V De Joego-Slavische crisis spitst zich toi één staatstooneelgezelschaf)? Naar vorming van Woensdag 2 April 1941 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN Berichten over militaire Grieksch-Engelsch-Joego-Slavisch offensi iOH CH HUt&H I 80c Jiugcit No. 20594 Bericht over aankomst van Eden te Belgrado tegengesproken Matsjek heeft nog steeds geen besiisssing genomen Militaire voorbereidingen Eden in Belgrado. De houding der Kroaten. y OM All LD De toestand der Duitsche bevolking in Zuid-Slavië. De Amerikaansche toezegging. MEXICO EN PERU VOLGEN HET VOOR- BEELD DER VER. STATEN. Duitsche en Italiaansche schepen in beslag genomen. Hat zou aenlge honderden kunstenaar* omvatten en vaste groepen in de groote steden kunnen vormen De klassieken als uitgangspunt iZon op 7.14, onder 20,14. Maan op 10.10, onder 0.59. Men I* verplicht te rerdab- teren van Mawmdergang tot zonsopkomst. Lantaarns van voertnlgea loeten uur na sonsoi ontstoken worden. GOUDSC Postgiro 48400 Bur. Markt U. Tel. 3741 Directeur P. HETER JD* algemeen antl-Duitsche ten- gentle In Joego-Slatrlë la aterk toe genomen", boorde men gistermiddag ia politieke kringen te Berlijn, In deze kringen verluidt verder, dat in Joego-Slavië een mobilisatie heeft plaata gehad, die op het oogen- bllk nog voortduurt Aan de uitla tingen, die tot dusver gedaan xijn, «ver de politieke vraagstukken en de gebeurtenissen In Joego-Slavto heeft men niets toe te voegen. De ontwikkeling In Joego-Slavlë staat In het teeken van oncontroleerbare, van haat vervulde ophitsers, die dor pen In brand stekel vrouwen mis handelen, menschen vermoorden en Duitschers verjagen. In dexelfde po litieke ^ringen constateert men, dat de Joego-Slavische regeering steeds weer tracht, berichten over demon- ties, die in het land gehouden i tegen te spreken. Van Joego-Slavlsche jijde blijkt duidelijk de poging om wel bepaal de maatregelen te nemen, doch in theorie een zekéren afstand daar van in acht nemen. Welke bedoe lingen Belgrado hiermede heeft, is voerlooplg slechts xeer moeilijk vast te stellen. Volgens berichten die gis teren In Berlijn stjn ontvangen, zijn eok de leiders van de Duitsche volksgroepen gearresteert. Bet feit, dat de wedenijdsehe genanten naar Berlijn reap. Belgrado stjn gegaan, neemt men In politieke kringen een bewijs voor den ematigen toestand, waarin de Dultsoh-Joego-Slavische crisis is geraakt. In politieke kringen te Rome wordt opnieuw vastgesteld, dat Italië het ver dere verloop van de gebeurtenissen met de grootste terughoudendheid volgt Ten aanzien van de enkele anti- Italiaansche incidenten, die in ver scherpte mate do laatste dagen zijn voorgevallen, heeft de Italiaansche ge zant opdracht gekregen een protest in te dienen, zonder dat echter tot dusver eejii «lgemeen formeel protest uitge sproken is. Men verklaart, dat het /thans een ak der Zuid-Slavische re geering is de onvermijdelijk geworden volledige en bevredigende opheldering van haar houding jegens de spil' mogendheden te verschaffen. i i'e Tribune do Lausanne be vat eon bericht van' het 'Engelsche persbureau Exchange Telegraph uit Belgrado, volgens hetwelk in Joego- Slavië weer twee lichtingen ten spoe- d.gste zijn opgeroepen. De betrokkenen reservisten zijn reeds Maandag de ka zernes binnengerukt. De laatste twee dagen gouden er aanzienlijke trant porten van troepen hebben plaats ge had in de richting van de Bulgaarsche grens. De miiitaire voorbereidingen in Joego-Slavië, zoo meldt de T in e s uit Belgrado, worden^ voortgezet. Steeds meer reservisten /worden opgeroepen. Gjsteren zijn de scholen gesloten, het geen-de Times-ccfrrespondent te Bel grado de laatste voorbereiding noemt de algemeene mobilisatie. Stefanl meldt uit Boedapest, dat vol gens betrouwbare berichten de Joego slavische mobilisatie op S4 Maart is begonnen en op 3 April gereed zal zijn. Ien groot gedeelte van de Joego-Slavi- •eb* strijdkrachten Ik op het oogenbllk bt 4en sector van Nisj geconcentreerd. vlsche strijdkrachten in deze streek gijn practisch op oorlogssterkte- Het tijdstip voor het offensief hangt voornamelijk van Belgrado af. Onder de jonge |oe- go-Slavisehe officieren bestaat er geen twijfel o^er, dat men tegen Italië zal optrekken. Reeds bevinden zich ver scheidene Grieken als verbindingsoffi cieren in Joego-Slavië, terwijl Prit- sche waarnemers tusschen Belgrado en Athene op en neer reizen. Ten Zeiden van de Grieksch-Joego-Slavische grens heeft de correspondent zelfjs een Engalschen generaal aangetroffen, die de spreek inspecteerde. Naar in Berlijnsche politieke kringen verluidt, ls de Britsche minister van Buitenlandsche Zaken, Eden, te Bel grado aangekomen. Men neemt te Ber lijn aan, dat hij door generaal Dill ver gezeld wordt en houdt het voor mogte lijk, dat hij reeds contact met de Joe go-Slavische .regeering gekregen heeft. Stefani meldt, dat Edens activiteit in Zuid-Slavië niet alleen jen doel heeft rechtsreeks contact tot stand te brengen met de vertegenwoordigers van het nieuwe Zuid-Slavische regime, maar vooral, zooals de aanwezigheid en strategische mogelijkheden van een emeenschappelijke Engelsch-Grieksch van generaal Dill bewijst, dq militaire en fem uid-Slavische actie te onderzoken. Tegenspraak. Avala deelt mede, dat men in wel ingelichte Zuid-Slavische kringen niets weet van een aankomst of verblijf van dep Engelschen minister van Buiten landsche Zaken, Eden, en den Brlt- schen chef van den generalen staf, ge neraal Dill, in Belgrade. Het bericht omtrent een beweerde reis van Eden naar Belgrade was ln de eerste plaats door Amer ksansche Journalisten te Belgrado verspreid. Gisterochtend zijn te" Agram on derhandelingen gevoerd, waaraan deelnamen de banoes, de president van de Kroatische boerenpartij, dr. Matsjek, de vice-president Kosjoetitsj, de secretaris-generaal Krnjewitsj en de drie in Agram vertoevende Kroa tische ministers dr. Andres, dr. Schute en dr. Smoljan. Kotjoetitsj bracht rapport uit over den toestand in Bel grado en over de besprekingen, die hij als afgezant van dr. Matsjek heeft gevoerd. Er is nog geen beslissing ge vallen over de vraag, of dr. Matsjek zitting neemt in het kabinet Naar steeds weer in partijhHngen wordt verzekerd, zal deze bfeslissing eerst vallen na een vo!ledig\ bestudeering van den binnen- buitemandsch poli- tieken toestand en na zee*rijp overleg. Het Kroatische publiek lis ër zich, evenzeer als de politieke leiding, vol komen van bewust dat mol de beslis sing in de kwestie van dK Matsjeks medewerking aan de tegenwoordige rgeering in Belgrado ook deweslissing valt over het toekomstige lo% van het Kroatische volk. De onderhandelingen, diéRop het oogenblik te Agram gevoerd gorden door Matsjek met vertegenw van de .nationale Kroatische o] zouden, naar de correspondent grado van de Zeitungsd Graf Reischach meldt, ee stig verloop nemen. Hoewel ovi resultaat geen authentieke inl; gen zijn ontvangen, acht men hei uitgesloten, dat .een overeen! tot stand komt. Dit zou de een' ding van de Kroaten beteekenen. De nationale oppositie, waarvan de lei der, dr Ante Pawelitsj, na den ko ningsmoord te Marseille naar Italië is uitgeweken, stuurt op een totale losmaking van Servië aan. In dit ver band is het opmerkelijk, dat de anti- Servische stemming in Kroatië toe neemt. Volgens inlichtingen uit Kroatische kringen mag men wel aannemen, dat Matsjek vast besloten is volstrekt te weigeren zich door militaire kringen te Belgrado den oorlog te laten opleg gen. De Kroaten eischen waarborgen voor den binnenlandachen toestand. In de eerste plaats eischen zi) onmiddel lijke demobilisatie om rust aan het huid en vertrouwen aan de buren te hérgeven. Voorts zou de buitenland sche propaganda onmiddellijk gestaakt moeten worden. Het bewind te Bel grado bevindt zich aldus voor een di lemma van enorm belang, aldus Ste fani. Offensief Is Ds correspondent te Belgrado van 4* New-York Times, Sulzber- 8»'. beweert in een uitvoerig bericht Bitolj, dat de Grieken een offen- voorbereiden ren het Oohrida- tot aan de Adriatieche Zee. De Bntsche strijdkrachten komen Grieken. Mnnen. terwijl Joego-Slavië een ""zienlijk leger heeft aamengetrokken ven de Griekache grens tot aan Monte- Van Joego-Slavische zijde heeft en «p Griekschen bodem gemotari- rTT* Britach* eenheden in de nabij - vtn Albanië gezien. De Joego-Sla- MokkA YEMEH SSAB DAW "AF AC? •heit» Didhaw O 50Kb WOES.ru M VAM AOAL MoeeeALi.N e^MADCOUl ^V^DA.MOU FR. f gffam«eou r IMMINOC WALOEM GoeM.-'/"* .rKara SAGAUO o MaOELC &OEBÖP Garselle OMALI C» ALAMO Vt ISOO BIOÏ' """^^"DOEAHlLe WEU I 5 S A teowir MOBOALC^f'^^PELtAH ENG. •Didelio lABMAMjF rtA i 0» 4» f ,'BiAkro^oeA aO^ '0C iT fWCKtl) AOOAGa ABA LA ADALLCI MsL\.e (DOAUI OECAMO '/cAUAsTi Dll 'EO VhocbÏ?I0'1 iso^oca «™We see c 1 A 1/C-' «Jioeu DzjiozjigaIhjkaI TSjAtLAUkO Volgens de jongste Italiaansche weermachtsberichten hebben de Italia nen Diredawa (Diredaoea) ontruimd; ditls reeds de tweede stad ln Abessi- nië, welke de Italianen prijsgeven. Dit gebeurde echter om strategische rede nen: ten eerste om de steden te be hoeden voor hevige luchtaanvallen en ze te sparen voor da inlandsche bevol king; ten tweede om betere stellingen in do omgeving te kunnen betrekken. De Italianen trekken zich terug langs de rivier ~de AwaaJ (Hawssh) en trekken ten Westen Van nieuwe stellingen. Op de kaart zijn met zware pijltjes aangegeven, op welke wijze de Britten den,, spoorweg hebben bereikt; dit geschiedde nadat zij ver sterkingen uit Britsch-Somaliland had den gekregen. V«n Dzjidzjiga uit begon de opmarsch naar Harrar, dat- intus- schen reeds ontruimd was. Door de ontruiming van Diredawa controleeren de Britten thans een klein gedeelte van den Addis-Abeba—Dzjibeati-epoorweg. (Carthografizch bureau voor da Nederl, DagbUuipert). Aan de Zuid-Slaviscbe grens wordt vernomen, aldus het D.N.B., dat, in tegenstelling tot de geruststellende verklaringen der autoriteiten te Bel grado, de toestand voor de Duitsche bevolking steeds dreigender wordt. De opgehitste Servische elementen stel len zich niet meer tevreden toet rel letjes op straat en aanvallen op voor bijgangers, zjj zijn nu overgegaan tot een stelselmatige vervolging van alle burgers van Duitsche afkomst^ Betrouwbare berichten vermelden dat de kreet „Maakt jacht op de Duitschers" de politieke leuze gewor- den is van, Servische studenten en militairen, wier optreden tegen de Duitsche en Italiaansche, doch ook tegen de Hongaarsche en Bulgaarsche volksgroep steeds gewelddadiger vor men aanneemt. Vooral de Duitschers en Italianen zijn, in de steden en dorpen van het Servische en Sloveensche gebied op het oogenblik hun leven en bezit niet zeker. Talrijke Italianen, die uit Zuid Slavië naar "hun vaderland terugkee- ren en vooral vrouwen en kinderen zijn in Triest aangekomen. De correspondent van International News, Desider Geleji, meldt uit Bel grado, dat Zuid-SlaVië van de Ver- 'lenigde Stoten opnieuw de toezegging van. materieelen steun gevraagd heeft. De minister van Buitenlandsche Zaken, Nintsjitsj, heeft tweemaal met Was hington getelefoneerd. De gezant te Washington, Fotitsj, heeft c rrop een bevestiging overgebracht van de offi- cieele belofte, dat de Amerikaansche regeering bereid is Zuid-Slavië steun te verleen en in het kader van de wet tot hulpverleening aarnjgngeland. _r— BLIJVEN DE FRANSCHE SCHEPEN VRUT Het Duitsche vrachtschip Hameln en de Italiaansche tankboot Giorgio Fassio zijn gisterenmiddag in Vera Cruz door Mexicaansche troepen bezet met de motiveering, dat men een eventueele „sabotage" wilde voorkomen. Ook het in de haven van Tampico liggende Duitsche passagiersschip Orinoco is door militairen bezet. Peruaansche militairen hebben het Duitsche schip Leipzig bezet. Op ge lijke wijze is naar 't schijnt het s.s. Montserrate in beslag genomen. Beide schepen werden daarop door hun be manningen in brand gestoken. De leden der bemanning werden door de Peruaansche autoriteiten gearresteerd. Ook het in een Noord-Peruaansche haven liggende Duitsche schip Fries land is door zijn bemanfiing in brand gestoken en bevindt zich in zinkenden toestand. De Peruaansche autoriteiten "hebben de werkplaatsen en vliegtuigen van het Peruaansche filiaal der Duitsche Lufthansa verzegeld. Voorts hebben Peruaansche troepen het vliegveld der Lufthansa in Lijatambo bezet. Hier bevonden zich twee Junkers-vlieg- tuigen. Redenen voor dit optreden zijn tot dusver niet officieel bekend ge maakt. De Fransche sghepen in Amerikaansche havens. De Fransche ambassadeur te Was hington heeft de pers medegedeeld, dat hij aanneemt, dat de Vereenigde Sta ten geen maatregelen zullen nemen met betrekking tot de in Amerikaan sche havens 'liggende Fransche sche pen. De Amerikaansche regeering, aldus de ambassadeur, zal misschien alle buitenlandsche schepen onder be waking stellen, doch de Fransche sche pen zullen waarschijnlijk niet worden bezet, zooals de Duitsche, Italiaansche en Deensche. Het Dnitseh-Itallaansche protest. Op de persconferentie heeft Huil ge weigerd, den tekst van de Italiaansche en .Duitsche protesten ten aanzien van de maatregelen tegen de sdhepen be kend te makep. Hij zeide nog geen~tijd gehad te hebben om de Duitsche nota nauwkeurig te bestudeeren. Huil ver klaarde niets te kunnen zeggen over het definitieve lot der Duitsche en Ita liaansche schepen, omdat men in deze aangelegenheid nog niet verder ge komen is. Washington heeft de Ibero- Amerikaansche regeeringen onmiddel lijk na de beslaglegging op de schepen daarvan in kennis gesteld. Op een vraag over levering va» Amerikaan sche levensmiddelen aan Frankrijk antwoordde Huil, dat hjj ln beginsel vasthoudt aan zijn sympathie voor leveranties aan 'de hongerlijdende bur gerbevolking. In een onderhoud met het hoofd var. de afdeeling Tooneel en Dans van het departement van Volksvoorlichting en Kunsten, den heer F. Primo, hefeft het A.N.P. gevraagd tot heever de /centra lisatie van de tooneelkunstenaars in groote gezelschappen zal gaan. Er is direct sprake geweest van twee of drie staatsgezelschappen, zoo antwoordde de heer Primo. Maar er wordt op dit oogenblik nog een andere mogelijkheid overwogen Die mogelijkheid is: het vormen van één centraal gezelschap, waar in de beste Nederlandsche tooneel kunstenaars worden opgenomen. Dat zou een gezelschap worden van enkele honderden kunstenaars en dit gezelschap zou werk van groot formaat moeten brengen. Het cen trale gezelschap zou dan worden onderverdeeld in aparte groepen, welke als vaste gezelschappen van groote steden zouden kunnen wor den beschouwd. Daarbij is dan ge- dacht aan Amsterdam, dien Haag, Rotterdam en Arnhem. Zou men over voldoende krachten beschik ken, dan zou men ook het Noorden een vaste groep willen geven. Het groote voordeel van een derge lijk centraal gezelschap zou zijn dat het onder één algemeen leider zou staan, die het geheel kan overzien, die alles organiseert en die dus de volle dige verantwoordelijkheid moet dra gen tegenover de overheid en tegen over de kunstenaars, die onder hem werken. Deze leider, die in de steden door onder-directeuren wordt bijgestaan, zou dan beschikken over een groot aantal bekwame regisseurs, die de voorstellingen voorbereiden. Hij zou verder echter verantwoordelijk blij ven voor de keuze van de stukken en van de speelkrachten en voor den zakelijken gang. Dat deze leider over zeer veel menschenkennis zal moeten beschikken om een dergelijk enorm apparaat, waarbij zoovele kunstenaars zijn betrokken, te be sturen is begrijpelijk. Ideale rolbexetting. De centralisatie van de beste too neelkunstenaars in één gezelschap zou tengevolge hebben dat elke groep in staat zou zijn de ideale rolbezetting voor elk stuk te vinden. De concurren tiestrijd tusschen gezelschappen of liever de knoeierij om de kopstukken van de gezelschappen tegen het nieuwe seizoen weg te koopen, zou hierdoor en tevens door een vastge stelde loonschaal, meteen zijn afge- loopen. Er zou alleen een concurrentie blijven bestaan op artistiek terrein, maar met zulk een concurrentie tus schen de groepen onderling, zou het tooneel alle enmaar gebaat zijn. Werk van groot formaat. Zooals gezegd zou dit gezelschap werk van groot formaat moeten gaan spelen. Do klassieken zouden daarbij een basis moeten vormen, hoewel ook modern werk van allure zal wor den gebracht. Men moet niet ver wachten, dat het goede blijspel zal worden verwaarloosd. De klassieken moeten een uitgangspunt vormen, maar elk ander sterk tooneelwerk met goeder inhoud zal ook in aanmer king komen. De ontspanningsfactor zal dus zeker niet worden voorbijge en, Het is vanzelfsprekend, dat de Ne derlandsche schrijvers, die al heel slecht behandeld zijn, in het reper toire rijk vertegenwoordigd zullen worden. Er zullen zooveel mogelijk stukken worden gespeeld van oude en moderne Nederlandsche tooneelschrij- vers. Op de eerste plaats is daarbij gedacht aan Vondel, aan Hooft, wiens „Granida" en „Warenar" men op het oog heeft, aan Breero en Langendijk, van wien men de „Kooplieden" zou kunnen spelen. Er verdei&zijn er dan de abele spelen als „Esmoreit", „Lan- celoet van Denemarken", „Floris ende Blancefloer", stukken, welke in een perfecte opvoering, werkelijke kunstmanifestaties zullen worden. En een repertoire waarop Shakes peare, Goethe, Schiller, Lessing, Kleist, HebbeL Lope de Vega, Calderon, Claudel, Ghéon en de volksche spelen van Holberg zuHen voorkomen, zei ongetwijfeld de belangstelling voor het tooneel doen,groeien en de liefde voor de kunst verdiepen. Daardoor zal ook een jonge drama turgie ontstaan. Want wanneer het tooneel tot' een bepaalde hoogte stijgt en dat z a 1 het zeker door de over heidsbemoeiingen en de te verdach ten medewerking van de tooneel kunstenaars ontstaan dok schrij vers. Het ie een niet te loochenen feit dat de schrijvers pas voldoende getnutsgted worden, wanneer «r levenskansen voor hun werk bestaan. Wat de tooneelbemoeiing op dit ge bied kan bereiken, heeft men in Vlaanderen destifÖs kunnen ervaren, toen dr. Oscar de Gruyter zijn arbeid begon. Daar heeft de tooneelspeel- kunst uitermate bevruchtend ge werkt op de dramaturgie en het beste werk van Smit, Herman Teirlink en Willem Putman is in dien tijd ont staan. Vermakelijkheidsbelasting Er wordt thans ernstig gestreefd naar afschaffing of een zeer sterke vermindering van de zoogenaamde vermakelijkheidsbelasting, voor zoo ver bet cultureel werk betreft, dat los staat van het vermaakgenre. Het is onjuist om uitingen van cultu- reelen aard in dit opzicht gelijk te stellen met vermakelijkheden en waar de overheid dit volkomen dui delijk inziet, hoopt men tot vrijstel ling van belasting voor werk met cultureelen inslag te komen. Voor het publiek zal dat dan beteekenen een verlaging van de toegangsprijzen. De maatregelen in het-algemeen zul len trouwens toch daarheen leiden, zoodat het bezoek aan schouwburgen op deze wijze vergemakkelijkt wordt. Om het schouwburgbezoek te -ani- meeren zullen verder de leden van het personeel van groote zaken eu ondernemingen ob gezette tijden, te gen zeer lage prijzen in de gelegen heid worden gesteld gezamenlijk stukken te gaan zien. Dat zuller dan speciale voorstellingen worden. Ook de scholen moeten trouwens belangstelling bij de jeugd kweeken en dat zal gebeuren door het bij wonen van klassieke werken, - welke in de lesuren eerst uitvoerig door de onderwijzers zullen worden behan deld.- En verder zal ook het dilettanten- toon eel zijn beteekenïs hebben en het heeft bovendien reeds dikwijls de verwaarloosde taak van het beroeps- tooneel overgenomen door het bren gen van stukken van waarde. Daarom zullen de dilettanten-vereenlgingen zelf moeten beslissen of zij zullen willen - werken op cultureel terrein. Willen zij dat, dan worden zij opge nomen in het gilde. Het dramatur gische bureau dat op den duur zal ontstaan, zal hen dan van materiaal voorzien. Willen zij niet cultureel werkzaam zijn, dan komen zij te recht in de afdeeling volksvermaak en blijven daar evereens onder toe zicht. Tooneelonderwijs. Aan het tooneelonderwijs zal ook danige zorg worden besteed. Een ver nieuwing van dit onderwijs, waarbij de opera zal worden ingeschakeld, kan in de toekomst verwacht worden. Men is thans reeds doende het kunst onderwijs los te maken van het de partement van Volksvoorlichting en Kunsten. Buiten het centrale gezelschap wil men twee reizende gezelschappen or- ganiseeren. Op de eerste plaats zal daartoe het gezelschap „De Voortrek kers" worden geconsolideerd. Aan de bandeö, welke Nederland en Vlaanderen binden, heeft men even-j eens gedacht. In de toekomst hoopt men dan ook tot een intensieve uitwis seling te komen tusschen Noord en Zuid, waarbij de opera en zelfs het leekentooneel niet vergeten zullen worden. Het cabaret wordt in een aparte vak groep voor kleinkunst ondergebracht en zü, die als cabaretier werkzaam zijn, maken dus deel uit van een andere groep dan de tooneelspelers. De moge lijkheid is echter opengesloten om lid te zijn van twee vakgroepen, omdat ons land enkele acteurs en actrices telt, die ook hun groote verdiensten hebben op het gebied van kleinkunst. Dezelfde regeling is ook getroffen voor opera- en concertzangers, die tot het muziek- en tooneelgilde kunnen be- hooren. Er is, zoo zeide de heer Primo ons tenslotte, een verblijdende medewer king te constateeren van de prominen te tooneelkunstenaars en deze mede werking zal ongetwijfeld het bereiken van het gestelde dock mogelijk maken.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1941 | | pagina 1