I Stalingrad reeds verwoest
i
<r\
yd van de vesting spoedig verwacht
Dinsdag 8 September 1942 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
x?
*2?0ren
|5&
éo*t en Hlaan
Hevigste en bloedigste gevechten
n
sinds beleg van Sebastopol
«II»
Willkie in Ankara.
BERLIJN EN DE AAN-
MATIGING VAN HET
WESTEN.
Tijdperk van fluweelen
handschoenen voorbij.
3»
REDE VAN
ROOSEVELT.
Oorlog ko«t Amerika
100 milliard in 1943.
-
J,jM««n«. No 21032
Bureau: MARKT SI.
Poatrekenloi
Chefredacteur; f
ISHKWWFBCM
4 4~> Ot/f fVH£tUNG£M
Vit «.If
5'ALtN
KASPISCHE
/ULKltM
WLADIKAWKA
MAHAUJ
ZEE
K IJ E
ERIWAN
gisteren werd gemeld hebben de Duitsche en Roemeensctie troepen dé be-
bgrijtote Sovjet-Russische maritieme basis Novorpssiisk aan de Zwarte Zee ingenomen.
Amerikaansehe correspondenten
kartchten, dat volgens reizigers,
Mte Moakon uit Stalingrad zijn
nagekomen, de stad zelf reeds ver.
veezt sou zijn. Van de groote fa.
krieksgebouwen staan slechts de
■aren. Op de Wolga gaat het ver-
kier nog door, ofschoon de Duitsche
Mitmacht de scheepvaart ononder.
kreken bombardeert.
Di Berlijnsche correspondent van de
NlCrt. meldt
h weerwil van de buitengewoon
I bevige gevechten bij Stalingrad wordt
M Her toch als een kwestie van zeer
ti)d beschouwd, dat deze stad
[al rillen. De strijd speelt zich ten
I reads binnen de versterkingswer-
l ral de eigenlijke stad af.
j Het betreft hier echter geen gëïm-
|p>viieerde versterkingen, in korten
1 in alleryl aangebracht, doch ver-
iterkingswerken welke reeds maan-
I tal geleden werden gebouwd. Zware
tetonneerde steunpunten en bun-
rs en een wijdvertakt loopgraven-
I ijiteem, prikkeldraadversperringen en
wortf handig gèlegde mijnenvelden
'ban ten dienste van de verdedigers
I nadere belangrijke stad. Daarnaast is
I Wddelzwane en zware artillerie in
I froote hoeveelheden samengetrokken,
IpMK tanks, waarvan vele niet be-
I Wfglijk zün, maar zoo diep in den bo.
ïtanzyn ingebouwd, dat alleen de loop
IJ» het kanon boven den grond blijft.
15? .8era'f'neerde verdedigingsstel-
|™t in het aanleggen waarvan de
"'/ek, gelyk men hier erkent, virtuo
STALINGRAD EN DE ZWAKTE
ZEE VLOOT.
De A.N.P.-correspondent te Berlijn
meldt:
De pathetische oproep,dien Radio-
Moskou tot het roode leger heeft ge
richt en waarin er op wordt gewezen,
dat het bij de thans aan den gang zijn
de gevechten om leven of dood gaat,
getuigt van het feit, dat Moskou, nu
de sleutèlstelling Stalingrad voor de
bolsjewisten verloren dreigt te gaan,
zich van den ernst van den toestand
volkomen bewust is. Hiervan getuigen
trók de hevige aanvallen, die de bolsje
wisten met buitengewoon sterke strijd
krachten doch zonder eemg resultaat
hebben ondernomen op de Duitsche
sleu'telstelling ten Noorden van Sta
lingrad. Deze hebben niet kunnen ver
hinderen, dat de Duitsche troepen
steeds meer terrein winnen, evenmin
als de ontlastingsaanvallen in het cen
trale deel van het front, die van afwis
selende intensiteit zijn. In militaire
kringen alhier vermoedt men, dat deze
aanvallen met min of meer. grooie
hevigheid zuilen voortduren, zoolang
htalingrad nog tegenstand kan bieden,
daar het doel niets anders is dan het
moreel der verdedigers te versterken.
Na de bezetting van Novorossiisk
koestert men hier groote belangstel
ling voor het lot der Zwarte Zeevloot
Daar Novorossiisk betrekkelijk weinig
uit de lucht gebombardeerd is. heeft
ongetwijfeld een belangrijk deel dezer
[®tjjn en het bevel van Stalin deze vloot de haven kunnen verlaten, doch
jjjjJot het uiterste te verdedigen heb. de toestand is zóo, dat den bolsjewisten
thans geen havens aan de Zwarte Zee
meer ter beschikking staan, die voldoen
aan de eischen, welke men aan een
vlootsteunpunt mag stellen. Van dc
weinige overgebleven havens is Batoem
wellicht nog de eenige, die de vloot
een toevlucht kan bieden.
I lu. te vutueuigcii iitu.
I ÏÏLl?' 8evec'lten geleid zoo hevig en
I Sw 1I m6n sedert het beleg van
[ffypol niet meer heeft moeten
juoimaken. Toch meent men van-Duit-
zÜde bereids te kunnen consta-
tS* ^a' voornaamste tegenstand
I S P°viets bij Stalingrad geleidelijk
I keg"1' le verminderen.
I de val van deze sterke ves.
ISL rckftkenen voor de Duitsche
I bÏÏÏ?'1' en !*e' verdere verloop van
I Bo J®v8sverTichlingen be teekenen?
I irt van Stalingrad brengt met
Ii^jtateheerschiiig van op zijn minst
SS®8"! den benedenloop van de
I hSJu.. n acd' het in Duitsche mili-
I (jjJ"l*ctln8eri niet beslist noodzakelijk,
I ttrW op dit pum circa 8 km. breede
I tta *°r<U overgestoken, temeer
I ti» Ifv' ,^e Sebieden ten Oosten
I tMMMiL van Wolga op het
strategisch geen aantrekke-
I Sb»u tf.en' Meer strategische be.
I fen f**de beheersching "van de
I Beu voornaamste scheepvaart-
I Wiusschen Centraal, en Zuid-
I k LrJ~tand, het beheerschen van
en vooral het bezit van
fefeJÜ'? u't kunnen ook verschil-
self als strategisch middel-
?I» sl "kngrjjke gebieden
'""le f uit kunnen ook
"eoten worden ondernomen, b.v.
-^„ "^'Westen om een flank-
I ItlJm, tegen de daar staande Sov-
I feiEü.. ondernemen en den eigen
te ontlasten, die zooals be-
Unj^Wt meer dan een maand aan
iSCa^ t108*8' weinig succes-
liWinlï» blootstaat, naar het
I fet»-A?u de richting van de
kta!?j Astrakan en de Kaspische
I °P die manier de zich
I?«JuT®de verbinding tus-
I S drn^i M?|den-Rusland af te snij.
I die met de in den Kau-
N nu divisies. Bovendien
I J» fe iL, va' van Stalingrad, een
I BMe»*ogrijkste industrie ep han-
I SS,'" 5en van de voornaamste
I r®*he wapeningscentra ten
naïü ?en 0era! verloren. Dit
brengt geschut.
enz. in grooten om-
oorloi
LTnwi
«.--I d£;„D® ^ogscapaciteit der
hi*"lüSó "dus, afgezien nog van
121 eoiaequenties, van een
L? ie» S"?«e»d opnieuw belang-
«Weht te zullen
gaan ver-
Duitsche
DE VERLIEZEN VAN HET
ROODE LEGER.
Het -opperbevel van de
weermacht deelt mede:
In de zware gevechten aan het Oos
telijke front werden in den tijd van 1
Mei tot 31 Aug. 1942 vooral in den
Zuidelijken sector door de oprukken
de Duitsche troepen 56 divisies en 39
brigades van het roode leger versla
gen. Bijzonder krachtig was het optre
den van de bolsjewistische pantser
brigades, die ter ondersteuning van de
infanterie wanhopig probeerden de
oprukkende Duitsche aanvallers tegen
te houden. De bolsjewieken verloren
bij deze gevechten duizenden pantser
wagens.
DE SOVJETLEGERS.
In een uitzending van Radio-Mosköu
wordt gezegd, dat de gevechten aan
het Oostelijke front voor de Sovjet-
legers buitengewoon zwaar zijn. Het
roode leger beschikt weliswaar over
uitrusting en techniek, doch één ding
ontbreekt: het begrip om van deze
techniek een juist gebruik te maken.
In zijn meeste oproepen, aldus de
zender, heeft Stalin daarop de aan
dacht gevestigd. Daarom verlangt men
van alle bolsjewisten, dafzii een vol
maakte techniek krijgen. Woordelijk
zegt de zender: „Tankbemanningen en
artilleristen, wordt meester van uw
wapenen".
„HET TWEEDE FRONT IS ER AL."
Wendell Willkie is* op het vliegveld
Ankara aangekomen in een vliegtuig
van de -Panamerican Airways.
Tijdens een ontvangst van journalis
ten heeft Wendell WUlkie in de Ame-
rikaansche ambassade verklaringen af
gelegd. Hü zeide o.m., dat naar zijn
meening het vaak genoemde „tweede
front" reeds aanwezig was en wel in
Noord-Afrika. Voorts zeide hij, geen
schriftelijke boodschap voor Turkije te
hebben, doch dat hij alleen monde
linge mededeelingen bad te doen.
OPROEP VAN GORING TOT GAS-
EN STROOMBESPARING.
De Duitsche bladen publiceeren een
oproep van Rijksmaarschalk Görihg
als gevolmachtigde voor het vierjaren
plan waarin hij de autoriteiten, be
drijven en huishoudens verzoekt, elk
onnut verbruik van gas eif electrisclien
stroom te vermijden, daar dit voor de
bewapening en daarmede voor de over.
winning van belang is. In de landen
van onze vijanden, zoo verklaarde de
Rijksmaarschalk hierbij o.a., wordt
overal een acie gevoerd tot beparing
van gas en stroom, waarbij streng
wordt opgetreden. Ik vertrouw op onze
vrijwillige medewerking. De oproep
tot inzicht en hulpvaardigheid van het
Duitsche volk zal ook hier voldoende
zijn.
VICE-GOUVERNEUR VAN MALTA
TREEDT AF.
De Daily Telegraph meldt uit
Malta, dat men, verwacht, dat de
plaatsvervangende gouverneur Sir
Edward Jackson om gezondheidsrede
nen zijn functie zal neerleggen. De
last, welke gedurende de laatste maan
den op hem heeft gedrukt, is n.l. te
groot geweest, zoo verklaart het blad,
dan dat hij deze zonder nadeel voor
zijn gezondheid heeft kunnen dragen.
Hij zal waarschijnlijk worden 6pge-
volgd door den eersten secretaris van
den gouverneur van Gibraltar David
C. Campbell.
EEN ARTIKEL VAN ROSENBERG.
De Berlijnsche corr, van het II b 1 d.
vestigt de aandacht op een hoofd
artikel van Rijksminister Alfred Rosen
berg in de Volk. Beobachter
waarin hij de in de bezette West-Euro-
peesche landen heerschende mentaliteit
op den korrel neemt en er o.a. op wijst,
dat de kleine staten in het Oosten van
Europa, die vroeger evenmin veel van
Duitschland wilden weten, na een jaar
bolsjewistische heerschappij thans eeh
geheel èndere houding aannemen en
volledig meewerken en groote offers
brengen. Wanneer het verantwoorde-
•lijkheidsbewustzijn van Duitschland
êp Italië dit niet verbood, zou men,
aldus minister Rosenberg, breede krin
gen in het Westen een jaar bolsjewis'
tiache heerschappij toewenschen, want:
„wanneer thans Franschen, Belgen en
Nederlanders nog kunnen leven en
werken, wanneer zij niet door het
bolsjewisme versleept en van hun goe
deren beroofd zijn, dan danken zij dit
niet aan hun regeeringen of aan Enge
land, maar uitsluitend aan de in het
Oosten strijdende Duitsche weermacht."
Uitdrukkelijk wijst de minister er
ten slotte op, dat wanneer de edelmoe
dige houding, die Duitschland na de
bezetting der Westelijke gebieden heeft
aangenomen, thans wordt uitgelegd als
zwakheid van Duitsche zijde, het
nationaal-socialisme, naar in het ver
leden is gebleken, ook uiterst hard kan
optreden.
De corr. van het H b 1 d. knoopt aan
dit artikel een beschouwing vast waar
in hij o.m. betoogt:
Aan een zoo weinig aap duidelijk
heid te wenschen latende waarschu
wing van deze zéér gezaghebbende
zjjde komt ongetwijfeld groote betee-
tenis toe, temeer daar het artikel zoo
wol over de hoofden van het Duitsche
volk heen tot de bezette gebieden is
gericht, alsook zich rechtstreeks tot
liet Duitsche volk zelf wendt. Het lijkt
zeker niet uitgesloten, dat een zoo
drastische uitspraak over de vraag, wie
in Europa op het oogenblik, nu de oor
log in vollen gang ij, te> bevelen en te
Een der oudste gebouwen van Leiden
het „Gravensteen" ondergaat een
grondige restauratie. Zelfs het fraaie
beeldhouwwerk wordt onderhanden
genomen. (Polygoon-Van Bilsen)
ttoor owrsc*
1939
eeesrf oo*log sma*
tSferfHBf* 1939-1940
TW€iO€ 0O*t06SMA»
SfPrFMSfff 1940-1941
Of MIX 00*1 00 SM J»
ISfMrfMOf* 1941 194 J
MALI i'i'f*
roeof rMfOfM
0Mtt»O6t MOHE0€ 1 MMC f
UNIE
Stmt mar a 0
t—tn k
irdei D«f«i
eramus
YJÓRDANI c
f>eze kaart geeft een duideiyfc beeld van de ontwikkeling van den Europeeschen oorlog gedurende de afgeloopen
drie jaren.
Duitsche berg jagers in opmarsch door het dal van den Kjoebau in de
Kaukasus. Hoffmann-P.K.-GriTnm-Kastein)
eischen en wie te arbeiden en te zwij
gen hebben, haar uitwerking zal heb
ben op de houding van de Duitsche
instanties óók tegenover Nederland en
het Nederlandsche volk!
Ongetwijfeld is het geenszins de be
doeling van leidende Duitsche kringen,
om aan de bevolking der t^ezette ge
bieden voorgoed het zwijgen op te leg
gen. Heeds uit de eerste redevoeringen
en maatregelen van den Rijkscommis
saris voor de bezette Nederlandsche
gebieden bleek, dat men in het Ne
derlandsche volk óndanks den oorlog
een vriend en een bloedverwant zag,
met wien men wilde samenwerken.
Ook in toonaangevende kringen te
Berlijn voelt meh ten opzichte van het
Nederlandsche volk gevoelens van
groote waardeering en vriendschap.
Vele teek en en wijzen er echten op,
dat Berlijn de aanmatigende houding
van breede kringen in de bezette ge
bieden, opgezet door de Engelsche
propaganda, meer dan beu is. Zoo valt
overigens ook tegenover de „Europee-
sche reactie" in zekere neutrale lan
den in Europa, waar bepaalde kringen
onder het mom van neutraliteit een
volkomen anti-Duitsche houding aan
nemen, den laatsten tijd meer scherpte
op te merken (de verklaring van de
Wilhlemstrasse naar aanleiding van
publicaties in de Zweedsche en Zwit-
sersche pers, waren in dit opzicht ken-
teekenend). Men wenscht te Berlijn
dan ook geen tolerante houding aan
te nemen tegenover kringen in ae be
zette gebieden, die door hun negatieve
instelling tegenover Duitschland, het
nationaal-socialisme en Het nieuwe
Europa, een welige voedingsbodem
vormen voor de Engelsche ophitsing
tot sabotagedaden.
Deze houding komt ongetwijfeld ten
deeie hieruit voort, dat men meent,
aan de democratische kringen, die
vroeger door de eenzijdige, veelal anti-
Duitsch ingestelde voorlichting geen
gekgerheid hadden zich to overtuigen
van hetgeen Duitschland en het natio
naal-socialisme wilden, thans lang ge
noeg üjd hebber, gegeven, om hun
houding te herzien. Anderzijds moet
men wel in het oog houden, dat vele
kringen te Berlijn de meening zijn toe
gedaan, dat de oorlog, zij moge nog
lang duren of kort, thans bij haar der
den verjaardag, in haar beslissende
stadium is gekomen. Men laat niet na
er op te wijzen, dat het voor het ver
dere verloop van den oorlog van ont
zaglijke beteekenis is, dat door de be
zetting van geweldige gebieden in het
Oosten de werking der Engelsche blok
kade voor de toekomst is opgeheven,
zoowel wat de voedsel- als wat de
grondstof-voorziening betreft.
Daarbij komt. dat men de beteekenis
der huidige operaties aan de Wolga en
in den Kaukasus vooral daarin ziet,
dat thans de geweldige Sovjet-oorlogs
machine in haar kern onherstelbaar
wordt getroffen. Mogelijk blijft zij
nog korten of zelfs langoren tüd door
werken en is de oorlog als zoodanig in
het Oosten nog nief ten einde, maar na
de huidige „chirurgische" operaties, is
de kans op een zóódanige wederop
standing der bolsjewisti6che legers, dat
zij de door Duitschland verworven ge
bieden ernstig kunnen bedreigen,
uiterst gering. Ongetwijfeld zullen
daardoor zoo meenen velen straks
het Westen en waarschijnlijk ook het
Zuiden en Zuid-Oosten méér dan tot
nu toe in het centrum der militaire ge
beurtenissen komen te liggen.
Gedurende den oorlog in het, Oosten
heeft het Westen tijd gehad, om zich
te bezinnen. Net spreekt echter van
zelf zoo merkt men op dat wan
neer na deze periode nog steeds onrust
wordt gezaaid door zekere kringen in
het Westen, Duitschland in het laatste
en beslissende stadium van den reus-
achtigen strijd, tijd nóch lust heeft, om
opnieuw met fluweelen handschoenen
in te grijpen. Wanneer het thans toe
grijpt, en hier is minister Rosenberg
duidelijk genoeg, dan grijpt het hard
in! Bij den ontzaglijken strijd, dien
Duitschland voert en de reusachtige
toekomsttaken, die het land voor zich
ziet, kan het niet steeds opnieuw rede
kavelen met lieden, die, hqè men het
ook draait, niets van Duitschland en
het nationaal-socialisme willen weten
en liever met het bolsjewisme heulen
dan Divtschland trachten te begrijpen.
Het artikel van minister Rosenberg
vormt als het ware een laatste waar
schuw ingsse in.
VOORBEREIDINGEN voor
OFFENSIEF TEGEN DUITSCHLAND.
In een praatje bij het haardvuur
heeft Roosevelt Maandigavond, naar
de Britsche berichtendienst meldt, ge
zegd, dat de oorlog den ver. Staten in
1943 bijna 100 milliard foliar zal kos
ten.
Na gewezen re hebber
lagen, welke de Sovjet
klaarde Roosevelt: ,.In
sche Zee en in het Midd
op de neder-
lijden, ver.
Midaeilar.d-
cn-Oosten zijn
wij ons van het gevaar bewust, wij zijn
echter hoopvol wat betrïft den afloop.
Ons doel op het Europer sche operatie
gebied is het offensief egen Duitsch
land."
Roosevelt gaf voorts &jn luisteraar»
de verzekering, dat zoowel In de Ver.
Staten als ook in Grootj-Brifrannië d«
voorbereidingen hiervoor werden ge
troffen. De macht van
moet op de slagvelden
broken worden. Het
volk kan ervan overtuig'
van de ..vier groote oorl
veronachtzaamd wordt,
langrijke militaire beshiten" zijn ge
nomen, welke betrekking hebben op
het begin van het offensief
Inzake zijn boodschap
gres over de stabilisatie
van levensonderhoud ze c
dat een onmiddellijke actie noodzake
lijk was om ..een ernstige binnenland-
sche economische crisis" ke voorkomen,
.Wanneer ik nog twee. dne. vier of zes
maar\den zou wachten, aoo verklaarde
hij. zou het reeds te laai zijn."
Amerika en de totale oorlog.
Duitschland
Europa ge-
Amerikaansche
zijn, da: geen
logst "or.celen"
Zekere be*
aan het Con-
vati de kosten
de Roosevelt,
nog niet aan
en. Dit is een
,r. Staten zijn
>rlog aan den
en cons'.atee-
boter kunnen
ouden willen
„Tot dusver zijn wij ei
bezig den oorlog te winr
totale oorlog, maar de Vi
nog niet totaal in den o
gang." aldus heeft voor een zender van
Washington een comn entator ver
klaard, „Wij zullen moe
ren, dat wij niet al de
krijgen, die wij gaarne
hebben, evenmin als wij (alle kanonnen
kunnen krijgen, die wij gaar ie zouden
willen hebben. Wat wijfthuis moeten
doen is het volgende: wil moeten voor
der duur van den oorlog afstand doen
van loon- en salarisverhpogingen. Wij
zuller. de prijzen van allerlei aard zeer
streng moeten controleeren van de fa-
brieksproducten tot de I levensmidde
len. Vele dezer artikelen moeten wij
rantsoeneeren. Wij zuilenionze uitgaven
voor niet-belangrijke diagen en dien
sten moeten verminderen. Wij zullen
belastingen moeten betalen 4ot een
hoogte, zooals wij in vredestijd nooit
mogelijk hebben geachï Bovendien
zullen wij nog moeten sparer pn oor
logsbons moeten koopfn. Wanneer
wij al die dingen doen. zullen wij lee-
ren inzien, wat de totale oorlog in het
economische leven beteeMfru.
De kosten van levensonderhoud.
Naar United Press uil Washington
meldt, heeft Roosevelt eèn boodschap
tot het Congres gericht., wjaarin hij voor
den 1 sten October het tot standkomen
van wettelijke maatregeuen verlangt»,
die hem machtigen de kosten van le
vensonderhoud en de prijzen van alle
1 ndbouwproducten te stabiliseeren.
4 Zon op 7.03, onder 20.11.
Maan op 5.28, onder 19.49.
Men is verplicht te ver
duisteren van zonsondergang
tot zonsopkomst
Lantaarns van voertuigen
moeten een halt our na zons
ondergang ontstoken worden.
mluwmw
K 713