De paarlen oorbellen
muzikaal zomercentrum
De hoofdstad van de lever
als badplaats en
En hoe de klokkenmakers vroeger
j hun klokken aan den man brachten
5 Mag ik die zware klok hier laten
staan? Over een paar dagen kom ik
V -
ze wel halen .-ï
Friesche staartklokken
Stoeltjesklokken
schouwen. Door dit alles valt er op muziek-'%n tooneel-
gebied veel te genieten, neemt men daarbij nog de
prachtige omgeving, dan ia het niet te verwonderen, dat
Vichy langzamerhand ook een mode-badplaats ia ge
worden. Vóór den oorlog kon men er dan ook de elite
van de geheele wereld aantreffen, op de terrassen vol
bloamen van hotels en restaurants, hoorde men vrijwel
alle talen.
Men heeft er in Vlohy ook rekening mee gehoudeö,
dat de sport tegenwoordig een noodzakelijke-aanvulling
ia van elk verblijf buiten en zeker van een moderne
badplaats. Zn ds onmiddellijke nabijheid van de bron
nen en de hotels zijn de golfterreinen en tennisballen
aangelegd, waar steeds ^belangrijke kampioenswedstrij
den werden gehouden. In de eerste helft ven Augustus
werden voorts geregeld paardenrennen georganiseerd.
Behalve dat er in de Allier, het riviertje, dat door
Vlohy stroomt, gelegenheid is tot roeien, zwemmen en
visschen, is er in bet verlengde van de parken langs de
Allier een park voor lichamelijke opvoeding voor kin
deren en rijpere jeugd, waar zij zich onder leiding van
gediplomeerde leeraren in de lichamelijke opvoeding
kunnen bezig houden met verschillende spelen. Er is
hier voorts een speciaal zwembassin voor de jeugd
en de modernste gymnastiektoestellen nopden tot het
maken van allerlei gymnastische oefeningelf.
Het volgen van een kuur in Vichy het „drinken
van een glas water" en de behandelingen in het bad
huis laat voldoenden tijd over om aan alle geneugten
welke Frankrijk* grootste badplaats 'biedt, deel te
nemen. Men kan ar wandelen an uitrusten in de scha
duwrijks parken langs de rivier, of wel uitstapjes in dé
omgeving maken, hl het gebergte van Bourbon met zijn
dalen, bossohen en wouden, in bet majestueuze berg
landschap van Auvprgne of da schilderachtige heuvels
van Madeleine en Forez. En daarnaast kan men ge
nieten van het bonte coamopolitische leven. Moge dit
alles, vooral voor degenen, wier gezondheid een ver
blijf in Vichy noodzakelijk maak^ spoedig wee^anms-
lijk zijn!
v
Vichy, Frankrijks grootste en belangrijkste bad- Meer dan 750.000 liter brengen de Staatsbrcmnen
plaats, en sinds het vorige jaar de zetel van de Célestins, Hftpital, Chomel en Grande Grille dagelijks
Fransche regeering, beeft nog een anderen op. Daardoor is het mogelijk om, wanneer in de be
naam. welke vooral in medische kringen bekend is. boetten van de drinkhallen en de badinrichtingen'is
de hoofdstad van de lever. Immers, het bronwater van voorzien, nog duizenden flesschen met het geneeskrach-
Vtchy, dat sterk dubbel koolzure soda-houdend is, tl ge water te vullen en ze althans vóór den oorlog
werkt vooral zeer krachtdadig bij leveraandoeningen, over de geheele wereld te verzenden,
daarnaast heeft bet och een heilzamen invloed op De specials werking van het bronwater' van Vichy
storingen in de spijsvertering. wordt nog versterkt door de behandeling an dg ver-
Bovenal heeft het échter de eigenschap de zorging in de badinrichtingen, dié met groote luxe zijn
verschillende functies van de lever tan te zetten. ingericht 4
Op het laatste congres betreffende „de onvoldoende In den loop der jaren ia Vichy -ook een muzikaal
werking van de lever", in September 1937 te Vichy zomercentrum geworden! De klassieke,en svmphor,in
gehouden en waaraan geleerden uit 45 landen deelna- concerten in het Groote Casino zijn den gasten van
men, heeft Vichy zijn naam „hoofdstad van de lever" Vichy welbekend. Vichy heeft bovendien nog een
gekregen. Casino des Fleurt, waar men dezelfde operette-, music-
Weet ge. hoe de klokkenmakers van vroeger hun
klokken aan den man brachten? Als za een
klok gemaakt hadden, namen ze die op den
rug en gingen er mge den boer op. Dat gebeurde voor
namelijk met de groote staartstukklokken, zooals ge
er hierbij een ziet afgebeeld.
Ze gingen dan naar een boer. van wien ze dachten,
dat hij wei een klok zou kunnen koopen en als ze
eenmaal binnen waren, zetten ze de klok maar ergens
neer. Dan werd er een kopje koffie of thee gedronken
en over de klok werd niet meer gerept. Na een praatje
over het weer en den oogst ging de klokkenmaker dan
weer op stap, maar. zei.hij, hij moest nog ergens anders
heen en die klok was zoo'n zware vracht Mocht hij
de klok zoolang op de boerderij laten?
Natuurlijk werd dat goedgevonden en de klokken
maker hing de klok op en bracht haar op gang. Dan
ging hij weg. maar.naar huis en na eenige dagen
kwam hij terug om de klok te halen. Meestal waren de
boer en-z'n huisgenóoten dan echter zóó aan de klok
gewend geraakt dat ze haar niet meer wilden missen.
Wéér werd er een kopje koffie of thee" gedronken,
een praatje over bet weer en den oogst gemaakt en
zoo tersluiks vroeg de boer dan ook eens naar den
prijs van de klok, zoo onopvallend mogelijk, want de
'klokkenmaker mocht vooral niet denken, dat hij er zin
in had! En in negen van de tien gevallen bleef de klok
dan op de boerderij.
De meeste Friesche staartklokken, die men thans nog
ziet zijn ongeveer honderd jaar oud. De modellen ver
schillen wel eens, want de eene klokkenmaker maakte
ze weer anders dan de andere. Er was ook verschil in
de lengte. De kleinste, van 100 bij 30 cm., zijn zooge
naamde katoorklokjes, maar deze zipt-biet veel ge
maakt daar ze niet veel gevraagd werden.
Ze werden in onderscheidene kleuren vervaardigd,
al naar gevraagd werd. Het hout werd met in water
opgeloste aniline bestreken en daarna met gloeiend
heete was bewerkt. De mooie glanzende kleur kregen
de klokken door het „wrijven" met ronde stalen kogels.
feij elke klok zal men in de hóeken van de wijzer-
plaatkast koperen figuurtjes aantreffen. En velen, die
zoo'n klok al jarenlang in huis hebben, weten vaak
niet, dat deze figuurtjes de vier jaargetijden voorstel
len. Zoo heeft ook de uitgewerkte koperen plaat waar
achter de slinger zich heen en weer beweegt meestal
een beteekenis. Men herkent er soms Vader Tijd in
met zeis en zandlooper. Of wel een haan, die kraaiend
den dag aankondigt Ook wel een vogel, die, omhcftg
stijgend een kleed opheft dat de toekomst bedekt Zin
volle voorstellingen, die alle betrekking hebben op den
tijd.
Op elke Friesche staartklok zal men twee bazuin
beeldjes vinden, met ete( Atlas-figuurtje in het midden.
Eigenlijk behooren ze met echt bladgoud belegd te zijn,
maar meestal zijn ze verguld.
Echt bladgoud werd vroeger ook gebruikt bij de
beschildering van de stoeltjesklokken. Zij hebben veel
meer versiering dan de staartstukklokken zij missen
het staartstuk een versiering, welke zich geheel
rondom de wijzerplaat concentreert en vaak baar hoog
tepunt vindt in een soort kroon er bown. De beechil-
750.000 Liter water leveren de bronnen
dagelijks op (eigen foto's)
t Spijt me werkelijk, amice
maar ik kan je niet helpen. Er ie
niets aan te doent Mijn hart is goed
genoegmaar geloof met gaat
niet!
Maar het is tot Zaterdag! Over
vier dagen heb je het al weer terug!
Beat mogelijk. Maar ik zeg je
immersIk kan het zelf niet mis
sen!
Ik dacht aan Chris en Tufie
sen smartelijke wanhoop overviel
me... Kerel! smeekte Ik, laat me
niet in den steek! Geef me dan hon
derd gulden vijf-en-twintig
geef-me een tientje... geef me een
tientjeéén tientje; wat beteek ent
dat nou voor je? Je redt er een ziek
mensch mee.
Hij keek verbaasd op.
Een tientje... zei hij en trok
z'n neus op. Een tientje? Wie vraagt
er nou om een tientje? Bah! Dat had
ik niet van Jou verwachtMaar
kom/ liet hij er op volgen
Laten we deze scène vergeten. Je
kunt hier voortaan iedere week één
keer komen etenLijkt dat je niet
aardig? Dan spreek je met m'n vrouw
nog maar eens.over gedichten en
zooda's ook wel eens aardig voor
haar, wat?
Ik sloeg met mijn vuist op tafeL
Ellendeling! siste ik. Lafaard!
Vetgemest kalf, dat je bent! Liever
eet ik sneeuw, dan bij jou weer kip
te verorberen! Ja, je vrouw ha"& ge
lijk! Gierjg bon je.Giérigl.Gié-
rig!
Met een slag trok ik de deur achter
mij dicht ên rende de gang uit Daar
raakte een hand mijn arm. Met een
schok stond ik stil. Zij het. ZfH
trok me een zijkamer binnen.
Ik heb alles gehoord.zei ze.
Ze was zeer geagiteerd en haar gol
vende haren hingen als een duistere
pracht om haar blanke gelaat.
Hier!... zei ze snel. en drukte
mij haastig iets in de hand. Het wa
ren de paarlen oorbellen.
Maar.fluisterde ik heesch.
Zeg niet meer. kreunde ze. Dt
heb alles gehoord. Het is noodig. Ik
weet het. Ik kan ze niet meer dra
gen. Ik walg van ze. Neem ze mee.
Doe er mee wat je wilt; het kan me
niet schelen. Vlug! Ze zijn geld
waard! Hij zegt het zelf!
Toen ik op het atelier kwam gluur
den Chris en Tufie mij nieuwsgierig
Hier! Paarlenl Zoo goed als
geld. Jongens! Be trschtte vroolijk te
zijn.
Hoe kom je er een? vroeg Tufie
verbaaed.Ach, wet ie dat mooi;
boe zouden ze ml] etaan?
Neen, riep ik. Niet jn je ooren
doen! Neen!
Verkoopen? vroeg ze snel.
Neen! zei Chris, die er tets van
begon te begrijpen. Niet verkoo
pen. We zullen ze verpanden tot Za
terdag. Dan lossen we ze weer in.
Het móét; er móét geld zijn. Tufie
beeft haar laatste geld voor ens uit
gegeven, die schat!
We zullen de oorbellen verpan
den, zei Ik. Zouden ze veel waard
zijn?
Chris ging rechtop zitten in béd.
Hij nam de sieraden in zijn handen
en bekeek ze nieuwsgierig.
Hij legde ze voor zich neer en
zweeg. Er* lag een vreemde uitdruk
king op zijn gezicht Mijn hart klop
te. Ook Tufie was er stil van.
Nu? stotterden we.
CÜiris ging weer languit liggen en
keek mij ernstig aan.
Precies kan ik het niet schatten,
zei hij langzaam. Maar zoo onge
veer, Ze zullen niet meer waard
zijn dan twee rijksdaalders samen.
De paarlen zijn een fatamorgana.
m'n beste jongen.Wat jij daar
meebrengt is doodgewone hamaak.
We zijn niet van honger omgeko
men en Chris was 's Zaterdags al
beter. Maar om de paarlen oorbellen
hebben we niet gelachen. Ook later
niet.toen er weer eten was.en
brandstof... en geld...
Voor hém is dit verhaal geschre
ven. voor hèm, die de paarlen oor
bellen kécht voor zijn kleine, tengere
vrouw, de paarlen oorbellen, waar
van hij vertelde, dat ze echt waren,
omdat hij een groote uitgave niet
voor haar over had.
Voor héér heb ik gezwegen.voor
haar heb ik nimmer willen spreken
en om mij zwegen mijn vrienden met
mij.
Maar nu het bericht van haar vroe
gen dood tot mij is gekomen, is het
zwijgen overbodig geworden. En
daarom schreef ik dit verhaal.Om
u te doen begrijpen hoe diep de min
achting is, die ik voor hem koester.
Ja, jaT.grinnikte hijm'n
kleine vrouwtje is niet mak, als ze
boos is. Maar wij zijn nooit langer
dan één dag kwaad op elkaar, niet
waar?
De vrouw stond nerveus op.
Je wordt grof! zei zejsdrtai.
Wat doe ik nu weer? vroeg hij
hulpeloos en stak z'n vingen ver
baasd in de lucht. Ik bedoel toch
aiets kwaads?
Blijf je bij ons eten? vroeg zij
vriendelijk en boog diep tof mij over.
ik rook haar parfum en zag even
de poeder op haar zachte wan
gen. Dan keek ik in haar oogen
en huiverde.
- Ik bleef eten.
Nu moet je gaan rusten! zei hij,
na het diner, zooals hij tegen z'n
hond gezegd zou hebben: Nu in
je mand en ga slapen!
Ik volgde hem in zijn studeer
kamer. Wij waren alleen. Nu moest
ik het hem vragen. Geld te willen
leenen tot Zaterdag. Hij kon het best
missen, ook al gaf ik het hem nooit
terug
Ik dacht aan Chr„r en Tufie, die
op het atelier zaten te wachten, tot
ik met het geld zou terugkomen.
Ik begon Eerst aarzelend, toen
meller. Wat tlrommel! Hij was een
rijk man, een oude schoolvriend van
me. Hij zou me niet in den steek
latenIk liet hem den brief lezen
tn vertelde, dat mijn drama was
aangenomen
Ik feliciteer je... zei hij kórt-
(Vervolg van par 1)
Ze is niet veel veranderd, mijn
vrouw? zei hij. Je riet haar zoo aan.
Dt ben dikker geworden, nietwaar?
Zou hij gemerkt hebben hóé ik
haar aankeek?
Neen, zei ik, niets veranderd ia
aa. Za ia nog wat ze vroeger ook
was, tenger, kleinbijna tan
meisje nog!
De vrouw bij het haardvuur keek
op en glkhlachte.
En jij bent wat je altijd ge-
weset bent, zei ze zacht, sen droo-
mereen dichter.
Ja, Ja, merkte hij nuchter op,
jullie had het altijd ora gedichten,
vroeger. Lazen jullie nftt Verhaeren
en Veriaina an meer van dien non
sens?
Hij grinnikte breed.
Nu niets laten blijken, dacht ik
an durfde haar niet aanzien.
■*- Mooie oorbellen hab je daar..»
merkte ik op.
Die oorbellen? Ja, juist, die oor
bellen'. Die zijn een geschenk vin
mij. Nou? Hoe staan ze? Staan r
goed... wit?
En hij' wees op het kleine, tengere
vrouwtje, zooals hij op.een bijzonder
raspaard zou hebben gewezen. Ik
kreeg neiging orp hem op zijn gezicht
te slaan. De vrouw bij het haard
vuur lachte luid.
Jaeen geschenkschater
de ze. We waren in Parijs en ik was
verliefd op een juweel van tiendui
zend francs. Mijn man wou het niet
voor mij koopenHij is zoo gierig,
sóó gierig... hij is bespottelijk gie
rig..
Zou u voor uw vrouw tiendui
zend francs betalen voor een juweel?
zei hij grimmig.
Ik zou voor haar ingebroken
hebben, antwoordde ik roekeloos...
Betalen kon ik niet, maar het juweel
zou ze gehad hebben.
Er viel een pijnlijke stilte.
Nu, rei hij gemelijk. Ik kreeg
■r later spijt van, dat ik haar haar zin
Biet gaf; het juweel was toen al weg
tn ik kócht deze paarlen oorbellen.
Het was een duur geschenk, dat ver-
taker ik je.
Zoo... merkte ik droog op»
r i
Friesche staartklok
- (algen foto)
dering met goud van de smalle biesjes, de bloemblaad
jes, engeltjes en hartjes, vereisehte groote vaardigheid
en zoo'n stoel tjeskkk kostte gewoonlijk ook veel meer
dan een staartklok.
De oudste stoeltjesklokken zijn ioo om én de bij 175
a 200 jaar oud. Men ziet zê in Friesland zelf niet veel
meer. Ze zijn bijna allemaal opgekocht door de „Hol
landers" en ook Engelschen en Amerikanen hebben ar
vaaij, grof geld voor gqboden.
De gewone exemplaren varieeren van 75100,
maar die, welke den datum en den stand van de maan
aanwijzen, zijn natuurlijk duurder. Bijna alle stoeltjes
klokken hebben wekkers.
Merkwaardig is het, dat men bij het maken van deze
klokken ook rekening ging houden met de lage roefjes
van onze schippers. Voor hen werden staart- en ook
stoeltjesklokken van klein formaat gemaakt, die men
„schippertjes" noemde.
Men moet niet denken, dat de klokkenmakers vroe
gers alleen van het 'klokkenmaken leefden. Ze deden
er gewoonlijk een ander handwerk bij. Er werden in
dien tijd nog te weinig klokken gebruikt, dan dat z|
En wil je mij het geld voor
schieten tot Zaterdag?
Hij kuchte...
Da's drommels lastig, zei hij, ik
kan 't niet missen, 't Is een moeilijke
tijd, ja, jamisère en malaise in
zaken! Daar weten jullie artiesten
natuurlijk niets van! Jullie leven
maar luchtig voort! Maar 't is een
slechte tijd! De suikerplantages gaan
slecht en met de petroleum is het
Bok al riskant Ik moet bezuinigen!
Heusch! Hoe het me ook spijt; dézen
keer kan ik je niet helpen', 't Is
Jammer, maar ik kan het zelf niet
missen.
Verrast keek ik op
Wat? Je weigert?
Set gebouw, waarin men de bron CtlisCins vindt
