rdag 17 Sept 1942 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Zuiderzee als cultuurmonument
No. 21040
Stichting van een openluchtmuseum
aon de oude zeekust bepleit
Itwaran van <da ovarblijf telen der
lur is een nationale eerexaak^
WATEREN VOOR DE
v SCHEEPVAART
GESLOTEN.
Engelache aanval op
RÜnsch-Westfaalsch
gebied.
5 - 41 er Was" maar tan*"
|,«y»rd
<w<T<r van Kuffeler
DE BETALING DER
RAPIOJLUISTER-
BIJDRAGE.
Van 1 November af
niet meer over de giro.
dew week is dt
i/ecduistecuttysweck
Buiten donker, binnen licht
EEN EXTRA
VERSNAPERING.
Chocolade- of suikerwerk
op bon 377 algemeen.
èo*t tn tfLaa-n
Tankdivisies houdeïT~3e wacht
Bureau: MARKT 31. TELER. 2743
Foatrekenlni «40»
Chefredacteur: t TIETER. Ooude
L«bVUende monumentendag, die
y, het Stedelijk Muteum te
ia gehouden, wee geheel
de Zuiderzee.
l baden en toekomst van
„aaee maakten het onderwerp
«king uit, waardij een vijftal
«n. ieder van een bepaalden
_™jek uit. de materie belichtten
fwCool opende de rij der sprekers
en rede „Zuiderzee en heem-
waarin hij uitvoerig uiteenzette
Jienttchut 'voor de Zuiderzee
L uja, Spr. hield een pleidooi voor
r(Witrsle Zuiderzeebibliothepk, bij
.Mbit* Zuiderzeemuseum. Ir Cool
«Thet ten slotte wenschelijk, in
iJfeg van de .heemschut van de
dat dè ainds 1932 gevormde
'«missie voor natuur- en
bescherming" aan allen, die
i,direct tot haar kring be
de uitnoodiging zou richten
hut", oud en nieuw voor de
baar dagorder als urgent
sadslaging te zetten. Met
[pitsten daarvan zouden de lei-
kj »sn dt contactcommissie tot een
nsa kunnen komen.
,„J louden drie vertrouwensman-
jBoetén worden gekozen, die met
iMtaetcommissie over het genoem-
§Mgnnuna en zgn verwezenlijking
zouden moeten plegen. In "de
kan leder, die opmerkingen
L denkbeelden, klachten dn*.
hMft betreffende de Zuiderzee,
ïiaserste instantie wenden tot de
iMtMmmissie, in hooger ressort tot
bdrie «rirouwensmsnnen.
ng van een Zuiderzee
museum
I De hetr S. J. Bouma behandelde de
ttnf van een Zuiderzee Museum,
[tor de gedeeltelijke inpoldering
hui» Zuiderzee wordt het proces van
IWttertijd. voortschrijdende ontluis-
itogder oude kustplaatsen aanzien-
j rerhaast en gaat het grootste deel
dm rijkdom en d «verscheiden heul
lulderzeecultuur: fkleederdrachten,
icn vlsscherSscleépjes enz. o ti
mely k verloren.
|M is een nationale eerezaak. dat
Mg resteerdende overblijfselen
1 Zuiderzeecuttuur zullen blijven
_d. waarvoor een eigen museum -
i 'dient te worden gevonden, die
klit volle tot hun recht doet komen.
I uageweren oplossing is een open-
«ktmuseum,
[A8de grondvorm van dit Zuiderzee.
i is een ongedwongen groepee-
I van de verschillende gebouwen,
ikieristieke visscherswoningen, een
inslogement, eenige winkels, een
iswerf, een zeilmakerij, een lijn-
een houtzaag- of korenmolen,
t rondom een al of niet kunstmatige
gwkom gedacht. In de havenkom
dan alle.mogelijke vaartuigen
D» voor de hand liggende oplossing
g öilderzeemuseuTh op te nemen in
N9*«iding van het bestaande open
TMmuseihn te Arnhem, dient af-
van de manlijkheid dat er op
JWstertierg ondanks zijn naam geen
"'r genoeg te vinden zal zijn om het
«te havenbassin te vullen te
in ontraden. Daar mist het name-
o» hoogst noodzakelijke sfeer, die
1 het kenmerk der kustplaatsen
St is en die het ontleenen moet
zee Het Zuiderzeemuseum zal
MMticht moeten worden aan de
«tree, Naar spr.'s meening zijn er
t kaatsen, die met dé zee als ach-
voor de stichting van een
«htMMeum gelegenheid bieden
Enkhuizen en Harderwijk.
fcr®wct A. A. Kok nam zijn hoor,
Wj cer' reis door de steden
i lies ™>derzee.
UaIv "taakte de kunsthistoricus
kd!Ü^?aar hlenrv Havard een reis
^.Zuiderzee in een tjalk en legde
.«•ruïneringen vast in het boek:
Je pittoresque, voyage aux
innJr11 d" Zuiderzee.
.^•preker maakte nu dezelfde reis
»i« 5 hoe Henry Havard de
YjjUWtrof en hoe Ze nu geworden
ftpricMUen zjjn grool De eene
iSffita welvaart geleefd en ten-*
daarvan is het aanzien der
r einiet hooper op geworden,
j. h daarenjegen wef zorg be-
■tei n '"standhouding der monu-
lijkwaarcfig voorbeeld, namelijk het
technische van de afsluiting vart de
Zuiderzee, het* landbouwkundige van
de vervorming van déh dichten zilten
zeebodem in valwaardigen cultuur
fond en het planologische van de
nrichting van een nieuw gebied ter
grootte van een onzer kleinere provin
cies.
De eerste twee Zijn bevi'edigeffd op
gelost, dank zij gedegen wetenschap-
pelijken en practischen studies. Het
derde, dat thans, wat de Zuidelijke
polders betreft tot oplossing moet wor
den gebracht, ia niet minder moeilijk
en belangryk als de beide voorgaande.
Het gaat hier niet slechts om zakelijke,
maar evenzeer.om - menschelijke be
langen in vele komende eeuwen en
daarom rust op de ontwerpers van het
nieuwe gebied een zftare verantwoor
delijkheid.
Nu eenmaal de vorm van het in te
polderen gebied bekend is, ,komt het
probleem van de inrichting daarvan
aan de orde. Het staat vast, dat hier
een belangrijk landbouwgebied zal
ontstaan, zoodat bij de inrichting van
dit gebied terdege met de belangen
van den landbouw moet worden ge
rekend.
Naast den landbouw zullen zich ook
andere takken van bedrijf in den pol
der ontwikkelen: met de vestigmg der
industrieën van handel en van bedrijf
zullen andere eischgn naar
komen
Hiermede, zoomede ook met een be
vrèdigende bestuurlijke indeeling, zal
de ontwerpér rekening hebben te hou
den. De polder zal niet een werkplaats
mogen worden, maar een land, waar
in elk opzicht een- menschelijk bestaan
zal kunnen worden geleid. Reactie in
de natuur en landsehapsschoon moe
ten daartoe worden verzorgd.
By de inrichting van den polder
stellen dus velerlei belangen hun
eischen.' welke niet steeds in gelijke
richting zullen gaan, maar toch - met
elkaar verzoend zullen moeten wor
den. Het probleem mag daarom niet
vgn-een eenzijdig oogpunt uit worden
bezien.
Het atede bouwkundig
landschap in den N.O.-polder
Ir P. Verha»en hield een inleiding
over het stedebouwkundlsja-ndschap in
den N. -polder.
Moor het landschap zijn van de ste-
debouwkuTvdige structuur het belang
rijkst: de wegen en kanalen, de neder-
z«tting:n en de boerderijenbouw, de
polderindeeling en bodemgisteldheid
en de verkaveling van de landerijen.
Het landschap zal moeten bestaan uit
een reeks opeenvolgende beelden van
een sterk gelijksoortig karakter. De
kunst zql zijn. voor deze cellen van het
groote landschapsstramien de jui3ie
verhouding te vinden, zoodat een plas
tisch soel van ooenhëid en gesloten
heid van de goede schaal ontstaat. Dit
"is de taak van den landschapsarchitect,
die hier zal werker. Het moeilijkste
deel van zijn toch al zware taak zal
wel zijn de onmisbare marge en speling
te brengen in de aaneensluiting der
genoemde elementen van <te stede-
bouwkundige structuur.
De ontwerper weet, dat de pold »r-
kewoner meer en meer zijn taak zal
overnemen; het is zijn polder, zijn land
schap: het moet in weer en wind, in
alle seizoenen een waardig karakter
hebben; geen ijdele zomervertponing
zijn. De ontwerper zal zich vooifel op
het standpunt van de bewoners jaoetci
plaatsen en met hun bestaan mééleven
zich indenken in hun onderling ver
keer, vooral ook hun sociaal en geeste
lijk verkeer, naast hun dapperen ar
beid. Daarin alleen toch kan de land
schappelijke schoonheid blijvend wor
tel schieten.
MIRON TAYLOR IN HET
VATICAAN
s- ^nhet Vatieaan woirtd dezer dagen
aRjde persoonlijke vertegenwoordiger van
president Roosevelt, Miron Taylor,
verwacht. Hij zou oorspronkelijk reeds
gisteren aangekomen zijn, doch de
luchtreis van Lissabon moest op het
laatste oogenblikwegens het slechte
weer worden uitgesteld. Taylor zal,
naar men in Vaticaankringen verneemt
ongeveer veertien dagen in het Vati
eaan blijven en zijn intrek neihen by
den Amerikaanscheh zaakgelastigde
bij den Heiligen Stoel, Pittman.
De Marinebevelhebber in Neder
land deelt op grond vnn artikel 5,
alinea l nummer 2, alinea 2 van
de verordening nr. 100/41 van den
Rijkscommissaris voor de bezette
ITederlandsche gebieden over by-
aondere maatregelen Inzake de
knstbeacherming mede:
De West-Friesche Waddenzee,
do wateren van Zeeland en het
Hotlandsch Diep tot aan de brug
over den MoerdUk, zyn met on-
- middellijken ingang van zonson
dergang tot zonsopgang voor de
gebeele scheepvaart gesloten.
Overtredingen worden gestraft
volgens artikel 7, alinea Z van de
verordening nr. 100/41.
37 BOMMENWERPERS
NEERGESCHOTEN.
Ng enkele ondoeltreffende storings-
vluchten in de avonduren van gisteren,
hebben Öritsche vliegtuigen vannacht
het^Rynsch-JVestfaalsche gebied met
brisant- -en brandbommen aangeval
len. De burgerbevolking leed verlie
zen. In woonwijken van verscheidene
plaatsen ontstond schade aan gebou
wen. 37 Britsche bommenwerpers wer
den volgens de voorloopige berichten
neergeschoten.
Duitsche gevechtsvliegtuigen be
stookten in denzelfden tijd voor de
oorlogvoering belangrijke fabrieken en
verkeersinrichtingen aan de Oostkust
van Groot-Brittannië met bommen van
zwaar kaliber. Alle deelnemende vlieg!
tuigen keerden op hun basis terug.
Het ontschepen van Britsche
krijgsgevangenen in een £uid-
Italiasmsche haven.
(Orbis-Holland-Ltice)
Afganen (kampioenen) van mej.
Pauptu op de hondententoonstelling
in den Haagschen Dierentuin.
(Pol ypoon-M ey er)
- ...«.««vmuuuitig uci iliuuu-
•^«"dere stad is in vergetel-
bestaan en heeft vrijwel
De dorpstipimerman in het plaatsje
Dê Rijp (N.-H.) heeft zich- toegelegd
op het vervaardigen van spinnewielen,
welke vooral in West-Friesland zeer
gewild zijn.
Polygoon-Zeylemaker)
aan het Kanaal. Korten tijd na het
alarm vertrekken de tanks van de
klaarstaande „Eingriffskompanie".
(PK. Meyer-Wiltbetge-Atl.-H.)
- i
verwaarloozen, zoodat het
werk ly kt de bouw-
t brieven. Er is ook een
■B1. "aa* zooveel historie en
sïïi„ aard is gebleven, dat
'oewijding en vak-
»f«vl kmnen Worden tot
"^•liag "espl"::tsen voor den
vorming van het
nieuwe Zuiderzeegebied.
rr»Tti.i v,orm'r'g van het nieuwe
Ceo
i^'-^aogujks stelt de uit- De tentoonstelling „Vier eeuwen Nederiandsch Muziekleven" door den
--.|||j| ^~przeewerken drie uit- secretaris-generaal van het dep van Volksvoor. cbhtir.g-en Kunsten, Prof.
van gro°te por-1 Dr. T. Goedewaagen geopend. Dr. Goedewaagen en Ir. W, A. Herweyer
wort en zonder ge-( bezichtigen de tentoogsteilihg (Stapf)
Over den KauRasusspoorweg rijdt
Dtiitsche Infanterie door de steppe in
de richting van Stalingrad.
(PK. Scheffer-Atl.-H.)
De luisterbijdrage kou tot nog toe
worden voldaan met rad!oze£els en
door middel van de giro.
Het hoofdbestuur der P.T.T. is tot
zijn spijt gedwongen daarin verande
ring tê .brengen.
Van 1 November 1942 af komt de
girobetaling geheel te vervallen (dus
ook de automatische overschrijving).
Ifet desbgtreffende gironummer wordt
opgeheven. Van dien datum af kan de
luisterbijdragé dus alleen worden vol
daan met radiozegeis.
Aan allen,\die' indertijd hebben op
gegeven, dat\zij over de giro zouden
betalen, maar^sn wie nog niet is ge
bleken, dat zij\aan hun verplichting
hebben voldaan\ is of wordt e£n luis
tervergunning 1942 toegezonden. In
een begeleidenden brief wordt hun
gevraagd op welke wijze zij hebben
betaald, met verzoek eventueel alsnog
tot betaling ofrer te gaan.
Heden, Donderdag 17 September,
om 18,40 uur zal over den zender Hil
versum 2 en op Vrijdag IQ September
om 9,30 over den zender Hilversum 1
een uiteenzetting over deze wijziging
worden gegeven.
Onderhoud met den
heer Enserinck.
Toen in het begin van 1941 de Ne-
derlandsche staat de taak van de zend-
organisatie en de particuliere radio
distributie-inrichtingen overnam, werd
tevens tot invoering van het stel
sel derw verplichte luisterbijdragen
overgegaan. Voor ieder m gebruik
zijnd radiotoestel werd een luisterver
gunning vereischt en men kqp de luis
terbijdrage voldoen door het eenmaal
per maand op de luistervergunning
plakken van een radiozegel ad 0,75
of het per kwartaal, halfjaar of jaar
per giro overmaken van resp. f 2.25,
4,50 of 9. Later werd de luisterbij
drage verhoogd tot J 1 pep maand.
Het staatsbedrijf der P.T.T. werd met
de administratie der luistervergunnin
gen en de inning der luisterbijdrage
belast.
P.T.T. had door deze werkzaamheden
intusschen een zaak met anderhalf
millioen klanten erbij gekregen, wajar.
V#or een afzonderlijke administratie
in het leven werd geroepen, terwijl.nu
voor de cuitureele verzorging en al
wat hiermede saYnenhangt de Neder,
landsche omroep was geschapen, moest
de administratie der luisterbijdragen
zorgen, dat die anderhalf millioen
luisteraars hun vergunning kregen en
dat de gel-den op t binnenkwamen.
Een redacteur var. het A N P. b^ef
met oer. chef van de administratie der
luisterbijdragen, der. heer P A Ense-
rirck. êen onderhoud ge ad deze
vertelde *toen o.g liet volgende-
Van de' ongeveer anderhalf millioen
'uisteiaars zijn er on a 1.2 miliioer. ir.
het bezit van eer eigen radiotoestel er.
een khre 300.000 aangesloten bi; de
plaatsen ke disf-ributiecertrale. Laats'-
bedoelden beta'en hur. bijdragen tege-
1 ijk met het abonnementsgeld aan de
instelling, warhij zi.i zijn aangesloten,
bij hen verardert dus niets. Van de
overigen plakken er ruim 8Ö0.Ö90 ge
regeld hun zegeltje op de luisterver-
gunningskaai*t en 320.1500 hebben den
wenseh xê kenr.ert gegeven, per giro
aan hun verplichting te voldoen Var
deze 32-0.000 toestelbe^itters is ech'er
de helft die balofte niet. althans niet
op de juiste wijze, nagekomen. Allerlei
variaties hebben zich hierbij „voorge
daan. Er zijn duizenden luisteraars die
he: voornemen tot betaling per giro
hebben 'aten varen zonder ons. aldus
de heer Enserinck. van die wijziging ir
hun gedragslijn in kermis tr stellen en
die nu weer zegeltjes plakken. Deze
categorie heeft or$ veel last bezorgd
want zii waren »reds overgebracht naar
een afzonderlik oerthoteek voor de
girobetalirgen. Hoe we nu na
gaan of zii irderd"- j taaH h«hb®r?
Andere luisteraars hebben hun naam
en adres het ünk-' rs.f-ook.ie van het
stortingsbiljet zoo ondu'deb'k ir ge
vuld. dat wij rriet kitnr°n vads'eller
van wien de bijdrage afkomstig is.
Terloops gewaagde de heez.Ee^erieck
verder van. TnoeilüVdip>,ïen. d:o
moeten overwinnen bij de personeels»
bezetting, bij de sorteering der hon
derdduizenden adressen v?p lu:s -
enz.
Om nu te zorgen, da' bib "en afzie^-
haren tiid «lle foestelbezinters ir hof
bezit gesteld zullen zi:n vaif ee^ «eldicp
luist*»rvr'punnir.g zal aan all^n. die
destiidi onnege\-cn hebben dat zi; drt
husterbi'drage door middel vnn den
^ostchefjue er. girodienst zouden bft-
tolen. maar var \v:e non;e' !s
"'■on. dal zii aan hun betabnpsplicht
"■-ebben vo^aan. toch een l!r«t«*rver-
"unn?ng 1942 worden 4óegezord«»n ver-
-r--7otd var» r»-»" 'c-pUr-ufr»fyd c^riiver»
Over eenigen tiid kan dan worden aan-
-enoire"'. dat alle zepelbetalers die hun
'uistem-eggunning op de voorgeschre
ven wijze hebben omeewis^'d a'V
«'ro-het?Vrs in Ie* bezit zi'n van een
Uristen'eronr»n?nff. dit zi:n er ir fo^a'
ruim 1 fH>0 000 doch (ovens zal zoo oin-
':gde dp h^e- Enèerirek zi.in me.dedee-
b'ngen. de gelegeijhe'd to* betalird r»or
«mo voor de lui^terbi'dragon worden
"fge^chaft'. ^rr>er(ajin z'i dus ied"-° riet
hii een radiocéintrale *ar «esloten
e- \-^ov moeten zor<* dr-eer
dat ziin luTsferv^rgunningskaart is
voorzien van het vereischte, agntal
zegels
Wie niet goed verduistert,
is mede verantwoordelijk voor
slachtoffers, die bij vergissing
getroffen worden. Dat wilt ge
toch niet? Goed verduisterd, goed
beschermd.
WAT komt het niet vaak voor,
wanneer men des avonds laat in
den trein reist en een stad
nadert, dat men uit diverse woningen
het licht naar buiten ziet stralen! Men
hoort dan zoo dikwijls door mede
reizigers mompelen: „Daar mag ook wel
eens beter verduisterd worden".
En wat valt hët uitstralende licht van
een boerderij niet op, wanneer men in
deien vacantietijd des avonds nog een
wandeling maakt.
Bedenkt men eigenlijk wel, welk een
groot gevaar het inhoudt, wanneer men
zijn woning niet goed verduistert? Het
is nu éénmaal een oorlogs
ervaring, dat licht lucht-
gevaar aantrekt.
Bovendien loopt men de kans een
proces-verbaal te bekomen, wanneer
men zijn woning niet behoorlijk Ver
duisterd heeft. Weliswaar is het niet
prettig lederen avond opnieuw te moeten
verduisteren, maar gebeuren moet het
toch. Zorg er daarom voor, nu de
avonden weer langer worden, dat uw
afscherming in orde is. Een dergelijke
afscherming is nu eenmaal noodzakelijk
en liefst zoodanig, dat gij er in huis zoo
weinig mogelijk last van hebt, dus:
„Buiten donker, binnen licht"
De secretaris-generaal van Land.
bouw en Visscherij maakt bekend, dat
-voor de «jistributieperiode van 6 Sep.
tember j.l. tot en met 3 October a.s.
behalve het normale versnaperingen-
rantsoen. 100 gram chocolade- of sui-
kerwerkartikelen beschikbaar wordt
gesteld op bon algemeen 377 van de
bonkaart voor voedingsmiddelen. Dit
beteekent derhalve, dat iedere consu
ment. onverschillig of hij in he* bezit
is van-«een rookerskaart of een versna-
peringenkaart, ditmaal voor bedoelde
artikelen in aanmerking komt.
Zij. die van genoemden bon gebruik
willen maken, dienen deze uiterlijk
Zaterdag 19 September a.s. bij
dei» winkelier in te leveren De win
kelier wordt vervolgens in staat ge
steld. zich met de bij hem ingelever
de bonnen zoo noodig extra te bevoor
raden en zal daarna aan zijn klanten
de hoeeveelheid, waarop zij. gezien
het aantal rloor hen ingeleverde bon
nen, recht hebben, kunnen afleveren.
De aandacht wordt er op gevestigd,
dat voor deze aflevering geen afzon
derlijke bon zal worden aangewezen.
In verband hiermede behoort de win
kelier bij het in ontvangst nemen van
de bonnen algemeen 377 aan den klanj
een ontvangstbewijs af te ge
ven. Met nadruk wordt er op gewezen,
dat het publiek er rekening mede dient
te houden, dat men op bon algemeen
377 niet dezelfde artikelen *«al kunnen
koopen, welke als regel op de bonnen
van de versnaperingen kaart w orden
betrokken, aangezien de aanwijzing
van deze extra bon ten doel heeft de
fabrikanten en den handel in de ge
legenheid te stellen de ten gevolge van
de distributie minder gangbaar ge
worden soorten af te zetten. Het pu
bliek zal derhalve bij het in ontvangst
nemen van de op bon algemeen 377
verkrijgbaar gestelde hoeveelheid ver*
snaj>eringen genoegen moeten nemeir
met die soorten, welke de winkelier
hem aanbiedt.
Rl'BBERDH T.VTOR IN V.S.
BENOEMD.
De president van de Union Pacific
Spoorwegmaatschappij.William Jeffers,
is volgens een persbericht uit Washing
ton. door het bureau voor Ootiogspro-
ductie benoemd Lot rubberdictator. Zijn
'aak zal bestaan in h t uitvoeren van
het door de Senaatscommissie voor
rubberkwesties opgespelde programma
programmavoor rubberbesparir.g.
Zon op 7.18, onder 19.50.
Maan op 16.08, onder 0.56-
%n is verphcht te ver
duisteren van zonsondergang
tol zonsopkomst
Lantaarns van voertuigen
moeten een bali uur na tons
ondergang onMok""»
VW.'.M'.WWVU^ w.—
K 71-4
