstand geruïneerd „wéfd.
Dë waardeverminderingen .-"Can de
munt in het oude Rome„-Werden ver
oorzaakt door een^völslagen geb^k
aan economisch ipzicht. Het heeie pro
ductie-apparasit-''der aan Rome onder
worpen vyeréld was er slechts op ge
richt opr^e heerschers te verrijken. De
heffingen waren zoo hoog dat zij aan
'de afhankelijke volkeren slechts toe
stonden om voor zichzelf het allerdoo
digste te fabriceeren, terwijl al het
overige naar Rome ging, dat zelf niet
produceerde, doch alleen maar con
sumeerde. Een dergelijke roofbouw
kon op den duur geen starid houden
doch de Romein vroeg zich niet af,
waar al zijn weelde vandaan kwam
De legioenen zorgden ervoor, dat de
gelden naar Rome stroomden.
Ondernemingsgeest bezat de Romein
evenmin, omdat het immers niet noo-
dig was een zaak te ondernemen en
risico's te dragen, wat verkwist werd,
werd niet meer aangevuld en er werd
slechts gedacht aan het heden, niet aan
de toekomst. Pluk den dag!
Er bestond geen credietwezen en
Hel Forum Romanum het middelpunt van Rome is den bloeitijd van de
heidensche cultuur.
eenheid kunstmatig bewaard bleet
Maar zij beteekendep-dok e$n steeds
meer inboeten van het Romeinschs
oppergezag, peiioogste posten kwamen
op dén duur in handen van deze
„volksvreemden", ja er wapen onder
$e"keizers van de derde eeuw zelfs een
'Syriër, een Arabier en een Afrikaan.
Reeds in de derde eeuw scheen de
val van het Imperium nabij. De druk
der Barbaren op de lange en zeer on
voldoende beschermde grenzen nam
steeds toe. De Goten trokken plunde
rend door den Balkan, de Krim, de
Kustgebieden van de Zwarte Zee en
Klein Azië. De Franken vielen Spanje
binnen, de Alemannen verwoestten
de Rhone- en de Povlakte, Antiochië
werd herhaaldelijk veroverd.
Keizer Aurelianus slaagde er echter
in de rust te herstellen en door ver
enging der grenzen de verdedigings
linie te. versterken. In den tijd van
Constantijiï de Groote telde het rijk
ongeveer 70 millioen inwoners, maar
de grootste sterkte van het leger be
droeg slechts 650.000 man, hetgeen ab
soluut onvoldoende was om aan de
stormloopen der barbaren,- die om
streeks 375 het begin vormden van de
Volksverhuizing, het hoofd te bieden*
Dat het rijk er desondanks nog lan
ger dan een eeuw in slaagde stand te
houden is voor een zeer groot deel te
danken aan het werk van Diocletianus,
den berucht^n despoot en Christen
vervolger en Constantijn de Groote,
die hem na een tijd van twisten op
volgde.
Nu was langzamerhand de tijd geko
men, dat het aanschijn der aarde ging
veranderen. Nog was het heidendom
niet overwonneriy nog kwamen er
kerkvervolgers, m^ar onder Constan
tijn kwam de kerkViit de Catacomben
en begon zij haar openbare werkzaam
heid.
Het antieke heidendépi was^aafrlïet
verdwijnen, het nieuwe^Edropa wehi
geboren en verrees"op de puinhoopen
van het^yjerfëden.
is een uiterst smartelijke en
langdurige geboorte geweest deze eer
ste worsteling van het Christelijk
Europa, waarbij het ging om zijn ont
staan.
(Nadrul^verboden.
De illustraties dezer artikelen*
zijn ontleend aan den „Groote Platen
atlas" door Dr M. G. de Boer en H.
Hettema Jr. Uitgave A. W. Sijthoffs
uitgevers mij. N.V. te Leiden.
