Op bezoek bij de buren van den Noordpool
Aan het einde van
Van de Noordkaqp naar de eeuwige
uropa
ijsvelden
Hammerfest de Noordelijkste stad van
de wereld
H
-
Steil verflozen de rotsen uit de Pooltee In hot Noorden, dto zoo
vele geheimen voor ons verborgen houdt, oen zee, die ene voor onop
losbaar schijnende raadsels stelt, een zee, die ens daarom juist steeds
meer boeit. Hier vindt men den laatsten nltlooper van Europa. En
vorder naar het Noorden is er het eindelooze water, zijn er de onaf
zienbare ijsvelden, die ten slotte culmineeren in den Noord pooi vDez^
steil nlt zee oprijzende rots is de Noordkaap. Enkele maanden achter
een staat de zon van"het Noordon' zelfs omstreeks middernacht nag
stralend in gouden linten hoog. boven den horizon. En het is juist
deze heerlijke schemering vol van mysterie, die ons er toe verleidt
een boottocht te maken, om te kunnen genieten van dit licht- an
kleurenspel. En wie eenmaal een helderen nacht aan de Noordpool
beleeid heeft, begint iets ie vermoeden van de oorzaken, die het
drieste ras der Noormannen de wijde wereld indreef, onbekende en
gevaarvolle avonturen tegemoet. Hier in deze raadselachtige gebie
den hebben zij gezworven, hebben zij hun triomfen gevierd, waarvan
niemand iets weet, hebben zij geleden en zijn ondergegaan zonder
dat ooit een menseh daarvan geweten heeft.
DANS DER KLEUREN
Lapp*. ..nvn.cr eumg aan den voet van de
Noordkaap. Deze sluwe Poolbewoner weet
hoe hij het zaakje aan moet pakken.
hl' was voor mij werkelijk een ge
weldige belevenis voor het eerst op
de uiterste voorpost van den Noord
pool te staan eh de Noordelijkste stad van
de wereld te leeren kennen.
In Tromsö ben ik aan boord gegaan.
Eerst voeren we nog tusschen de bescher
mende scheren door. Scheren zijn kleine
eilanden of rotsen, die vroeger waarschijn
lijk een geheel hebben gevormd, maar nu
door breede en min of meer diepe vaar
geulen worden gescheiden, zoodat het va
ren in een dergeiijken archipel heel wat
stuurmanskunst vereischt. Want hier loe
ren de blinde klippen sm de toerist, die door
deze oorden vaart, en er alleen de schoone
züde van ziet, heeft geen flauw vermoeden
van de stille gevaren, die hem hier drei
gen.
Langzaam maar zeker gaat de tocht naar
het Noorden. Rechts ligt het land met de
steile rotsen, hier en daar met scherpe in
hammen; bergwanden, die een blauwe
baai, het fjord, omlijsten. Slechts af en toe
ontwaart men op de kale, gespleten rots
wanden een plekje groen; de flora wil hier
niet best gedijen. Verreweg het grootste
gedeelte is kaal. Er groeit amper nog een
struik, van een boom behoeft, men heele-
maal niet te spreken, die groeien hier een
voudig niet. Menschen ziet men er ook
nauwelijks of niet. Slechts onder aan het
strand, waar überhaupt nog eenige ruimte
is tusschen het bruisende water en de steil
oprijzende rotswanden, liggen omzoomd
door fluweelachtig groene weidetapijten, de
roodbruine huisjes van de Noren met de
vriendelijke witte venstertjes en deuren.
Met hoeveel moeite hebben deze men
schen niet riun stnkje aarde op de natuur
veroverd; hebben zij ten koste van alles
zich in dit stiefmoederlijke land zich een
bestaan »weten te scheppen, dat dan al niet
luxe mag worden genoemd, maar toch ze
ker voor een aanzienlijker gedeelte echt,
natuurlijker en oorspronkelijker is dan het
leven van den gemiddelden stadsmensch.
De Noren zijn vergroeid met de natuur,
men ziet het aan hun gezicht, aan hun hou.
ding, aan hun wijze van optredeh. Hoe
moeilifk deze menschen het overigens heb
ben om er het leven bij te houden, mag
blijken uit het feit, dat de bodem zelfs nog
te schraal is om er aardappels te verbou
wen.
Dit land is ongelooflijk, ja grenzeloos
•rm. Het gaat onze begrippen eenvoudig te
boven.
De zee en het hooggebergte schijnen als
tandraderen in elkaar te grijpen. Hoe zeer
ook van elkaar verschillend, maken zij
steeds den indruk een onverbrekelijk ge-
heél te vormen. Zooals reeds gezegd, lig
gen voor de kust de tallooze eilanden, die
men in de Scandinavische landen meestal
pleegt aan te duiden met den naam sche
ren. e'J--* nok wel holmen genoemd.
Op' deze voorposten breekt de zee haar
kracht en het is er eeuwigdurend een ko
kende brancfing van uiteenspattende gol
ven; Wanneer de wind meewerkt en de zee
rumoerig is, spoelen vele van deze eilan
den onder«sen dan is het voor den zeeman
een ware puzzle den goeden weg te vinden.
Het behoeft niet gezegd te worden dat ve-
len hier het leven lieten. Dergelijke gebie
den zijn trouwens in het Noorden altijd
ware zeemanskerkhoven, men denke in
dit verband Slechts even aan de Alandsar-
chipel in de Oostzee. Soms zijn deze sche
ren' zoo verraderlijk klein en zoo door de
eeuwige erosie van het water rond afge
slepen, dat'men geneigd zou kunnen zijn
te meenen dat hier en daar walvissehen in
het water zwommen.
Naar Hammerfest, de Noorde
lijkste stad.
WIJ stoomen verder, steeds verder
naar het Noorden. En midden in
den nacht, die in het Noorden im
mers geen .nacht" in den Westerschen zin
is, komen wij plotseling aan in Hammer
fest. Ieder kind heeft het op zijn aardrijks
kundeles geleerd dat het de Noordelijkste
stad van Europa is. Het behoort zelfs tot
de dingen die een kind even gemakkelijk
onthoudt als het jaartal, waarin de slag bij
Langs de straten tiet men ijsbeer en ren.
dieren. Zij het niet levend, dan toch
opgezet.
Nieuwpoort werd geleverd. Maar weinigen
weten dat hpt tevens de Noordelijkste stad
is van de geheele wereld. Men zou zich
werkelijk, wanneer men vasten voet aan
wal zet in Hammerfest, wat gaan verbeel
den een zoo lange reis achter den rug te
hebben, maar de Pöol is nog op een be
hoorlijken afstand. Dan moet men nog
tweeduizend kilometer afleggen en welk
een tweeduizend kilometer.
„Hammerfest" bh Jiet noemen van den
naam kan men zich tóch iets voorstellen
van de werkelijkheid. Heel eenvoudig de
„veste van de hamer". Misschien heeft het
oqk wel iets te maken met den Germaan-
sehen god van den Donder; Donar, ook wel
Thor genoemd.
Want deze god wordt in de voorstelling
der oude Germanen immers altijd afge
beeld, een hamer zwaaiende! Maar dat al
les zijn beschouwingen, die het wezen van
Hammerfest niet raken. Wie Hammerfest
wil kennen, moét bet gezien hebben. Het
blijft voor ons de haven tusschen de steile
rotsen, want dat is wel het voornaamste
kenmerk van deze stad, die eigenlijk in
weinig opzichten verschilt van de vis-
schersdorpen, die men in zoo groote ge
tale aantreft langs de Westkust van .Noor
wegen. Een gedeelte van de opslagplaat
sen en huizen is op palen in het water ge
bouwd. Bijna alle woningen zijn,van hout
gemaakt; ze zien er meestal onooglijk uit
en hebben in slechts enkele gevallen ken
nis gemaakt met de verfkwast. Alsof ze
Voortdurend in gebukte houding staan, zoo
ziet men ze, aan den voet van de hooge ber
gen en aan de boorden van de eindelooze
zee, vanwaar soms ijzige stormen op de
hulzen beuken.
Vroeger was de onuitputtelijke rijkdom
van den Noordelijken Atlantischen Oceaan
en de vangst van pelsdieren uit het Pool
gebied de voornaamste brort van inkomen
\oor de bewoners van het stadje Hammer
fest. Maar tegenwoordig hebben ztj het
h^l wat lichter. Het zyn namelijk d%
nieuwsgierige toeristen, die op hun reizen
naar het hooge Noorden een voor deze
■menschen althans aanzienlijken goud
stroom veroorzaken, zoodat ook hier de
vreemdelingenindustrie die eenigszms
doet denken aan Marken en Voiendam in
Nederland tot bloei kwam. Bij duizen
den en nog eens duizenden verlaten zij de
Oceaanstoomers, die hun naar net hooge
Noorden hebben gebracht. Dikwijls zijn er
dagen in het hoogseizoen dat hier twee of
drie groote stoomers aanleggen. Gestadig
komen zij aan, dag na dag uit hl Ie mo
gelijke landen der wereld. Hammerfest is
in weinige jaren een waar toeristencen
trum géworden. Niemand gaat weer aan
boord alvorens hij 'hier een of meer an
sichtkaarten geschreven heeft en zich sou
venirs heeft aangeschaft, want Hammer
fest behoort uit den aard der zaak tot de
gebieden, die men slectfts eenmaal in zijn
leven bezoekt. Ja men kan dan altijd
bewijzen' dat men op het Noordelijkste
bewoonde puntje van de wereld is ge
weest en dat is toch waarlijk al sensatie
genoeg, zelfs in dezen tyd, nu men niet
meer geneigd is iets sensationeel of abrior
maal te vinden Hammerfest. de stad,
waar de ijsberen en de rendieren zpo
maar in de straten staan. Dat de Hammer
fesiers, die uitstekende toenatenlpkkers
bleken, enkele dieren voor bet goede doel
opgezet langs den kant van den weg zoo
hier en daar hebben opgesteld, vermag
aan het sensationeele niets af te doen.
Hammerfest is wellicht nog ietwat troos
teloozer dan de andere visschersdorpen van
Noorwegen. Er rondom is zelfs geen groen
plekje te,bekennen. Allgs is grauw en
ernstig als de harde rots zelf. Het is alsof
de stad ononderbroken staat onder den
druk van deze dreigend overhangende rot
sen. Maar daar is de zon, de Noordelijke
zon, die in den zomer een dag van vier
en twintig uitr ononderbroken schjnt en
niet alleen; weken achtereen staat zij aan
den hefnel. En zonder die periode zou het
leven in de strekeji ook eigenlijk yolko-
men ondenkbaar zijn. De Hammerfester
houdt sinds eeuwen van de natuur. Gene.
raties op generaties hebben zich veel moei
te getroost om een klein berkenboschje te
planten en op te kweeken, een zeldzaam
heid in dezt streken, waar vegetatie een
ongewoon verschijnsel is. Vol trots verton-
nen zij den gasten de paar vierkante me
ters boseh. die zij bezitten. Volgens onze
begrippen is het een kreupelbosehje. Maar
het blijft met dat al de Noordelijkste voor
post van de uitgestrekte wouden meer in
het Zuiden van Noorwegen. Het maakt.wer
kelijk een vreemden indruk op ons, deze
kleine groene vlek, temidden van de kale,
troostelooze omgeving, die ons voorkomt
als den mensctjpn vijandig. Er is hier ook
nog een monument te zien, zelfs een zeer
bijzonder, namelijk het mendiaanmonu-
ment. Men heeft et opgericht ter gedach
tenis aan den arbeid, w,,ke eeAs door Stan
dinaviërs en Russen eendrachtig ia verricht.
De stad Hamamrfest
aiet er bepaald trws
Mms uit duw de veie
krotten van huiven, die
meer deen denhen ann
at ha ren. dan aan men-
aehenwoningvn.
ten beÜeeve van de lengtegraadmeting.
Hierbij had men de door Hammerfest loo
pende graad ais basis van de imteelmg aan
genomen.
Heel laag aan den hemel staat nog steeds
de gloeiend roude zonnebal. Haar stralen
werpen lange schaduwen, wanneer wij on
zen tocht voortzetten. Nog gaat het enkele
uren verder tusschen-de gordels van sche
ren naar het Noorden. Spoedig hebben wij
rijn het Noordelijkste puntje van het Con
tinent van Europa bereikt en keetvn dan
terug na»r <Je warmere streken in het Zm
den. Voor ons, menschen ui» de gematigde
zone met z'n mild klimaat mag een reis
naar Hammerfest dan tot de- bijzondere
tochten gerekend worden; hek blijft min of
meer een kijkspel, men rasjer zich moeilpk
thuis kunnen gevoelen
EEN NOVITEIT OP M1.MMUIED.
Nadat Oscar Fischinger (de vervaarde
ge: der bekende „absolute" kieurgn-ge
luidsfilm „Kreise" en „Symfonie in Blau"<
naar -Amerika was vertrokken teneinde u
Walt Disney te gaan werken, zette zijn
broer; Hans Fischinger Alzenau. dez* stu
dies voort
De bedoeling dezer films is kort samen
gevat als volgt:
Walter Ruttmann vond door middel van
zjjn absolute" films den zuiveren grond
vorm van 't beeld rhythme. Hg (en eeni
ge andere prominenten uit het tijdperk der
„stomme" füm) wisten hun werk op te
voeren tot een eigen, kunstzinnigea vorm.
Met de „geluidsfilm" kwam een meuw
Meii verrijst de Nuwdto^ bet Nu
Hjfcste puntje van het Eerepeewhr va
land op uit de IJszee.
probleem en voordat dit opge
verscheen de .sleur' ir. de fijbr
Reeds ongeveer tweehonderd jj.
den'werd gpz >cht naa'i een jKhib«*ti
ken der muziek door ."-.leuren De
ser.euze proeven werden bekend
ti, j. toen dgugroote J. S Bach j.
Wohltempenertes Klavier" v
hadt een voorbeeld var. muzikale
tie. In 1735 bouwde de Fransche pa
te; zijn „kleurenorgel'. Aan elke
werd aangeslagen, was een gekte
je verborder dat bij het aansis»:'
bib effende root den bespeler'van êtw
gei voor de ogen verscheen. De be ,4a
was. langs u> :.awpg var. twee zuntu I
gezicht en het gehoor den indruk
sterken van de muziek
Sedèrtd er. is deze grondidee njyt
verdwenen
In 1853 O! rierzójfk:' F. W. Urge: i
der kleuien.srmome
In 1870 Prey er: over de verve,t
tussiiien' Kieuren en klahken
1812: R.rington, de ktptstetei e-
de kleuren
Ongeveer geiijper.., J brengt .V
romotbeu
een
piano en
feu' voor gr,«jt orke-
ren en Iteiur gel.
Na den 'weretdoorivg meerdere
experimenten en uitv .rerrigen
Muziek „Duns der kleuren'" werd.
aL van Oscar Fischinger. gecon.t
raar bestaarde muziek.. namelijk nu
ehteUi's „Dans der Vr.cn" uit de .J
du' Reeds t ians voer''Hans Ftsv
bepeikmg,-r. die hem door bestnu
posities" worden opgelegd. Zyn v<
studiën wil Ü.j mak raar origine*'.-
posities.
Pans De beweging der abstracte I
wordt door velen als de essentie van ir »J
wegingen van den dans beschouw t
ook hier een „zuivere grondvorm
Vocfr den argeloozen toeschouwer -ui i
ze nieuwe studie van Hans Ftsciur.get r..
méér behoeven te zyn dan een be:, *>r.
vuurwerk, waarvan hjj zich het blijde
thousiasme. de eigenaardige looien: ra
welke hij er by gevoelt, niet zal kum
en niet zal behoeven te verklaren
(Walter Ruttmann zeide reeds „man s
sich nichts dabei denken").
Voor hen. die van „de film" een u.
web kunstvorm verwachten is deze sftt
meer dan een bekoorlijke „Spielerj
zal „Tanz der Farbeir" dooi zyn njkd<
van uitdrukking, verscheidenheid van
ance. vloeiende speelschheid. een schr- I
vooruit bet eek enen in diL-probigen., <h'
een zeer bijzondere aandacht verdn- it
Aan den Neardk*ap zal men natuurlijk niet trvergeeis me en naar hei fto
waar d* souvenir* verkocht werden. «P-en rechtgeaard toerist «al bier voorbij ga
