We maken van onzen
bloementuin
een
moestuin
Toen électriciteit
nog als hekserij werd beschouwd
r
Eind van deze maand
moeten we aan den slag
Een grapje van Joseph II
De eerste electrische lantaarnpaal in
volksoploopenmen schreef aan de
- kracht toe!
iiiiiiiiinHHiiiiiiMiiiiiimiimmiimiMiiuiiitiiujiiifltiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiniiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiimniiiiiiiiiminiiiniiiiiiiiiiiii
Berlijn - veroorzaakte
aanraking genezende
De sensatie opj de Pargsche wereldtentoonstelling om 1881
waren telefoonwaarmee 20 menscken tegelijk de stem van
demand in Versailles honden hooren
Electrische ta/&seroeerbam
Men barstte in tranen ait
Keiler Joseph II hield erven om incognito
te reizen. Op zekeren dag.kwam hij in Lenv
berg, ging in een hotel en liet zich inschrijven
als graaf Hochberg, lid van het gevolg van den
keizer.
Hij ging naar zijn kamer en begon zich te
scheren. Het kamermeisje sloop nieuwsgierig
om hem heen, deed net of ze iets in zijn kamer
te doen had en vroeg:
Wat doet u bij den keizer?
Och, antwoordde keizer Joseph gelaten,
ik scheer ham van tijd tot tijdl
groot* ooJdoeninc getjt het fcutefcen van groenten voor de eigen keuken (Polygoon)
VELEN wensdhen in dezen tijd van hun
bloementuin een moestuin te maken en
dan breekt nu langzamerhand het
oogenblik aan om aan den slag te 'gaan. Eind
Februari of begin Maart wordt de grond goed
omgespit en bemest. Er zijn .vele vroege
groentensoorten, die dan al kunnen worden ge
zaaid en die, als ze uitgebloeid zijn, door an
dere, latere, kunnen 'worden vervangen.
We laten hier een lijstje volgen van eenige -
groentensoorten, met de tijden en de manier,
waarop zij gezaaid moeten worden.
Andijvie: Vroege andijvie wordt half April
tot inde Mei gezaaid en later op 25 c.m. af
stand verplant. Winter- en/of inmaak-andij-
■vie wordt tusschen 15 en 30 Juni gezaaid, op
goed bemesten grond. Men gebruikt echter
géén paardenmest. Bij te armen en vasten
grond is de kans op doorschieten zeer groot,
vooral ook met aanhoudend droog en warm
weer. 10 Gram zaad geeft ongeveer 800 plan
ten.
Kroten: Zomerkroten worden begin April
uitgezaaid. Dit zaaien kan op rijen of zoo uit
de hand geschieden. Bij uitplanting wordt de
afstand tusschen iedere plant 10 a 15 c.m. De
rijen moeten "ongeveer 20 c.m. van elkaar ver
wijderd liggen. Winterkroten worden eerst
half Mgi gezaaid. 1 Pakje zaad is voldoende
om 4 m2 te bezaaien.
Erwten: Doperwten en peulen worden zeer
vroeg gezaaid. Onder glas reeds in Februari,
deze worden dan later naar de bestemde
plaats overgeplant, in den vollen grond echter
niet eerder dan begin Maart. De late soorten
worden pas in April gezaaid. De gemiddelde
zaaidiepte -is 4 a 5 c.m. De erwten worden in
rijen gezaaid, 2 c.m. van elkaar verwijderd. v
De afstand tusschen de rijen is voor d«t lage
soorten 3D c.m. en voor de hooge soorten min
stens 1 meter. Voor deze laatste wordt rijs
hout in den grond gezet, dat ongeveer zoo
lang is als de erwten hoog worden. Voor_ de
lage soorten heeft men 1 ons noodig op 4 me
ter lengte en voor de hooge soorten 1 ons op
5 a 6 meter lengte.
Peterselie: Deze kan men al van Maart af
zaaien óf zoo uit de hand óf in rijen; 10 gram
is voldoende voor 4 m2.
Postelein: Postelein moet op een beschutte
warme plaats worden gezaaid. De zaaitijd is
van Juni tot Augustus. In broeikassen kan
reeds,in Maart-April worden gezaaid. Voor
1 m2 is ongeveer 10 gram zaad noodig.
Radijs en Ramenas: Deze worden in April
op rijen gezaaid en later uitgedund op 15 c.m.
De afstand tusschen de rijen bedraagt 25 c.m.
Latere soorten worden eerst in Juni gezaait
en op 20 c.m. uitgetéeld.
SlaDeze wordl, meestal ia broeibakken
voorgeteeld en later op den kouden grond
overgeplant. Dit geschiedt in Maart. Ook kan
kropsla in de lente en den zomer in den. vollen
grond worden gezaaid en later uitgedund. 10
gram zaad geeft meestal ongeveer 1000 plan
ten.
Snij- en knolselderij: Beide soorten worden
in Februari en Maart onder glas gezaaid en
in Mei in rijen uitgeplant. De rijen moeten 30
c.m. uit elkaar liggen en de onderlinge af
stand der planten moet 25 c.m. bedragen bij
de knolselderijen 10 c.m. bij de snijselderij.
Snjjbiet: Deze nog niet zoo heel bekende
groente kan heel gemakkelijk spinazie ver
vangen. Ze is minstens zoo smakelijk; De
zaaitijd is April-Mei df Juli-Augustus. Het
zaaien geschiedt gewoon in rijen. De groente
wordt afgesneden als spinazie.
Spinazie: Om zeer vroeg spinazie te hebben
kan men ze al eind Januari in den kouden bak
zaaien. In den vollen grond begint men half
Februari. Om het geheele seizoen door spina
zie te hebben kan men ze om de 2 3 we
ken zaaien. Pér vierkanten meter is 1 ons
zaad noodig.
Tomaten: Voor tomaten is een vette en zeer
voedzame grond noodzakelijk. "In Februari-
Maart wordt onder glas gezaaid. Langzamer
hand aan de buitenlucht doen gewennen en in
Mei overplanten op het Zuiden, langs een
schutting of iets dergelijks. Het beste doet
men door gaas of stokken langs den muur ta
plaatsen.
Peen of wortelen: In den vollen grond wordt
peen gezaaid van begin Maart tot begin Juli,
in rijen, met een onderlingen afstand van on-'
geveer 10 c.m,
Boonen: Stok- en lage snijboonen worden
met het oog op late nachtvorsten niet eerder
dan in de tweede week vtfri Mei gezaaid. De
zaaidiepte is .214 k 4 c.m. Kleine boonen wor-
len niet zoo diep gelegd als de groote. Als
de plantjes 15 a 20 c.m. hoog zijn, worden-de
stokken in den grond gezet. De onderlinge af
stand der rijen bedraagt ongeveer 80 a 90
c.m.
Lage Perfect-prinsesseboonen worden eind
Mei of begin Juni gezaaid, 2 bil elkaar, 10
c.m. van elkaar verwijderd. Ds afstand der
rijen onderling is 50 c.m.
Tuinboonen: worden begin Maart gezaaid,
óp een diepte van 4 c.m. en 10 c.m. van el
kaar verwijderd. De afstand tusschen 2 rijen
is minstens 50 c.m. De boonen worden vóór
het- zaaien 24 uur in het water gelegd. Tuin
boonen kunnen ook in Februari onder een
raam worden-gezaaid tot ze ontkiemen. In
Maart moetepze dan in den vollen grond wor
den overgeplaatst. Voor een rjj van 10 meter
lengte is ona zaad noodig.
Bloemkool: Voor bloemkool is een goed*
bemesting vereischt. De vroege bloemkool
wordt in Januari-Maart in een broeibak ge
zaaid. De herfst- of wintersoorten eerst in
April-Mei op den kouden grond, op een zaal-
bed. De uitplanting geschiedt in Juni. De on
derlinge afstand der planten varieert van 45-
70 c.m. in het vierkant. 10 Gram zaad geeft
ongeveer 800 planten. y
Sluitkool:. Hiertoa behoort o.m. da roods,
de witte en de savoye kool. Deze vereischen,
evenals de bloemkool, een zeer goed bemesten
k grond. Men onderscheidt ze in vroege en lata
soorten. De eerste worden in Maart, de laat
ste in April gezaaid. Voor kleine soorten moet
men een afstand houden van 50 i 80 c.m., voor
groote soorten 60 k 70 c.m. 10 Gram zaad
geeft ongeveer 800 planten.
Boerenkool: Deze wordt van begin April tot
half Mei gezaaid en wordt eerst in de maan
den Juni-Juli uitgeplant; 50 cm. afstand tus
schen de rijen.
Uien: Uien worden in drie soorten onder
scheiden en wel zilveruien, zaai-uien en poot-
uien. Zaai-uien en zilveruien worden in April
tot Maart gezaaid en later uitgeplant, zaai-
uien op 10 c.m, afstand. Zilveruien kunnen
aanmerkelijk dichter op elkaar staan, deze
worden niet uitgedund.
Pootuien kunnen in het -laatst van Augustus
op het vrijs veld op een beschut plekje worden
uitgezaaid en later (Maart-April) worden de
jonge planten uitgeplant op rijen, die 30 c.m.
van elkaar verwijderd liggen. Tusschen da
planten houdt men 3 c.m. vrij.
5
f v -
Toen men op de Parijsche wereldten
toonstelling van 1881 zoogenaamde „hoorproe-
ven" kon beluisteren dat Waren da eerste
openbare telefoonaansluitingen was de aan
drang zóó groot, dat militairen te hulp moes
ten worden geroepen om de orde te handhaven.
En toch" kreeg men niets anders voor zijn
geld dan een zeer primitief pn hoogst onvol
maakt telefoongesprek, met een volkomen
vreemde ilog wel liefst.
Twintig personen werden telkens in een ver
trek toegelaten, dat" met tapijten was behan
gen om de geluiden zooveel mogelijk te dem-
Een electrische tafelserveerbaan was om
streeks 1887 - in Parijs „dernier cri"~.
Duizenden francs kostte ze, maar des
niettegenstaande prijkte ze op de verlang
lijst van menige vrouw, die haar gasten
met dit nieuwste snufje de oogen wilde
uitsteken. (Foto's I.P.C.)
pen en waarin aan de muren op een afstand
van een goeden meter, schelpvormige trech-
ters hingen.'Bracht men dit apparaat naar het
oor, dan hoorde men de stem van Iemand, die
zich in Versailles bevond/De kranten bericht
ten, dat vele bezoekers bij dit wonder in tra
nen uitbarstten, dat sommigen in onmacht
anderen van een opmerkelijke
opgewondenheid blijk gaven. Het ging den
menschen boven het verstand, dat men in
Parijs de stem ken hooren van iemand, die
zich in Versailles bevond!
Een ongeveer gelijke ontroering had eenige
maanden tevoren de bezoekers van een con-
eertzaal in Boston aangegrepen, toen -zié ken
nis maakten met de electrische overbrenging
van muziek, dat wil zeggen door middel van
e'èn telefoon van zeer eenvoudige constructie.
Maar toen uit den, op het podium Opgestelden
trechtervormigen geluidshoorn eerst het ge
zang van een dame en daarpa orgelspel klonk,
viel een oude dame op de eerste rjj van haar
stoel op de knieën en begon luid te bidden.'
De uitvoering moest een half uur wórden on
derbroken, totdat de rust weer eenigazm» waa'
teruggekeerd. De aanwezigen konden geen an
dere verklaring geven voor wat zij hadden
gehóórd dan eep zeer duidelijk wonder...
In het begin «1st men eigenlijk niet goed
wat men met dSFprachtgeechenk van de teeh-
niek zou beginnen. Jot practische toepassjngen
kwam men in den aanvang maar zelden, inte
gendeel, de belachelijkste^ ideeën werden aan
de hand gedaan èn in toepassing gebracht.
Zoo was in Parljè eenigen tijd de electrische
tafelserveerbaan Van "monsieur Gaston Ma
nier de wensch van vele huisvrouwen. Het
was een soort eléctrisch spoor, waarover de
schotels uit da keuken naar de tafel reden,
waaraan het maal werd genuttigd. De gast
vrouw kon den .trein" naar believen laten
stilstaan en verder laten rijden. Maar aan een
werkelijken electriachen trein dacht toen nog
niemand.
Men hield zich meer met allerlei kleinig-
heijcn bezig: gloeilampjes in schaatsen b v.,
zoodat men bij het rijden 's avonds de scheu
ren in het ijs kon opmerken. Alles wat^wer-
kelijk van waarde etf»*actlsch nut was. tag
men in den aanvang vdbrbij. Gelukkig voor
ona ia dat nog. juist op ti|« ucrandódf"
IN Maart 1888 gebeurde er. ih Berlijn iets
hsel eigenaardigs. Op het bij het st&tion-
Friedrichstrasse gelegen politiebureau
kwam de melding,'dat zich op het stationsplein
een groote menschenmenigte bevond rond den
daar sinds kort opgerichten electrischen lan-
taarnpaalT
Toen de politie ter plaatse aankwam, be
merkte zij tot haar groote verwondering, dat
de menschen niet van plan waren den paal
omver te werpen; zooals zij had gedacht, maar
dat men, door elkaar de hand ta géven, een
ketting vormde en daarbij eigenaardig trek
kende béwegingen maakte.
De oplossing van het geval was nóg verba
zingwekkender. Wie het gerucht in de wereld
had gebracht, wist later niemand te vertellen,
maar in ieder geval werd in de stad beweerd,
dat. de electrische stroom, die het licht
schijnsel veroorzaakte, genezende kracht had.
En toen een slagersjongen toevallig een keer
den paal aanraakte en een schok kreeg, duur
de het niet lang of iedereen wilde van den
„weldoenden electrischen stroom" genieten.
Slechts met moeite kon de politie de men
schen verspreiden en natuurlijk blpek toen,
dat de geleiding niet in orde was en dat de
paal onder stroom stond. Desniettegenstaande
zag men nog maanden daarna zieken naar
dezen lantaarnpaal toe gaan en hem aanra
ken, in de hoop er genezing te vinden.
Électriciteit waa «.en halve eeuw geleden nu
eenmaal een begrip, dat niet ver van hekserij
en tooverij verwijderd was. Een verklaring
voor het verschijnsel electriciteit was er niet
deze is er thans trouwens nog niet en
men beschouwde het daarom als iets, <Jat won
deren kon bewerken. Of het nu licht liet uit
stralen of zieken genas, een wonder was het,
daarover was men het roerend met elkaar
eens.
En als een wonder werd ook alles be-'
achouwd, dat door de electriciteit mogelijk
werd.gemaakt.
