REACTIES
NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
op de rede van Roosevelt
TOKIO,
de millioenenstad van het Verre Oosten
2oh ch titaan
Dinsdag 18 Maart 1941
19e Jaargang, No. 20581
Berlijn en Rome achten officieel,
commentaar overbodig - „Geen
1 tijd vopr afgezaagde phrosen"
1Noord-Amerlkaansche inmenging zal,indien noodig,
met de scherpste middelen worden afgewezen
Monroeleer over boord
geworpen".
Geen officieel Italiaansch
standpunt.
Geen Amerikaansche
hulp aan T urkye.
Critische Amerikaansche
persstem.
-
De bevolking van de keizerssfad
telt bijna 6 millioen zielen
Wolkenkrabbers zijn het best bestand tegen aardbevingen
AMERIKA
Het spoorwegongeluk
bü Pittsburgh.
GEBAKKEN VtSCH,
CROQUETTEN ENZ.
WP DEN BON.
Wisselbonnen moeten
worden ingeleverd.
AZIË
Ontploffing in Japansche
kolenmijn.
puitschlAnd
De Duitsche bewapening.
Zon: op 7-49, onder 19.48.
Maan; op 1.48, onder 10.41.
Men b verplicht te verduis
teren van zonsondergang lot
zonsopkomst
Lantaarn* van Voertuigen
moeten uur na zonsonder
gang ontstoken worden.
Postgiro 48400
Bur. Markt 81. Tel. X74I
Directeur t. TIETER
V
Do rode van Roosevelt, die hij Za
terdagavond heeft gehouden, heeft,
ioo verneemt het A.N.P., van wel
ingelichte zijde, iii politieke kringen
te Berlijn geen weerklank gevonden.
Men weée in deze kringen slechts
op do Duitecho per», die alleen het
orgagn ia, dat zich met deze rede
kan bezighouden. Want wanneer
Roosevelt probeert zich met 't Duit.
scho volk ala zoodanig bezig te kou-
den, dan zal hU zeker een dienover-
oenicomatigen weerklank van het
Duitsdis volk te hooren krijgen. Op
oen tttdstlp, waarop zoo vele ernstige
on belangrijke dingen overwogen
rten worden, heeft men in de
helmstrasse geen tijd zich bezig
to houden met do behandeling van
afgaaeagde phrasen. y
De Doutoehe dlplomatlich-
pollHsehe Korroapondenz
schrijft over de jongste rede van Roose
velt q,*. hot volgendot
„Do tegenwoordige regeering van
Noord.Amerika schijnt beiwust de
principal van Washington en van de
Mon rolleer dver boord te werpen. Pre
sidentRoosevelt heeft niet den moed
openlijk te zeggen, wat hij in werke
lijkheid wiL Hij verschanst zioh bij zijn
agressieve bedoelingen achter de uit
vlucht dat bet er om gaat, de democra
tieën togen do dictaturen te bescher
men, sterf b.v. Griekenland een demo
cratie ia. HU gebruikt als motiveering
van zijn doel de onware bewering, dat
de apumogendheden openlijk, probee-
ren olie „krachtens verkiezingen aan
gestelde regeerin gssysternen te vernie
len", niet alleen in haar eigen gebieden,
doch ook %p het Amerikaahsche conti
nent, Een drieste hewering, die echter
niet slaat op Europa, waar in de staten,
die zijn aangesloten bij bot Drlemogend
hedenpact do meeat verschillende re-
geeringsvormen bestaan, doch met be
trekking tot het Amerikaansche con
tinent oen bijzonder arglistige propa-
gsndamënoeuvre beteekent. Het gaat
Roosevelt in'geenen deele zoo zeer om
het „verankeren" veft democratische
stelsels, als wel om het bevredigen van
zlin machtshonger.
Volgens zijn opvatting heeft Noord-
Amerika, nu het 't stadium van de Mon
roeleer heelt overwonnen, thans tot
taak de geheele wereld te controleeren.
Bü den wederopbouw van de wereld,
zoo zegt Roosevelt, zullen de Vereenig-
de Statag een groote rol spelen. Het
program van den teganwoórdigen pre
sident der Vereen. Staten wordt hier-
door-duldeliik, nl. een wereldorde, die
hij naar zijn goeddunken aan de andere
naties en wel zijn vrienden wil opdrin
gen en aan zijn vijanden met geweld
Wil opleggen.
Een natie, jöé, xooals de V. S. de
medeverantwoordelijkheid draagt
veer den waanzin van Versailles,
heeft echter niet het recht aanspraak
te maken op de leidiiffc bij den we-
Ideropbonw van Europa, om niet te
spreken van een leiding bij de her
vorming van de wereld. Een Noord-
Amerlkaansche Inmenging, van wel
ken aard deze eek sij, zal door het
Europeesehe continent als hoogst
lastige en gevaarlijke aanmatiging
van de hand gewezen en wanneer
het agn moet met de scherpste mid
delen werden afgewezen."
Met betrekking tot de rede van den
president der Vereen. Staten schrijft
-aet Ham burger Fremd en blatt
Volgens het DJfB. o.a.: De politiek van
Roosevelt is niet pas sedert gisteren en
Vandaag, doch sedert Jaar en dag on,
dubbelzinnig op de verlenging en uit
breiding van het hangende conflict ge.
De duistere rol, die hij en zijn
rinft vooral echter zijn diploma
bij het aanstichten van den Euro-
~mó oorlog gespeeld hebben, is
i land een onafscheidelijk deel
i de jongste geschiedenis geworden,
beschouwt de wet tot hulp
j een Engeland als een per-
ijk mandaat om niet alteen in het
conflict, doch oqkin het
een provoceereHb poli-
te voeren, Ven we
nt bezien is juist
van do rode, dat betrekking
op t Japansch—Chineeeche con-
nog oon-
De drijfveer van dit programma, dat
ronduit de geheele wereld in gevaar
brengt, is eergierigheid. Gestreefd
wordt naar de positie van -internatio
naal scheidsrethter en een wereld-
economische monpoliepositïe, dlè on
mogelijk nog als dienst aan de mensch-
heid kan worden verbloemd. De presi
dent dient er eindelijk eens openlijk
voor uit te komen, dat hij dezen "0W-
log beschouwt ala een welkome gele
genheid, de Rritsche wereldheerschap
pij te ervan. In laatste analyse spreekt'
in president Roosevelt de stem van een
toomlooze kapitalistische leiderskaste
en van het Jodendom. -
In toonaangevende Italiaansche krjn-
gen wordt, volgens het D.N.B., voor
lopig naar aanleiding van de jongste
redveoering van Roosevelt geen qffi-
cieele houding bepaald.
Men beperkt zich ertoe te wijzen op
de principieele commentaren van de
Italiaansche pers en men huldigt het
standpunt, dat de opgewonden toon van
deze rede en de door den president ge
bruikte argumenten beter geschikt zijn
voor een bespreking in de pers dan
voor het bepalen van 'n officieel stand-,
punt.
Onder het opschrift „de stem van het
geweld" verklaart het officieuze or
gaan, Gip rn aled' Ita lia naar aan
leiding van de rede van Roosevelt, dat
deze van het begin tot het einde niets
anders is dan een uitdaging tot oorlog
en een poging om aan zijn toekomstige
agressieve maatregelen een Khjjn van
recht te geven. Thans bewijst Roose
velt, dat hij alle beloften, die hij voor
zijn herkiezing aan het Amerikaansche
volk gegeven heeft, over boord werpt
en dat hij de verstandige raadgevingen,
die Washington zijn volk als politiek
testament heeft achtergelaten, volko
men veronachtzaamt, evenals de Mon
roeleer. Hij heeft hiermede een prece
dent geschapen, dat op zekeren dag
door Europa tegen Amerika gebruikt
*5n worden.
In een vergelijking tusschen de
redevoeringen van den Führer en
van Roosevelt wijst de Corriere
della Sera er op, dat aan den
eenen kant de chef van een grooten
Europeeschen staat heeft gesproken,
een geheel homogenen staat, die vol
komen geconcentreerd is op de oor
spronkelijke schepping van het so
ciale leven, »de politiek en de econo
mische rechtvaardigheid, terwijl aan
dep, anderen kant sprak het hoofd
van een mozaïschen staat, die rijk is
aan materieele energieën, meer be
schikt over slecht een recente, rudir
mentaire beschaving, en die wankelt
tusschen den lust tot vooruitgang en
de. neiging tot behoud. Het verschil
in karakter tusschen de bride lande»
wordt weerspiegeld in de redevoerin
gen der beide staatshoofden en ter-
'wijl in de rede van den Führer de
eenvoudige, maar zekere doeltref
fendheid en oprechtheid naar voren
komen," geeft de rede van Rooseve't
everzeer blijk van vernuftige sophis-
men als vim farces.
„Na met voldoening te hebben ge
wezen op de uitlatingen van den
Führer ten aanzien van de Italiaan-
behalve in zijn kwaliteit van soldi
en militair chef ook heeft gesproken
als chef van een politiek regimefmet
breede en bMjvende beschavingstaak,
en dat zijn zekerheid van de ■fever-
winning niet alleen is gegrondvest
op geweld, maar ook»op de zekerheid,
dat hij stijdt voor een rechtvaardige
zaak. De vergelijking tusschen de
heide redevoeringen valt ongunstig
uit voor Roosevelt, wiens materialis
tische argumenten en veiligheids-
voorwendsels wéinig waard zijn.
wanneer men ze vergelijkt met de
menschelijke en historische doelstel
lingen, die door den Führer z|jn uit
gesproken Men kan zeggen, zoo be
sluit het blad, dat men in Duitsch-
land den heldengedenkdag vierde en
in Amerika den dag der zakenlieden,
die op een goeden dag zullen bemer
ken, dat zü een slechte zaak lfcbben
gedaan.
Op een desbetreffende vraag heeft
Roosevelt geantwoord, dat Amerikaan
sche hulp aan Turkije op het oogenblik
niet overwogen wordt, daar slechts die
landen op hulp kunnen rekenen, die
„zich tegen een aanval verweren of
zich in de toekomst gedwongen «uilen
zien aanvallen af te slaan". 1
De Chicago Journal of Com
merce schrijft, volgens het DJ4B,
dat de rede van Roosevelt de laatste
illusies over de mogelijke gevolgen van
de wet tot hulpverieening aam Enge
land verstoord beeft. De teww^aHe
mogelijke hulp tot aan de grena van
oorlog", die in de verkiezingscampagne
zooveel gebruikt' is, heeft rich ontpopt
als dat, wat zij steeds geweest ie: een
holle fraze. Een oorlogsverklaring dbor
het Congres zou aan de woorden van
Roosevelt niet veel toevoegen.
Intusschen, aldus vervolgt het blad,
zal men niet kunnen verhinderen, dat
juist in deze dagen millioenen Ameri
kanen terugdènken aan verschillende
beloften die Roosevelt vóór zQa her
kiezing heeft afgelegd, zooaie „wij
wapenen ons niet om veroveringen te
maken of ons in buitenlandsche con
flicten te mengen" of twee gedachten
beheerschen mij, in de eerste plaats:
den vrede voor ons land te behouden
en de democratische gedachte vorm te
geven tot zegen van de groote massa.
i
LUCHTWAPEN BEZOEK AAN EEN ONDERZEEBOOT EN-STEUNPUNT. -
Officieren van het Luchtwapen, die' een onderzeebooten-steunpulrt--bezoeken,
laten zich door hunkameraden inlichten over de inrichting
i van hun boot. (Hoffman)
Het raketspel,
een geliefd
tijdverdrijf
voor ds Jonge
dames te het
Verre Oosten.
(UÓmd)
Een V.P.B.-medewerker schrijft ons:
VOOR die Europeanen, die niet
het voorrecht hebben Tokio uit
eigen aanschrouwing te leeren
kennen, is het uiterst moeilijk, zich
eèn juist denkbeeld te vormen van
deze stad in het Verre Oosten, die
bijna zes millioen inwoners telt, met
inbegrip van de geannexeerde rand
gemeenten. Voor alle Japanners is
Tokio het middelpunt van het land,
wijl daar de „Tenno" (keizer) woont
De keizer, immers is voor den Japan
ner niet alleen het politieke staats-
opperhoofd in Europeeschen zin, doch
het zinnebeeld van een diep in de
volksziel gewortelde, traditioneele
.aanbidding. Bij de vervulling Vhn
zijn godsdienstplichten wendt de
Japanner dan ook zijn gezicht in de
richting van het Japansche eiland
Hondo, want daar ligt Tokio, het
centrum van zijn kracht
Tokio is een moderne millioenen
stad en haar kern is altijd het keizer
lijke paleis geweest. Dat is het mid
delpunt, waarom alles draait Uit de
vlakte van K wan to stroomt de Soe-
midagawa naar het Zuiden; de rivier
stort zich in een flauwe bocht in den
Stillen Oceaan. Aan beide oevers van
dezen stroom ligt Tokio. Het Ooste
lijke deel van de stad strekt zich uit
tot in de laagvlakte van de rivier, het
middelste deel breidt zich uit over
een heuvelachtige "streek en het Wes
telijke deel ligt op een bergplateau,
dat ongeveer dertig meter hoog is.
Het keizerlijke paleis, dat op onge
veer drie kilometer ten Noorden van
de baai van Tokio is gebouwd, dateert
nog uit den tijd van Tokoegawa-Sjo-
goene. Deze liet in de zeventiende
eeuw een aanvang maken met den
aanleg van de machtige veste,welker
grachten en steenen muren thans
het keizerlijke paleis omsluiten.
Moderne opbouw van de stad
na de ramp van 1923.
Rondom de „keizerwjjk" ligt een
wijde, doch betrekkelijk weinig be
bouwde ring. Hier vindf men de mi-
nisterieele gebouwen, de buitenland
sche gezantschappen, het arsenaal, ka
zernes, de keizerlijke schouwburg,
parken, tempels, Katholieke en Rus
sische kerken en het centraalstation.
Het keizerlijke paleis en de ring van
gebouwen, die het omgeeft, vormen
het eigenlijke centrum van de stad.
dat bekend staat onder den naam van
Kojimachi. Daaromheen ligt weder
de binnenstad, die in veertien wijken
is verdeeld. Het deel van de stad, dat
aan de rivier5 grenst, het „Sjitamachi",
de benedenstad, in tegenstelling met
de op de heuvels in het westen ge
bouwde stad, die den naam draagt
van „Yamate of bovenstad. De be
trekkelijk Jage woningbouw en de
gewoonte van de Japanners, om bü
voorkeur in kleine eengezinswoningen
te huizen, maken Tokio tot een van
d» uitgebreidste steden van de wereld.
Alleen de binnenstad beslaat reeds
een oppervlakte van ongeveer 82
vierkante kilometer.
Na de aardbeving en den grooten
brand van 1923 heeft men de lager
gelegen deelen van de stad in het
Oosten nieuw en modern opgebowd.
Dit geldt vooral voor de vpornaamste
zakenwijk op den rechterpever van
de Soemidagawa. In het deel van de
stad. dat onder den naam van Kyo-
basji bekend staat, werd een wijk
aangelegd, Maroenouchi,' die geheel
en al herinnert aan een Amerikaan-
si*» groote stad. Hier verheffen zich
reusachtige wolkenkrabbers, Bij de.
aardbevingen bleken deze zich het
beste te houden, ofschoon men eer het
tegendeel zou meenen. De gegoede
woonwijken van Tokio liggen ten
Westen en ten Zuid-Westen van de
KJeizerwyk.
Duizenden fabriekssebeor-
steenen rijzen omhoog.
De haven van Tokio ligt in het Zui
delijke deel van de stad, bij de voor
stad Sjinagawa. Deze haveft dient
echter uitsluitend voor den invoer
van goederen, die te Tokio zelf wor
den gebruikt. De groot» haven voor
den buitenlandschen -handel ia Yoko
hama, dat op ongeveer vijftig kilo
meter afstand van Tokio figt. Japans
hoofdstad heeft zich enorm snel .ont
wikkeld. De binnenstand alleen heeft
reeds drie millioen inwoners. Door
de annexatie van 84 voorsteden ech
ter is het inwonertal van Tokio ge
stegen tot 5.900.000.
De industrie is óver de geheele stad
verdeeld. Zij is echter het sterkst
vertegenwoordigd in het Noorden en
het Oosten. Hier rijzen de fabrieks
schoorstenen bij duizenden ten
hemel. Voornamelijk worden hier ka
toen en zijde verwefkt. Verder wor
den er porcelein, chemicaliën, email,
leder, machines, speelgoed en films
genaakt.
Het voornaamste van wat Japan
aan nationale instellingen bezit, treft
men in Tokio aan: Universiteiten,
hoogescholen, academie, bibliotheken,
wetenschappelijke instellingen, enz.
Man vindt er obk talrijke musea, die
zijn verdeeld in handels-, oorlogs-,
militaire-, schouwburg en kunstmusea.
De keizer van Japan woont in de
harten van al zijn onderdanen. Geen
enkele chauffeur zal het keizerlijke
paleis voorbijrijden, ponder het voor
beeld van den voetganger tevolgen
en even het, hoofd te neigen, ten be
wijze dat ziin gedachten zich op dat
oogenblik bezig houden met den
keieer,
5 DOODEN, 14 GEBONDEN.
ONGELUK ZOU DOOB SABOTAGE
VEROORZAAKT ZIJN.
Volgens de tot dusverre ontvangen
berichten zijn bü het ongeluk in de
nabijheid van Pittsburgh, waar ver
scheidene wagons van den Pennsyl-
vanie-Express in dé Ohio zijn geval
len, vijf menschen omgekomen en
114 gewond. De vicepresident van de
Pennsylvania Railroad Co., Smith,
heeft verklaard volledig te kunnen
bewijzen, dat het ongeluk door sa
botage veroorzaakt Is. De geheime fe
derale politie is op de plaat» van hef
ongeluk aangekomen om een onder
zoek in te stellen.
De secretaris-generaal van het de
partement van Landbouw en Visscherii
maakt het volgende bekend met be
trekking tot de distributie van boter
en vet.
Tot dusverre ontvingen vele ver-
koopers van gebakken vftch, pommes
frites, croquetten, gehaktballen, pof
fertjes, wafelen en ander oliegebak
van de NederlandscheZuivelcentrale
regelmatig toewijzingen voor vet of
olie, zonder dat zij daarvoor consu
mentenbonnen behoefden in te leve
ren. Hierin is thans verandering ge
bracht in dien zin, dat de bovenbe
doelde categorie van personen in den
vervolge uitsluitend toewijzingen, wel
ke recht geven op het koopen vanjftt
of olie zuilen ontvangen, indien zjpëen
met de toe te wijzen hoeveelheid^iver-
eenkomend aantal consumentenbon
nen van de boter- of vetkaart of daar
aan gelijke bpnrsen, inleveren.
In verband met het bovenstaande
dient het publiek voortaan bij het
koopen van de bovengenoemde artike
len een met de daarin verwerkte
hoeveélheid vet overeenkomend aan
tal bonnen van de boter- of vetkaart,
c.q. bonnen voor „Vso rantsoen boter
enz.", (z.g. wisselbonnen) in te leve
ren op dezelfde wijze, ais dit in de
hotels, café's, restaurants e.d. ge-
schiéit.
In een officieele publicatie zijn de
voor de verkoopera1 van meergenoem
de artikelen van belang zijnde bijzon
derheden betreffende de toewijzingen
voor vet en spijsolie vepiejd.
CREDIETEN VOOR DE
BEWAPENING.
President Roosevelt heeft de vo
teering van een aanvullend bedrag
van 1.533.000.000 dollar voor leger -en
vloot goedgekeurd. In dit bedrag zijn
onder meer begrepen de kosten van
uitbreiding der vlootbases op Goeam
en Samoa en een bedrag van 44 mil
lioen voor de versterking der vlieg
tuigerkaders en verschillende andere
werkzaamheden in de zone van bat
Panamakanaal.
RUIM 20* MIJNWERKERS
BEDOLVEN.
In een steenkolenmijn van centraal
Hokkafde heeft zich heden in de
vroege ochtenduren een ernstige ont
ploffing voorgedaan. Ruim tweehon
derd mijnwerkers zijn bedolven-ge
raakt, en omtrent hun positie is nog
niets met zekerheid bekend. Terstond
heeft men uitgebreide maatregelen ge
troffen om ,te trachten de bedolven
mijnwerkers te voorschijn te halen.
IN ALLE OPZICHTEN SUPERIEUR
AAN blE VAN DEN
TEGENSTANDER.
Op den verjaardag der benoeming
van dr Todt tot rijksminister Voor be
wapening en munitie door den Führer,
schrijft de Volkischer Be obacli-
te r: De geweldige Duitsche superiori
teit in bewapening treedt door een,
vergelijking met de strategische po
sitie in den wereldoorlog nog steeds
aan het licht. Tegenover de -slijtage
aan materiaal in den wereldoorlog is
he verbruik aan wapens en munitie in
dezen oorlog gering. Het blad herin
nert er voorts aan, dat Duitschland in
de veldtochten tegen Polen en Frank
rijk een onmetelijken buit aan goed,
onbeschadigd oorlogsmateriaal ver
over heeft. In tegenstelling tot den
wereldoorlog staat thans aan het Duit
sche rijk met den bondgenoot Italië
practisch het geheele Europeesehe
vasteland als van bedrijven en
grondstoffen ter beschikking. 'Dit be
teekent een nieuwe geweldige uitbrei
ding van de Wapencapaciteit der as-
mogen dheden. Ten slotte schrijft het
blad dat dank zij de superioriteit van
het Duitsche luchtwapen, de vijand
niet in staat is dezen toestand ernstig
te verstoren.
De Deutsche Allgemeine
Zei tun g schrijft o.a., dat -het ver
dere verloop van den oorlog de wereld
nog zal laten tien, wat de bewape
ning van het Duitsche rijk vermag.