Jdfpansche landing
,p Noordpunt van Celebes
X^-z x S£r£:
-- Igv#
\5I
'M
linsdag 20 Januari 1942 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Succesvolleopmarsch in Burma
êo* t c*t 1/tlaan
jaargang. No 20838
japan heeft geen territoriale aan-
raken, aldus woordvoerder te Tokio
DE HEROVERING
VAN FEODOSIA.
Belangrijk Duitsch-
Roemeensch succes.
De sigaretten
uit Engeland.
t\
m 1
V
DE NEDERLANDSCHE
CULTUUR IN DE
NEGENTIENDE EEUW
Réde van prof. dr
T. Goedewaagen.
Zon op 9.37, onder 18.05.
Maan op 11.47, onder 23.58.
Men b verplicht te ver
duisteren van zonsondergang
tot zonsopkomst
Lantaarn* van voertuigen
moeten een hali uur na zons
ondergang ontstoken worden
j|È fl - A
3
OUDSCHE
COL B Ah ,'T
-—-—Hl—I if l te—Mü
Bureau: MARKT SI. ^LEF ST4S
Postrekening «MM
Chefredacteur: F. TEETER, Qouda
act hoofdkwartier van de Japan-
ukt Marine meldt, dat een lan-
iSwtfdeellnt Llkoepang aan de
«Mtdeiyke punt van Celebes bezet
Mft.
LStttriidkraohUn hebben voosts
«Seïvelden vam Rabaul en Woena-
op New Britain taland (Nieuw-
•mereo) aangevallen. Ook hebben
op de Filippijnen telegraafsta-
bS Glan aan de Zuidelijke punt
Mindanao vernield. Japansche
•(tuigen hebben vporta voltreffers
istst op vijandelijke, koopvaardij-
len zuiden van de Cebu-
uum die ten Noodden van Minda-
liggen. Verder ta de eilandvesting
met groot succes aangeval-
OPMARSCH IN BURMA.
Volgens den Britechen berichten-
zjaut is Tavoy, het belanryke cen-
n van de tlnindustrie in Burma
dc Bngetachen ontruimd en door
t Jtpsnnen bezet.
Ia het door radio-Rangoon ver-
de „gemeenschappelijke officieele
,'hi vso het hoofdkwartier van het
en van de BriUohe luchtmacht"
órdt, volgens dan Britschen be-
iteadienst het volgende
troepen hebben zich in het ge
ld v« Tenasaerim (Burma) met het
g op de superioriteit van de viiande-
i strijdkrachten uit Tavoy op gun-
i itellingw teruggetrokken",
gouverneur van Burma heeft,
de Britecha berichtendienst
.dagavond uit Rangoon meldt, Sir
r Tun met de vorming van een
we Burmeeeche regeering belast.
'(Tun is opvolger van Saw, die
r ds Britse he autoriteiten wordt
den en niet near Burma zal
leren.t
Dl roaavAN» V* «INGAPOaZ
Da D 11Man reeft een achtlderlng
l In toetand ta Singapore van de hand
I das correspondent van dat blad aldaar.
ja Khrtjft ca
I Twachen 11 uur 'a morgens en half twee
i middag* ritten de koffiehuizen vah Singa-
l vel mannen en vrouwen, die bt) een
1 koffie de nieuwste berichten van het
Jrlogatoorveel op Malaktoa bespreken Som-
nlga vragen worden bijzonder druk beepro-
ledereen wil weten wanneer er pasea-
achapen Singapore verlaten en waar men
i moet aanmelden om er nog een plaats
Ma kruien Verder vraagt men op welke
dar geld bulten Singapore karn worden
rncht an wie vlaa uitreikt voos het bui
and. Overal komt men peraonen legen,
trachten berichten van vrienden of
mrwairtan te verkrijgen, die den :aat-
leee serlen waren, toen r.lj vluchtten
r da Jipannera Britache planters, die aN
a bezit In he Noorden van Malakka in den
't hadden gelaten atroomden naaf Slnga-
l an atelden veetwyfelde pogingen in het
'k betaalde baantjes bij het ministerie
t Defensie te krijgen. Zij zgn blij ala hun
*'~an *n verpleegster tien pond per
1 verdienen, daar dat ln de meeete ge-
i alias la, wat voor het onderhoud van
1 getui voorlooptg kan worden opgebracht.
treurig let voor planters, die drie maan-
niet tien fnaar ZOO pond per
aagt de correapdgtdent, dat heftige
wondt geleverd op hot optraden der
--«vev-Mw». vooral
waran gevlucht en nog ateeds hun
"J""» aaiden ontvangen. Bet verkeers-
ikond overeen mat dat tijdens da ovn-
■"ndng ta Londen, toen evanaana led er-
L** boakan aan da at ra ten stond ta
t ta atjnar tijd door aan particu-
ta wordan meacenomen. Daar
ML <b»t particuliere auto's tets teer
kt bat atraatbaa'd van Singapore
wvdan. na da Mrands dlatrlbutta van
Oak da ravttaUleerina dar stad ta
- Saweadan. Haam vorigs maand wa-
ü*?1 "wal an malk aohaaraeh gearardon.
ia aok vlaaaritdlatrtkutla ta var-
Qnoenten itet man Ut bat gahaal
dmr daas uit da tan Noorden van
Singapore hebben nu
'■at gebrek aan groenten op to hof-
kam Vsvutfeveld in een moeetuln te
VERKLARING VAN IAFANSCHEN
WOORDVOERDER.
„Wij zullen de wereld door concrete
bewijzen en feiten toonen, dat de van,
vijandelijke zijde afkomstige lasterlijke
anti-Japansche propaganda iederen
grondslag mist", zoo verklaarde de
woordvoerdèr «jer Japansche regee
ring, Hori, in een officieel communi
qué. In dit communiqué staat verder,
dat Japan aan den huidigen oorlog in
Groot-Oost-Azië een agressie noch een
of andere territoriale aanspraak vast
knoopt, waarop van Japansche zijde
reeds herhaalde malen gewezen is.
Japan koestert geenerlei vijandelijke
gevoelenstegen een of ander ras en
bstrijdt in geen geval de religieuze
vrijheden, vooral niet de katholieke
kerk, welke zich tot dusver vriende
lijk jegens Japan heeft gedragen. Het
eenige doel is de zelfverdediging
tegen de aanspraken op de wereld
heerschappij van de Anglo-Ameri-
kaansche mogendheden.
RANTSOENEERINGSSTEL8EL
IN JAPAN.
Naar Domei meldt, zal de Japansche
regeering op 1 Februari bij wijze van
proef een rantsoeneeringsstetael in
voeren, om toezicht te honden op de
distributie. De bladen wijzen erop, dat
de plannen reeds lang uitgewerkt
zijn en dat de autoriteiten alles heb
ben gedaan om de goederen zoo ge-
lijkmatrg mogelijk over alle verbrui
kers te verdeelen. Om pogingen tot
hamsteren te voorkomen, zullen alle
winkels, die goederen welke gerant,
soeneerd worden, verkoopen, tot eind
Januari gesloten worden. De rantsoen-
kaarten worden niet op naam van de
personen, maar van de gezinnen ge
steld. Een gezin van vijf personen bij
voorbeeld krijgt zoo een zekere speel
ruimte om te koopen, wat het het
meest noodig heeft.
ALS GIJ OP 3TRAAT
Dit T-£T KtN ZIIT
VERGIET UW IEReRiCMT
DAN NtfT
WINTER HULP-COLLECTE
23 m 24 JANUARI
VERGEEFSCHE SOVJETPOGINGEN I
DE KRIM WEER IN BEZIT
TE KRIJGEN.
In aansluiting op hgj weermachts-
bericht verneemt het D.N.B. van
militaire zijde, dat het groote succes,
,op de Krim door Duitsche en Roemeen-
sche troepen behaald, wedefom be
wijst, da. het den bolsjewisten, hoe
roekeloos zü htm menschen ook ge
bruiken, niet gelukt hun doel te be
reiken. Het was te begrijpen, dat zij
door hun voorgenomen herovering
van de Krim een sterken druk wilden
uitoefenen op de Zuidelijke flank der
Duitsche troepen en tevens de Spil-
mogendheden wilden verdrijven uit de
stelling, die de Zwarte Zee be-
heerscht.
Sedert December hebben de bolsje
wisten steeds weer getracht, den ring
om Sevastopol stuk te slaan en de'
Krim weer-geheel in hun bezit te krij
gen door verschillende landingen aan
Zuid- en Westkust. De meeste dezer
ladingen konden zeer spoedig onge
daan gemaakt word-en. Pas een landing
op grootere schaal bij Feodosia bracht
den bolsjewisten een tijdelijk succes:
de Duitsche troepen moesten uit Kertsj
terufegenomen worden opdat ze niet
zouden worden afgesneden.
Thans heeft een energieke tegenaan
val van Duitsche en Roemeensche
af deelingen onder bevel .van den ge
neraal der infanterie von Manstein de
aan land gebrachte bolsjewisten over
een aanzienlijken afstand naar het
Oosten teruggeworpen. De belangrijke
stad Feodosia werd hun weer ontno
men.
Duizenden gevangenen.
Hoe sterk de bolsjewistische strijd
krachten hier geweest moeten zijn,
blijkt uit het feit dat de Duitschers1
verscheidene duizenden gevangenen
gemaakt hebben en 73 pantserwigens,
77 stukken geschut en veel ander ma
terieel vernield of buitgemaakt heb
ben. Uit het succes van generaal von
Manstein blijkt tevens, dat onder
eenigszins gunstige klimaatsomstan
digheden de Duitsche soldaat nog
steeds de meerdere is van zijn botaje-
wistischen tegenstander,
O* afweerzlar ta 1st OoMem.
Onder het opschrift: „De afweersUt ln het
Oosten'' wordt door de Duitsche bladen een
speciaal verslag van het Ooatelljke front ge
publiceerd. dat op aanach ouwelijke wij re een
beeld geeft van da bijzondere omstandig
heden der gevechten van de Duitsche troe
pen op de uitgestrekte vlakten van de Sov
jet-Unie.
Reeds in het bestek ven de groote vernie
tigingsslagen van verleden Jaar zag de
Duitsche leiding bewuat ervan af. aldua dit
artikel, terreinwinst te beschouwen a's voor
den oorlog beslissend bf ook maar als be
vissend gevechtsdoel. Niet anders is de regel
van den oorlog aan het Oostelijk tromt ln
den afweer. De aanstormende vijand moet
onder de meedoogcnlooie omstandigheden
van het intercontinentale wlnterkllmaat afge
weerd worden, onverschillig waar. Nooit en
nergens hebben de aanstormende menschen-
offers van Stalin ook maar één enkete plaats
kunnen nemen, ronder dat de Duitsche ver
dedigers de laatste mogelijkheid van weer
stand hadden uitgeput. Niet een van deze
Duitsche verdedigers weet. wanneer de men-
schetistroom, die hen hier omspoelt, ten
einde te. Zij weten slechts, dat ergens achter
dezen afweerslag de overwinntnghrengende
krachtbronnen valt hun natie vloeien, een
geweldig arsenaal van nieuwe offensieven.
De bolsjewisten Bekten alles op één kaart.
Wat het ir.enschen-reservolr der Steppen in
het Oosten oplevert, werpen zij aan 't front.
n de hoop hen weg te kunnen spoelen.
Behalve hun actieve divisies uit Siberië zijn
het meerendeels reserves, die ln korten tijd
opgeleid ü#n en wter eenige offensieve
'kracht óeijSnaaaa 1». Ook voor hen beaaen de
omstandigheden van dan winter, zij het ook
door gewendheid en houding niet ln gelijke
mate. Den bolsJewlsUacben machthebbers la
het volkomen onverschillig wat de winter
eiacht of He bloedigs afweer verslindt Zoo
jagen ztj steeds nieuws eenheden ln steeds
dezelfde sectoren met d» gewetenloosheid
van spelers. HM ds Siberiërs, die doer uK-
ng imA sM'i
rusting
I's. motorstalen «te. in hoof*
op „den winfesroortof njn Ing-uld.
(te i eglmwutwi cavallerle, die steed*,
ser zij een vellen rampspoedige verhe
zen lijden. Den waden eenheden heel Jaife
lichtingen, veafc «iet ouder dsn 1« jeer, ge
zien en eveneens oude resenrellchttntfen der
infanterie.
Kortom, wat gegrepen kan wordqn, wordt
In den e'eg geworpen. Zeker, de pvüUaire
waarde van de bolsjewistische massa's moet
worden.
niet onderschat
echter zijn reeds.
Hun sctteve divisies
ondanks alle bedreiging
De nieuwe zinken pasmunten van 25, 10, 2Vé en 1 cent. Op de
foto: voor- en achterzijde van de munten. (Polygoon)
met den dood, met de pistolen der commis
sarissen, ondanks hun hang naar wreedheid,
ook wanneer zij numeriek sterkier waren,
ïioplt ln staat geweest stand te houden tegen
over Duitsche formaties op volle sterkte. En
zoo zijn de vervanglngsgolven daartoe nog
veel minder ln staat. Zelfs eenheden gede
porteerden en veroordeelden heeft men naar
het front gestuurd, alles uit de overweging,
dat de massa den numeriek veel zwakkeren
tegenstander ten slotte moet verstikken en
wegspoelen. v
Niemand aan het lkant twQfelt er aan.
hoe zwakr iedere dag meer van deze afweer-
gevechten ral zijn, die steeds nieuwe, aan
stormende golven brengt. Het front strijdt
en zwijgt. Men heeft daar geen tijd om
overbodige woorden te spreken. De afweer
slag gaat voort. De overwinning zal ondanks
aOe moeilijkheden afgedwongen worden.
'1
'f
V
•V
«f zS* j?''
(Foto A. G. Swart)
f
Op 30 Augustus j.I. zouden Engelsche
vliegers böven ons land pakjes ciga-
Voor de Nederlandsch-Duitsche Kul-
tuurgemeenschap heeft de secretaris
generaal van het departement van
Volksvoorlichting en Kunsten, prof.
dr T. Goedewaagen in het American-
hotel te Amsterdam een rede' gehou
den over „de Nederlandsche cultuur
in de negentiende eeuw".
Spr. betoogde o.m.: Dat wij ons los
maken van de negentiende eeuw en
haar cultuurbeweging, staat vast.
Maar dat wij haar tevens voortzetten'
en zonder haar streven zelf nieti kon
den bereiken, ligt evenzeer in -de rede
der geschiedenis. De negentiende eeuw
dacht anders «ver zich zelf, dan wij
over haar. Wij zjjn'minder straf in onze
afwijzing der achttiende en minder
juichend over de negentiende eeuw
Niemand zal ontkennen dat die pe
riode groote figuren heeft voortge
bracht, meer zelfs dan de achttiende,
ratiebeweging, een herstelbeweging
van oude waarden, die men met angst
door het modernisme verloren zag
gaan. De Romantiek grijpt terug naar
de organische bindingen van het leven,
Zü ta zich cwust van historische stem-
verwantschap en het is geen toeval,
dat zü sterk Duitsch ls georiënteerd.
De Romantiek heeft ons volk weer zyn
sterke wortels in de volkskracht in
herinnering- gebracht.
Met de Romantiek echter was hst
laatste woord der vorige eeuw nog niet
gesproken doch slechts de eerste aan
vang gemaakt. De onmiddeliyke wer
kelijkheid van Nederland omtrent het
midden dezer eeuw was een nieuw en
ongekend vraagstuk. In de Romantiek
had de tendenz, de idee overheerscht,
maar nu ontwikkelde zich allengs de
tendenz om het zonder tendenz te doen
in de kunst. Zoo werd de leus „terug
naar de onmiddellijke realiteit" het
wachtwoord van een nieuwe periode,
die van het Positivisme, waarin de Ro
mantiek als in haar tegendeel omsloeg
en'de geest der vorige weeuw in nieu
wen vorm zich zelf, zyn wezen ging
zoeken.
Impressionisme, realisme, individua.
lisme, het zyn alles symptomen van
een groote algemeene omwenteling in
den geest der negentiende eeuw, een
verfrissching en zuivering, een bevrq-
ding van geijkte historische vormen.
Het Positivisme heeft een indivi
dualistische lijn. Daarnaast en er vaak
mee verweven loopt de roode lijn, de
sociale lijn. Deonmiddeliykheid der
werkeiykheid bestond, niet alleen uit
de directe impressies en aandoeningen.
Onmiddeliyk en reëel was ook het so
ciale vraagstuk, dat de Romantiek nog
niet had kunnen zien.
Het begon met Multatuli, den vrij
denker. Na hem kwamen uit de Tach
tigers van der Goes en Gorters en.ult
een volgende generatie Henrietta Ra
land Holst. Na hem kwam Troelstra en
de sociaal-democratie, allen harde po
sitivisten en vechters voor een beter
Nederland ondanks de beperkingen van
hun Marxistisch denken en de beper
kingen van het tüdkader, waarin zq
leefden.
De negentende eeuw heeft reeds zelf
het positivisme zien ondergaan. In de
tweede helft dier eeuw begint het reeds
zidh zelf op te lossen en voor een nieu.
we strooming, die men samenv-attend
Symbolisme kan noemen, plaats te
maken.
Wij zien het in de schilderkunst, hoa
het impressionisme zich zelf te boven
komt en hoe omstreeks de wending der
eeuw een nieuwe generatie de kunst
weer in het licht der idee gaat zien.
Symbolisme beteekent het zoeken
van het verbind tusschen werkeiyk-
maar vergeten wü evenmin dat de
eeuw onzer grootouders een der meest held en idee, tusschen het gegevene en
styilooze is van heel onze geschiede
nis. Styien uit Allerlei windrichting en
van allerlei maaksel volgen er elkan
der op, niet als variaties op een groot
en machtig hoofdthema, zooals in de
renaissance met al haar gevarieerde
schilderscholen, maar verward, onsa
menhangend en zonder continuïteit.
Ér ligt over deze eeuw een verlam-
retten hebben uitgegooid by wyze van mende onmacht om te komen tot dat
propaganda. Het blad De Mist
hoorn deelt nu mee, van-Ernst Voor.
hoeve, den propagandaleider der N.S B.
te hebben vernomen, dat deze de
pakjes cigaretten heeft laten maken en
verhandelen en dat er pry zen tot
50,voor werden betaald. Op deze
wijze heeft de" afd. Propaganda der
N.S.B. zich een aanzienlyk bedrag,
n.l. ƒ30.000,voor haar propaganda
verschaft.
K 712
groote sociale, politieke en cultureele
kunstwerk, waarin een tyd en een volk
zyn geniale scheppinskracht weet uit
te drukken en dat ons pas in eigenlijken
zin van „cultuur" kan doen spreken.
In de negentiende eeuw treedt voorts
in ontstellenden vorm de vereenzaming
van den kunstenaar duidelyk aan het
licht. Hetzelfde kapitalisme, dat den
arbeider heeft ontrecht en hem zyq
meest elemëmtaire rechten als volks
genoot heeft ontnomen, heeft ook den
kunstenaar tot paria gemaakt.
Er is in de negentiende eeuw geen
algemeene cultuurgeest en geen be
langstelling of liefde in ruimen kring
voor onze Nederlandse!» cultuur, geen
volksche cultuur in den zin een er cul
tuur voor heel het volk ln al zyn dee-
len.
Niettemin heeft de eeuw onzer
grootouders met al haar verwatxing
en vervlakking, met heel haar stylloos-
heid in tal vat opzichten fundamenten
gelegd, waarop wy kleinkinderen
voortbouwen.
Romantisme, positivisme en symbo
lisme zyn de leven sphasen van den
negentiende-eeuwschen mensch.
De Romantiek is een reactie op de
Verlichting en een cultureele restau-
onmiddellyke en de mythe een er we
reldbeschouwing. Voor het Symbolisme
in de schilderkunst is de impressie niet
meer de hoogste wet, doch de idee.
Zoo zien wy de figuren van Thys
Maris, Thorn Prikker, Toorop, Derkin.
deren, Roland Holst, van Konijnen
burg, maar ook Van Gogh als uitiflgen
van een nieuw verlangen in den ne-
gentienden-eeuwschen menscb. Hier
zoekt deze eeuw,kop de grens naar de
twintigste opnieuw het verband met en
de tendenz naar geestelijken inhoud,
die de vereerders vau het onmiddellijke
uit het oog hadden verloren. Dit Sym
bolisme zoekt ook synthese der bouw
kunst met beeldende kunsten en kunst,
ambacht en in Berlage's beurs is deze
synthese tot stand gekomen.
In het slot van zyn rede wees prof.
Goedewaagen erop, dat de twintigste
eeuw voortbouwt op de drie groote
stroommgen, welke fle negentiende
eeuw beheerschten: de Romantiek, het
Positivisme en het Symbolisme.
De Romantiek vindt men terug in
het besef van onze eeuw van gebon
denheid aan volk, bodem en geschiede
nis. Het Positivisme-vindt men terug in
de socialistische tendenz van orize
eeuw en in den eerbied voor den ar
beid. Het Symbolisme eindelijk vindt
men terug in het hernieuwde religieuze
bewustzijn en in het Godsvertrouwen.
Maar terwyi deze richtingen kt de
negentiende eeuw -een zeer sterk kidi-
vküialistiachen inslag hadden, staat in
onze eeuw hef synthetische op den
voorgrond. De wereldbeschouwing der
twintigsje eeuw, zoo concludeerde prof.
Goedewaagen, ta de verbinding der drie
stroomingen dié in de negentiende
eeuw nog los van elkander stonden.
i
fi
Te TMmrg wordt een tentoonstelling van
kleur-, paataA-, exottaehe en bastaard-vogels gehou- N*«* het T«» den
t bedekte laad marcheert de infanterie.
zyn zeer geihtkkeiyk voor het
(Hofjmann-PX.. Bauer)
- D. kanaries welke meedoen in den zuig- hebbe;""meeuw in-
WedsfcW an het Nedérlandsch kampioenschap. vloed op zyn goed humeur.
(Het Zuiden-Taflaf (Weltbild-Polygoon-P.K. Rynat)
De ezeltjes helpen mede. Nu er weer
kolen bonnen geldig zyn, doet de kolenhan.
delaar zyn-best era de klanten zoo spoedig
mogeUjk te bedienen. Niet alleen paarden
krachten maar dak ezelskrach teil zyn ge-
requireerd om de menschen niet langer te
laten wachten dan noodig ta.
(Schimmelpenningh-Smit)
Generaal Moscardo de moedige
verdediger van het Alcazar in To
ledo, bezocht de in het Oosten tegen
de bolsjewisten strydende „Blauwe
Divisie'De Generaal (in leenen jas)
temidden van Spaansche officieren:
(Weltbild-Polygoon-
PiK. v. d, Becke)
