achttien schepen I
V
TOT ZINKEN GEBRACHT
r«
s
tondag 14September 1942 NIEUWSBLAD VOOR, GOUDA' EN' OMSTREKEN
De gevechten aan den rand en in
het Zuidelijk deel van Stalingrad
duct wuU is de
vuduLsttciHtyswuk
Hel Nederlandsche
RADIO-MUZIEKFEEST
iIoh en Maan
Stollingen aan de Terek doorbroken
Leger in Egypte verloor
80.000 man.
Banning tusschen engelsche
Redevoeringen ven
prof. tfr T. Qoedeweegen
en Jt P. Ooverts
Tentoonstelling „Vier eeuwen
NedetJandsch muziekleven"
té! Amsterdam geopend
jOÜGGOQOatt!
occpgaawB«EBaaBBBce8^Bf
Roekeloos omgesprongen
met een granaat.
0 jtargang. No. 21037 t v
■mm MARKT tl. TEL». 2745
Mnknlii «MM
Chefredacteur: t. TCETER, Goud*
■at epperbevel der DuHaehe weermacht deelt in een extra-bericht mede:
jottache dalkbooten hebben op de St. Laurens, aan de Canadeesche kust,
VCglUUntlachen Oceaan en voor de kust van Afrika in zware gevechten 18
?aaavooi of alleen varende schepen met een gezamenlijken inhoud van 121.500
'Tj tinken gebracht. Een ander schip werd door torpedo's getroffen. Boven-
«L wordt op het oogenblik een groote slag legen een convooi op den Atlan-
ukae Oceaan geleverd". -
Hat opperbevel deelt verder mede:
igga de Terek zijn Duitsehe troepen
Kar reracheidene als vestingen ver-
,taifcte vijandelijke stellingen gebro
kt Voor Stalingrad drongen de aan-
nüeade troepen, na talrijke stellingen
(tanMnderhaad te hebben'genomen, in
jmrwll van den hardnekkigen vijan-
«d|)ken tegendtand verder naar den
imd der stad door en het Zuidelijke
gul der stad binnen. Ontlastingsaan-
sdlsa, door dan vijand uit Noordelijk!
iléHmr ondernomen, werden afgesia-
fm, (terke afdeelingeu.der luchtmacht
dmnden dp de voornaamste punten
na den slag de gevechten van het
tagsr en bombardeerden de stad over
do en des nachts, waarbij uitgebreide
werden veroorzaakt.
Saw i
la bet gebied van Rzjef viel de vijand
op vemeneidene plaatsen aan.
aanvallen werden in zware ge-
i met groote verliezen voor den
rtpad afgeslagen.
Isa het Wolehoffront werden doèr
na krachtige stoottroepoperatie tal
rijke vijandelijke gevechtsstellingen
maleld en een .vijandelijk bataljon
«Mdetlgd.
Tm Zuiden van het Ladogameer en
■a de Newa mislukten vijandelijke
uavallen dodr het Duitsehe afweer-
nsr. Dsa.bij Werden 11 pantserwagens
MI beoten. bestemd voor het overste-
kea van de rivier, vernield.
MOSKOU WENSCHT EN VERWACHT
EEN TWEEDE FRONT.
Svenska Dagbladet meldt
uit Londen: Een heel openlijk tele
gram van den Time s-correspondent,
te Moskou heeft in Engeland groot
opzien gebaard. In dit telegram wordt
gezegd, dat het verlies van Stalingrad
catastrofale gevolgen voor de geal
lieerden moet hebben, vooral wanneer
de Westelijke mogendheden er niet in
slagen nog dit jaar een landing in
West-Europa uit te voeren. In heb'
telegram wordt verder gezegd: het is
geleidelijk een bijna ondraaglijke
moreele^last voor de Russen gewor
den.., den geweldigen strijd tegen de
Duitsehe strijdmacht el^en te moeten
uitvechten. Het feit, zoo voegt Svens
ka Dagbladet hieraan toe, dat
een dergelijk telegram de strenge
Sovjet-censuur is gepasseerd, wordt
in Engeland opgevat als een bewijs,
dat dè inhoud van dit telegram over
eenkomt met de opvatting van toon
aangevende kringen te Moskou. Men
houdt het voor een duidelijk signaal,
dat Moskou een tweede front wenscht
en verwacht.
■Jet Russische militaire blad Kras-
na ja Swesda richt een oproep to'
de verdèdigers van Stalingrad, om tot
hgt laatste toe stand te houden. Er is
geen terugweg meer uit de stad en de
verdedigers mogten met de tanden op
elkaar hun plicht vervullen door te
strijden tot den dood. De stad inoet tot
iedereh prijs verdedigd worden, om
iedere straat, om ieder huis moet ge
streden worden.
CHURCHILL SPRAK VAN TWAALF
MILITAIRE BESLUITEN.
Churchill en Roosevelt hebben beiden
over de Middellandsche Zee en Egypte
(esproken. Na twee maanden zwijgen,
■Idui verklaart men volgens den cor
respondent van de R h.-W e s t fZ t g.
te Rome, heeft de Britsche premier zijn
kaden de zware verliezen medegedeeld,
dit het leger in Egypte tijdens Rom
erei» opmarsch heeft geleden De pre
mier deelde mede, dat de Engelschen
H000 man verloren een gebied met een
katte van 450 K M. moesten opgeven.
De voorraden en brandstofopslagplaat-
JW én het grootste deel van het oor-
ksmaterieel vielen in handen v&n den
ktenstander, zoodat er, zooals Churchill
til verklaarde, een geheel nieuw leger
meeat worden opgesteld. Het tegenwoor-
«M 8ste leger heeft aldus met de troe
len vaneenigen tijd geleden bijna alleen
naam gemeen.
De verliezen in de Middellandsche
j*f omschreef Churchill meer dan dat
mt «e noemde Overigens trachtte hij
Jeep te wekken door de mededeeling,
d* Wj met Roosevelt twaalf militaire
"•luiten had genomen, welker inhoud
aii uiteraard niet vermeldde.
VAKVEREENIGINGEN EN
REGEERING.
NiarGoeteborgs Handelsog
Z°*f*rfa Tidning meldt, zijn
«plaatsten dag van het vakvereeni-
TKongre» bedenkelijke verschillen
*®*ening tusschen de Engelsche
^"""Bjcngen aan het hoofd waar-
watter Citrine ataat en Chur-
*»et diens regeering. aan het dag-
i ftreden. Citrine heeft een door
„AwDffe» eenstemmig aanvaarde
d'»»?u*?n* tot regeering gericht,
'Sn 1 geval de regeering niet
JJjW ®u reageeren. tot de grootste
i aedert het uitbreken van den
zou kunnen leideh
v»wïe de opheffing geëischt
tt^ezpaalde arUkelefc van het bésluit
mrbeidsconflicteff Churchill had
T feftwoord, dat de vakvereeni-
i in dit eritieke stadium van den
moesten blijven aandringen
doj!? 'n2 van het besluit, daar daar-
'"nTi* eenheid of goede sa-
van de regeering met de
Ha wTr^'gmgen in gevaar gebracht
taf p[rven monden. In zijn antwoord
ft* ÉS™* kennen, dat het geen
ha nationale eenheid te spre-
fmtSSf1 gepeelde gnoepen in den
'SwLPkwetst voelden, want een-'
niet. dat de vakvereeni.
tegengehouden en ge-
Qt jïL?,0rden
'meedache
acht
correspondent
iteld dat Citrine's^woor-
moeten worden opgwvat.
De nachten worden langer, de
avonden beginnen steeds vtoe- g,
ger. Het is noodzakelijk, dat allen 5
hun woningen behoorlijk ver-
duisteren, zoodat nergens licht
naar buiten straalt.
Hij, die zich aan deze plicht
meent te kunnen onttrekken
vergeet, dat hij hierdoor niet al
leen zichzelf, maar ook anderen
in gevaar brengt.
Goed verduisterd, goed be
schermd!
swuresnavAMmrexvawanms
mogelijk, dat de zes millioen leden der
vakvereenigingsbeweging geneigd zou
den zijn de vertegenwoordigers der ar
beiderspartij te dwingen uit de regee
ring te treden, indien zy hun wil niet
kunnen doodrijven.
Naar Aftonbladet meldt betreft
de door Citrine geëischte opheffing de
bepalingen van den arbeidswet var:
1926, waarbij de proclameering van al-
gemeene stakingen doofde vakvereeni-
gingen onwettig verklaard is.
In tegenstelling met den in een brief
van Churchill geuiten wensch heef', het
congres een resolutie aanvaard, waarbij
de bevoegde commissie opdracht krijgt
ih de eerstvolgende bijeenkomst van
het Lagerhuis een debat over deze
kwestie te eischen. 1
DE ONLUSTEN IN INDIE.
Volgens een D.N.B.-bericht uit
Bangkok nemen de onlusten in Indië
iu omvang toe. Zoo heeft radio-Delhi
gemeld, dat in Calcutta verschillende
pogingen zijn gedaan om het tramver
keer stil te leggen. De electrische ge
leiding werd door Indische demon
stranten op verscheidene plaatsen
doorgesneden.
Na^r radio-Delhi heeft medegedeeld,
hepft Bet spoorwegverkeer door het
vernielen, vah de rails ernstig geleden.
Op vele plaatsen is men met het her
stel bezig^
OPRICHTING VAN EEN
EUROPEESCH JEUGDVEBBOND.
De jeugdleiders van Europa, die te
Weenen bijeengekomen zijn ter oprich
ting van het Europeesche jeugdverbond,"
zullen Maandagmiddag een bezoek bren
gen aan den Rijksleider Baldur von
Schirach en. den Rijksjeugdieider Ax-
mann, alsmede aan de Italiaansche ge
volmachtigden generaal Vidussoni en
minister Rieci. Daarna zal de oprichting
plaats hebben van het Europeesche
jeugdverbönd, ter gelegenheid waarvan
Baldur. von Schirach zich in een groote
rede tot de Eurooeesche jeugd zal rich
ten.
KOENBAAD VAN DEN
Uitgelachen en niet begrepen -
HET BEZOEK VAN WILLKIE
AAN TURKIJE.
Interinf meldt uit Jstanboel: Het be
zoek van Willkie heeft onder geen gun
stig gesternte plaats gevonden, daar
men in politieke kringen yan Turkije
met onbehaaglijkheid de diplomatiek
ongftwone ensceneering van het bezoek
heeft opgenomen. De nieuwe Ame-
rikaansche ambassadeur Stemhardt
heeft nagelaten het bezoek in den in
het internationale leven bij officieele
bezoeken gebruikelijken vorm aan te
kondigen. Zoo kwam het, dat Willkie
geen gelegenheid kreeg een ontmoeting
te hebben met den president van den
Turkschen staat, ofschoon dit een ern
stige wensch van de Amerikanen wan.
Op den avond, dat Willkie vertrok is
de president van den Turkschen staat,
die zich in Istanboel had bevonden,
naar Ankara teruggekeerd. Ook de
Turksche minister-president, die een
inspectiereis door Oost-Anatolie maak
te, heeft zich wegens het bezoek van
Wi-Ilkie niet gehaast. Het is de Ame-
rikaansche ambassade niet gemakkelijk
gevallen, den minister-president ten
laatste er nog toe te bewegen, Willkie
laat in den avond voor zijn vertrek
nog te ontvangen.
s=
De tentoonstelling „Vier eeuwen
Nederlandsch muziekleven", welke
door het departeiftent van Volksvoor
lichting en Kunsten en den töëder-
landschen Omroep iti het Rijksmuseum
te "Amsterdam is georganiseerd,, is Za
terdagmiddag officieel geopend door
den secretaris-generaal van genoemd
departement, prof. dr T. GoedWaa-
gen.
De directeur-generaal van den Ne-
derlandschen Omroep, dr ir W. A.
Herweyer, sprak een kort welkomst
woord.
De heer Dirk Balfoort gaf in een
'Jjiteresssante causerie eëh overzicht
yan het Nederlandsche muziekleven,
zooals men dat pp de" tentoonstelling
in beeld gebracht Ziet.-,
Prof. Goedewaageh zeide, dat de
hier tentoongestelde voorwerpen ge
tuigenis afleggen, dat ook de Neder
landsche mensch in zyn muziek, dat
wat hij is met moeite en na lang pro-'
beeren gewórden is,dat ook hij hei-
kind is .van zijn verleden, dat voort-
zingt op het rythme van vroeger eeu
wen en een melodie herhaalt en va
rieert, die .het verleden heeft voor ge
zongen...
Ik geloof, aldus spr., dat één
grondthema alle Nederlandsche mti-
ziek heeft beheerscht en zal beheer-
sche-n. De Nederlandsche musicus
heeft de taak dit thema te ontdekken,
het in zich te laten doorklinken en
het naar persoon en tijdgeest te va-
rieeren. Het is voor den Nederlander
als miLziekscheppend en muziekmin-
nend mensch noodig, zich van dien
achtergrond bewjüt te worden en
«iet alleen met het gehoor, maar ook
met het oog en door middel van de
Studie der historie de lijnen der ge
schiedenis na te speuren De kennis
der realia behoort bij dé kennis der
muziek, zooals trouwens het wezen
van alle kunst, haar kracht en haar
tekort, geleden is in de gebondenheid
vaMhaar geest aan zintuig en speel-
tui&| Elke tijd heeft eigen instru
ment. eigen muziekprogramma en
eigen schrijfwijze, die beantwoordt
aai. kijn historische dominant en zijn
geestelijke aspiraties Waarom domi
neert m de Oudheid het blaasinstru
ment eti bij de Germanen, het strijk
instrument? Het is één vraagstuk uit
duizenden op dit gebied, dat de bepa
ling van den geestelijken inhoud dier
muziek sterk bej'nvloedt.
Nadat jte genoodigdeti een rondgang
hadden gemaakt over de tentoonstel
ling, werd ,in de benedenzaal een ka
mermuziekconcert gegeven.
In het Concertgebouw.
Met een concert door het .Omroep
Symphonie Orkest is in het Concert
gebouw te Amsterdam het- 2e Neder
landsche radiomuziekfeest van den
Nederlandschei; Omroep officieel ge
opend. - r
Voor den aanvang van het concert
hield prof. dr T. Goedewaagen een
toespraak.
Spr: noemje het niet toevallig, dat
juist in deze tyden onze blikken steeds
weer terug gaan naar de Nederland
sche muziek van de 15e. 16e en 17e
eeuw. Het is geen heimwee, geen ro
mantische zucht naar het verleden
zondermeer, die ons uit de vraag
stukken van onzen tijd naar die van
Bourgondischen en Habsburgschen
tfjd terug doet grijpen, integendeel,
het is onze blik vooruit, die ons
dwingt telkens weer om te zien. Het
zijn onze toekomstwenschen en onze
plannen ten aanzien van onze Neder
landsche cultuur, die voor ons juist
die eeuwen van muziek zoo belang
rijk maken.
Spr. memoreerde, da! onze cultuur
daadwerkelijk meewerkte aan de
Europeesche cultuur en actief den
toon aangaf.
Spr. ging vervolgens na hoe na
Nederlandsche Vrijwilligers i-'i
de Waffen S.S. Het goed aan
leggen van het geweer is niet
zoo eenvoudig! Er gaan vele
oefeningen aan heu schieten
vooraf. (S S.P.K. Fritz-Po.)
«SiBIC-A'ïli
(Polygooh-André)
De restauratie van de Groote Kerk
te Alkmaar. Het groote raam van
het middenschip wordt onder handen
genomen.
(Polygoon-Kuiper)
Gezicht op de belangrijke zee-
en landvesting Novorossiisk aan
de Zwarte Zee, welke door de
Duitsehe troepen werd veroverd.
(Weltbild-Polygoon)
De leerlingen van de Haagsche scholen krijgen les in vlasbewerking. In
den schooltuin aan de Mient worden spinnewiel en weefgetouw aan de
kinderen gedemonstrered.
(Polygoon-Meyer)
Het nazien van een vliegtuig op een
Italiaansche vliegveld.
(Orbis-Luci-Holland)
Sweelinck onze muziek twee en een
halve eeuw lang zweeg. Nederland
speelde niet meer mee in het Euro
peesche kunstleven, toen het einde
der 19e eeuw een opleving bracht, die
echter niet groot genoeg was om onze
cultuur uit haar eenzaamheid te ver
lossen.
De musici zullen zelf de Nederland
sche muziek uit haar isolement moe
ten verlossen. Onze tyd is bevorder
lijk voor de ontwikkeling in de rich
ting van een sterker wordend Ger-
maansch eenheidsbesef. Zoolang de
verkeersmoeilijkheden beletten, onze
muziek buiten de grenzen bekend te
maken, heeft de radio op dit gebied
een verantwoordelijke taak.
Wij hebben verplichtingen tegen
over Europa's cultuur. Van de Ger-
miarvsche cultuurwereld iwt bekeken,
moet en kan ons land weer het recht
verwerven, weer een muziekmiddel-
punt te worden, dat /aan heel die
wereld ten grondslag strekt, zooals de
oude Nederlanders, over wie spr..
sprak, het zijn geweest.
Na deze toespraak volgde het feest-
concert<
Tijdens de pauze sprak de heer J,
P. Goverts. hoofd van de afdeeling
muziek van het departement v«n
Volksvoorlichting en. Kunsten, een
rede uit, welke per Adio werd uit
gezonden.
Spr. zeide, dat wij de verschrikke
lijke barensweeën meemaken van een
nieuw tijdperk in de wereldgeschie
denis. Een der grootste omwentelin
gen is bezig zjch te voltrekken, niet
geleidelijk, doch abrupt, als een to
tale breuk, een geheele wereld be
vindt zich in den greep van den dood.
Ook de kunsten zijn nooit ontko
men aan.de dialectiek van het wereld
gebeuren. De revoluties in de muziek
geschiedenis zijn er vele en ook hier
bij is, wat de allerbelangrijkste om
wentelingen betreft, geën sprake van
geleidelijkheid. Integendeel, schijn
baar onvoorbereid kwamen er plotse
ling nieuwe stijlen op, die een vol
komen breuk met het direct daaraan
voorafgaande vertoonden. Stijlen kwa
men op, geraakten tot bloei,, geraak
ten daarna in verval. Maar nog nooit
heeft er een chaos geheerscht, zooals
in de eerste helft van deze eeuw. En
dit is wel een merkwaardig samen
treffen met de huidige revolutie in het
wereldgebeuren, dat ook de muzikale
revolutie mgrypender was dan ooit
tevoren.
Dat het oude zegevierend uit deze
muzikale omwenteling te voorschijn
zal treden is volstrekt onmogelijk.
Wel wilde het den laatsten tijd lijken,
of er een terugkeer was tot de prae-
klassiekert, of wel dat de romantiek
weer opgeld gmg doen. Doch dit was
slechts schijnbaar. Het was slechts
een uitvloeisel van de behoefte, weer
de harmonie tusschen verstand en ge
voel te herstellen, nadat in de chao
tische periode vrijwel uitsluitend het
verstand den toon had aangegeven.
De hede'naaagsche componist zal voor
het vak ..coniponeeren" technisch veel
kunnen gebruiken van hetgeen m
deze periode'is beproefd. Maar de
essentie van zijn werk. de inhoud zal
met zijn ontstaan uit den geest van
deze periode.
Beethoven sprak een nieuwe taal,
vergeleken bij Mozart en Haydn,
Brahms een nieuwe taal. vergeleken
bij Beethoven. Bruckner een nieuwe
taal. vergeleken bij Schubert, en zoo
spreken onze tijdgenootey-componis-
ten weer een nieuwe taal. vergeleken
bij alles, wat tot 1910 ontstaan was.
AU het anders zou zijn, zou het niet
deugen.
De heer Goverts ging vervolgens in
op hetgeen de luisteraar gedurende
deze muziekweek zal hooren en gaf
een beschouwing over het karakter
van de in de toekomst te verwachten
muziek van Nederlandsche componis
ten. wanneer deze zullen vertolken,
hetgeen wellicht ongeweten in het
diepste van elk ziinev volksgenooten
leeft.
TWEE JONGENS GEDOOD.
Vrijdag hebben 3 jonge mannen ie
Tegelen in het Belfeldsche Broek een
granaat gevonden, welke nog niet ont
ploft bleek. Zij sprongen daarmede
zeer roekeLoos om en probeerden het
projectiel met een lucifer tot ontplof
fing te brengen. De gevolgen waren
ontzettend. Het projectiel sprong met
een geweldigen knal uiteen en de drie
jonge mannen werden alle zwaar ge
wond. Zij werden nadat geneeskundige
assistentie was gearriveerd, naar het
ziekenhuis te Tegelen overgebracht.
Twee van hen zijn terstond na aan
komst daar overleden, de derde jongen
verkeert in levensgevaar
4. Zon op 7.13, onder 19.57.
j Maap op I243, onder 22.35.
Mei) is verplicht te ver-
0 ondergang ontstoken worden
K TIJ