I 1 jlinister Funk TURKIJE OP DE TOESCHOUWERSPLAATS m oVer Duitschlands economie in den oorlog Wiiiiuianiijiiii!!!!®! miUHII&Ll Maandag 2 September 1940 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN BUITENLAND Jaargang, No. 20415 Het was zelfs niet noodig het laatste uit het bedrijfsleven te halen Het economisch leven niet ineenge stort, maar zelfs geweldig versterkt Jturopa staat aan een keerpunt der historie, dat •chtctr niet leidt naar den ondergang, doch naar de wedergeboorte van het avondland" Gebukt onder den zwaren last van oorlogstoebereidselen Balkankwesties worden zonder Turkije geregeld Overdracht K. L. M.-gebouw. -rsaflgf m11 Geweldige kosten Nieuwe A. V. R. O.-studio. Se® ËBraStM Waar het gevaar dreigt ENGELAND 'Reorganisatie van de luchtbescherming verlangd. Afkeerig van oorlog BALKAN Er valt reeds sneeuw! COUBANT Directeur F. TIETE8 Postgiro 48400 Bur, Markt 31. Tel. 1745 t De Duitsche rijksminister van Economische Zaken, Funk, heeft een jede gehouden, waarin hij o m. zeide: „Het verloop van den oorlog: heeft nangetoond, dat de bereke ling der Engelschen ditmaal ge heel en al onjuist was. Reeds de blokkade bracht geen resultaten, p de grenzen in het Noorden, Oosten en Zuiden stroomden ster ker dan ooit de goederen naar Doitschland, zij vervingen voor een aanzienlijk deel den overzeeschen aanvoer. Bovendien heeft men in Engeland onze deviezenmoeilijk- heden en de daarmede samenhan gende schaarschteverschijnselcn seer overschat en in dezelfde mate de voorraden aan belangrijke grondstoffen en levensmiddelen onderschat Dat de Duitsche weer macht thans met de beste wapenen en de grootste luchtvloot ter we reld m het Kanaal en den At- lantischen Oceaan staat, dat Doitschland ,met zijn gebrek aan grondstoffen", de grootste moge lijkheden van den gemotoriseerden oorlog ongeacht de geweldige slij tage tot de laatste consequentie kon'uitputten is de verdieifte van het vierjaarsplan. Ons economisch leven is onder de eischen-van den oorlog niet ineengestort, maar zelfs 'ig versterkt. Het'was zelfs niet noodig, het laatste uit het Dnitsche bedrijfsleven te halm. Verschillende ingrijpende maatre gelen, die deel van het plan der be- drijlsmobilisatie uitmaakten, be hoefden niet te worden toegepast De Rijksmark is de meest stabiele en veilige valuta geworden en een P>ed eiru' op weg om het kwijnende Pond sterling in Europa af te lossen. De sterlingstandaard, tot stand geko men door manipulaties in de Londen- kbe city, bestaat niet meer. Op 21 Augustus heeft de Britsche regeering den invoer van Engelsche bankbiljet ten verboden. Deze maatregel heeft voor Duitschland met zijn minimaal Imzit aan Engelsch bankpapier geen enkele beteekenis. Voor Itahe zal het- leitde gelden-, Grooter zijn de gevol- feu voor Noorwegen, Denemarken, meerland en Belgie en vooral voor onei ijk Het meest echter zal En s'and zelf de gevolgen ondervinden, me' het terzijde stellen van het En- rtche bankpapjer als internationaal betalingsmiddel hetit Engeland, ncdat het re Ai:" ze- r gele'en had docv het uiteenvallen van het sterlinghlok en door de ceviezenmaatregelen, zichzelf een nieuw en beslissend prestigever lies toegebracht. Een invoerverbod voor bankpapier is het uiterste n.ddel bij het nemen van deviezenmaatregelen. Heeft het geen rëkultaat, dan moet het moreele veriest van de valuta in kwestié reus achtig ziin. De Duitsche oologsvaluta- politiek heeft de vraagstukken in vol len omvang onder de knie gekregen. Het ki "am haar ten goede, dat de reeds in vredestijd bestaande valutapolitiek een bruikbare basis ook voor oorlog bood en slechts behoefde te worden uitgebreid: BUITENLANDSCHE HANDEL. De Duitsche politiek op het gebied van den buitenlandschen handel heeft in den oorlog verwonderlijke succes sen behaald. Het wegvallen, of beter gezegd het sterke inkrimpen van het overzeesche verkeer, kon goeddeels worden gecompenseerd door de toene ming van net goederenverkeer met de neutrale Eiiropeescl.e landen. De cij fers der'laatste maanden liggen niet ver onder het maandgemidelde van het laatste volle vredesjaar, 1938. Voor den uitvoer hebben de laatste oorlogsmaanden zelfs een onverwacht gunstig resultaat afgeworpen. Buiten gewoon gunstig is de ontwikkeling van den handel met het verbonden Italië. Daarbij komen de aanzienlijke uitbrei ding van den handel met, Rusland en de voortdurende ontwikkeling der handelsbetrekkingen met Zuidoost- Europa. Terwijl in Engeland het in- voeroversehot steeg, werd bij on?»het uitvoeroverscböt grooter. Bovendien hebben deyK?fge\schen ter betaling van den v^rhoogdeV invoer hun goud voorraden en hun bijitenlandsch te goed moeten afstaan. Ook Engelsche kunstschatten zijn over den Oceaan gegaan voor de^etaling van oorlogs tuig uit de Vereenigde Staten. Ook op het gebied van den buitenland schen handel is het verloop van den oorlog voor Engeland heel wat ongun stiger geweest dan voor Duitschland, hetgeen te opmerkelijker is, daar juist de Duitsche handel door de blokkade het zwaarst getroffen had moeten worden. Ook van deze kant kon de Duitsche productiekracht dus niet ge broken worden. STRIJD TUSSCHEN PRODUCTIE APPARATEN. Het geheele Europeesche vasteland bevindt zich reeds weer in een toe stand, waarin aan opbouw gedacht en begonnen kan worden. In de landen. waarover zich de oorlog heeft uitge stort, wordt het produc'ie-apparaat hersteld. Voor het grootste deel kan deze opbouw beschouwd worden als aanvulling op de wapeningscapaciteil van Duitschland. Waar deze oorlog nu eenmaal een strijd tusschen de produc tie-apparaten is, ziet Engeland thans in de mogendhedep van de spil liet wapeningspotentieel van vrijwel geheel Europa tegenover zich. Maar ook de resultaten der Britsche luchtaanvallen maken de verwachtingen \an Chur chill, die op een beslissende verzwak king dor Duitsche productie gehoopt had, tot de illusie van een wanhopige, Duitschland was reeds voor den oor log, als leverancier zoowel als afnemer, de beste klant van Zuidoost-Europa. De Westelijke mogendheden konden altijd slechts weinig van de productie van Zuidoost-Europa afnemen. Het goederenverkeer tusschen Duitschland en Zuid-Oost-Europa werd, in weerwil van de pogingen der Westelijke mo gendheden, ook gedurende den oorlog weihig belemmerd. Dat verkeer werd zelfs aanzienlijk drukker dan in vre destijd, nadat de verkeersmoeilijkheden waren opgelost. Het is een duidelijk bewijs voor de leveringscapaciteit van Duitschland, dat in vollen oorlog de uityoer, die ook vele goederen, welke yan bblang voor den oorlog zijn, om vat, belangrijk meer is gestegen dan de invoer. De verheugende uitbreiding van den handel met Zuidoost-Eurepa zal geen kortstondige oorlogsconjunc tuur blijken te zijn. De rijke ervarin gen, die Duitschland in eigen land heeft opgedaan, de geperfectioneerde werkwijzen en de technische installa ties staan het bedrijfsleven van Zuid- Oost-Europa ter beschikking, als het zijn landbouw, zijn mijnbouw, zijn ver- keersnet en zijn inheemsche industrie nog productiever wil maken. NIEUW EUROPEESCH TIJDPERK. Veel. wat vroeger utopie scheen, zal zonder moeilijkheden bereikt kunnen tieke pacificatie van Europa gewaar borgd heeft. De gebeurtenissen van historische beteekenis duren nog vooit. Maar de overwinningen der Duitsche en Italiaansche wapenen hebben twee factoren van historische grootte ge schapen, die een nieuw Europecsch tijdperk inluiden, in de eerste plaats dat het testament van Richelieu, sedert den vrede van Westfalen -het dogma der Fransche politiek, niet ten uitvoer gelegd kan worden, namelijk dat Duitschland als het eeuwige ge vaar voor Frankrijk steeds en tot iederen prijs bestreden moet wore,vn. In de tweede plaats, dat de eeuwige spelbreker bij het tot' stand breifgen van een verstandige en rechts aardige orde in Europa, het Britsche eilanden rijk, thans van het vasteland wegge stuurd is. Daarmede zijn de beide be langrijkste voorwaarden ontstaan voor den vrede in Europa en voor een blijvende reorganisatie van Europa, die'-veiligheid, vrijheid en socialen vooruitgang waarborgeij. Daarmede is echter pok de grondslag voor een economische solidariteit geschapen. Het Fransche imperialisme en de anti-Europeesehe politiek van Enge land hebben de Europeesche volken belet een politieke, cultureele en maatschappelijke levensgemeenschap te vormen. I^a het zegevierende einde van dezen cforlog zal de weg vrij zijn voor de reorganisatie van Euijopa, volgens nationale en continentale be hoeften, waarnaar men zoo lang ver geefs gestreefd heeft. Europa staat aan een keerpunt der historie, dat echter niet leidt naar den ondergang, doch naar de wedergeboorte van het avond land. De beide groote menschen, die het lot van het vasteland in hun han den houden, de Führer Adolf Hitler en de duce Beliito Mussolini zullen de vraagstukken oplossen in den geest van de politieke en maatschappelijke reorganisatie, die door de national socialistische en fascistische revoluties bevochten zijn. Zij zullen den volken worden, wanneer de overwinning dervan Europa vrede, geluk en welvaart spilmogendheden een blijvende fioli. geven." (Van onzen V f.B.-correspondent) Ankara, Aug. 1940. N steeds grooteren getale ziet men sedert het uitbreken van den oor log in de straten van Ankara de grijsgroene uniformen der Turksche soldaten. Deze zijn zoo eenvoudig als het maar kan, zonder de minste ver siering, zelfs zonder aanduiding van het regiment, waartoe de dragers be h ooren. Alleen aan de hooge, var sporen voorziene laarzen kan men de bereden troepen herkennen. Af en toe komt men lange rijen boerenwagens tegen, die voof het leger zijn gerequireerd. Op de binnen plaatsen van tal van moskeëen staan particuliere vrachtauto's en verschil lende beJehuizen zijn ingericht voor /i R*- L. M.-gebouw aan de Ha am weg te £c':evcrir^en is var morgen door den directeur, den heer A. Plesman, overgedragen aan het departement van Sociale Zaken dat er tijdelijk in gehuisvest is. inkwartiering der troepen en maga zijnen van oorlogsmateriaal. Men schat, dat op het oogenblik ongeveer 700.000 Turksche mannen in mili tairen dienst zijn; hierbij komen nog ongeveer 150.000 Joden," Arme niërs en Grieken, die militairever dedigingswerken aanleggen. In het te genwoordige Tufkije mogen alleen de echte Turken de wapens dragen; de minderheden worden belast me4, het uitvoeren van administratieve en technische bezigheden, doch dragen geen wapens. Bij een bevolking van 17 millioen zielen is derhalve onge veer de heltt van alle dienstplichtige mannelijke inwoners gemobiliseerd zonder dat de mobilisatie officieel if afgeköndigd. Turkije is nog steeds „non-belligerent." De kosten, $ie daaruit voor het land voortvloeien, zijn buitensporig hoog! De verschillende credieten, die in den loop van de laatste 12 maanden voor dit doel werden toegestaan, zullen weldra een bedrag van 500 millioen Turksche ponden overschrijden, nadat onlangs weder een supplementair cre- diet van 64 millioen werd toegestaan. In normale omstandigheden geeft de geheele Turksche begrooting een be drag van 250 millioen Turksche pon den te zien. Hieruit blijkt het beste, wat er van het land wordt gevergd om het höofd te bieden aan de kosten van de voorbereiding. De belastingjjchroef moet voortdurend steviger worden aangedraaid, want ten slotte, moeten ook de door Engélajid verstrekte cre dieten in den schuldendienst worden gecalculeerd. Engeland geeft blijk baar nog altijd niet de hoop op, den Turkschen bondgenoot in den oorlog aan zijn zijde te zien; en ook onder de Turksche politici zijn er velen, die nog steeds Engeland naar de oogen zien. De Engelsche leveranties van oorlogsmateriaal hebben natuurlijk opgehouden. De zeeroute naar de Levant is te gevaarlijk geworden, se dert Italië aan den oorlog deelneemt. Turkije zal zich dus moeten zien te redden met hetgeen het in den loop van het oorlogsjaar uit Frankrijk en Engeland heeft gekregen. Op het aanvullen van de voorraden van die zijde kan het niet meer rekenen. En het is niet zoo eenvoudig om de be wapening, uitrusting en opleiding van leger te organiseeren, wanneer1 Heden is te Hilversum een niéuwe A. Het vooraanzicht van V. R.l O.-studio in gebruik genomen, het nieuwe gebouw. men slechts beschikt over een men gelmoes van Russisch, Duitsch, Tsje chisch, Engelsch en Fransch materiaal. Turkije houdt het oog nu niet meer voornamelijk gevestigd op de Zuid westelijke Anatolische kust, doch con centreert zijn aandacht op het Westen en het uiterste Oosten des lands; bui tendien heeft het zijn troepen aan de Syrische grens versterkt met het oog op eventueele Fransch-Engelsche ver wikkelingen. Meer dan de helft van den Turkschen afweer is samengetrok ken op het nauwe gebied van Tbracië en aan weerszijden van de zee-engten. Men blijkt indachtig te blijven aan de woorden van Ataturk. dat Turkije steeds het meeste gevaar heeft te duchten van de landzijde in het Wes ten. Men heeft afgerekend met het denkbeeld van een Itaiiaanschen op- marsch uit Italië over Griekenland, gépaard aan een Bulgaarschen op- marsch. Ook voor een Duitschen.aan val schijnt men thans geen vrees meer te koesteren. de Volkspartij het land hebben over stroomd met tendentieuse berichten, hebberj zij in de kringen \an het Turksche volk geen enthousiasme kunnen wekken. Doch ook zonder dat ziet de toe stand hier niet rooskleurig uit. De uiterlijke rust, die er thans heerscht, is slechts schijn. Hoe bezorgd men is, blijkt (pel' uit de militairp maatrege- len, die zijn en nog wordfcn genomen. Turkijl weet, dat de zee-engten, Je plaats welke het land inneemt in Europa, op het spel «taan. Het zijn harde Isiagen geweest, boor Turkije, toen Het lijdelijk moedt toezien hoe alle B|lkanproblemen door. de betrok ken landen zijn opgelïst, zonder dat het daarbij een woord had in te brengen. Het komt tot de overtuiging, dat het zijn eigen kraéhten en die van de landen, waarmed^ het een bond genootschap heejft aangegaan, heeft overschat. ISMET ÏNÖNÜ, President van Turkije. Terwijl dus in het land een feitelijke mobilisatie-toestand heerscht, die veel ongemak veroorzaakt, dat zich vooral thans, in den oogsttijd, sterk doet ge voelen, geeft het naar buiten in poli tiek opzicht een beeld, van volkomen rust te zien. De president, de minis ters en tie diplomaten genieten van hun vacantie, hoewel in Ankara alles gereed is. om op het eerste teeken in volle actie te komen. Men leeft in af wachting. Het voeren van een actieve buitenlandsche politiek op den Bal kan, waar Turkije vroeger de eerste viool speelde ,is thans uitgesloten, nu elke Balkanstaat zijn eigen weg gaat. Frankrijk en Engeland zyn uitgescha keld. zoodat Turkije zich vrywel ge ïsoleerd gevoelt. De betrekkingen met Rusland zijn zeer koel, hetgeen den Turkschen politici veel hoofdbrekens kost. Eén ding is zeker: het Turksche volk ziet geen heil in een oorlog; het heeft het met leede oogen aangezien, dat de Turksche troepen eigenlijk alleen dienden als een soort koloniaal leger om de Fransche en Engelsche belangen in het Nabije Oosten te ver dedigen. Hoewel de Turksche pers, de Turksche radio en een zeker deel van DE GEVOLGEN DER DUITSCHE LUCHTAANVALLEN. Naar Stockholms Tidnin» gen meldt, verlangt het blad van den minister van Luchtvaart lord Beaver- brook, déEveningStandard, onverwijlde reorganisatie van 't Brit sche systeem van luchtbescherming en Luchtalarm. „Hitier", zoo verklaart het blad, „hééft de laatste dagen een over winning behaald. Laat ons dat inzien". De dagéïljksche luchtaanvallen op En geland hebben, naar de Evening Standard vertier schrijft, de En gelsche productie gestoord en de nach telijke bezoeken var. Duitsche vliegers hebben milliocnen menschen van hun nachtrust beroofd. Hitler is begonnen „een zaad uit te strooien, dat in ernst de ontbinding kan brengen". Volkomen reorganisatie van de burgerlijke,verde diging is noodig eer het, koude jaarge tijde begint. Onder den indruk van de Duitsche luchtaanvallen ^ieeft ook de aartsbis schop van Canterbury een radiorede gehouden, waarin hij verklaarde: OVer ons allen hangt de dreiging van de in vasie. Wellicht is zij in de lucht reeds beginnen. De aartsbisschop spoorde zijn landslieden daarbij aan tot een heid, moed en vastberadenheid en ver klaarde, dat Engeland niet siechts voor zijn eigen veiligheid strijdt, doch voor de „Christelijke beschaving". HEVIGE KOUDE OP DEN BALKAN. Hevige koude,' gepaard gaande met zware stormen, valt wa5r te nemen in Dalmatie, Bosnië en Zuidelijk Servië. Voor 't eerst sinds menschenheugems valt om dezen tijd in het Zuiden van Servië tot dicht bij de Grieksche grens reeds sneeuw, waardoor de tabaks oogst gevaar loopt. Uit Split wordt ge meld, dat op de Adriatische Zee ver scheidene visschersbooten ronddrijven, Bjj Dubrovnik is een boschbrartd uit gebroken, die, aangewakkerd door den storm, een geweldigen omvang heeft aangenomen, zoodat verscheidene dor pen reeds ontruimd moesten worden.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1940 | | pagina 1