MARS trekt door de wereld
Gebeurtei i sen
UIT DE PERS
Uit het hoek van 1942:
Dtie hoofdstukhen van strijd
M a rt bffst. Naraire,
Dt FILM 4
DmmHbMNflur
6m, *t i* tUwwBi
AAL, Mar Mai *1* «a Ufa,
h greetzte Karapeaaehe
wl
Nieuwe mm*.
Hollywood bezuinigt
in Nederland In 1942
Ambtenarenplicht.
HW Stua,
torotjilofgrad in
en wet den val
De cerate films werden vi
In de (bans nog In gebruik
ateliers te Beriyn-Tempelhof,
1921 kreeg de Ufa de beschikking over
bet terrein te Babelsberg bil Berlijn,
waaruit de eenige toentertijd aanwe
zige speelhal het enorme complex der
Ufa-stad ie gegrondvest. Monumentale
filmwerken zijn hier in deze eerste
jaren vervaardigd. Wie herinnert zich
niet filmt als de „Nibelungen" es „Me
tropolis" om slechte een paar namen
te noemen, dit in de geschiedenis van
dt stomme film zullen blijven voort
leven. In 1929 werd overgegaan tot de
productie van sprekende films uit
dien tijd dateeren successen sis „De
blauwe Engel" met Emil Jtunings
>ie Drei von der Tanks telle" met
'illy Fritsch.
De Ufa beschikt thans Over niet
minder dan 27 ateliers, zoodat verschil
lende films tegelijkertijd kunnen wor
den gedraaid. Pas bij een bezoek aan
Ufastr 1 krijgt men een indruk van de
enorme hoeveelheid arbeid, die verzet
u»oet mden voordat een moderne
film voor vertoon ing gereed is. Reeds
de opbouw van de coulissen meestal
volgens een van te voren vervaardigd
verkleind model vereiacht ontzaglijk
treel werk.
Geheels kerk- of schouwburginte
rieurs worden natuurgetrouw in de
enorme opnamehallen opgebouwd.
Voor de opnamen voor de film Rem
brandt beeft men zoo een copie van
bet Amaterdaraecbe Waaggebouw op
getrokken. Daar evenwel ais gevolg
van den oorlog zuinigheid met het be
schikbare materiaal geboden ia, wor
den tegenwoordig de eouUaaeo nog
slechts opgebouwd, voorzoo ver zij in
hei oog der camera vallen. Alle requi-
sietcn worden in eigen werkplaatsen
vervaardigd, waartoe men over smede
rijen, timmerwerkplaatsen ene. be
schikt.
Seh<ja en werkelijkheid.
De bezoeker van Babelsberg- Ufaatad
wordt bekoord door de sfeer, die in en
rondom de ateliers heerscht en die de
ciseussfeer nabijkomt. Ook hier ia het
de wereld van de schijn. In de reus
achtige opname-hallen, waar vaak
enkele films tegelijk worden opgeno
men, en waar dan ook elk hoekje
wordt gebruikt, liggen temidden van
rlel stellages en honderden meters
kabel voor de felle jupiterlampen,
kortom temidden van een schilderach
tige wanorde, als een eiland van rust
de rijkste interieurs en heerlijkste ter-
rasSen, De zware eiken betimmeringen
zijn echter stuc-werk cn het gras ia
evenmin echt. Op de film wordt echter
duik Mj tad van kunstgrepen een effect
van volkomen echtheid bereikt.
(Foto Vfa, Schetl-Ma.)
Kristina Söderbaum speelt in de nieuwe
Ufa kleurenfilm „De gouden stad
rol van vet boerenmeisje Anna, dat naar
„de gouden stad" Praag vlucht.
Op het uitgestrekte terrein, dat voor
de buitenopnamen beschikbaar is, staan
tal van bouwsels die eens, soms ook
meermalen, zooals bijvoorbeeld
oud kerkje als tooneel voor een
vaat soma korte episode uit de een
of sndere film dienst hebben gedaan.
Wij zagen o.a. een eud-Duitsch-dorpv
plein, van een bepaald pont bezien Vol
komen „echt" doch aan dn achterzijde
van de gevels niets Aan steigers, een
waar Potemkindorp, Voorts een straatje
met aan beide rijden huizen, gedeel
telijk ingestort. Op zeer realistische
wijze wareó hier de gevolgen van'efen
beschieting of «Vn bombardement uit-
geoeeld. Aan de eene zijde droegen de
huizen iYmache. aan de overzijde
Russische opschriften. Zoo heeft men
voor verschillende films «iet één scène
beeld kunnen volstaan. De boerenhof
stede, die tot vow kort als middelpunt
van de. opnamen Voor de'film „De
ViasChaert", naar het bekende boek
van Stijn StreuvelS, diende, was van
eert btdrtegelijke echtheid. Zelfs de
mesthoop ontbrak niet. evenmin ais de
koeien en varkens bh 2e laatste had
men, naar ons verzekerd werd, dag en
nacht een wacht geplaatst.,,.
tot
ia
tot
(Foto Uja, Scherl-Mu.)
Hans Albers, ais baron Münchbauaen in
de gelijknamige Ufa kleurenfilm.
D* ontwikkeling van de film staat
ook in dezen tijd niet gtiL In 1941 heeft
de Ufa de eerste groote kleurenfilm
volgens het nieuwe Duitsche Agfacolor.
procédé, „Frauen sind doch bessere
Diplomaten" vervaardigd. Deze is in
middels gevolgd door i,Die golden?
Stadt", welke film een groot succes is
geworden. Voor de derde kleurenfilm
„Munchausen" met Hans Albers in de
hoofdrol, zijn de opnamen thans zoo
goed als beëindigd. De avonturen van
den grootsprakigen baron, die bem
zelfs naar de maan voeren wij
zagin o.a. een fantastische voorstelling
van een maanlandschap leent zieti
bijzonder voor opnamen in kleuren-.
De oorlog heeft tengevolge gehad,
dat de Ufa van haar 8000 man per
soneel een groot deel heeft moeten
afstaan. Ten deele Wordt hiervoor
compensatie gevonden in de bui-
tenlandsche arbeiders, waaronder er
zijn van lal van nationaliteiten, ook
Nederlanders. Het grootste
Contingent vormen evenwel de
Fransche krijgsgevangenen, die als
arbeiders zeer gewaardeerd wor
den. Hun aantal is zoo groot, dat
men er onlangs zelfs toe is over
gegaan, verschillende opschriften,
behalve in het Duitsch ook in het
Fransch aan te brengen. (A.N.P.)
VROEGER 300.000, THANS 5.000
DOLLAR PER FILM.
Hollywood is aam het bezuinigen. Er
- - voortaan per film aan
niet meer dan
g worden besteed.
Vroeger gaf men nier gemiddeld tien
maal zooveel voor uit terwijl Cecil B.
de Mille eens een film vervaardigd»,
waarbij de decons en aankleeding on
geveer 300.000 dollar kostten.
Men behelpt zich thtos met oude
decors en stukken uit oude films. Niet
alleen de directie bezuinigt, doch ook
het. personeel. Onlangs kwam een
film uit met in de hoofdrol Bette Davis.
Op de affiche werd speciaal vermeld,
dat de toiletten die de diva in deze
film droeg gemiddeld ongeveer een
dollar per stuk hadden gekost-Zoo
ziet men dat ook de zuinigheid tot
records kan leiden.
In een bepaalde studio wordt dage
lijks dóori een bepaalden man een
rondgang gemaakt met een sterke
magneet did alle weggeworpen spij
kers, schroeven e.d. aanzuigt. Hierdoor
belanariik metaal uit Alle
n, die noodigX wii hJ
m van film*, als metalen,
auujwuuu is sua iicv
is bepa&kL dat voortaar
coulissen, Kleeding e.d.
5000 dollar mag wo:
twintig miUioan
vpor het maken
>s millioen voor
In een der Üehouwen op het Ufa-
terrein te Babelsberg is een perma
nente tentoonstelling ingericht, de zoo
genaamde „Üfa-Lehrschau". Het daar
tentoongestelde materiaal, dat mede
moet dienen als leermateriaal voor hen,
«He zich In de een of anderen tak van
het filmbedrijf willen bekwamen,
toont de ontwikkeling van de filmtech-
leder uur met
Ioneen luider heen!
">oe bittere
Hoe min vermaak, boe voel geween.
(Willem van Horen 1710—110»).
WAT vllègen de weken om; en
toch: hoe lang lijkt de tijd in
deze Jaren te duren, wanneer
men omkijkt in het verleden.
Dezen gedaebtengang boort men velen
thans uiten. Zij hebben weinig ontspan
ning en afleiding, htm leven is niet ge
vuld met persoonlijke ervaringen, die,
de dagen „lang" doen schijnen en daar
door Ujkt het of een week „niets" is ge
weest Maar de ganaehe wereld en ook
Nederland dus is |n gisting: er gebeurt
iets, waarvan men den mond vol heeft,
maar enkele dagen later ia er alweer
iets nieuws; zoo dringen de gebeurtenis'
sen elkaar op den achtergrond, daardoor
Ujkt het alsof ze heel ver In bet verleden
zijn gedrukt terwijl ze toch nog tot het
afgetoopen jaar behooren. Daarom te
meer is thans een chronologisch over
zicht belangwekkend van de gebeurte
nissen en veranderingen in Nederland
in 1942, alles uiteraard beknopt geme
moreerd.
iJanuarl: verving de nieuwe Luis-
tergids de andere Omroepbladen; 11 Jan.
werden 19* wagons wol uit Nederland
verzonden daar het Ooi tel ijk front; 16
Jan. kwamen de nieuwe zinken' munten
in omloop van 1 cent, 2V4 cent, 10 cent
en 25 cent; 22 Jan. won S. de Groot uit
Weidum den Elfstedentocht; 24 Jan.
wend de N.S.N.A.P. in de' N.S.B. opge
nomen.
1 Februari: geen bussen meer op
Zondag; 8 Febr. werden de gaslooze uren
ingevoerd van 15—17 en van 216 uur,,
welke maatregel tot 3 April (tuurde; 22
Febr. werd de suikerprijs met een cent
verhoogd; 23 Febr. drie Nederlanders
gefusilleerd wegens het vervaardigen
en verspreiden van verboden drukwer
ken; 25 Febr. vter Nederlanders gefusil
leerd wegens begunstiging van den
vijand.
2 Maart: kwam het besluit af, dat
de boven 50.060 ook ten
wordt vergoed; teven» werden
weer bonkaarten ingevoerd tnplaats van
bonboekjes; 9 Maart het Nederiandsch-
Indische leger legt de wapens neer; 14
Maart werd de laatste kolenbon Voor
het loopende winterseizoen aengewezenf
16 Maart fietsen op den bon; 22 Maart
ingang Zondagtarbeid in de mijnen; 26
Maart radiobelasting verhoogd tot 1
per maand met ingang van 1 Mei; 28
Maart vergunning noodig vdor het aan
stellen van personeel beneden 40 jaar;
Nederlandsrhe Tandartsen- en apothe
kerskamer ingesteld.
2 April: verscheen 't Arbeidsdienst -
plichtbeslutt en werd het verkoopverbod
voor kopjes, serviezen enz. afgekondigd;
13 April acht saboteurs ter dood ge
bracht; 20 AprU invoering in restaurants
.Wat de potsehaft" tweemaal per week;
29 April bekendmaking betreffende af
sluiting van het si randgebied: 21 Apr.l
eerherstel van de gebr. Van Dijk, over
ste Mysberg tot 12 jaar gevangenisstraf
veroordeeld; gebouwencomplex van de
N.V. C. Polak Gzn. te Groningen afge
brand;, 28 April eerherstel van overste
Mussert, res. kapitein Bom veroordeeld
tot 10 jaar en reserve eerste luitenant
Kruithof veroordeeld (te M jsar gevan
genisstraf.
Op 1 Met, symbolische datum, werd
het Nodertendseh Arbeidsfront opgericht
ingang distributie van serviezen enz,; 4
Mei aardappelrantsoen verminderd tot
2te kg. per Week; bekendmaking van 72
doodvonnissen; drie nieuwe belastingen
op het bedrijf; ondernemingsbelasting,
vennootschapsbelasting en vermogens
belasting; 9 Mei beschuit alleen voor
rieken en kinderen; inzake bonnendief
stal te Amsterdam 6 doodvonnissen et
16 straffen «van 9 maanden tot 15 jaar
uitgesproken; 15 Mei interneerlng van
2000 Nederlandache beroepsofficieren;
12 Mei bekendmaking van 24 doodvon
nissen; 17 Mei beëediging van 800 Ne
derlandache S.S.-mannen; 23 Mei 2000-
ste rijwielpadwegwiizer van den A. N.
W. B. onthuld; 23 Mei eere-rine en me
daille der Wiener Philharmnniker voor
den Rijkscommissaris Rii'.'sminis'er
Seyss-Inouart; 26 Mei verminder ng"van
het botenran'soen van 200 tot 175 Pram
per week; instelling Vrijwillige Hulp
politie; 27 Mei opheffing nerroneele be
lasting op winkels, dienstboden, motor
rijtuigen, pleziervaartuigen en biHnrts;
29 Mei de Kerst-thee verstrekt; 30 Mei
afkondiging henpe'sarsbclasting met in
gang van 1 Juli 1942.
1 Juni:.*inwijding Nederlandsch»
Kultuurkamer; 2 Juni alleen nog b|j
ernstige ondervoeding extra-rantsoe
nen; benoeming nieuwe directeur van
Winterhulp, de heer F W. van Vloten;
8 Juni extra-ranrtsoen sigaren en siga
retten; 9 Juni oprichting Nederland-
sche Oost Compagnie; 12 Juni vervoer
verbod van groente; 20 Juni minder
aardappelen. (één kg. periweek); be-
ëed''ping van 3000- functionsrisr—i der
N.S B op hun leider: 22 Juni inleve
ring fietsen door Jodert; 30 Juni he.
schikking over het optreden van Joden
in het Openbaar en het uitpefeneiv van
beroep.
13 Juli: mededeeling van de arres
tatie Van een vrij groot aantal gijze
laars; 14 Juli aankondiging: mfnds-
boter, kaas en melk, meer vleeseh: 19
Juli vordering fietsen; 28 Juli natio
naal-?oei alistisehe vormm&ssehool te
Dun teren geopend; 29 Juli ingang dis
tributie van aardewerk.
5 Auguatu bekendmaking: bin
nenblijven bij Engelsche landing: 7
Aug. aanslag oo spoorwegviaduct te
Botterdam: 15 Aug. vijf gijzelaars ge-
fuslleerd: 13 Aug. drie vrouwen ver
moord te Schiedam: 31 Atie. drie dood
straffen uitgesproken inzake bormen-
dirfstel te Beverwijk
5 September: invoering platte
landsbonnen; 6 Sept. invoerin» dis*ri-
butie van tapte- en karnemelk; vier
doodvonnissen uitgesproken tegen
communisten; 11 Sent. aardappelrant
soen verhoogd; 25 Sept. maatregelen
teren speculatie op de beurs.
1 October kwam de mededeeling
af. dat ln den trein alleen no* schoot
honden worden toegelaten: 4 Oct. geen
suiker m»er in koffie en thee in café'*
enz16 Oct. viiffien communisten ge
fusilleerd: 22 Oct afkondiging van het
vestigings-, en verhuisverbod in Zee
land. Zuid-H illsnd en Noord -Holland
deelen van Utrecht en' Noord-
Brabant.
1 November eindigde de zomer
tijd; 9 Nov. demonstratieve namen aan
pasgeborenen verboden; vuurvaste
scholels in distributie '0 Nov. staats-
leenïng van 1 milliard. 5 3V2 over
trek end; 19 Nov. minister Goebbels legt
zwaar
gewo
Juni
cm krans op den Giebbcbcrg; opening
Deutsche» Theater in den Nlederlan-
den; 21 Nov. vijf tien Nederlanders ge
fusilleerd: 24 Nov. bsgjn gemaakt mét
he* 'n *teriag hemen van klokken.
10 December: De Führer ont
vangt Mussert; 13 December:
Mursert erkerd als leider van het Ne-
derlandzcbt volk. dt N.S.B. ingeschat
keld in het binnenlandseh bestuur,
Mussert zal t.z.t. deel hebben aan de
besprekingen betreffende den opbouw
van het nieuwe Europa; aankondiging
van evacuatie van een aantal over
heidsdiensten uit Dea Haag.
Engebehe bommen.
Engefiche luchtaanvallen hebben dit
jaar wger meer dan' 383 dooden en tal
van zwaar- en lichtgewonden geëischt.
Over 1941 bedroeg het aantal ddoden
448 en in het eerste oorlogsjaar 145,
zoodat men op een totaal van ongeveer
1000 dooden komt in dezen oorlog door
Engelsche bommen.
Op 20 Januari van dit jaar vielen
vier dooden; 26'Januari 26 doodën; op
29 Januari 71 dooden en ,58 zwaarge
wonden; 8 Maart twee dooden; 10
Mi
Dit A oniengs gebleken ln het ge
val een den Efndhovwschen gemeente
ambtenaar. dat voor hot Vredege
rechtshof la behandeld. De burgemees
ter had aai;, een hem ondergeschikt
ambtenaar laat gegeven lhet zun pe^
soneel zorg te dragen, dat ter gelegen
heid van een officieel bezoek van den
fieider der Nat-SOc. Beweging der
Nederlanden van eenige gemeente
gebouwen vlaggen der Beweging van
gemeentewege zouden worden uilge-
plaeta --
den
den
ber twee
den; 3 Juni
5 Juni ééndoode; 21
dooden; 27 Augustus lSdoo-
gewonden; 7 September 14
zwaargewonden; 6 October
enkele verbisten en 13
en; 2 October zeven doo-
Oclobef één dqode; 17 Novem-
en; 6 December meer dan
vijf dooden; 21 Deoem-
dooden.
Dr Carp, 4e leider van bet Vrede-
gcrecbtshcx, beeft, 'blijkbaar naar aan
leiding van een door dit Hof behan
delde zaak, in bet tijdschrift Nieuw
Nederland een beschouwing laten
verschijnen onderden titel „Ambte
naarsplicht", waarin hij tot de
volgende conclusie komt:
„Voor den ambtenaar in den huidj-
gen tijd bestaan derhalve slechts
twéé redelijke mogelijk
heden: óf zich als een goed ambte
naar uit de voor-revolütionoaire pe
riode te gedragen en de openbare orde
en het overheidsgezag te handhaven
zonder zich door eigen gezindheid
daarbij te laten leiden, óf zich tot,de
nieuwg beginselen te bekennen en
daarmede ook krachtens innerlijke ge
zindheid en overtuiging mede te wer
ken aan dert opbouw der nationaai-
socialistische orde in Nederland. De
tweede mogelijkheid kan niet in rede
lijkheid a's onmiddellijke eisch wor
den gesteld, omdat het hier een prooes
van geestesontwikkeling betreft, dat
tijd noodig heeft, maar in afwachting
daarvan zaj echter zonder renig voor
behoud de aanvaarding van het rerst-
bedoe'de standpunt kunnen en moeten
worden gevorderd. Tertium non datur!
De ambtenaar, die een derde stand
punt zou willen innemen, schendt on
vermijdelijk zijn ambtelijken plicht.
stoken. M plaats van aan dezen list
te vo'doen door aan zijn onderyeschili-
ten een desheireffende, opdfacht te
geven, had de bedoelde ambtenaar aan
hen slechts gevraagd of zij ook be
zwaren hadd n tegen bet uitsteken
dier vlaggen, wel verwachtende, dat
bedenkingen zouden worden gemaakt
en met de bedoeling dan Van de uit
voering der opdracht van den burge
meester af te zien. Aldus geschiedde
en het gevolg was, dat de laat van den
'.urgemeestcr niet werd Uitgevoerd.
Het Vredegerechtshof overwoog tn
zijn desbetreffend!.' uitspraak, dat een
ambtenaar uiteraard weet, dat vooral
in de huidige tijdsomstandigheden
zonder een krachtige gezagshandha-
2f ving een regelmatige gang van het
bestuur en de openbare orde en dierst
niet langer verzekerd zijn met alle
hoogst nadeelige gevolgen voor de ge
meenschap daaraan verbonden. Wan
neer een amb'enaar ondanks deze
wetenschap, welke hij geacht moet
worden te bezitten, toch een last van
de bevoegde Overheid krachteloos
maakt, dan begaat hy daarmede een
daad, die het gezag ondermijnt, zoodat
de openbare orde, welker waarborging
eerste ambtelijke plicht is, in ernstig
gevaar wordt gebracht, in het bijzon
der in de huidige omstandigheden.
Op dR laatste moet bepaaldelijk de
nadruk worden gelegd. Immers al
moge reeds in het algemeen een
stipte ambtelijke p'ichtsbetrachtingde
voorwaarde zijn voor de verzekering
der openbare ordi-, waarmede het
volksbestaan ten nauwste verbonden
is, in revolutioraiaire tijden geldt dit
in bijzondere mate. Te midden van
den revolutionnairen overgang van
oud naar nieuw waarbij het oude van
zijn ankers is toegeslagen en het
nieuwe zijn bevestiging nog niet ge
vonden heeft, vormt het ambtenar-n-
.corps de verbinding en overbrugging
tusschen oude en nieuwe orde, met zich
mededragende de blijvende waarden
van het oude als.onmisbare bouwstee-
nen voor het nieuwe bestel. Het amb
tenarencorps be'ichaamt in vete geval
len de oude waardevolle vormen, 'die
bewaard moéten blijven om vat» een
nieuwen Inhoud te worden Vervald,
Zoo heeft in een revolutionnairen
overgangstijd het ambtenarencorps de
taak aan den ommekeer in staat en
maatschappij voor breede kringen van
het volk een zekere mate ven-gelei
delijkheid te geven en daardoor dezen
overgang dragelijk te maken. Het
ambtenarencorps is als het ware het
vertrouwde uit het verleden, dat in-het
revolutionnaire heden te midden van
velerlei onzekerheid het gevoel va»
orde niet verloren doet gaan.
Maar daartoe is uiteraard noodig,
dat het ambtenarencorj$ het gezag der.
gegeven Overheid op de meest
nauwgezette wijze handhaaft all eerste
voorwaarde voor het bewaren d?r
openbare orde."
1 'F" I I L II', ",l ,,lli3
ZOO gemakkelijk schreef men tn vreedzamer tijden: „een jaar is tan einde."
Men had dan bet beief.een boek te hebben dichtgeslagen en, na eba
«ogenblik mijmeren over dat wat voRxxcht was, een nieuw boek te kunnen
openslaan, vol nieuw» aandacht en nieuwe verwachting: het boek van bet
Nieuwe Jsar. Hat ia anders In dezen barren oorlogstijd. Het jaw geeft geen
voleinding meer, zijn laatste dag is geert plechtig slot Het bloedig verhaal
wordt nautvelijk* vergeten in het ademstille- oogenblik ais alom de Mekken
slaan tn «ogen en handen elkaar vinden. Dat -oogenblik overvalt ons midden
in een zin en het mijmeren vergaat ons, terwijl we gespannen voortlezen ln het
nieuw boek. Maar wat blijft, ia de verwachting, de onbluschbare hoop: op vrede.
De geschiedenis, die het boek van
1942 ons heeft verteld, valt uitren in
drie hoofdstukken van strijd: De oor
log in het Ocst-Aziatische gebied, het
zwarte hoofdstuk voor ons vaderland,
wrtkrin de Japanache storm de drie
kleur, van de masten rukte in ons
overzeesche gebied, het hoofdstuk
waaHn dappere Nederlanders hun
harden strijd streden. De gigantische
strijd in het uiterste Europretche
Dosten, waar de Duitschhe- en met
Duitschland verbonden troepen hun
stoot in het lichaam van den Sovjet
kolos tot diep tn den Kaukasus en tot
aaq de oevers van" de Wolga hebben
doorgedreven. En, tenslotte, de oor-
lag in de woestijnen, vlakten en ber
gen van Noord-Afrik», waar Ameri
kanen en Britten een nieuw hoofd
stuk toevoegden aan Frankrijke tra
gedie. -
De eerste dagen van 1942 brachten
e voorzetting van den Japanschen
stormloop op de
ten in den Stille
derden menscben plus materieel naar
de Zuidzee-eilanden, 'Afrika of Zuid-
Amerika, naarmate het scenario zich
in een dezer gebieden afspeelde. Dit is
thans niet meer mogelyk. Niet alleen
dat men zich niet meer buitenslands
kan begeven doch oók banden en ben
zine zijn voor de oorlogvoering be
langrijke producten zoodot de meeste
films ia of in de Lzurt van Hollywood
moeten worden vervaardigd.
Ook de salarissen van al het perso
neel, sterren tot lichtjongene, ziJ« ver
laagd: Dit neemt niet weg dat het
'mum honorarium, dat thans
vood wordt uitbetaald, nog altijd
dollar per jaar bedraagt.
Tenslotte keot men het tekort aan
acteur» en actrices. Vele speler* en
speelsters zijn thans in dienst of me-
Mn'deel uit' van een huiporgadisatie.
Dit beeft voor de ouderen het voor
deel, dat sy thans ook weer aan bod
komen terwijl veel jongeren nu een
krijgen.
geallieerde voorpos-
Oceaan. Den 3 d en
Januari rukten de Japanners de
Philippy'nscbe hoofdstad Manilla bin
nen; de belegering van, het schiereiland
Betaan en van de eilandvesting Cor-
regidor, waar MacArthur zoo lang
stand hield, begon. Generaal Terpoor
ten, die zag hoe de Pophathlinie op
Malakka, de grendel aan de land
zijde voor Singapore, doorbroken
werd, .en hoe de Japanners op Weat
Borneo landden, vroeg dien dag den
Amerikanen dringend otn vliegtuigen
en tanks.
Op 5 Januari, toen Van Mook
naar Australië vertrok.om voor snelle
hulp te pleiten, vestigde Wavell zijp
rtier te Batavia, waar men
ng van alle vitale instal
laties voorbereidde. Op 12 Januari
landden de Japanners op Ned, Borneo
en Celebes en den volgenden dag
werden Tarakan en Menado bezet.
Den 27*ten Januari was Balik
Papan, het oliecentrum op Borneo, ln
Japanache handen en werd om Ken-
dart op Celebes gèéochten.
Twee luchtaanvallen op Soerabaya
en een op Batavia op 4, en 1 0
Februari leidden den aanval
op bet h«rt van onzen Archipel ln.
Den dag, .waarop Singapore, de sterk
ste voorpost, viej, den lO^an Fe-
,F u-a r 8'agen Japansche troepen
by Palembang op Zuid-Sumatra aan
land. De omsingeling van Java begon.
Op 20 Februari odtbrartdde de
stryd op Timor en den volgenden dag
werden op Bali alle installaties ver
nield en kwamen buitenlandeche hulp.
troepen op Java aan. Een hevig vloot-
treffen by Java op den laataten
Februari kondigde.bet begin van
den strijd aan.
Nederlandsen Indië riep zijn sol
daten uit Engeland en Canada terug,
maar -Jfgt was te laat voor deren
maatreopbden laten Maart land
den deAJabannens op drie plaatsen op
Java. Vrevell verdween én Het het
opperbevjA; in Nederlandsche handen
achter, twlp ondernemingen ver
plaatsten Tufa zetels naar West-Indië.
Den 5dep )Maart werd Batavia
bezet, terwijl hevige gevechten woed
den om Bandoeng en Soerabaya. Op
10 Maart legde hpt Ned.-Indische
leger op Jiva de wapenen neer- het
aantal krijgsgevangenen bedroeg 82,618.
Denzelfden dag klaagde Van Mook
in Australië dat slecht» een fractie
van de toegezegde hulp' was aenge-
koirteti.
Op 14_Maart landden de Japan-
denzeli-
adja en
ners op Noord-Sumatra; nog c
den dag, werden Medan, Kdtari
Sabang bezet. Op 29 ïgaart capi
tuleerden de Nederlanders op Borneo
en op 7 Aril.werd de stryd op Su-
motra gestaakt.
Op 14 April landden de Japan
ners op Corregidor, nadat de stryd om
Bataan op 11 April tot «en einde
was gekomen. Corregidor capitulbsrde
ot 5 Mei. Op 18 April boidbar-
daérden Amerlkaansche bommenwer
pers Tokio en -Jokohame. Op 18
Mei ontruimde het Britsche hoofd->
kwartier Burma. Op 7 Juni bezetten
de Japanners steunpunten op de
Ateoeten.
Toen de hevigste aandacht van het
Oost-Aziatische oorlogstoon eel was
afgewend, fingen de Duitache legere
in de Sovjet-Unie op 0 Mei van 4tet
winterdefensief tot het zomeroftensief
over door hun grootschrepechen aan
val op het schiereiland Kertsj, die
wellicht zijn voorspel had gevonden
in de herovering van Feodaua op de
Krira op 2 0 Januari. Op IS Mei
waren stad en haVen van Kertsj, op
II Mei was het bede schiereiland
lei te-
in Duitsch» banden: Dienzelfden dag
begon de «jag om Charkof.
Timoajenko'a leger on 27 M
gesloten Vn op 29 Mei
was. De haele maand Juni nog
de de strijd om de 'vetting
die den laten Juli in Duitrèhê
handen viel.
Dienselfden dag begon het groote
Doitache offensief in den Zuideiyken
sector, did de toegangswegen tot den
Kaukaaui ten doel had. Een door
braak gelukte en den Oden Juli
Stónden de Duitachen aan de Don;
den Oden'Juti was Woronesi ge
zuiverd. De stryd osn het gebied in
de Donbocht i
toen op 19 J
Duitache handen
van Ros tof op 2 4 J uli wat hier alle
weerstand gebroken. Op Juli
trokken de Duitache troepen by
Rostof over de Don.
De aanbal rientte zich naar bet
Zuiden. Op 29 Juli forceerden de
Duitachen den overgang over de Sal
en de Manytsj, den 3den Augus
tus bereikten zij de Koeban en de
atad Woroajilofsk, den 8den Au
gustus Tichor ezk, fvaarmre de
spoorweg van Zwarte naar Kaspische
Zee werd afgesneden, den 9den Kras
nodar en de oltested Maikop. Na den
vernietigingssiag ten Wetten van
Ralatsj op 12 Augustus drongen
de Dultscner» het Kaukasusgebergte
binnen, waar zjj den 21aten de
oorlogsvlag op den hoogs ten top, de
Elbroes, plantten.
Noordelijker begon de strijd om
Stalingrad. Op 24 Augustus trok
ken de Duitache troepen ten Westen
van Stalingrad over de "Don, .den
26sten werden de bolsjewisten uit
hun stellingen voor de stad terugge
worpen. Op 2 September was de
Wolga ten Noorden van de stad be
reikt en -den 12den werd de halve
ring om de stad ten Westen van de
rivier gestoten. Den 1 4den Sep
tember begonnen in het Zuiden de
straatgevechten, den 15den Octo
ber bereikten de Duitachera op één
punt in de stad de Wolga; den 19den
stondenzg op alle punten aan de
rivier. Het strategisch doel was hier
mee bereikt, de straatgevechten duur
den voort.
Intusschen vorderde het offensief ln
het Zuiden; Op 1 September werd
•an het Kaukasusfront de Zwarte
Zee-h»ven Anapa beset en trokken
Duitache troepen over de Street van
Kertsj; ep 7 September Viel No-
worossisk, op 6 October Malgo-
bek, op 2 8 October Naitsjlk en op
1 November Alagir.
Daarna begonnen
nieuwe offensi
dj Sovjets hun
lieven, die thins nog aan
den gang zijn
In Noord-A/rika scBOven de legere-
in het afgeloopen jaar heen en weer.
Op 5 Januari liep het tweede Brit
sche offensief even voorbij Agedabia
vast; den 24sten Januari here
poerden de astroepen deze plaats ai*
inzet van hun retour-offensief. Op 5
Februnri ontruimden de Britten
Op 18 Junf werden zfj uit
da Mann arise he woestyn verdreven
«S Juni vielen Caputeo, Boltoem en
Halfaya en op >9 Juni viel Meren
Matroe.
Op 22 October leidde een hevige
luchtslag boven Egypte het Engelsche
tegen-offensief in. Op 25 October,
begon de slag bü El Alamein, den éden
November werd by Foeka gevoch
ten, de» 16den woedde de strgd op de
Libysch-Egypiiacbe grens.'Op 20 No
vember trokken de Brirten Ben-
ghasi weer binnen. Rommel neatelde
rich in El Afheila om ticfc op 17
Decern b*r van de Britten tos te
maken en naar het Westen te trekken.
De meeat ingrijpende gebeurtenis-
sa» te Afrika speelden zich echter te j
de Fransche gehieden af. Op C Met
vie!en de Engehchen het Fransche
eiland Madagascar aan,' welks bezet
ting een ultimatum afwees en den
Jtrijd aanbond. Den lOden Septem
ber kregen de Britten versterkingen
en op 5 November legden de
Franechen de wapenen neer.
Drie dagen later, op7) No rem ber
landden plotseling Amerikaansche troe
pen, gevolgd door Engelsche, ia
Fransch Noord-Afrika. Algiers staak
te denzelfden dag den strijd, zooals
later bleek door de inmenging vin
Darlan ten gunste van de geallieerden.
Den lldei) November capituleerde
Casablanca en werd Oren bezet. Duit
ache en Italiaansche troepgn rukten
onbezet Frankrijk binnen. Den I2den
November werd bealist, dat Tou
lon onbezet zou bfijven. Op den 16den
[landden troepen van de as in Tunis.
Den 17den werd Darlan door Pétain
uit M zyn politieke en militaire func
ties ontzet.
Op 24 November schaarde Fransen
West-Afrika zich onder Darlao. Den
27sten werd Toulon bezet en bracht
een deel van de Fransche vloot zich
tot zinkan. Den 28st'en werd aan Dar
lan en Giraud het Fransche staatsbur
gerschap ontnomen. Dienzelfden dag
landden de Britten op Réunion by
Madagascar. Op 24 December
werd Darlan vermoord.
In het kader van de actie voor het
vormen van een tweede front tb
Europa werden mislukte Britsche lan-
op 28
Apr tl
by Dieppe!
