>n Oud bedrijf met een jong hart Gouda's eeuwfeestelinge en haar houwers van ouöe „sepeijije' tot moöeRn Dia NACHT-HOEST zal (phavdea! TWEEDE blad ZATERDAG 12 APRIL 1941 Honderd jaar T. P. Viruly en Co 's o&mzeepziederij „De Hamer" I Grootste fabriek in ons land voor vervaardiging van indvstriezeepen Naar het Buurtje. QROOtBeÖRIjf T. P. Viruly A. Dudok van Heel P. H. A. Kofkamp drs. H. G. W. van Aardenne Grootbedrijf met groote service. Verfraaiing van het stadsbeeld. akker'S Abdifsiroop t vroeger Woningen moeten zuiver verhuurd worden. -u. Ecv oud bedrijf gaai jubileeren. Morgea, 13 April, zal hel hon den! jaar geleden lijn, dat aan v x vviiuly en Co.'i Stopm- ïiiiederij „De to«"er" ff naam rs Viruly verbonden Wt\ Zul de „zeepiabriek" herdenkt «^belangrijke, door-en-door Good- "1 onderneming haar beataans- «en onderneming, die ondanks £2r eerniedwaardigen leeftijd jong to&Zn en met haar Ojd m^e ge- frrT is en haar eeuwfeest viert als ^moderne industrie met frisscue - levenskracht. Het jumleum heeft op honderd jaren Vmuy oetrekking, maar „Do Hamer «1 veel en veel ouder. Hoe ouo, is "Tptecies na te gaan, doch in ouae ÜÜ'ntiuen komt men aen naam ai in Stegen En ook dit zal het begin «1 m« Hf. want de Goudscne 2trp" ^ne aateert al van meer dan ^monoerd jaar her. In 1507 reeds wL hier een „ordonnanue op de oly geepmaten" uitgegeven en in 1511 Slide ae stedelijke overheid een „or- Smmwfue op de seperie" vast Bil het doorsnuffelen van de ge- «hiedenis van de Goudsche zeepinou- ïtne is vooral duidelijk geworden, dat Sae in vroeger tijden .een moeilijk be staan voerae. Zetpmaken scnyni toti «een lucratieve onderneming geweest f. 'L want eenige honderden jaren w Wisselde het oedrjf voortdurend van eigenaar. Nu eens geschiedde dn omdat net kapitaal uitgeput waS, dan «eer was er een executoriale verkoop wetens belastingschuld of legutn o- creaileuren beslag, maar altijd zat men krap bij kas. Desondanks was de on dernemingslust onuitputtelijk, want telkens probeerde een ander het op nieuw en aldus bleef deze oude ,ieperie" de eeuwen door steeds in 'doorworstelde men de lange eerste oeriode door tot er in de achttiende «euw wat meer lijn in de geschiedenis kwam. De executoriale verkoopen duurden echt(er voorloopig nog voort. „I,e Hondt" en „Dg Hamer", Het eerst, dat er een naam van een jeepiabriek genoemd wordt, is in 1724. Dan is er sprake van „De Hondt ge vestigd aan de westzijde van de Gouwe. Dit oeoryf is waarschijnlijk in 173„ inet een tweede in onze stad op de Oosthaven gevestigd bedrijf en dn tl din „De Hamer" geweest gecom bineerd en gezamenlijk op de Haven gevestigd, maar eerst in 1799 vindt men „Do Hamer" vermeld. °P,4esamen" voeging wijst ook, dat in 1749 Gerril Boou, zeepzieder te Gouda, octrooi kreeg voor beide zeepziederjen. In 1799 dan heeft Hein VaikenVisser, zoo vermelden oude papieren, aange kocht de beide zeepziederjen „De ha mer" en „De hondt" met bjbehoorenü woonhuis, pakhuizen, ketelhuis en paardenstal. De zaken gingen ook toen bïykbaar niet florissant, want de ver- kbbp geschiedde in het ojsenbaar ten bate van de gezamenlijke crediteuren. Van grooten omvang schijnt het be drijf niet geweest te zijn, voor 13.000 ging het geheel over. Voor dit bedrag werd de nieuwe kooper eigenaar van het perceel aan de Oosthaven, genaamd „Antwerpen waarin de beide btdrjven toen geves tigd waren, waarschjnl jk „De Hamer' voor en „De Hondt" achter met een uitgang op de Spieringstraat. Er wat ook een oliemolen b j, waar uit raap *a lijnzaad olie werd gewonnen vooi hel maken van de zachte zeep, he (enige product, dat men vele jaren lang vervaardigde. Die olieslagerij was ook al heel oud, want in 1585 was hier gevestigd Jan Afendsz., olieslager. Het huis „daar Antwerpen ulthangd. (an de Oostzjde van de haven" was een pand met een eerbiedwaardigen ouderdom. In 1438 werd nagenoeg dc gtheele stad Gouda door brand ver nield, Slechts vjf huizen bleven staan, waaronder het pand Antwerpen, waar van het „Decreetboek" van de gemeen te Gouda reeds op 24 Juli 1585 ver meldt, dat een „huys genaemt Antwer pen met seepketel" werd verkocht. Het huis stond, naar men heeft kun nen nagaan, op de plaats, waar nu het hedrjjf van den bouwmaterialen- en brandstoffenhandel van den heer A. Dessing gevestigd ls. De naam „De Hondt" schijnt na de combinatie in 1799 niet langer gevoerd te zjn en Wordt nadien niet meer genoemd, men ontmoet verder alleen „Dé Hamer". Onder T. P. Viruly begint de bloei. IN IMP kwam het bedrijf opnieuw onder den hamer, in het loge ment „De Zalm" werd het open baar verkocht en nu komt als eige naar degene wiens naam aanleiding b tot de huidige, herdenking. Michiel Viruly van Vnuren en Dalen, wo nende te Vuureri, tijdelijk verblijf hoedende te Rotterdam, kocht' van «tin Varkenvisseg deuxeepriederijen ••De Hamer" voor zffn aOon Theo doras Petrus Viruly en hiermede **s de naam T, P. Viruly aan de onderneming verbonden. Order leiding van zjn nieuwen eige- ™jr brak üoor het bedrjf een betere Waan Het telkens wisselen van on- ■ei "emer hield op, er werd een gezon- ~e basii voor de fabriek gelegd en •tnanaeele moeiljkheden kwamen niet v0P['p Na meer dan driehonderd y*° ikorgen, ging dé Goudsche Jrvjbouslkie een rustiger periode in. (en géworden is van grooten Petrus Viruly, die in de Ja Jféblljke nabyheld van de fabriek T»k*, waar nu het Centraal gevestigd, kwam wonen, was dis «1 vooruitstrevend man. htd verstond. AI na twee jaar besloot hij tot de plaatsing van een stoomketel Dat was in dip jaren een heel iets, waarmede de omwonenden gansch niet waren ingenomen. Zj wa ren bevreesd voor springgevaar van den hooge-druk-ke|tel en verwachtten, daar toen met turf en mg niet met steenkolen gestookt werd, een roet- en stofplaag. Het gemeentebestuur zag het niet zoo donker in en verleende de ge vraagde vergunning. In 1882 kwam er een gasinrichting voor fabriek en woonhuis. Dat jaar bracht nog een ander belangrijk feit. op de internationale tentoonstelling te Londen kreeg „De Hamer" een eervolle vermelding voor het maken van zachte zeep, een bewjs, dat toen al een pro duct van naam vervaardigd werd. Later verwierf de fabriek ook op teh- toonstellingen te Brussel en Par js be kroningen. Tot 1878 heeft de heer T. P. Viruly aan het hoofd gestaan van het onder zjn leiding tot bloei gekomen bedrjf, dat een nog grootere vlucht nam toen de hooge zeepaccijns, die het gebruik van surrogaten in de hand werkte, was afgeschaft. De heer Viruly was een zeer geziene figuur en een vooraanstaand inwoner, die in den gemeenteraad en tal van in stellingen en vereenigingen zitting had en ook buiten de plaats zijner inwoning 'n aahziem stond, hj was lid van de Eerste Kamer. Zijn verdiensten werden erkend met de hooge onderscheiding van commandeur in de Orde van den Nederlandschen Leeuw. Bj zijn\uittre- den in 1878 volgde zjn zoon Theodorut Viruly hem op. Nog eenmaal is het tot een actie Van de omwonenden tegen plannen wan zeepfabriek gekomén. Dat was in 189) toeh het voornemen bestond op de Ha ven van het pakhuis naar de gracht een spoorbaantje voor vatenvervoer aan te leggen. Er werd ook ditmaal toestemming verleend, maar tot den aanleg is het niet gekomen. EEN geheel nieuwe periode in het bestaan van de zeepziede- rij brak aan in 1901. Na zes tig jaar in handen van de'familie Viruly te zjn geweest, ging het be drjf in eigendom over aan de Kaar senfabriek, die de panden aan de Haven verkocht en besloot tot den bouw van een nieuwe fabriek op de tegenwoordige, plaats in het Buur tje, toen nog alleen aan den kant van den Turfsingel. Onder architectuur van den heer W. Bokhoven werd de bouw door den heer H. J. Nederhorst uitgevoerd. Op 26 Juni 1901 legde de heer I. IJssel de Schepper den eersten steen en in 1902 werd de nieuwe fabriek in exploitatie genomen onder leiding van de directie van de Kaarsenfabriek, de heeren dr. H. IJssel de Schepper, L IJssel de Schepper en dr. C. A, Geitel Niet alleen het bedrjf was modern geworden, ook in de productie kwam de nieuwe tjd tot uiting. Maakte „De Hamer" op de Haven alleen zachte zeep, thans werd ook overgegaan tot de vervaardiging van wasch- en zeep poeders. De toen in den handel ge brachte merken „De Hamer" en vooral „De Hollandsche Waschvrouw" maak ten grooten opgang en 'deze namen hebben een bekende klank behouden. Uit dienzelfden tjd dateert „Savonine". een waschpoeder, dat rechtstreeks aan de wasscherjen geleverd wordt. Het was in die dagen een experiment, maar het slaagde volkomen, want dit product is ook thans nog „hejf-yoor de wasscherjen, die met ztwpoeder werken. Cf Het bedrjf groeide en floreerde werd langs den waterkant van he' Buurtje uitgebreid en in 1907 reed' kwam het gebouw aan den anderer kant van de straat tot stand. He! nieuwe kantoor werd in 1917 gebouwd. Met dit alles hield de technische uit rusting gelijken tred, het bedrjf werd steeds gemoderniseerd en de nieuwste installaties werden geplaatst In den oorlogstjd kwam „De Hamer" in 1917 met het product uit, dat men zich nog wel herinnert, de kleizeep. Moderniseering bedrijfs- - voering, IN 1918 begint de derde periode in de belangwekkende geschiede- jus van „Viruly", zooals de fabriek algemeen genoemd wordt en waarmede de naam van den grond- leger in eere wordt gehouden, In dat jaar kwam het bedrjf los van de Kaarsenfabriek. Als eerste directeur in het nieuwe tjdperk werd met ingang van 1 April 1918 benoemd de heer A. Dudok van HeeL Was in de Kaarsenfabriek-jaren het productie-appi raat gemoderniseerd, nu kwamen ook op anaw gebied moderne opvattingen tot uitvoering. Onder leiding van ien heer Dudok van Heel werd het verkoopapparaat gemoderniseerd, de eerste gronaslag werd gelegd voor weefselonderzoek met (ga. de benoeming van mej. dr J. F. de" Wjs, die in die jaren als schei kundige aan het bedrjf verbonden was. Daarna ontstond de eerste vorm van service aan de wasscherjen, welke service zich in later ja^en in zoo sterke mate zou o. twikkelen. Na de moeiljke oo-lOfcSjaren met gebrek aan grond stoffen, komt weer een tjdperk Van grooten bloei. De achtur.ge werkdag werd ingevoerd, de zeepfabriek sloeg haar vleugels uit. Na 1930 volgde een stap, die „Viruly" in de richting »van de tegenwoordige bedrijfsvoering bracht: er werden geen waschmiddelen meer aan wederver- koopers geleverd, de détailhandel werd beëindigd, voortaan werd uitsluitend aan wasscherjen verkocht. Op 1 Juli 1931 werd de heer Dudok van Heel als directeur opgevolgd door den heer P. H. A. Hofkamp. De vol gende jaren brachten nieuwe veran deringen. In 1932 werd de productie vai}^ zachte zeep beëindigd en in ver hand daarmede de eigen blikfabriek. die na den oorlog met een glycerine- indamp-installatie naar de zeepfabriek grondlegger en eerste directeur I84l-(l}78 directeur J9J8-1931 directeur 1931-1938 directeur tindt 1938 Viruly Tot zijn teganjwoordigon bloei kwom het jubileerend bedrijf in hetomvangrjjk gebouwencomplex langt vrijwel hot aeheele Buurtje aan weerszijden der straat, waarbij in hot eerstgabouwde i.gedeelte langt da Turftingalgracht het eigenlijk fabrieksnart klopt. werd geëxploiterd, opgeheven. Viruly maakte toen uitsluitend wasch- 'en zeeppoeders. Het volgend jaar spe cialiseerde het bedrjf zich nog meer. Sindsdien produceert het uitsluitend voor wasscherjen, voor textielfabrie ken, tevens voor hotels en gestichten en voor diverse zeepverwerkende in dustrieën. Daarnaast werd de service op technisch wasscherjgebied ver meerderd en vo-jrts werd het aantal artikelen uitgebreid met harde zeep. zachte textielspeciaiiteiten, vloeibare zeep, zeepvlokken, alle verschillende vormen van zeepprodi.eten voor tech nische doeleinden. Daarmede ontstond de bedrijfs vorm, sooals men dien thans kent en met welke omzetting Viruly Is geworden tot de grootste fabriek In ons land voor de vervaardiging van industriezeepen, werkend voorna melijk voor de wasch- en textiel industrie. Zoo is Viruly van een fabriek voor de huisvrouw gegroeid tot een bedrjf voor het grootbedrijf, van het eenvou- ige bedrjf op de Haven tot de be- angrijke onderneming in het Buurtje. In plaats van zooals vroeger in pakjes ■'Our den winkel, verlaat de zeeppoe der thans in balen en dooien de fa briek. De sx.-editie van dé producten geschiedt niet met een eigen apparaat, de verzorging van dit o-.derdel is al jaren in handen van een andere Goud sche onderneming, de A.M.iJ., die a! lang bj het transport een hoofdrol speelde en sinds 1935 het alleenvervoer heeft. De zeepfabriek hééft later haar ser vice nog verder uitgebreid. In 1934 werd de uitgave begonnen van Viruly's techn-isch maandblad voor de wasch- industrie, in datzelfde jaar werd dr P. J. H. Scholl, scheikundig ingenieur, ais technisch expert aan het bedrjf ver bonden en in 1936 ging een lang ge koesterde wensch in vervulling v-met de oprichting van het bij de fabriek -evestigde Instituut voor Weefselon derzoek, dat burgemeester E. G. Gaar- andt officieel opende. Met 'deze uit- ireic'ing Avam de service op 't tegen woordig peil een royale en omvang rijke service, waaraan de onderneming altijd de grootste waarde heeft ge hecht, hetgeen ook wel bljkt uit haar slagzin: Service en zeep in één greep ïinds 1 April 1938 i- drs. H. p. W. van Aardenne directeur en toer. i. het bedrijf in een naamlpoze vennootschap omgezet. In de huidige tjdsomsiznaig- heaen heeft het bedrjf het uiteraard niet gemakkelijk, de distributie van zeep brengt voor de fabriek haar moei lijkheden rtiede en de "leiding heeft nu riet alleen wasch- en textieltechnische. mair ook bontechniscjje kwesties op te 'ossen. Verschillende producten moes ter vervallen, 'andere, speciale tjds- nroducten, kwamer er voor in de plaats. Een getonde geest. Niettemin, „viruly" zal ook dit wel weer te boven komen. Haar geschiedenis in de"penode, waar over zich het bestaansfeest uitstrekt, aat zien. dat er na jaren van inzin king altijd -weer jaren van opbloei volgden en steeds heeft die bloei dr| terugslag ver overvleugeld. T. P. Viruly en Ca's Stoomzeép zlederij „Dc Hamer" herdenkt kaar eeuwfeest wel jn een moei! jk tijds gewricht. maar z j doet het a4s een levensvatbaar en veerkrachtig be drijf. als een onderneming, die alt;:d Jong is gebleven en die den geest van haar oprichter heeft behouden, een geest van met den tlM mede te gaan. Dat mede-aan met den tild heeft te' van grondige veranderingen op het gebied van dg bedrjhvormlng ge geven en de fabriek gebrso-j on d» voorname plaats, die zj thans inneemt, een nlaats, die bereikt i« door een helder Inzicht, gezonde opvattingen en groote vooruitstre vendheid. De beteekenis van „Viruly" laat zich moeilijk in getalién uitdrukken. In aantal arbeiders kan men het niet zeggen, omdat de personeelsbezetting bij een productie-apDaraat als dit be scheiden is, daar Viruly een sterk gemechaniseerd bedrijf is. Het omvang rijke gebouwencomplex, waarin het bedrijf aan weersz jSen van het Buurtje in gecomprimeerde oppervlakSk modern en practisch is geïnstalleerd, drukt echter wel uit, dat Gouda met de zeep fabriek een belangrijke industrie bezit en overigens zjn daar de cjfers van den omzet, waarvan te zejfeen valt. dat deze in de jaren~19351939 verdubbeld en ook daaro^Pbevredigend gebleven zjn. De geest, die dit bedrjf met z'n sterk wetenschappeljken inslag, alt jd gekenmerkt heeft, en de goede positie, die het bereikt heeft, doen er ook voor de volgende periode het beste van verwachten en daarom voegt zich bj de herdenking van i dit eepwfeest bj de voldoening over het bereikte het vertrouwen in de toekomst. LINDEN OP RAAM, VERLORENKOST EN IN RuGERSTRAAT De gemeente gaat verschillende stra ten van een boomerj voorzien, waar mede ep te waardeer^wjze het stads beeld wordt verfraaid en verlevendigd. Langs de Faam staan de boojnen er reeds. Zji zjn tusschen Kuiperstraat en Rotterdamsche Veer aan de breede zjde van de -traat géplant. Aan dép andgren kant is er niet voldoende" rami te om ook hier boomen te plaat sen Ook de VerlorAkost heeft een boofnenbeplantlng gekregen en nu is de Reigerstraat aan de beurt om door gemeentewerken met een boomentooi te worden gesierd. Voor de boomsoort is de keus ge vallen op tinden. De verschillende stra- tbn zullen er ongetwjfeld met llhet groen tusschen de huizenrijen in ahn- blik op vooruitgaan. Ntuwtlijks Co 17 tor ratio bogovoou ol dio kwollondo ntchthoost begint weerl Neem doorvoor no do vonoads boprooldo Akkor't Abdijsiroop, welke door oen niouwo toevoeging van Apotheker Dumont thono rvbg sneller on nög krachtiger werkt. Begin vandaag nog en vennecht reeds suit Ge rustig kunnen slapen door de bekende t beproefd# hoosf-ganoosyiddol I U 1142 20 DE „GOUD8CHE COURANT" MELDDE: 75 JAAR GELEDEN. Bj beschikking van den minister van Binnenlandsche Zaken is aan C. G. van der Garden en Cie te Gouda, tot we deropzegging, vergunning verleend voor eene stoomsleepdienst op de rivie ren Goudsche IJssel, Oude Maas, Mer- wede, Boven-Maas en Dieze tot 's-Her- togenbosch. 50 JAAR &ELEDEN. Woensdag 15 April e.k. heeft de ope ning plaats der Vrje school op gere formeerde grondslc in de Keizerstraat alhier. De spoorr jtuigen van de voorma lige Rjnspoorweg-Maatschappj wor den langzamerhand overgeschilderd als wagens van de Staatsspoorweg-Maat schappij. Verschillende zjn reeds op de ljn 's-HageGouda in gebruik, zoo mede tweede klasse-rijtuigen ingericht op Amerikaansche wjze, n.L met in gang van voren en van achteren en een looppad tusschen de banken en derde klasse-wegens met een doorloopende bank. Tot hoofdingeland voor het 2e district in Schieland is gekozen de heer P. Metz te Zevenhuizen. 25 JAAR GELEDEN. Uit Boskoop: Onder grooten toeloop van belangstellenden en belanghebben den werd heden de eerste veiling van de Coöperatieve Vereeniging „Ds Bos- koopsche Veiling" gehouden in de zaal van Hotel Neuf. Na een kort woord van den voorzit- :er, den heer Jacs. Akerboom, werd de openingsrede uitgesproken door den heer C. Ph. Moerlands. directeur der Tuinbouwschool. Nu werd een hartelijk en opwekkend woord met veel aan moediging gesproken door den voor zitter der Aalsmeersche veiling. Ê»n hoopvolle verwachting sprak ook de heer P Goedt uit ere daarna namens het gemeentebestuur de wethouder X Jongejan. Hierna begon de veiling, waarbj de aanvankeljke kooplust niet tegenviel, hoewei uit den aard der zaak in ver band met de omstandigheden de prij zen laag waren. BIJ VERHUIZING VERKLARING NOODIG, DAT GEEN WAND- GED'ERTE AANWEZIG 18. B. en W. hebben ter algemeene kennis gebracht, dat het te rekenen - van 1 April j.l af ingevolee het besluit van den secretaris-generaal van het departement van Binnenlandsche Za ken verboden is als verhuurder of uit anderen hoofde een woning of ge deelte daarvan al dan n:et gemeubi leerd of gestoffeerd in gebruik te ge- vefi zonder.dat een verklaring is in-e- teverd, welke is afgpveher- door den gemeentelijken reinigingg- en ont- sm»ttingsdienst en waaruit bliikt. dat noch in de woning noch in het daarin eventueeu. aanwezige huisraad wand gedierte aangetroffen. Van da" tijdstip af is het- eveneens verboden bii het als huurder of uit anderen hoofde betrekken van een woning of van een gedeelte daarvan daarin huisraad te plaatsen of aan te brengen waarvan niet door den bo- "eneenoemden dienst is verklaard, dat daarin geen wandgedierte is aange troffen. In verband met deze voorschriften zullen de belanghebbenden zich tij dig en uiterlijk één week voor u in gebruikneming van de woning of het «edeelte daarvan öf voor de plaat sing of het aanbrengen daarin van huisraad tot den gemeente'iiken rpi- nieings- en ontsmettinvsdienst moe ten wenden ter verkrijging' van 'de vWeischte verklaringen. Deze verklaringen moeten vervol- gens vóórdat de woning of een ge deelte daarvan wordt betrokken, wor den ingeleverd on de afdeellng be- voiking c a. ten stadhuize. ITT" verkrijging van deze verklarin gen moet aan den gemeente'iiken rei- meings- en bntsmettinesdt»nst een recht worden betaald van 2.— voor het onderzoek van- een woning of ge deelte daarvah en van 11,voor het onderzoek van huisraad. Overtreding van deze voorschriften wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste twee maanden of geldboete van ten hoogste driehonderd gulden. Bij herhaalde Overtreding binnen een iaar kat.- de ifechter deze straffen verdubbelen, i MACHINIST EN-EXAMEN. -Te.'s Gravenhage ir bj het machi nisten-examen geslaagd voor hef twee de gedeelte van diploma B de heer Jac. Blaazer, allsier. RECHTBANK TE ROTTERDAM. Voor de rechtbank to Botterdam heeft terechtgestaan do 40-jarige bankt, werker J. de .R. uit Gouda wegens ver»! duistering van onderdeelen van één racefiets ten nadeele vart P. Leef lang. Hel O M. eischte 1 maand gevangenis straf. V

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1941 | | pagina 3