^Nieuwe orde". De spilmogendheden en de Balkankwestie NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN in het verleden Donderdag 29 Aug. 1940 pe ontwikkeling der jongste geschiedenis t Hoe de maatschappelijke ommekeer werd voorbereid De invloed van de Engelsche gedachtenwereld BOMMEN OP BERLIJN. Bijna 3 uur lucht alarm. Tien doo- den.en 28 gewon den. Liverpool gebombar- deerd. AZOREN EN CAN A- ARISCHE EILANDEN IN PLAATS VAN GIBRALTAR? Bezorgdheid over Engelsche plannen. Graaf Ciano in den Berghof ontvangen Besprekingen te Weenen met gedele geerden van Hongarije en Roemenië De DiploHongaarsch-Roemeensche be sprekingen leverden nog geen uit gangspunt voor accoord op r De Diplo over de besprekingen. bOUDSCHE ■m Jaargang, No. 20412 COUCANT Directeur F. TIETER Postgiro 48400 Bur. Markt 31. Tel. 3748 N\ de Fransche Revolutie en de Napoleontische oorlogen vol trok zicji op staatkundig en en politiek terrein eert om wenteling, welke" haar aanknoopings- punt vonH in het Weener Congres van 1115. Zij leidde de ontwikkeling der staten, via de stichting van het Duit- sche Keizerrijk in 1871, naar de vor ming van het Drievoudig Verbond der Centrale mogendheden en zijn te genhanger: de Entente van Engeland, Frankrijk en Rusland, en zoo naar de genreidige worsteling van den We-' reldoollog. Daarnaast echter'ontwikkelde zich geleidelijk een nieuwe sociale denk wijze, welke diep ingreep in het ge- heele domein van het menschdom. Wa ren de ideeën, welke de Fransche Re volutie bcheerschten, oorspronkelijk van Britsche afkomst, ook het sociale aanzien der 19^.eeuwsche wereld is te beschouwen als een reactie op be paalde F.ngelsche opvattingen. Het kapitalisme In Groot- Brittannië had zich tenge volge van de groote uitvindingen op het gebied van het stoomwezen, de textielnijverheid en de Kolen-industrie een industrieele revolutie voorgedaan, welke de moderne tegenstelling tus- schen kapitaal en arbeid had gescha pen. Er was in dat land een groote af stand gevormd tusschen den kapita- listischen ondernemer, veelal adellijke personen, en den arbeider, die onder bedroevend slechte omstandigheden met zijn vrouw en kinderen in de fa brieken moest zwoegen. Het z g. kapitalistische stelsel is in Engeland geboien, heeft zich vandaar uit over Europa en de wereld ver spre ijl en als politiek systeem den vorm van het liberalisme aangeno- mtn, De actie bleef nipt uit. Toen de misstanden steeds grooter omvang aannamen, ontwikkelde zieh het so cialisme van de Franschen Saint-Si mon, Fourier, Proudhon en Louis Blanc, en eenige jaren later omstreeks 1848 dat van den Duitscher Karl Marx, die de grondlegger werd van het we tenschappelijke socialisme en van de internationale arbeidersbeweging. Eerst na jarenlangen harden stryd gelukte het deze beweging, welke zich ook over de confessioneele arbeiders uitstrekte, op politiek gebied terrein te winnen en zitting te krijgen in ver tegenwoordigende lichamen. Reeds 'dór dien tijd was in verschillende landen iets gedaan aan sociale wetge ving, 'vakker geschud als men was dopr de groeiende beweging onder de arbeiders, maar toen deze zelf stem in het kapittel kregen, maakte in de meeste moderne staten de sociale wet- leving snelle vorderingen, waardoor het peil Van de arbeidersklasse aan zienlijk steeg. De economische crisis Niettemin bleef de strijd tusschen kapitaal en arbeid voortduren, maar *n grooter verband, vooral na den oor van 1314,ig- fjet kapitaal was meer en meer geworden tot groot-kapitaal, beheerd' d o o r internationale banit- anncems voor internationale trusts vn kartels. De ontwikkeling van de wereld ging door de groote uitvindingen: spoor trein, stoomboot, telefoon, telegraaf, radio en electriciteit en in onze eeuw vooral de vliegmachine, in een verba zend snel tempo. Afzonderlijke fabrie ken, konden de concurrentie niet vol houden en daarom verecnigde ipen zich en richtte dochtermaatschappijen op, elk op zich zelf heelo industrieën. Efficiency was de leus en daarom werd er geproduceerd op zoo groot moge lijke schaal Tin op zoo snel mogelijke wijze. Vandaar de rationalisatie en de steeds verder gaande verbetering van de machin^, ton nadeele van de men- schelijke werkkracht. Overproductie en werkloosheid werden algemeene be grippon, welke tenslotte een der oor zaken werden van de groote .economi sche crisis, welke in 1980 begon en nog steeds vWirtduurt. Meer Aimeer werd het duidelijk, dat het op^die.,wijze niet zou kunnen voortgaan, en dat op een of andere manier een oplossing zou moetan wor den gevonden, wilde men niet hope loos vastraken in het economische moeras. Daar kwam nog iets anders bu; iets dat aan de gedachte van een nieuwe ordening der maatschappij een kracn- tigen voorw'aartschen .stoot gaf. De politieke crisis Wij bedoelen hier de politieke crisis wélke haar oorsprong vindt in Tiet Vredesverdrag van Versailles. Dit verdrag heeft vjtn den beginne af niet voldaan en al de twintig ja ren, dat het heeft gegolden, is de roep gehoord dpi herziening. Pogingen in die richting zyn ook wel gedaan, men denke slechts aan Locarno en Stresa, maar effectief waren zij niet. Men liet den verwarden toestand in Centraal Europa bestaan, waar vele landen waren gevormd als bufferstaten, zon der dat rekening werd gehouden met de aanzienlijke minderhedengroepen in bijna al die staten. Een groote fout van Versailles was het laten uiteenvallen van de Donau- monarchie der Habsburgers, welke vele jaren lang onder hun scepter akdie uit- eenloopende Slavische rassen vereenigd haddén tot een politiek en economisch geheel, dat de rust in Midden-Europa verzekerde. Een fout van nog grooter beteekenis was de onnoodig diepe ver nedering van de groote mogendheid Duitschland, welks vertegenwoordigers op de Vredesconferentie slechts had den aan te hooren, wat men over hen beslist had, want tevoren hadden de ge allieerden zonder hen de nieuwe rege ling van Europa getroffen. Een derde fout was de vaststelling van de onbetaalbaar hooge som der herstelbetalingen, welke van Duitsch land, dat bovendien door inflatie totaal verarmd was, geëischt werd. Dawes- en Voungplannen hielpen weinig, doch verschoven slechts de moeilijkheid, want men kreeg daardoor de eigenaar dige figuur, dat de schuldeischers den schuldenaar geld gingen leenen óm de schuld te kunnen betalen, doch daar tegenover ontstond een leeningschuïd. Een gevolg van een en ander was het autarkisch streven, dat in verschillende landen ontstond, tariefmuren, contin- genteeringen, heel dat stelsel; dat den handel belemmerde en daardoor den opbloei-van de algemeene welvaart. Inmiddels waren als nieuwe bewe gingen het fascisme en het nationaal socialisme opgekomen met hun politie ke en maatschappelijke doelstellingen, die den oorlog verklaarden aan „Ver sailles" en aan de democratie. De democratie De democratie is na den Wereld oorlog in verval geraakt door een te veel aan democratie. Daar in het demo cratische stelsel ieder recht van mee spreken had, werd een krachtige werk zaamheid dikwijls onmogelijk gemaakt en partijbelangen gingen vaak vóór he? algemeen belang. De nieuwe stroomin gen nu trokken profijt uit deze fout en brachten als tegenstelling hejt leiders beginsel naar voren en de eenheids partij welke al haar aandacht kon be steden aan het staatsbelang, dat ver eenzelvigd werd met het partijbelang. Een systeem dat ifi'dp practijk bewezen heeft tot groote dingen in staat te zijn. (Zoo is Europa door eén complex van oorzaken en gevolgen geleid naar den nieuwen oorlog, welke tenslotte onaf wendbaar bleek om orde te brengen in den politieken, financieelen en econo- mischen chaos. Het middel is erg, maar de kwaal was het ook. Algemeen heerscht thans de meening. dat uit deze botsing der krachten een geheel nieuwe wereld zal geboren wor. den, nieuwe staatsvormen misschien, nieuwe opvattingen op allerlei gebied zéker. Deze beginnen reeds overal door te dringen en al kunnen "zijdoor den oorlogstoestand nog niet volledig tot gelding kqmen en in normale banen geleid worden, men kan er van over tuigd zijn, dat uit de gisting der ideeën iets blijvends zal te voorschijn komen en dat dit and ets zal zijn dan wat vroeger was. In dit opzicht doet het er betrekke lijk weinig toe wat het staatkundig resultaat van den oorlog zal zijn". Oók •h de democratische landen zag men de laatste jaren reeds een krachtig streven naar versterking van de autoriteit der regeering en -vooral van bepaalde mi nisters, die door een stelsel van vol machten onafhankelijker werden van de volksvertegenwoordiging. In welke richting Europa zich zal ontwikkelen wanneer de autoritaire staten den strijd winnen, kan men reeds in eigen directe omgeving be vroeden. De nationale concentratie-, pogingen wijzen duidelijk de richting aan, waarin de nieuwe staat zal moeten worden opgebouwd. De vorm komt er dan minder op aan, maar de corpora tieve gedachte zal er ongetwijfeld in zijn uitgewerkt en ook die van een economische eertheid van het Europee- sche continent, waarin de handel g»en kunstmatige belemmeringen meer zal ondervinden en de rijkdommen gelijk matig verdeeld allen zijn. Dat is het streven dat de autoritaire staten zullen verwezenlijken, walmeer zij de zege vierende partü zijn. De zieke maatschappij snakt naar rust en heeft dringend behoefte aan het scheppen van voorwaarden, waar- on zij opnieuw en geheel anders dan het oude, dat op een mislukking is uit- geloopen kan worden opgebouwd^ De eerste voorwaarde daartoe is het tot stand komen van een vrede in een geest varf rechtvaardigheid, zonder haat en wrok, zonder Wantrouwen en zonder afgunst. Op zulk een basis zal de komende „nieuwe orde" goed kunnen gedijen. (Nadruk verboden). Vannacht is in Berlijn lucht alarm gemaakt, dat duurde van 24 minuten na middernacht tot 17 minuten na drie uur. Eenige Britsche vliegtuigen verschenen op korte aistanden boven het stadsgebied van groot-Berlijn en wierpen op verscheidene plaatsen van de rijkshooldslad brand- en brisantbommen op woonwijken en voorsteden. Militaire doelen werden niet aangevallen, aldus bet D.N.B. De aangerichte schade is on- beteekenend. Op verscheidene plaatsen in de binnenstad ont stonden dakbranden, welke door den veiligheids- en hulp dienst snel gebluscht werden. Tien personen zijn gedood en 28 gewoed. Niemand van de gedoode dl gewonde personen had tijdens het luchtalarm de schuilgelegenheid opgezocht. Naar vernomen wordt, hebben Duilsche bommenwerpers vannacht groote verwoestingen aangericht in de haven van Liverpool. De branden, die door de talrijke uitgeworpen bommen veroorzaakt werden, hebben de Duit- sche piloten als geweldig groot ge kenmerkt. Duitsche verkenningsvlieg tuigen, die bij het aanbreken van deh dag over de plaatsen van de nachte lijke aanvallen vlogen, vertelden hoe dikke zwarte rookwolken boven de rivier de Mersey hingen en slechts zelden een blik op de verwoestingen onder de havenwerken toelieten, ai- dus het D. N. B. Volgens een nader bericht hebben ook Middlesborougb, Thameshaven en Chat tam aan hevige bombardementen blootgestaan. In maasa uitgeworpen bommen veroorzaakten in de haven gebieden van Liverpool en Birken head geweldige ontploffingen, waarop spoedig groote branden volgden. Be vestigd wordt, dat de branden in den loop van den nacht zulke afmetingen aannamen, dat nog hedenmorgen een vuurgloed en zware rookwolken boven de nachtelijke aanvalsobjectcn hingen. Berichten, volgens welke Engeland voornemens is de hand te leggen \op de Azoren en de Canarische eilanden, hebben te Horta de grootste bezorgd heid gewerkt meldt het D.N.B. van daan, Vooral op de Azoren heerscht ongerustheid, daar men weet, dat Erw geland de heilanden reeds lang half en half als Britsch gebied beschouwt. Sinds de aanvallen op Gibraltar he viger zijn geworden en het verblijf voor grootere Britsche oorlogsschepen daar steeds gevaarlijker is geworden, heeft men in welingelichte kringen aangenomen, dat Engeland naar een vervanging voor Gibraltar zoekt. Vol gens de berichten, die thans binnen komen. zouden de Azoren en de Cana rische eilanden daarvoor dienst moet© doen. De Azoren moeten volgens d> plannen worden veranderd in een moderne vlootbasis,, waar ook groote schepen zouden kunnen liggen. Stephenson's locomotief, „The Rocket" van 1830 Van semi-officieele zijde werd gis teren in den namiddag meegedeeld: De Italiaansche minister van Buiten landsche Zaken, graaf Ciano, die van ochtend per vliegtuig uit Rome in Salzburg is aangekomen, is tegen 2 uur door den Führer op den Obersalzberg ontvangen. Ter begroeting van den Italiaanschen minister op het vliegveld in Salzburg waren o.m. verschenen de Rijksminis ter van Buitenlandsche Zaken, Von Ribbcntrop en de Italiaansche ambas sadeur in Berlijn, Dino Alfieri. De beide ministers van Buitenlandsche Zaken inspecteerden de eerecompagnie en begaven zich per auto naar den Obersalzberg, waar de Führer den Ita liaanschen minister van Buitenland sclie Zaken voor een bespreking ont ving. Ciano bij den Führer. Minister Ciano was de gast van den Führer aan een dejeuner in den Berg hof, waaraan voorts deelnamen van Italiaansche zijde de Italiaansche am bassadeur te Berlijn, Dino Alfieri, eif de kabinetschef van den Italiaanschen minister van Buitenlandsche Zaken, Lanza d'Ajeta, en van Duitsche zijde o.m. de Rijksjninister van Buitenland sche Zaken, Von Ribbenlrop, generaal- veldmaarschalk Keitel, en de rijkspers chef dr Dietrich. In den loop van den middag bega ven de Duitsche en Italiaansche minis ters van Buitenlandsche Zaken zich, vergezeld van ambassadeur Alfieri en ambassadeur Mackensen per vliegtuig naar Weenen voor de aangekondigde besprekingen met de Hongaarsche en Roemeensche ministers van Buiten landsche Zakèn. Roemeensche delegatie naar Weenen. Officieel werd giseren te Boedapest medegedeeld: Op uitnoodiging van den Rijksminis ter van Buitenlandsche Zaken Von Ribbentrop en den Italiaanschen mi nister van Buitenlandsche Zaken Ciano begeeft de minister van Buitenland sche Zaken, Manoikscu, zich heden naar Weenen. hij wordt vergezeld door gezant Valer Pop, den leider van de Roemeensche delegatie voor de be sprekingen rrilt Hdngarije ,als tweeden gedelegeerde. Voorts wordt de Roe meensche delegatie door een aantal deskundigen vergezeld! De Roemeep- sche delegatie vertrekt Woensdagmid dag per specialen trein van Boekarest naar Weeneft. - r De inDruk in Italië. Omtrent de onfrnoeting van vandaag te Weenen werd in Bevoegde politieke kringen te Rome verklaard, dat voor de in Turnu Severin ontstane ntoeilijk- heden bij de oplossing van net delicate HongaarSch-Roemeensche probleem de ministers van Buitenlaridschei Zaken van Duitschland en Italië aalnleiding hebben gevonden voor een ontmoeting in Weenen, teneinde in Overeenstem ming met de betrokken partyen dit prpbleem te bestudeeren. Italië en Duitschland hebben, zoo stelt men in het licht, steeds duidelijk hun wensch te kennen gegeven de betrokken par tijen te zien komen tot eön recht streeksche overeenstemming over de Hongaarsche minderhedenkwestie, zulks met het tweevoudige voornemen den vrede op den Balkan te behouden en een rechtstreeksche overeenstem ming op dert grondslag der rechtvaar digheid en der vrije toestemming der partijen te vergemakkelijken. Van Ita liaan-the ncch van Duitsche zijde :s een inmenging of druk tijdens de rechtstreeksche onderhandelingen - uit geoefend. Duitschland en Italië, tvien de recente gebeurtenissen een politieke verantwoordelijkheid van Europee- schen omvang hebben opgelegd, kon den, zoo wordt verder verklaard, noch terzijde blijven staan, noch passief toe zien bij een eventueele uitbuiting van den toestand van vijandelijke zijde. De ontmoeting in Weenen is derhalve een nieuw bewijs van den goeden wil der spilmogendheden om hun vriendschap pelijk bevorderden invloed jegens de partijen te doen gelden, opdat de over eenstemming zal worden vergemakke lijkt, Italië en Duitschland hebben den wensch ook in de Donauruimte de noodzakelijke herziening langs vreed- zamen weg te bereiken, zonder welke een vTuchtbare vrede daar niet kan heerschen. De spilmogendheden leve ren daarmede een verdér bewijs van den construetieven geest, die haar leidt in haar buitenlandsche politiek. Van Ribbentrop en Ciano te Weenen. De Duitsche en de Italiaansche mi nisters van Buitenlandsche Zaken, Von Ribbentrop en Ciano. zijn gistermid dag per vliegtuig van Salzburg te Wee nen aangekomen. De gouwleider van Weenen, rijksleider Von Schirach, en de bevelhebber van het militaire dis trict 17, generaal Von Stuelpnagell verwelkomden de beide staatslieden Op het vliegveld Appern waren tal rijke vertegenwoordigers 'van staat, weermacht en partij aanwezig. Langs den weg, die naar hotel Imperial leid de, had zich een dichte menschen- menigte verzameld, die den beiden ministers luide ovaties bracht. Hongaren en R«ëmeenen heden verwacht^, De Hongaarsche delegatie zou heden tusschen 8 en 9 uur, de Roemeensche even na 13 uur te Weenen aankomen. Kort daarna" werden de besprekingen geopend, waarschijnlijk in slot Belve dere. Men verwacht, dat de Hongaar sche ministerpresident, Teleki,. als waarnemer aanwezig zal zijn. Csaky en Teleki naar Weenen. Gevolg gevend aan de uitnoodiging van den Duitschen ep <fe Italiaanschen minister van Buitenlandsche Zaken, »s de Hongaarsche minister van Buiten landsche Zaken, graaf Csaky Woens dagavond per exlratrein gaar.Weenen vertrokken. De ministerpresident graaf Teleki is Woensdagavond eveneens naar Weenen vertrokken, om als waar nemer de bespreking van de vier mi nisters van Buitenlandsche Zaken bü te wonen. Kenmerkend voor de Europeesche politiek van Parijs en Londen was vooral de niets ontziende sluwheid waarmede hun diplomatie steeds weer de ontevredenheid en de rivaliteit on- de Europeesche volkeren aanwakker de. teneinde door het-oiitspelen van de verschillende landen jje hegemonie in dit gebied te waarborgen. Daaren tegen achten Duitschland en Italië, die nu eenmaal onafscheidelijk met het Europeesche werelddeel verbon den zijn, het als een noodzakelijkheid, dat met dit onwaardige en noodlottige stelsel refinitief gebroken wordt. Aldus constateert de Deutsche diplomatisch politisch Kor. respondenz, welke hieraSn toe voegt. dat het niet voldoende is aW leen de schadelijke invloeden der Westelijke mogendheden in deze ge bieden weg te nemen, die zich aldaar in der. vorm van voortdurende intri ges verspreid hebben. Naast deze noodlottige invloeden zijn het maar al te dikwijls de jjekwêektc verhoudin gen niet in de laatste plaats van territorialen aard geweest, die in haar huidigen vorm een keer ten goede verhinderen. Niettemin, zoo vervolgt de Korresponden z\ was het in dezen oorlog als zoodanig niet mogelijk in alle hoeken en uiteinden van Europa het mes te zetten, het on gezonde weg te snijden en in plaats daarvan de door de natuur gegeven oplossingen te brengen. Dit is vooral van betrekking op Zuidoost-Europa, dat thans volgens de wetten van ge rechtigheid en verstand zijn inwendi ge rust en zyn natuurlijk kenmerk zal krijgen. Voor het verantwoordelijkheidsge voel van de asmogendheden was het vanzelfsprekend, dat de ontwikkeling naar betere en gezondere toestanden door niets mocht worden vertraagd en zeker niet door het feit dat Engeland zijn kansloozen strijd tegen Europa voortzet. Daarom het initiatief tot de besprekingen te München, Salzburg en Rome, die aanleiding moesten wor den voor de regeeringen van Honga rije. Bulgarije en Roemenië, het con flict onder elkaar door wederzijdsch loyaal begrip te begraven. Terwijl het in den Bulgaarsch-Roe- meenschen sector spoedig gblukte den grondslag voor een overeenkomst te vinden, welke met de eischen van ge rechtigheid overeenkwam, hebben de onderhandelingen tusschen Roemenië en Hongarije tot dusver niet er toe geleid zelfs ook maar het punt van uitgang voor een accoord te vinden. Het moest daarom in den geest der kalmeerertde politiek van de asmo gendheden liggen, een verscherping van den toestand te voorkomen en niets na te laten, wat tot een oplos sing van de hangende vraagstukken kon bijdragen.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1940 | | pagina 1