Nieuwe doorbreking
von de Stolin-linie
VICTORIE DUITSCHLAND
NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKKEN
WIJSBEGEERTE EN POLITIEK
wint voor Europa op alle fronten
r'«ss tss •-
Dinsdag 29 Juli 1941
ïoh ch Hiaat*
Prof. dr T. Goedewaagen over: f
gy jMigaufc No. 20Ö92
v«*»3
l4Vi
In het Zuiden van Bessarabië
21 kazematten veroverd
Groote slag ten Oosten van
dp Stalin-linie duurt voort
Van de- fronten.
Arrestaties.
Duitsche waardeering
voor den Finschen steun.
Sovjet-Unie vraagt veel.
WAPENVERORDE
NING VERSCHENEN.
MAATREGELEN OP HET
GEBIED VAN HET
BIJZONDE ONDERWIJS.
Voor8chi
leerplan
ten inzake
ermiddelen.
Steeds gebonden aan tijds-
v gebeuren en socialen strijd
Een „philMofit der bloedgemeentchop"
"A
goudsche
COIBANT
Bureau: MARKT Jl, IEL, 2744
Postrekening 484M
Chefredacteur: F. TIETEH, Gouda.
We
Gohmb if
17. O.
ai
W. I
ïrpl
nnen i
l»ilQ«a.
f 11, 0. l
bopmaal
■62,
Vnn I
A.
w. m
go. J.
4-1».
iloor L
pnnen i
11, K.
fH W«l
D. I
van
u>en*j
C. r
vt-ndaVj
O. 1
a,
onnen
«3*
oi 1
|l. VH
(ftprne^J
H«
onnefl
HC «*1
onn*»
Op 27 Juli la, naar het D.N.B. ver
neemt. een Duitse he divisie vanuit
jMt Zuiden van Bessarabië naar
de KtaiinUnie opgerukt. In een
dapperen aanval werd de -zwaar
versterkte Unie doorbroken. De
Duitsche troepen braken den hard-
aekkigen tegenstand der bolsjewis
ten en veroverden 21 kazematten,
waaronder een zwaar bélwerk met
gepantserde batterijen van 7.5 cen
timeter. In het achterwaartsehe
gebied van den centralen front-
sector werden op 27 Juli Sovjet-
formaties welke zich in de bosschen
hadden teruggetrokken, door een
Duitsche divisie omsingeld en ver
nietigd. De bolsjewisten hadden
buitengewoon zware verliezen aan
gesneuvelden en gewonden.
De in Duitsche gevangenschap ge
nekte Sovjet-luitenant Pjotr Misjoek
heeft een indrukwekkende relaas ge
daan over de wijze, waarop de Sovjet
soldaten de bestorming van de kaze
matten der Stalinlinie door Duitsch-
Roemeensche pioniers hebben be-
iiefd.
Luitenant Misjoek was in den
Dnjestr-sector commandant van een
zware kazemat, welke met 27 man was
bezet en met twee kanonnen was be
wakend. De Sovjets voelden zich in de
kazemat buitengewoon veilig, want de
muren waren anderhalve meter dik.
Begin Juli hodrden wij, dat de Duit-
schers van Roemenië uit bij de Proeth
tot den aanval waren overgegaan, doch
dat hun inval in Bessarabië was afge
slagen. Alleen hadden zich in het
binnenland van Bessarabië de boeren
tot benden vereenigd welke strijd
leverden met Sovjet-troepen.
Half Juli namen wy aan den over
kant van den oever van den Dnjestr
bewegingen waar en zagen wij ook
stofwolken en colonnes. W(j schonken
hier geen aandacht aan. Op zekeren
morgen om vier uur werden wij wak
ker geschud door een vreeselijken
«lag. Door de dikke muren van de
kazemat heen hoorden wij een helsch
lawaai van artillerievuur en ladingen
dynamiet. Ik gaf önmiddellyk bevel
met beide kanonnen te vuren. Een doel
kon ik niet opgeven, doch voordat de
kanonniers konden vuren, schudde de
kazemat opnieuw van eèn hevigen
slag. Onze soldaten werden door den
luchtdruk tegen de wanden gedrukt.
Het stonk naar kruitdamp en metsel
kalk. Walm en rook kwelden onze
oogen. Een voltreffer hadi beide ka
nonnen volkomen vernield. Een ben
zinereservoir ging in vlammen op.
Ieder oogenblik kon de munitie ont
ploffen. Talrijke soldaten schreeuw
den van angst of steunden van pijn
over de opgeloopen verwbntiingen.
Hoor angst en schrik opgejaagd ren
den wij toen uit de kazemat' en gaven
wij ons over aan de Duitsche stoot
troep die voor de kazemat lag.
Slechte weersomstandigheden.
Aan het front tégen de Sovjets
wordt het oprukken in den Zuide
lijken sector door de weersomstan
digheden zeer bemoeilijkt, aldus het
D.N.B. Niettemin worden ondanks de
'e,r slechte wegen in de Oekraine
dagelijks vorderingen gemaakt. Aan
bet bverige front wordt de zuivering
*an ihet omvangrijke strijdgebied van
"jjjuoten troepen voortgezet.
Ook in.den Noordelijken sector is"
«ndanks den taaien tegenstand van
Jen vijand de aanval van Duitsche en
Finsche- troepen voortgezet. De
iroote vernietigende en Vermurwen-
'lag ten Oosten van de „Stalinlinie"
werdt voortgezet.
«aar het D.N.B. verneemt, hebben
Sovjets op 28 en 27 Juli bloedige
en geleden bij hun pogingen
zich te bevrijden uit den Ijzeren greep
Duitsche troepen ln het gsbied
Smolensk.
ïebied zijn op 28 Juli de res-
«uten van een Sovjetbataljon ge
zamenlijk naar de Duitsche troepen
"vergeloopen.
Divisie vernietigd.
n,Tfn *csten van Wyasna heeft een
«mitache pantserdivisie op 26 en 27 Juli
a. J*1*0116- uit het Oostencaangevoer-
"'etdivisie vernietigd. In dezen
snriÜÜ? 84c,.or van bet front heeft een
w-iJÜ? Huiteehe divisie 83 pantser
een v,crnielA welke poogden door
Kna aan een Duitsche omsinge-
Weit. ontkomen. Acht batterijen,
ondmt. j bolsjewistischen uitval
bwtigd n werden eveneens ver-
Haven van Odessa gebom
bardeerd.
•beem,»]™" j,n Odes'® is gisternacht
*«bo^rd».;a0rrJ|eVecht3vliegtuigen
schelden 9mvan6rÜke en ver-
sucees v»n j re branden bewezen het
den aanval, aldus het D.N.B.
Verliezen van de Sovjet
luchtmacht.
Duitsche jagers en luchtdoelartillerie
hebben op 27 Juli en in den nacht van
27 op 28 Juli 123 Sovjetvliegtuigen
neergeschoten. Bovendien werden 17
toestellen op den grond verhield,
zoodat de Sovjets J^ondag 140 vlieg
tuigen verloren hebben.
Finsch iegerbericht.
Van officieele Finsche zijde wordt
het volgende medegedeeld.
Aan liet Noordelijk front zijn weer
omsingelde vijandelijke troepen ver
nietigd, waarbij een zeer aanzienlijke
hoeveelheid antitankkanonnen, mi
trailleurs, automatische wapenen, gra
naatwerpers en ander oorlogsmaterieel
is buitgemaakt. De andere operaties
hebben een gunstig verloop genomen,
geheel overeenkomstig de plannen.
De Finsche vliegers en de luchtaf
weer op den grond hebben tot Zondag
avond in totaal 191 Sovjet-vliegtuigen
omlaaggschoten. Hieronder zijn niet
begrepen de op den grond vernietigde
vliegtuigen .en die, waarvan niet met
zekerheid kon worden vastgesteld,
dat zij waren neergeschoten.
De com» and an ten van de brandweer
in Moskou, Jarisj, Blomberg en Bor-
ston zijn, volgens Aftonbladet,
wegens daden van sabotage by de blus-
sching van de door Duitsche bommen
veroorzaakte branden gearresteerd.
Naar Aftonbladet verder
meldt, hebben Sovjetradiozenders de
bevolking van St. Petersburg opgeroe
pen mede te helpen by de opsporing
van bandieten, die 29 jaar lang hun
ware gezicht hebben verborgen. Reeds
is een aantal contra-revolutionnairen
gearresteerd en doodgeschoten.
Het verantwoordelijkheidsbesef, waar
mede Finland op den linker vleugel
van het Europeesche afweerfront tegen
het bolsjewisme zoowel in militair, als
ook in politiek opzicht zijn bijdrage
levert, verzekert het land niet alleen
zyn eigen toekomst, maar ook een
vooraanstaande plaats in den Noorde
lijken sector van het nieuwe Europa,
zoo zet de Deutsche diplom a-
tisch-politische Informa
tion uiteen.
Het Finsche volk heeft geen oogen
blik getwijfeld tezamen met het Duit
sche ryk en zyn bondgenooten zyn
positieve houding ten opzichte van de
Europeesche solidariteit op het slag
veld te bewijzen. inlandF heeft niet ge
probeerd zyn eigen belangen tegenover
die van Duitschland en Europa op een
gouden 9chaal te wegen. Het land heeft
niet getracht in den schaduw vats een
verkeerd be tropen neutraliteit een
politiek van voorzichtig balanoeeren te
voeren, of zelfs een oogenblik afzijdig
te staan en toe te kijken, waar het lot
van Europa ook die volken wakker
houdt, die geloofden dat de historische
ontwikkeling voor hen tot stilstand
zou zjjn gekomen.
De vastberadenheid, de dapperheid
en het begrip, waarmede het Finsche
volk in de moeilijke oogen blikken der
laatste jaren heeft stand- en vastge
houden, hebben het Finsche volk de
vriendschap die altijd aanwezig
was en de bewondering van het
Duitsche volk verzekerd.
De. te Washington vertoevende mili
taire Sovjetmissie onder genreal Goli-
kof heeft den directeur van het mini
sterie in het staatsdepartement, Ache-
son, de verlanglijst der Sovjets betref
fende Amerikaansche leveranties over
handigd. Volgens de International
News Service overtreffen de Russische
wenschen verre alles, wat de Ver. Sta-
tn op het oogenblik in staat zijn te
leveren.
Zon: op 5.36, onder 21.35,
Maan: op 13.25, onder 00.20,
Men is verplicht te verduis
teren van zonsondergang tot
zonsopkomst.
Laotaarns van voertnigen
moeten nar na zonsonder
gang ontstoken worden.
Het Verordeningenblad bevat een
verordening van den Rijkscommissaris
betreffende wapenen, munitie, spring
stoffen en ontstekingsmiddelen (Wa
pen verordening).
Deze verordening omschrijft in de
eerste plaats wat onder wapenen
(vuurwapenen incl. alarmpistolen, slag
en steekwapenen, munitie, onderdeelen
van vuurwapenen, springstoffen en
ontstekingsmiddelen) moet worden
verstaan.
Wapenen of munitie mogen slechts op
vertoon van een wapen-ontvangst-
vergunhing, waarop het wapën 1 of de
milnitie, welke men moet ontvangen,
naar soort en hoeveelheid nauwkeurig
is vermeldf" worden afgegeven ef ont
vangen.
Deze vergunning is zes maanden
geldig.
Wapenen, welke iemand verkrijgt als
onmiddellijk uitvloeisel van het over
lijden van een ander, dienen door de
personen, die deze ondl'r zich hebben,
bij het plaatselijk hoofd van politie in
voorloopige bewaring te worden af
gegeven.
Hij dje vuurwapens of munitie onder
zich heeft, behoeft een wapen bezit-
vergunning, indien hy geen wapen*
vergunning heeft. De wapenbezitver-
gunning geeft den houder slechts het
recht het vuurwapen of de munitie
binnen de voortdurend door hem ge
bruikte woon-, dienst- of bedryfs-
rifimte of binnen zoodhnige andere
afgestoten plaats te bewaren en daarin
bij ziqh te dragen.
Hijjdie buiteh de voortdurend door
hem gebruikte woon-, dienst- of be-
drijfsruirfrte of buiten zoodanige andere
afgesloten plaats wapenen bij zich
draagt, moet een wapen vergunning
bij zich dragen.
Deze vergunning is in het bezette
Nederlandsche gebied onbeperkt geldig,
tenzij uitdrukkelijk is bepaald, dat zij
slechts gel£t voor bepaalde, nader ver
melde gelegenheden o|s plaatsen.
De waperïbezitvergunning en de
wapenvergunning zijn een jaar geldig,
gerekend vanaf den dag van uit
reiking, tenzij daarop een kortere
geldigheidsduur is aangeteekend. -
Wapen ontvangst vergunningen,
wapen bezit vergunningen of
wapen vergunningen mogen slechts
aan personen, omtrent wier betrouw
baarheid geen twijfel bestaat, en slechts
wanneer de noodzakelijkheid er van
wordt aangetoond, worden i uitgereikt.
De verordening somt aan», wie uit
reiking in het bijzonder tript plaats
vindt (personen beneden 18 jaar, tot
vrijheidsstraf veroordeelden, zigeuners
enz.).
Wie geen vergunning behoeven.
De volgende personen behoeven niet
in het bezit te zijn van een wapen-
ontvangstvergunning, een wapenbezit-
vergnnning of een wapenvergunning:
1) De ambtenaren van de Neder
landsche politie, de ambtenaren, die in
gevangenissen of andere inrichtingen,
waar straffen ten uitvoer worden ge
legd, toezicht uitoefenen, de Neder
landsche in- en uitklaringsambtenaren
en douaneopsporingsambtenaren voor
de hun door hun dienst geleverde en
hun ingevolge hun dienstinstructie toe
komende wapenen met inbegrip van
de daarvoor bestemde munitie.
2) De ambtenaren van het Staats-
boschbeheër 'voor het onder zich heb
ben en het dragen van ten hoogste
drie jachtwapenen, welke volgens
hjin constructie bestemd zyn voor de
jacht op in het bezette Nederlandsche
gebied in de natuur levende wildsoor
ten en van de voor zoodanige wapenen
bestemde munitie.
3) De houder van een geldige Ne
derlandsche groote jachtakte, voor
wien een verklaring var. geen bezwaar,
afgegeven door den RVkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche gebied
(commissaris-generaal voor de Open
bare Veiligheid) of door de door hem
aangewezen instantie, aanwezig is,
voor het onder zich hebben en het
dragen van ten hoogste één jacht
wapen, hetwelk volgens zijn construc
tie bestemd is voor de jacht Bp in het
bezetteNederlandsché gebied in de
natuur levende wildsoorten en van
de voor zoodanig wapen bestenjce
munitie.
4) Personen, die wapenveaameun-
gen onder zich hebben, voor zoover
deze verzamelingen wapenen of. mu
nitie van geschiedkundige of cultu-
reele waarde bevatten voor de voor
werpen uit deze verzameling^ welke
heden ten dage niet meer bruikbaar
zijn of gebruikt plegen te worden.
5) Personen', die de Duitsche natio
naliteit bezitten, in het Duitsche rijk
hun vaste woonplaats hebben en een
Duitsche wapenvergunning hebben,
voor het onder zich hebben en het
dragen van een wapen en van de
daarvoor bestemde munitie.
6) De officieren van de voormalige
Nederlandsche Zee- en Landmacht
voor het onder zich hebben en het
dragen van slag- en stootwapenen in
overeenstemming met de bevelen van
den Duitschen commissaris voor de
demobilisatie van de Nederlandsche
Zee- en Landmacht. Het dragen van
deze wapenen is den officieren echter
slechts geoorloofd, wanneer zij in
uniform zijn gekleed.
Hy die een wapenverzameling onder
zich heeft, is verplicht binnen vier
weken na het in werking treden dezer
verordening een nauwkeurige lijst van
de zich in deze verzamelijig bevinden
de vuurwapenen en munitie bij het
plaatselijk hoofd van politie van zijn
woonplaats in te dienen en veranderin
gen binnen een week op te geven.
Springstoffen en ontstekingsmiddelen
mogen slechts op vertoon van een
springstoffenontvangstvergunning wor
den afgegeven of ontvangen.
Zij mogen slechts door vakkundige
krachten en met bijzondere schrifte
lijke vergunning worden gebruikt.
Personen, die zich bezighouden met
de vervaardiging en het onderhoud
van wapenen, munitie, springstoffen of
ontstekingsmiddelen, behoeven daar
voor een vergunning voor zich zelf en
voor de in hun bedrijf werkzame per
sonen, voor zoover niet de Duitsche
weermacht of een door deze daarmede
belaste instantie' voortdurend oiider
hun eigen verantwoordelijkheid toe
zicht houdt op hefbedajf.
Wapenhandelaren hebben voof de
uitoefening van hun bedrijf een ver
gunning noodig.
Verboden hapde^
Het vervaardigen, het dragen, het
onder zich hebben, de in-, uit- en door
voer van, alsmede de har.det in de na
volgende artikelen is verboden:
Ij ^Vuurwapenen, welke in meerv
dere mate dan zulks in het algemeen-
voor jacht- of sportdoeleinden gebfui-
kelijk is, dichtgeslagen, in elkaar ge
nomen kunnen worden, dan wel in
stokken, zon- of regenschermen, kokers
of op dergelijke wijze zijn verborgen.
2) Vuurwapenen, welke zijn voor
zién van een inrichting totpdempin^
van den knal of van een geweerschijn
werper, alsmede zoodanige inrich'in-
gën of geweerschijnwerpers afzon
derlijk.
3) Slag- en stootwapens, welke be
stemd zijn om op arglistig wyze te
worden gebruikt (bijvoorbeeld degen
stokken, ploertendooders en boks
beugels).
Uitzonderingen zijn slechts voor
dienst- of. overheidsdoeleinden ge
oorloofd.
De aanvraag tot uitreiking van een
vergunning wordt bij het plaatselijk
hoofd van politie ingediend.
Strafbepalingen
Overtredingen worden gestraft met
hechtenis van ten hoogste twee maan
den en met geldboete van ten hoogste
vierhonderd gulden of met een dezer
straffen. Herhaling wordt gestraft
met gevangenisstraf van ten hoogste
vijf jaren en met geldboete van ten
hoogste vijftigduizend gulden of met
een dezer straffen.
De wet, houdende verbodsbepa
lingen tegen het dragen van wape
nen Staatsblad 1890, no. 81) en de
Vuurwapenwet 1919 benevens het
tweede lid van artikel 13 van de
Jachtwet 1923 treden buiten werking.
Houders van een door een Duitsche
of Nederlandsche. burgerlijke of mili
taire instantie uitgereikte, thans nog
geldige vergunning, welke met eenige I
vergunning, als* bedoeld in de on
derhavige -verordening, overeenkomt,
kunnen binnen een week na het in
werking treden dezer verordening
een aanvraag indienen tot uitreiking
van een vergunning, als bedoeld' in
deze verordening. Tot op het tijdstip
der overhandiging van de beslissing
op deze aanvraag, uiterlijk echter tot
1 November 1941. blijven de oude
vergunningen van kracht.
Deze verordening treedt heden in
werking.
1 SCHOLEN KUNNEN EVENTUEEL
JLGESLOTEN WORDEN.
Het Verordeningenblad bevat een
verordening van den Rijkscommissaris
yopr het bezette Nederlandsche gebied,
houdende maatregelen op het gebied
van het bijzonder onderwijs.
hierin is bepaald, dat ten .einde een
ontwikkeling van het gesubsidieerde
bijzonder onderwijs in overeenstem
ming met de onder de huidige omstan
digheden te stellen eischen te waar
borgen, de secretaris-generaal van het
departement van Opvoeding, Weten
schap en Cultuurbescherming bevoegd
is de wettelijk vastgestelde voorwaar
den voor het verkrijgen van subsidie
uit openbare kassen aan te vullen door
scherper omUjnde voorwaarden betref
fende de samenstelling van bet leer
plan en het gebruik van leermiddelen.
Voor het geval in een inrichting voor
bijzonder onderwijs de handhaving van
de orde of ritst op niet voldoende wyze
wordt gewaarborgd, is de secretaris
generaal van het departement van Op
voeding, Wetenschap en Cultuurbe
scherming bevoegd:
1) Het schoolbestuur aanwijzingen
te geven; voor het geval het school
bestuur bedoelde aanwijzingen niet of
niet genoegzaam opvolgt, kan de seere-
taris-generaal een gemachtigde aan
wijzen, die de rechten en verplichtin
gen van het bestuur geheel of ten
deelé moet waarnemen.
2) De school voor bepaalden of on-
bepaalden tijd te sluiten.
De secretaris-generaal kan de hem
ingevolge 't bovenstaande toekomende
bevoegdheden op onder hem ressor-
teerende instanties overdragen.
Het J>epaalde bij het besluit no. 62/
1941 betreffende handhaving der orde
onder de studenten aan universiteiten
en hoogescholen in hét bezette Neder
landsche gebied blij ft onverminderd
van kracht.
Deze verordening treedt heden ln
werking.
IN een vraaggeufrek met een redac
teur van déVVereenigde Perabu-
reaux heeft" prof. dr T. Goede
waagen, secretaris-generaal van het
departement van Volksvoorlichting
en Kunsten naar aanleiding van zijn.
benoeming tot bijzonder hoogleeraar
in de nieuwere wijsbegeerte aan da
Rijksuniversiteit té Leiden een uit
eenzetting gegeven over wijsbegeerte
en politiek.
Vraag: Welk verband bestaat er
naar uw meening tusschen philosofie
en politiek?
Antwoord: In de eerste plaats
wil ik op historische gronden vast
stellen, dat de grootste wijsgeeren
zich diepgaand met de politiek heb
ben bezig gehouden en dat zij philo-
sofisch gefundeerde politieke stelsels
ontwierpen. Het waren de wijs-
geeren Plato en Aristoteles, die de po
litiek van Alexander den Groote
hebben voorbereid, terwijl de school
der Stoa de wijsgeerige rechtvaardi
ging gaf voor een imperium-politiek
der Romeinen. Thomas van Aquino
stelde de algemeene politieke leer
voor de Roomsche kerk op, welke nog
tot voor -kort de gangen van het po
litieke katholicisme heeft kunnen
leiden. Ook Kant levert, als over
tuigd aanhanger van de Fransche re
volutie, een bewijs voor mijn stel
ling, evenals Schelling en Hegel, die
sterk anti-liberalistisch in den zin
der restauratie hebben gedacht. Ten
slotte mag zeker ook Rousseau niet
vergeten worden in verband met de
leer der volkssouvereiniteit.
Men mag gerust zeggen, dat elke
wijsgeer, die op volledigheid aan
spraak wil ipaken, zijn politieke stel
sel heeft, zooals hij dit moet hebben
in verband met zyn eigen, bepaalde
sociale en religieuze opvattingen. De
wijsbegeerte en de politiek zijn on
scheidbaar en hun eenheid is nood
zakelijk, willen beide niet onvrucht
baar zyn.
Ontwikkeling gebonden aan
de historie.
Vraag: Wordt de vrijheid der
philosofie door dezen band met de
politiek niet te zeer beperkt en is zij
onder deze omstandigheden nog wei
tot eigen werkzaamheid in staat?
Antwoord: Men moet vooral
niet denken, dat er een eigen werk.
zaamheid der philosofie kan be
staan geheel en al los van den poli-
tieken strijd. Integendeel: de ont
wikkeling van de philosofie en haar
denkstelsels voltrekt zich juist door
en in de concrete historische situatie.
De vrijheid der wijsbegeerte toch,
beteekent geenszins, dat z(j los van
de maatschappij staat, doch dat zij,
midden in den socialen strijd ge-
Ïilaatst, deze op haar eigen wijze be-
icht. Dit is geen ontdekking van
onzen tijd, doch een historisch vast
staand, onveranderlijk feit.
Een karakteristiek voorbeeld hier
van, dat voor ons Nederlanders voor
de hand ligt, levert Thorbecke, die in
Duitschland philosofie studeerde en
in Leiden de ideologie van het libera
lisme schreef en beleed. Ik zou niet
gaarne ontkennen,'dat "ITiorbecke een
wijsgeerig denker was, omdat hij de
geestelijke vader van de liberale po
litiek is, waarvan ik als nationaal-
socialist een bestrijder ben. Thorbecke
kwam op grond van zijn philoso-
fiseh denken tot zijn politieke stelsel
en wat voor hem geldt, geldt mutatis
mutandis ook voor een wijsgeer, die
een nationaal-socialistisch politiek
stelsel aanhangt.
De eigen werkzaamheid van de
wijsbegeerte is overal en altyd ge
legen in den blik op het geheel en
het logisch doordenken .yan alle be
grippen, die op een bepaald en bij
zonder geval betrekking hebben. Zoo
heeft bijvoorbeeld Plato niet alleen
een gemeenschaps-ideaal in theorie
en met de daad nagestreefd, doch ook
de vraag naar het wezen gn het be
grip van de menschelijke samen
leving gesteld.
Een „vergeten hoofdstuk".
Vraag: Welke beteekenis hecht u
aan het rasvraagstuk in de philosofie
en hoe stelt u zich voor dit te behan
delen?
Antwoord: Het rasvraagstuk is
niet alleen in wijsgeerig en politiek op
zicht, doch voor de geheele wetenschap
langen tijd een „vergeten hoofdstuk"
geweest. De taak van de philosofie ten
aanzien van dit begrip is mijns inziens
tweeledig. Ten eerste moet zij histo
risch laten zien hoe dit vraagstuk, on
danks het feit dat men het langen tijd
heeft genegeerd, wel aan de orde
moest komen. Ten tweede zal zij zich
systematisch moeten bezinnen op dit
begrip.
Ik wil hierbij vooral den nadruk
leggen op het feit, dat het rassenvraag.
stuk niet alleen biologisch gezien moet
worden, doch dat het ook en zelfs in
de eerste plaats van cultuur-weten-
schappelyken aard is. Het inzicht zal
meer en meer baan moeten breken,
dat het ras in belangrijke mate mede
bepalend is voor het menschelijk ziele-
leven en de volksziel. Het is dan ook
noodzakelijk, dat de raspsychologie in
alle richtingen wordt uitgebouwd. Wij
mogen ons nu eenmaal niet ontveinzen,
dat bijvoorbeeld de poBtieke geschie
denis, de kunstgeschiedenis en de ge-
schiedënis van het geestelijk leven met
begrepen kunnen worden, als men net
rasbeginsel niet als uitgangspunt neemt
Men denke hierbij byjoorbeeld aan
zoo typisch Germaansch was tegenover
Rembrandt, of aan de gothiek, welke
de overige wereld. Ook de Leidsche
universiteit zal zich eens wysgeerig
moeten, bezinnen op begrippen als
volk, stam en ras. Zoowel voor de we
tenschap, alsook voor den politieken
strijd is dit onmisbaar. Ik stel mij dan
ook voor, bij mijn onderwijs een niet
gering deel te besteden aan de „philo
sofie der bloedgemeenschap".
Wijsbegeerte geeft inzicht in
het geheel der wetenschap.
Vraag: Hoe ziet u de zuiver theo
retische functie van de wijsbegeerte
in het geheel van het universitaire on
derwijs?
Antwoord: De universiteit is in
de laatste eeuwen geworden tot een
ondoordachte chaos van speciale vak
ken, waar een ieder in zijn eigen hokje
werkt, terwijl de blik op het geheel,
althans voor een zeer groot deel, ver
loren ging.
De philosofie heeft van oudsher tot
taak het encyclopaedisch stelsel van
wetenschap te ontwikkelen en het was/
Hegel, die dit uiteraard met de mid/
delen van zijn tijd het meest vol
ledig heeft gedaan. Zooals thans in/de
politiek de idee van het geheel op/den
voorgrond treedt tegenover die van de
bijzondere deelen, zoo gaat he/ ook
met de verschillende wetens/happen
(Gestaltspsychologie, moderne sociolo
gie) en zoo zal het ook gaan met de
wijsbegeerte. Deze begrijpt steeds meer
als haar taak: met de wetenschappe
lijke middelen van dezen tijd de ency
clopaedic van alle wetenschappen dia
lectisch te ontwikkelen. In de stad,
waar Bolland doceerde, is dit geen on-
bekend geluidl Zelf iteb ik in 1932, in
mijn „Summa contra metaphysicos" een
bijdrage in dit streven willen geven en
het verheugt mij; dat ik nu in de ge
legenheid wordt gesteld, de ni«"w5
phisolofie in dezen geest, niet alleen
historisch beschrijvend, maar ook sy
stematisch té ontwikkelen, daarbt »an-
knoopend gen het groote voorbeeld der
Duitsche wijsgeeren. van Lribn
Hegel. Zóoals nog onlangs prof. n«c
«n^nosofische denkwijze, die in haar
(dialectiek zuiver methodisch en „op de
I hopgte van de wetenschappen is.