A
Engelsche bommen
op Amsterdam
Uitslag Verloting
Ta koop aangeboden
Midd. Woning
GOUDSCHE
COURANT
DVERTENTIES
en vele gewonden
UIT DE PERS
EERSTE BLAD
DINSDAG 1 OCTOBER 1940
V.f. „Nleuwerkerk"
No. 0885
'No. 1304
Trtfran drie maanden na de trek
king niet afgehaald, vervallen aan
zit-slaapkamer
LOSSE NUMMERS
Officieele publicatie van het Departement
van landbouw £0 Visjcherij.
Officieele publicatie van het Departement va»
Landbouw en Visscherij.
ƒ4.-
Provinciale publicatie van, het Departement
van Landbouw en Visscherjj.
QFFIOmEPUBUCATIE
VAN HET DEPARTEMENT
VAN* LANDBOUW EN
VISSCflERIJ.
CA TIE
AART.
OFFICIEELE
VAN HET
VAN
HEID EN
Bekende merken en
zaken verdwenen in
den Wereldoorlog.
-
Zes dooden, eenige vermisten
Aanzienlijke schade
en Naarden
Ook bommen op Zaandam
Oe bominslag op de
Rechtboomsloot.
Zware brand ontstaan.
Brandbommen op
Zaandam.
Bommen op Naarden.
Ze* dooden in de
hoofdstad.
De Nederlandsche
Kuituurkring
hlTtl" Het Bestuur,
Jotlged. zoekt zonnige
net voll, pene. op goede «tand in
beach, omgev. Zat. en Zond. afw.
••■liet geen beroept pens. Brieven
met ui tv. inU no. U 3113 bureau
v. dit blad. 8
van particulier eenige goed ver
huurde Arbeiderswoningen.
no. O 3112 bur, v. d. Wad.
Te,buur Oemeabileerdo
nabij station.
Br. no. O 3110 Bur. v. d, blad.
van de
S «ent
xttn van morgen af dagelijks ver
krijgbaar bU
N.V. P. J. ENDENBURO,
Veeretai 18
0» BAKKER, Spoorstraat 1
E, BRUYNIKS
Kon.W}lhelmiMweg2l5
A. HAMOEN,
Burg. Martensslngel 88
J. DE GROOT,
Wachtelstraat 43.
De Kiosk. N. RIJS,
Karnemelksloot
I. SCHOUTEN, Vondelstraat,
hoek Roemer Viischerstraat
SPOORBOEKHANDEL, Station
en bij de agenten Inde omliggende
(gemeenten.
VERVOEREN EN AFLEVEREN VAN AARDAPPELEN.
Het dagelijksch beatuur van de stichting Nederlandache Akkerbouw-
Centraie, gevestigd te 'i-GravenWfê, maakt bekend, dat het
daartoe gemachtigd by beschikking van den secretaris-generaal van
het departement van Landbouw en Viaseherij van 23 September
1940, no. 8890 R.B.V.V.O., afdeeling Algemeene Zaken, heeft beslo
ten ten aanzien van het vervoeren en afleveren van alle soorten
aardappelen met uitzondering van goedgekeurde en als zoodanig
door den Nederlandschen Algemeenen Keuringsdienst geplombeerde
pootaardappelen en van aardappelen, "welke bestemd zyn om ter
vermaling aan aardappelmeeUabnsken te worden geleverd, de vol
gende bepalingen uit te vaardigen:
1. Het vervoeren van aardappelen uit door de Nederlandsche
Akkerbouw-Centraie aangewezen productiegebieden en naar.door
de Nederlandsche Akkerbouw-Centraie aangewezen consumptie-
gebieden is verboden. De provinciale voedselcommissaris, binnen
wiens werkgebied de aardappelen zijn geteeld, en het provinciale
kantoor van de Vereeniging ter behartiging van den Nederlandschen
aardappelhandel zijn gemachtigd van «et verbod ontheffing te ver-
leenen of te doen verleenen. De bedoelde productiegebieden en
consumptiegebieden zijn bekend gemaakt m de vakbladen en
praviticiegewijs per publicatie in de provinciale bladen.
2. Het afleveren van aardappelen door of in opdracht van telers
is slechts toegestaan:
a. tegen het in ontvangst nemen vaneen sfleveringsbrief je van
voorgeschreven model, afgegeven door bü de Vereeniging ter
behartiging van den Nederlandschen aardappelhandel aangeslo
ten landkooplieden of commisslonnairs;
b. voor djs hoeveelheid, welke Y door of namens den provin
cialen voedselcommissaris zal if.i ftegewezen voor dg.consump-
tie van hun arbeiders, familieleden of buren;
C. voor de hoeveelheid, welke hun door of namens den provin
cialen voedselcommissaris zal zijn toegewezen voor levering aan
verbruikers in de consumptiegebieden, mits vaststaat, dat deze
levering ook in vorige jaren gebruikelijk was.
Onverminderd het bepaalde onder 1 en 2 is het vervoeren met
uitzondering van het vervoer van den akker naar de bedrijfsgebou
wen van den teler en het afleveren doo» of in opdracht van
telers van aardappelen van de rassen Bevelander, Zeeuwsche bonte,
Zeeuwsche blauwe, Westeinder bonte, Westeinder blauwe, Furure,
Roode star eitf Bonte star en van alle aardappelen, welke zijn geteeld
in, den Haarlemmermeerpolder, de IJpolders, de Wükermeer-
Spaarndammer- en Houtrakpolders, op het eiland IJsselmonde, en
het vasteland.van Zuid-Holland, in het geheele land verboden. De
provinciale voedselcommissaris Is gemachtigd van het verbod ont
heffing te verleenen of te doen verlenen.
4. Onverminderd het bepaalde onder 1 is het vervoeren en het
afleveren vaihTaardappelen door of in opdracht van handelaren in
het geheele Ifkd slechts toegestaan aan handelaren, die zyn aan
gesloten by dB Vereeniging ter behartiging van den Nederlandschen
aardappelhandel, gevestigd te Amsterdam, of de Stichting ter be
hartiging van den Nederlandschen detailhandel van aardappelen,
genjamd „Centraal Belang", gevestigd te '»-Gravenhage, onder
voorwaarde dat de betreffende partyen worden verhandeld op de
wijze en tegen de prijzen en marges als door de Nederlandsche
Akkerbouw-Centraie met de genoemde organisaties zal zyn over
eengekomen.
5. De bovehstaande bepalingen treden in werking met ingang van
30 September 1940, met dien verstande, dat ten aanzien van het
bepaalde onder 4 de gelgenheid voor de handelaren, om zich bij de
aldaar genoemde organisaties aan te sluiten, opengesteld blijft tot
en met 5 October 1940.
Voor het dagelijksch bestuur voornoemd,
(W.g.) K. L. GAAIKEMA SCHUIRINGEN, voorzitter,
(w.g.) CHR. M. POOL, secretaris. 2t66 140
r MAXiMUM-TELERSPRUZEN AARDAPPELEN.
Het Rijksbureau V.V.O. maakt bekend, dat voor de diverse aard-
appelsoorten de hieirna volgende mixjmum-telerspryzen zün vast
gesteld. Deze prijzen zijn „af boerderij" en gebaseerd op de garantie,
prijzen per 1 April (voor zand- en veenaardsppelen per 1 Maart).
Na. 1 April (resp. 1 Maart) worden deze prijzen verhoogd met een
nog nader vast te (tellen bewaarloon:
A. Kleiaardeppelen. Per 1/10
Groep 1. Zeeuwsche bonte en
1/12 1/2 1/3 1/4
blauwe, Roede star, Bonte
roode star, Furore, Westein
der bonte en blauwe, Koop-
mans blauwe (maat 40 opw.)
Id. maat 30-40 (zg. Drielingen)
Groep 2. Eigenheimers, bonte
en blauwe Eigenheimers, Be
velander, Noorderling, Dui
velander, Iduna, fris, Komeet,
Limosa, Nationaal Populair,
Dena, West-Bilander, Wil-
po, Present,, Rekord, Souve
nir,, Robiin v
Groep 3. Bihtje .X) .1
Groep 4, Alpha, Industrie
B. Zandaardappelen.
Groep 5, Voor menschelyka
consumptie goedgekeurde
zandaardappelen
„3.-
f4.25 ƒ4.50
„3.25 „3.50
„3.50
3
„2.85
„3.75
„3.25
„3.10
.2,75 „I.-
4.
„3.50
„3.35
,3.25 ƒ3.40
4.75
3.75
„4.25
„3.75
„3.80
C. Veenaardappelen. Per 15/12
Gróép 8. Voor mensehelüke
consumptie goedgekeurde
geel- (event, geelwit) vlee-
zige Veenaardappelen ƒ2.75 „3.15
„Door hef vaststellen van grossiers en detaillistenmarges, alsmede
door een voortdurende controle op de andere bü de verhandeling
van aardappelen te maken onkosten zal worden bereikt, dat de uit-
eindelyke consumentenprijs in een redelyke verhouding staat tot
den telsrsprys en tot de prüzen, die in normale jaren hebben
gegolden."
VERVOER EN AFLEVEREN VAN AARDAPPELEN.
Het dagelüksch bestuur van-de stichting Nederlandsche Akker
bouw-Centraie maakt bekend, dat met verwüzing naar de des
betreffende officieele publicatie de bedoelde productie- en con
sumptiegebieden van de provincie Zuid-Holland'zijn:
Alle eilanden worden aparte product! e-centra, dus: l. IJssel-
monde, 2. Voorne-Putten, 3. Beüerland, 4. Goeree-Overflakkee, 5.
Eiland van Dordrecht.
Verder wordt het geheele vasteland van Zuid-Holland productie
gebied.
Consumptie-centra: 1. Leiden, 2. Den Haag, 3. Delft, 4. Gouda, 5.
Schiedam, 6. Vlaardingen, 7. Maassluis, 8. Dordrecht. Voor de gren
zen van vorengenoemde gebieden gelden de gemeentegrenzen. 9.
Rotterdam (wordt begrensd door Heyschehaven O.Z.—Courzand-
schewegWaalhavenstraatWaalhaven W.Z.Waalhaven Z.Z.
weg vliegterrein O.Z.Korperweg—Charloissche LagedükSmeet-
landsche dijk —Oost yarkenoordscheweg—Groene Laagjesdijk—
Kreekkade en vefdèr de grens tot het Zuiddiepje—het Zuiddiepje—
de grenslyn loopendr. door de rivier de,Maas tot de Guanofabriek
te Capelle—de 1 Jsselmondschelaan—'s Gravenweg—Laan van Nooit-
gedacht—Kralingscheweg—Plaszoom tot Cemtuurbaan--Ceintliur-
baanverder gemeentegrens tot mond Merwehaven en vandaarl een
rechte lyu ovet- de Nieuwe Maas te Heyschehaven.
VOORRADEN
SLACHTOEVOGELTE.
Het Rijksbureau voor dp Voed
selvoorziening in Oorlogstijd
maakt het volgende bekend:
Tfen einde te allen tijde een over
zicht te hebben van de in de
vrieshuizen opgeslagen of op an
dere wijze verduurzaamde voor
raden gevogelte, ls bepaald, dat
ieder zyn voorraden moet opge
ven aan de Nederlandsche Cen
trale voor Eieren en Pluimvee te
Beekbergen. Deze opgave moet
geschieden uiterlijk 4 October
e.k. naar den toestand van 1
October en behoeft alleen te wor-
dfn verstrekt door diegenen, die
hét gevogéite in voorraad «eb
ben voor verkoop of om dit te
gebruiken in het eigen bedrijf.
Voorts dient, telkens wanneer na
heden gevogelte in vrieshuizen
wordt opgeslagen of op andere
wjjze wordt .verduurzaamd, bin
nen 3 dagen nadat zulks is ge
schied, kennis te worden gegeven
aan genoemde centrale met ver
melding van de hoeveelheden.
Het afleveren 'van'gevogelte als
ook het aanwenden daarvan in
het eigert bedrijf mag alleen ge
schieden na verkregen machti
ging van deze centrale.
Ten slotte is nog bepaald, dat het
oua oj ,®lachten van kippen, eenden,
zoog ars (kalkoenen en ganzen verboden is,
tenzü men dieren slacht uit eigen
bedryf voor eigen gebruik of in
dien men tot het slachten mach
tiging verkregen beeft van dg ge
noemde centrale.
2580 49
telefonisch opgegeven
worden uitsluitend
aangenomen voor risico
van den opdrachtgever
WAL8PRODUCTEN.
De Secretaris-Generaal, waarne
mend Hoofd van het Depart*,
ment van Halkdel, Nijverheid en
Scheepvaart maakt het volgende
bekend.
Met verdere Intrekking der be*
■taande gedeeltelijke dispensatie
van de verboden, betreffende het
koopen, verkoop en en*, van
walsproducten, is het, tenzü een
vergunning is verkregen van het
Rijksbureau voor Uzer en Staal,
van 1 October tot wederopaaa*
ging toe:
a. aan producenten van walserij.
producten- verboden walserij.
producten te bewerken, te ver
werken, dan wel walsaryproduc-
ten te verkoopen of af te leveren
aan handelaren, anders dan voor
hun voorraad, of aan verbrui
kers;
b. aan verbruikers van walserij-
producten verboden walserypro.
ducten van producenten te Kop
pen en aan handelaren in wals
producten verboden walsery*
producten anders dan voor hun
voorraad bü producenten te koo
pen.
De bestaande beperkende bepa
lingen, ten aanzien van het ver
koopen en afleveren door hande.
laren van walserijproducten uit
voorraad, i^y/en ongewijzigd
van kracht.
2581 44
Heel veel producten stierven een
vredigen dood. in den Vorigfen
krijg, heel veel namen, die in de
huishoudens van 1914 alledaagsch
waren, riepen in 1919 slechts den
flauw glimpje van herinnering
op, alleen omdat zü gedurende
den oorlog ophielden té adver-
teeren.
Daartegenover staat het succes
syan vele anderen die juist in den
oorlog begonnen.
Adverteerders kunnen de con-
trö'e over de markt behouden,
door met verstand gebruik te
maken van het machtige middel
dat courantenreclame heet.
En als zü dat doen, zullen zij het
hunne ertoe büdragen om het
economisch leven van hun land
te stabiliseeren.
Het A.N.P. meldt: KI een Engelscheu
luchtaanval op de hoofdstad, welke
jttsiwwi vreet werd uitgevoerd, heb-
len de vliegers wederom de bur-
gerberelklng In een dichtbevolkt stads
gedeelte geteisterd. Onder bescherming
raa het nachtelijk duister verschenen
de vliegtuigen boven de stad en het
mag sonder twijfel een groot gelnk
genoemd worden, dat de bevolking
tijdig gewekt werd door buitenge-
herig afweervuur van de Duit-
luchtdoelbatterijen. De Engel
hebben hun bommeniast na
geworpen op eenige woonwijken, waar
burgers genoten van hun rust.
In de omgeving van de Rechtboom-
Oude Waal werden drie
len geworpen. Era woning
drukkerij stortten hierdoor ia,
alle rollen In de omgeving
aprongen. Hier zijn drie dooden te be
treuren, terwijl drie menseben wor
ds* vermist. Bovendien sijn er drie
personen ernstig gewond.
Een brandbom -sloeg in het perceel
Hooge KadUk 18, waardoor een zeven
jarig meisje zeer zwaar werd verwond.
Ook op de De Ruyterkade zün brand
bommen geworpen. De perceelen 107
an 118 werden geraakt, doch de ont
stane branden konden spoedig worden
gebiuicht Het zeemanshuis op het
Kadüksplein, dat eveneens door een
brandbom is getroffen, kreeg slechts
«eer geringe schade.
Ken lichttakkel is door het dak van
het perceef Plantage Pranschelaan 3
De brand kon door de bewo-
nog een brisantbom ge-
tuinhuisje in de voiks-
vereeniging „Njut en Ge-
wtrd grootendeels ver-
sen j»aard heeit
brandbommen terecht, welke o.a. een
De schade in de omgeving van de
Rechtboomsloot,- waar drie bommen
zyn ingeslagen, is zeer ernstig.
De ergste schade is wel aangericht
door een bom, die in dra ryweg tegen
over het perceel 84 is ingeslagen. Niet
alleen zün aan de evenzüde van de
gracht alle ruiten vernield en verschil
lende voorgevels ingedrukt, terwyl er
iii den ryweg een trechter met een
doorsnee van ruim drie meter is ge
slagen, doch bovendien heeft de lucht
druk het perceel Rechtboomsloot 99,
dat tegenover perceel 84 is gelegen,
doen instorten.
Ook aan de oneven zyde zijn talrijke
huizen zwaar beschadigd. De stralen
zyn versperd door het puin en overal
bezaaid met glasscherven. Hier is het
ook geweest, dat de meeste slacht
offers zyp gevallen. De schipper van
èen vrachtboot, welke aan de Oude
schans lag, is door era bomscherf on-
middellük gedood, terwül bovendien
twee bewoners van het ingestorte huis
den dood hebben gevonden. Omtrent
het lot van de familie Teunissen
man, vrouw en kind is niets bekend.
Mogelyk. zyn zü gevlucht, mogelyk
bedolven. Bovendien zijn hier een 42-
jarige vrouw door scherven ran de
keel ra een 15-jarig meisje aan de bee-
nen gewond, terwyl een man ernstige
brandwonden kreeg. De gewonden zyn
naar het Binnengasthuis overgebracht.
Achter het perceel Rechtboomsloot
99 is een speeltuin gelegen. Ook hier
sloeg een bom in, waardoor ernstige
materieele schade aan de omliggende
huizen werd veroorzaakt. De derde
hom sloeg in het plaveisel van de Oude
Waal, en deed alle ruiten springen,
Klinkers van den rijweg heeft men te
ruggevonden iri de kamer* ven het
perceel 31. De trechter, die gevormd is,
heeft een doorsnede van bijna vier me
ter. Direct, nadat door de luchtwech-
ten alarm was gegeven, rokten de
luchtbeschermingsbrandweer, de ge
neeskundige dienst en de
sloopdienst uit. Vooral dam laatste
belangrijk wérk
Vanmorgen om negen uur waren de
mannen van dezen dienst nog bezig
met het omhalen van muren en het op
ruimen van puin. Enkele onderofficie
ren van den Opboujwdienst, die thans
bij den luchtbeschermingsdienst zyn
ingedeeld, verleenden hierbij hun
medewerking.
Ten Zuiden van het Kadyksplein
hebben de Engelsche vliegtuigen vyf
of meer brandbommen uitgeworpen.
Een daarvan heeft een emstigen brand
veroorzaakt in de opslagplaats van de
firma H. J. van der Ryn, en het daar
naast gelegen pakhuis van de N.V.
Veem en Expeditiebedryf v/h Visser,
Galavazi en Co. Aanvankelijk werd het
alarm „middelbrand" gegeven, doch
en enkele kippen en konijnen gedood, spoedig moest dit in „groote brand"
Bovendien kwamen in de omgeving vyf worden veranderd. Drie motorspuiten,
twee ladderwagens, een personeel-
w«t£tsu ccu w-^rtt cuwtfitc cwv
slangenwagen, de stafw„g*n, vyf spui
ten van de luchtbeschermingsbrand-
weer en de drijvende motorspuit Jan
van der Heyder werden bü den brand
geconcentreerd. Van alle kanten werd
de woedende vlammenzee aangevallen.
De brandhaarden werden ingesloten en
duizenden liters water werden er op
neergelaten. Na ongeveer een uur was
men den brand meester en om zeven
uur kon reeds een gedeelte van het
materiaal inrukken.
Een brandbom is bovendien neerge
komen in het perceel Hooge Kadyk 16.
De bom sloeg door een opkamer, waar.
in zes kinderen sliepen. Een zevenjarig
meisje werd getroffen en kreeg een
groote buikwond. Zij is in hoogst zorg.
wekkenden toestand naar het Binnen
gasthuis gebracht. De Dom kwam te
recht in een onder de kamer gelegen
keuken en veroorzaakte hier een be
gin van brand.
Door het snelle optreden van den
oudsten zoon, die resoluut een emmer
over den bom heenzette, kon deze fje-
bluscht worden.
Ook in het perceel Hooge Kadyk 22
sloeg een bom door hei dak. Hij kwam
terecht in de voorkamer op de derde
verdieping. Ook hiér koh een begin
van brand geblusCht worden. Op het,
Kadyksplein kwam een bom terecht in
de woning van pen- café, zonder echter
brand te veroorzaken.
Zoowel door het optreden vart de le
den vah den luchtbeschermingsdienst.
«Is van den brandweermannen, is de
scjtade, welke door de inslagen is ver
oorzaakt, zoo klein mogelijk gebeleven.
Gitteren hebben Engelsche vlie
gers twintig brandbommen geworpen
in de buurt van de St. Bonifaduakerk
te Zaandam. De bommen kwamen neer
op eenige woningen, ontploften en
stichtten era begin van brand. Hoewel
uiteraard de consternatie onder de be
volking groot was, behielden de men-
scben toch hun tegenwoordigheid van
geest, zoodat in de meeste gevallen de
branden met eigen middelen kimden
worden gebJuscht. Era
.wet bewoond door de i
ven. werd geheel door brand verwoest.
De ichterzijde van de katholieke kerk
is eveneens door projectielen getroffen,
waardoor kerkelijke gewaden en orné
menten zwaar werden beschadigd.
"De brandweer rukte met groot mate
riaal uit, terwyl dk luchtbeschermings
dienst in de wcfr was om de nog niet
ontplofte hjaiimiommen te verzamelen.
Het is ongetwijfeld aan het krachtig
Optreden van de brandweer en perso
neel van den luchtbeschermingsdienst
te danken, dat er geen slachtoffers te
betreuren zyn.
Tezelfder tyd werden in de gemeente
Zaandam nog eenige brisantbommen
geworpen welke evenwel geen schade
van beteekenis hebben aangericht.
Zondagmorgen vroeg hebben Engel
sche vliegtuigen zes brisantbommen
van klein kaliber, geworpen in de om-
«OU 4KUUU1.
Zy veroorzaakten slechts lichte
schade. Een der bommen kwam terecht
in een droge sloot en is niet ontploft.
Zondagmiddag bleek, dat in een
kweekery van den heer D. tusschen de
Beatrix brug en de Schapenmeent, nog
twee grobte brandbommen terecht
waren gekomen. Zy hebben twee gaten
in den. ggond geslagen en heesters
vernield. In de omgeving zyn geen mi
litaire doelen.
Nader werd gemeld.
Het aantal dooden tengevolge van de
op de hoofdstad geworpen Engelsche
bommen is gestegen tot se*. In de pain-
hoopen vin bet perceel Rechtboom
sloot 99 sijn de stoffelijke! resten ge
vonden van era circa 45-jarigen man
en een 9-jarig meisje. Het meisje, dat
'in het Binnengasthuis was opgenomen,
Is aan de bekomen verwondingen be
sweken.
Verschillende bladen wüdra be
schouwingen aan de redevoeringen,
die door den Rykacommissaris en
door prof. Snyder Zaterdagmiddag op
de vergadering van den Nederland
schen Kuituurkring gehouden zün.
Het Vaderland heeft hier en
daar nogal critiek op de toespraak
van prof. Snijder:
„Soms was het zelfs zeer pijnlük te
moeten hooren, hoe de Amsterdam-
sche hoogleeraar, in zijn toespraak tot
den Rijkscommissaris, meende te
moeten afrekenen met de Nederlan
ders, die zün meening niet deelden of
gedeeld haddra. Dat er bü zulk een
passus der rede ook eenig applaus
opging uit de zaal, kan o. i. alleen
maar verklaard worden, doordat de
applaudisseerenden blijkbaar vergeten
hadden, dat zü daar een gesprek van
rolk^to^ voUt bijwoonden^ geen bin
„Beheive dis pear Schönheittfehler
waren er echter ook zeer goede en
waarlijk weldadig aandoende gedeel
ten in de professorale speech. Met bi-
zonder genoegen hebben wij, en stel-,
lig velen met ons, geluisterd naar de
verklaring, dat de Cultuurkring geen
opdracht heeft en ook geen opdracht
verlangt. Juist op het gebied van het
cultureele immers kan men niet be
dachtzaam genoeg te werk gaan."
„Wat de reeds voorhanden elemen
ten eener vernieuwing. hetreft,, leek
prof. Snijder ons wel erg pessimis
tisch. De dorheid, waarover hij het
had, was toch waarlijk zoo dor niet.
Juist op het gebied van de volks
kunde, die hem blijkbaar na aan het
hart ligt, was er In de laatste jaren
heel wat gepresteerd. Ook de erfleer
en de eugeniek die hij noemde, wa
ren hier geen verwaarloosde vakken.
De verschillende jeugdbewegingen
hadden ook hier een terugkeer tot de
natuur en tot allerlei oude volksche
tradities ingeleid. Zelfs de sociaal
democratische jeugdbeweging was op
dit gebied niet eender rerrflenete m-
bicven. Daarenboven was er de Dïêt-
che beweging, die de cultuur trachtte
los te maken van al te enge vormen
en naar een dieper liggende volksche
eenheid zocht."
„En dan op godsdienstig gebied.
Wat prof. Sniider daarover zei, klohk
niet erg overtuigend. Het was tep
slotte niets anders dan dat godsdienst
een particuliere aangelegenheid is:
Privatsache. In politici» zijn wü het
daar volkomen mede eens en wat
Seyss-Inauart er in zün antwoord
over zeide, zal wel de instemming
vinden van al onze lezers. Maar cul
tureel beschouwd ligt de zaak toch
anders Daar is juist in het religieuse
wellicht nog een bron van cultuur
vernieuwende kracht In de nieuwe
politieke wereld, die thans ontstaat."
„Op een punt 'Scheen prof. Snijder
ons wel zeer bepaald hard van stapel
te loooen. Hü wilde maar direct het
Duitsch overal als tweede taal op onze
scholen invoeren, niet alleen in hel
middelbaar, maar ook in het lager
onderwüs."
„Het ideaal van een geheel volk,
dat beide talen waarlyk goed spreekt,
blykbnar prof. Snijders ideaal, lijkt
ons vooralsnog een utopie en juist
d?arom heeft net ons bizonder groot
genoegen gedaan, dat de Rijkscom
missaris in zyn mooie antwoordrede
met geen enkel woord over" dit al te
ondoordachte voorstel heeft gerept."
Het Handelsblad schrüft o. a.:
„Het heeft ons verheugd dat de
rijkscommissaris "Zaterdag in de bij
eenkomst van dra Nederlandschen
Kuituurkring het woord heeft ge
sproken dat „vriendschap slechts tus
schen zelfstandige, vrije, volkomen
vera n twoordelijke menschen kan be
staan." Den van nature zoo vryheids-
lievenden Nederlander zal dit woord
uit het hart gegrepen zyn. en de
Duitse he machthebbers, die in hun
eigen volk weten wat een sterk en
positief nationaal bewustzün betee-
kent, en die na den vorigen oorlog in
enkele deelen van hun gebied een tijd
E hebben ervaren wat een beknot
van het vrüe zelfbeschikkings-
'wil zeggen voor een fier volk
dat aanspraak maakt op era eigen
zuilen het
tn Rit
waarin fret ais be
zet gebied *Un zeifbeeel
recht tijdelijk beeft verloren, niet de
====^^®^==S5SH—BSHHMS.
gunstigste sfeer vindt om zich on
bevangen te stellen tegenover
cultureele problemen die juist den
vrijen mensch eischen."
Aan een artikel, dat de V.P.B. ons
toezonden, ontleenen wü het volgende:
„Achten wy open en eerlijke sa
menwerking tusschen de Duitsche en
de Nederlandsche cultuursferen voor
ons land van historische beteekenis,
welke tot verheugenis stemt, toch rij
zen er bij herlezen van de rede van
prof. Snijder.enkele vragen."
„Zoo heeft bet ons getroffen, dat
naar de meening van prof. Snyder een
zoo groot gebied, van wel zeer hetero
gene samenstelling tot den cultuur
kring gerekend moet worden. Er ig
tusschen de verschillende gebieden
welke de cultuurkring bestrykt: we
tenschap en kunst, school pn opvoe
ding, volksvoorlioBting en pers, een
zoo groot principieel en bezien van.
uit het standpunt der vnlVsvemeen-
schap ook zoo groot, functioneel
verschil, dat het bedenkelyk lykt al
deze cutuurgebieden als gelyk van
beteekenis, eenvoudig naast elkaar
onder een en dezelfde leiding te stel
len. D,e taak. van de kunst b.v. welke
volstrekt scheppend is, is een geheel
andere dan,die van de pers, welke
zuiver vormend en voorlichtend is. Er
zijn ook andere verschillen: de kunst,
de wetenschap zal nooit geheel straf
georganiseerd kunnen, noch mogen
worden, om het scheppend karakter
niet te dooden. De pers daarentegen
vertegenwoordigt een omvangrijk en
ingewikkeld apparaat, dat door eigen
wetten wordt bestuurd en een geheel
andere en veel meer zelfstandigebe
handeling vereischt." j
„Laat ons .duidelijk zijn: JKjzijn
volstrekt overtuigd van de noodzaak
van ordening van ons cultuurleven,
van -de instelling van een overkoepe
ling, welke een gelijke gerichtheid, in
dienst der volksgemenschap waar
borgt. Maar wy zyn er evenzeer van
overtuigd, dat een behandeling der
verschillende cultuurgebieden volgens
dezelfde wetten, een opneming der
verschillende gebieden in één orga
nisatorisch verband, een volkomen ge
lijkschakeling dus, doodend zal wer
ken. De rijkheid van ons Nederiandsch
cultuurleven eischt e§n gedifferentieer
de behandeling ook en juist in het
belang der grootere Europeesche een
heid."
„En, om ons nu eens tet de*pers te
bepalen het hemd is nu eenmaal
nader dan de rok willen wü toch
opmerken, dat de pers eerder dan welk
onderdeel van ons cutuurgebied ook,
haar taak in de nieuwe wereld welke
wü opbouwen, heeft begrepen eni de
consekwenties daaruit, wat haar eigen
organisatie betreft, volledig heeft ge
trokken. Dit én haar volstrekt
eigenaardig karakter en de vrijheid
welke zij behoeft voor het vervullen
van haar voorlichtende taak recht
vaardigt o.i. een afzonderlijke en zeer
autohome bevoegdheid binnen het ka
der der geheele ordening. Wü weten
wel, dat het hier nog niet anders be
treft dan een eerste wapenschouw en
dat de uiteindeRjke vormen, waarin
het cultuurleven een omgrenzing zal
vinden, zich nog geheel ontwikkelen
moet Maar juist daarom is het goed
dat Re fundamenten juist en stevig
worden gelegd en dat de vaagheid,
waartoe te dezen aanzien prof.
zich bi *ün
opbouw."
