GOUDSGHEwCOLCANT
D
D:
Sterke Sovjet-aanvallen
bij Kertsj mislukt
WANNEER
Stadsnieuws
De papieren
garantie
Vrijdag 14 Januari 1944
NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
PrU' S cents per nummer
- 82ste Jaargang No. 21446
Chefredacteur:
f. Tl mm Gouds
Hevige sfweergevechten bij Nikopol en W. ven Kirowogred
De nieuwe ordening
continenten., J
De waarde van-afval
stoffen^'
BEKENDMAKINGEN.
De Leider Ie Haarlem en
omgeving.
Het Jegitimatiekaart je
voor kinderen.
Wal, Waar, Wanneer?
Wat Polens tragedie 1?' .toit
De reis om de wereld in
tachtig uren.
Bureau! Markt 31
Telefoon 8745
Ïtu
mmmmmmmÊmwmmmimmÊÊÊÊÊmmÊmmtSÊÊtmaÊtitSÊm
Het opperbevel van de Duitsche
weermacht maakt Donderdag bekend:
Tea Noerd-Oosten van Kertsj sijn
hernieuwde sterke aanvallen van de
bolsjewieken mislukt.
Teren het brnggehoofd van Nikopol
beeft de vijand na felle voorbereiding
door artillerie op een smal front den
•an val geopend. In verbitterde gevech
ten, die den gèheelen dag voortduur
den, bevochten ome troepen een vol
ledig af weersneees.
Bij de voortsetting van ha» aanval
len ten Zuid-Westen van Dnjeprope-
trofsfc werden de bolsjewieken weer
"t^Wm^vm Klrowograd sijn gis
teren opnieuw met sterke lnfanterle-
en psntserstrljdkmebten ondernomen
bolsjewistische aanvallen begonnen. Kil
werden in tegenaanval en na afgren
deling van eenlge penetraties afge
weerd. Ten Zuid-Westen van Tsjer-
bassv bleven plaatselijke aanvallen
der bolsjewieken zonder succes.
De eigen tegenaanvalier in het ge
bied van Pogrebisjtsje hebben ook gis
teren vorderingen gemaakt. Hierbij
werden 20 Sovjet-Russische tanks stuk
geschoten.
Ten Westen van Berditsjef zyn ver
scheidene aanvallen der bolsjewieken
mislukt. In tegenaanval weiden 19
vijandelijke tanks en 17 stukken ge
schut vernietigd.
In het gebied ten Westen van Novo-
grad Wolyns en ten Westen van Sarny
■taan onze troepen lu harden strijd
met opdringende vijandelijke strijd
krachten.
De bolsjewieken hebben ook in den
afgeloopen dag hun felle aanvallen
ten Westen van Resjitza voortgezet.
Zware gevechten zijn aan den gang.
Bij Witehsk zijn hernieuwde, met
het zwaartepunt ten Noordwesten der
stad uitgevoerde doorbraakpogingen
00 km
sdre infanterie- en pantserstrijdkrach
ten onder afgrendeling van eendge
penetraties en na het stukschieten van
14 vijandelijke tanks afgeslagen.
Het luchtwapen heeft met sterke
formaties gevechüyliegers en slag
vliegtuigen ingegrepen in de harde af-
weergevechten bij Kirowograd, Ber
ditsjef en Witebsk. Vijftig vijandelijke
vliegtuigen werden neergeschoten.
S.S.-Unterturmfübrer Wittmann, van
een S.S-pantssrdivisie, heeft op 9 Jan.
met zijn Tijgertank aan het Oostfront
zijn 6&sten vijandelijken tank stukge
schoten-
In het Westelijke deel van het Zuid-
Italaansche front heeft de vijand zijn
aanvallen uitgebreid tot den sector ten
Noorden van Venafro, Na sterke voor
bereiding door artillerie uitgevoerde
aanvallen op onze heuvelsteilingen
werden met zware verliezen voor den
vijand afgeweerd. Twee plaatselijke
der bolsjewieken gestuit op den taaienpenetraties werden afgegrendeld. Van
tegenstand onzer troepen. In dit
bied hebben de bolsjewieken 42
verloren.
Ten Noord-Westèn van Newel
•vrij sterkt aanvallen van bolsjew;
den uitersten Westelijkeh vleugel
worden voorpostengevechten aan de
Carigliano, van den OosteUjken vleu
'*el. een succesvolle eigen stoottroep
ïctie gemeld.
ARTIKEL VAN DR GoBRcXS IN
DAS REIC
IDe twintigste eeuw/staat in het
teeken van de nieuwe ordening der
continenten, zoo schrift Rijksminister-
dr Göbbels in het jongste nummer van
Das Reich. De oorlog, zoo zegt hij,
vormt geen 'bewijs tegen deze stelling,
hii schijnt deze veeleer overal te be
vestigen. Europa zou, zoo schrijft de
minister, gemakkelijk in staat zijn,
uit eigen continentale kracht een zelf
standig en vrij .leven te leiden. Dit
echter moet juist door dezen oorlog
verhinderd worden. De politieke
krachten, die eigenlijk de ijverigste
partygenooten van Duitsohland moes
ten zijn op zijn weg naar de nieuwe
ordening Van Europa, zijn veeleer zijn
verbitterdste tegenstanders en deson
danks zullen zij den loop der geschie
denis niet k'ünnen tegenhouden. Of ons
continent vindt door den strijd van
het Duitsche rijk om zijn voortbestaan
een nieuwen vorm of het zal na dezen
oorlog nog slechts een speelbal zijn in
de handen van aan Europa vreemde
of zelfs van anta-Europeraohe mach
ten. Het Duitsche rijk kan derhalve
tn zijn strijd voor het leven van ons
werelddeel waarlijk de domineererade
Europeesdie mogendheid genoemd
worden. Zouden wij dezen strijd op
geven of zelfs verliezen, dan zou hier
voor ode het lot van Europa'bezegeld
zijn. Het gaat dus in dezen oorlog
om iets meer dan om de aanspraak op
een Europe esche hegemonie van de
zijde der groote wereldmogenheden.
Net gaat erom, of Europa en in dezelf
den zin ook Azië, voor welks continen
tale leven Japan denzelfden strijd
voert, aan Amerika of Afrika gelijk
gesteld zullen worden
Hetgeen men In de Ver. Steten de Ameri-
kaaiuche eeuw noemt, ls niets anders dan da
aanspraak der Ver Staten op het voogdtj-
achap over de geheele wereld. Het bolriewlsma
Iaat in theorie en praktijk denzelfaen weg,
^5! „met ssds» voorteekena. Ingeland
wordt door daze twee in hun berekeningen
puiten beschouwing gelaten en is veroordeeld
tot het spelen van een zeer ondergeschikte
pol. De heerschappij over de geheele wereld
vla da behaerschtng van Europa, deze
echter wordt verkregen via de militaire
nederlaag van Duitadhïand
P.".'"*» patrentlavaartntge. bergen beer-
vijandelijke vttegtotgen. - Het
ven een vgaademken vter-
SÏÏSf*" bommnnwerper wordt door de
matrozen nauwkeurig onderzocht.
(P-K.-Kngetke-H.H.-9t.|
Duitsohland speelt in Suropa dezelfde rol,
die Japan in Oost-Azië speelt. Beide zijn
wachters over de continentale onschendbaar
heid van de hun toevertrouwde gebieden
ot nu de in deze gebieden levende volk-
dit willen inzien of niet, zy kunnen alleen
nog onder hun militaire bescherming een
eigen nationaal leven leiden.
Het Duitsche volk la zich in tegenstelling
tot ,zUn vijanden volkomen bewust van de
geheele draagwijdte van de komende histori
sche beslissingen. Het geeft zich- niet aan
illusies over. Juist het afgeloopen Jaar heeft
het Duitsche volk geleerd om den oorlog
zonder vrees in het strenge gelaat te zien.
zyn smarten en beproevingen gewillig te
aanvaarden, zyn gevaren in te zien en te
doorstaan en vooral om door zyn eeuwige
lessen rüper te worden en te groeien Wien
zou het kunnen verbazen, 4»t het Duitsche
volk de overwinning moetlijkwordt gemaakt?
Een wereld verandert haar aanschijn niet
zonder smarten hierby te ondergaan en
zonder wonden en lidteekens ot# te loopen.
„Zy vormen thans onze smart, zy zullen
echter in een latere toekomst onze trots zyn".
Bovendien, zoo besluit de minister,
bezit de *hatie .voldoende -weerstands
vermogen om hieraan het hoofd te
bieden. Wie zou ons bij het begin van
dezen oorlog hebbën willen voorspel
len, wat wij tijdens den oorlog nog te
verduren zouden hebben en waaraan
wij het hoofd zouden moeten bieden
om tenslotte toch te overwinnen. De
oorlog is thans onze leermeester in alle
din-gen en hij zal het later, wanneer
wij hem eenmaal gewonnen hpbben, in
een nog veel grooteren omvang zijn,
Dan zal hij ook voor ons meer en
meer zyn vernielend karakter verlie
zen en waard worden, wat hij in de
geschiedenis der volken altijd ge
weest is: de stap naar een nieuwe
wereld, die met tranen van smart ge
boren en met tranen van geluk in be
zit genomen wordt.
De gezamenlijke Nederlandsche in
dustrieën hebben zich er sinds eeni-gen
tijd voorgespannen het iedereen dui
delijk te maken, dat elke Nederlander,
onverschillig van welk beroep, mede
kan werken aan de materiaalvoorzie
ning van de Nederlandsche fabrieken
door inspanning van alle krachten
kan voor een beduidend deel worden
voorzien in de tekorten aan grond
stoffen. Oude materialen en afval
stoffen spelen hierbij een groote rol.
Iedereen heeft by die materiaalvoor
ziening zyn taak; de verbruiker b.v.
door het inleveren van aardappel
schillen, courantenpapier, oude tubes,
lom-pen e.d.; de winkelier door oud
verpakkingsmater^al by de fabrikan
ten in te leveren.
In tal van plaarten van ona land zijn In
da afgoloopan maanden tentoonstellingen
met lezingen en filmvoorstellingen georgni-
aeerd ter demonstratie van de wyze waarop
uit het oude product het nieuwe wordt ver
ve irdlgd. Hierby is apt gebleken, dat door
gebruik te maken vïn oude matrleien en
afvalstoffen de Nederlandsche industrie toch
nog over een voor dezen tijd vry groote
hoeveelheid grondstoffen beschikt.
Het spreekt vanzelf, dat door hst verza
melen van die oude materialen en afval
stoffen een sluitende organisatie bestaat. Als
middelpunt van deze organisatie fungeert het
Rijksbureau voor oudo materialen en afval
stoffen, terwyi de ophalers, dia regelmatig
by da huizen den ouden rommel ophalen
daarby een belangryke taak vervullen. De
huisvrouwen zullen begrijpen, dat alle moei
ten en zorgen pas goed tot hun recht xuUen
oen, indien zy de eerste plaits hun taak
op de Juiste wyze vervullen door reads in
da keuken een zekere «electie toe te paaien
niet door b.v. glaaacherven by de aard-
appelschillen te doen. Da aardappelschillen
vormen immers aan uitstekend voedsel voor
het vee. en „scherp" mag ar daarom niet tn
voorkoment
Over de Inlevering, Incamaling en ver
werking van opde materialen en afvalstof-
fan wordt hedenavod van 18.15—18.« uur
over Hilversum n aan radioreportage ge-
De Höhere SS. und Folizeifiihrer
m-aajft bekend:
Het Polizei-standgericht in Den Haag
heeft op 6 Januari j.L den agent-acn
politie Jan van He*\vynen, den wNr-
meester der marechaussee Heimat
Kok, den waker Kryn Vreugdenhil en
het lid van den Ordedienst Jan
Ludema wegens verschillende daden
van sabotage in den zin van par. 1 dar
verordening op de bescherming van de
orde van 1943 wegens het ongeoor
loofd bezit van wapenen en* deelne
ming aan een geheime organisatie, ter
dood veroordeeld.
De beklaagden hebben op 22 Juni
1943 een overval gepleegd op de Ar
beidsbeurs in Den Helder. Drie van de
daders hadden daatby geladen vuur
wapens by zich. De in de Arbeidsbeurs
te Den Helder op wacht staande poli
tieagent verwee-Me zich energiek. De
voorts by den aanslag betrokken poli
tieagent Zwinderman werd door de
wacht doodgeschoten. Zwinderman
was de aanvoerder van de bende. De
beklaagden, met uitzondering van be
klaagde Kok, die alleen betrokken was
by den overval van 22 Juni 1943, had
den ook nog andere daden van sabo
tage gepleegd. In Maart 1943 hadden
zy op het station in Den Helder een
wagon met veevoer in brand gestoken.
Voorts hadden zy in Mei 1943 getracht
een aanslag te plegen op het Raadhuis
in Den Helder. Ook hier hadden zy
evenals bij den aanslag op 22 Jun.
1943, het doel kartotheek-kaarten be
treffende de tewerkstelling in Duitsch-
land te vernietigen. Tenslotte hadden
de beklaagden ook nog in een gebouw
der N.S.B. een brand gesticht, waarbij
propaganda-materiaal werd vernietigd
De doodstraf is na onderzoek der
gratiekwestie aan de veroordeelden op
7 Januari j.l.J^ltrokken met uitzon
dering van beklaagde van Her-wijnen,
tegen wien nog een afzonderlijk pro
ces loopt.
De Höhere SS- und Polizeiführer
maakt bekend:
Het Polizeistandgerioht in Den Haag
heeft op 6 Januari j.l, den Nederland-
schen onderdaan Johannes Adrianus
Joseph Verleum ter dood veroordeeld.
Venieum was een der leidende leden
van een terreurorganisatie. Hy be
hoorde tot den kring der daders van
den moordaanslag op luit-generaal
Seyffardt. De overige'person en, die bij
deze daad betrokken waren werden
door het PoUzeistandgericht te Amster
dam reeds op 30 September 1943 ge
vonnist. Het onderzoek wees uit, dat
Verleum, die zyn moondopdrach-ten
van de joodsohe communisten Katan
en dr Kastijn in ontvangst had geno
men, ode den vroegeren minister van
landbouw Posthuma en den vaandrig
der politie Postmaop gemeene wijze
had doodgeschoten, terwijl hii een lei
dende rol gespeeld heeft bij den moord
aanslag op het echtpaar Reydon en
voor den moordaanslag op den com
missaris van politie Van Dijk in Nij
megen de vuurwapens geleverd had.
Met Verleum is een van de gevaar
lijkste terroristen gevonnist, die zonder
meer toegaf, dat hy nog meer moor
den zou hebben gepleegd, wanneer hij
'daartoe opdracht zou hebben gekre
gen
Het vonnis is na onderzoek van de
gratiekwestie in de vroege ochtend
uren van 7 Januari 1944 voltrokken.'
De Leider van ,het Nederlandsche
volk, Mussert, heeft Woensdag een
bezoek aan Haarlem en Beverwijk
gebracht. Na een bezoek aan „Meer en
Bosch" te Heemstede ging de tocht
naar Beverwijk, waar het raadhuis
werd bezocht.
Vervolgens .keerde de Leider naar
Haarlem terug, waar hij voor het ge
bouw der provinciale griffie en het
Kringhuis der N.S.B. afdeelingen der
W A. en Jeugdstorm inspecteerde,
Des avonds werd in het gemeente
lijk concertgebouw een- ledenappel ge
houden, waarop de Leider het woord
heeft gevoerd. De Leider gaf een uit
voerig overzicht van de gebeurtenis
sen vóór en na de Meidagen van 1940
en zeide, dat de verblinding ons volk
nog steeds verhindert in te zien, dat
de zoo veelbegeerde onafhankelijkheid-
van Nederland een fictie is, indien men
niet de noodzaak Van een vereenigd
Europa erkent, Daarom rust op ons
slechts één taak: Als Europeanen me
dewerken aan de v^dedigaig van
Europa. Het woord van den Führer,
dat Nederland zijn onafhankelijkheid
zal behouden, geeft een belofte voor
de toekomst.
Waar hlyven de legitimatiekaartjes
voor kinderen, zoo vragen momen
teel duizenden in de groote steden, die
de aanvraf.gfotrmuliertjes inleverden en
nu in een handomdraaien het kaartje
retour verwachten.
Naar het Ned. Roode Kruis mede
deelt, is men in tal van plattelandsge
meenten reeds met de uitreiking be
gonnen. In totaal zyn er drie millioen.
aangemaakt, waarvan er in December
1943 een millioen gereed waren. In ver
bant! met den aaromWs in series voor
zag men de kleinere gemeenten direct
van het benoodigde aantal, terwijl de
grootere een deel toegezonden kregen.
Eenige stagnatie is venoonftakt door
dat -de raming betreffende het aantal
gratis-aanvragen niet juist is gebleken.
Men had deze namelyk gebaseerd op
de ervaringen met de persoonsbewijzen
en derhalve 1H millioen gratii-kaar-
tjea laten druifken. De actie ls echter
dermate hartelijk door het publiek
ontvangen, dat 90 procent der aanvra
gers zijn dubbeltje heeft willen bijdra
gen. Gevolg hiervan was dat een groot
aantal kaartjes moest worden overge
drukt.
Wat het kaantje zelf betreft, mis
schien zal de samenstelling sommigen
teleurstellen. Zoo op bet oog lykt het
niet stevig genoeg. Men vestigde er in
dit veiband de aandacht op, dat ook
het Roode Kruis gaarne ander mate
riaal had willen gebruiken. Gezien de
omstandigheden heeft men zich echter
tevreden moeten stellen met een taai
strnrt cellulosecarton, waarvan deskun-
digen verzekerd hebben, dat het een
heeien tijd mee kan. En bovendien zal
later nog wel een mogelijkheid bestaan
voor versleten kaartjes nieuwe aan. te
vragen.
„ONDER CRN DAK".
Knappe ovoering
door amateurstooneelcinb.
De vijfde voorstelling in het theater-
abonnement 194344 werd gisteravond
verzorgd door amateurs, door onze
Ckmdsche aibeiderstooneelvereeniging
„Door en voor het Volk" ein er mag
direct op den voorgrond gezet worden,
dat zij in vele opzichten niet onder
deed voor door beroepstooneel verzorg
de voorstellingen en dat' de warme
hulde aan het slot meer dan verdiend
was. Weliswaar biedt het bekende too-
neelspel „Onder één dak" van Jan Fa-
bricius, dat hier enkele jaren geleden
ook door dezelfde vereeniging is ge
bracht, talrijke en gemakkelijke aan-
knoopingspunten voor sterk spel, maar
toch, dat vooral het viertal, dat dezen
„vond door rake en levensechte typee
ring het meest naar voren kwam,
presteerde, verdient den meeaten lof.
Voorop mevr. G. Spruytde Rotte met
een tot in kleinigheden zuiver aange
voelde uitbeelding van de door* den
yader gehate schoondochter. Zij weet
steeds aan haar woorden den juisten
klemtoon, intonatie en warmte te ge
ven. Daarnaast was vooral de eigen
zinnige stijfhoofdige vader van M. v.
Hoogwaarden een gave creatie, terwijl
ook D. Vergeer als een schijnheiligen
onderwijzer en P. Verkaaik als een
eerlijken opgewekten smid een zeer
belangrijk aandeel hadden in het
groote succes van deze voorstelling.
De andere medespelendep, C. Korevaar,
Agaath v. d. Heuvel, Annie Verkaaik,
mevr. W. Sdhoonderwoerd—de Grauw
en J. v. Reeden sloten 2ich hierby op
waardige wijze aan, al was dp notaris-
rol den laatsten niet bepaald op het lijf
geschreven. P. Verkaaik voerde de
regie; de Schouwburg was uitverkocht
en de dames werden met bloemen ge
huldigd. A. J. Vermaas.
BIJEENKOMST JONGE LIDMATEN
NED. HERV. KERK.
Dr Montagne spreekt over „Liturgie1
Op een bijeenkomst der jonge lid-
Hiaten der Ned. H-erv. Kerk, gister
avond in „Daniël" gehouden, hield dr
A. Montagne Izn. een inleiding over
„Liturgie". Dezen avond zou het gaan,
aldus dr Montagne, over de vraag wat
met liturge bedoeld wordt om op 3
Februari den gang van zaken in den
liturgischen dienst na te gaan. De
spreker behandelde uitvoerig het on
derscheid tussohen een gewonen kerk
dienst en een liturgischen dienst. In
den gewonen dienst is de kerkganger
passief, in den Hfongischen dienst
is hij actief en vormt een deel van
den dienst zelve. Bij den liturgischen
dienst is de preek niet het een en al,
doch een hulpmiddel. Het gaat erom,
dat in den eeredienst de gemeente en
God elkaar ontmoeten en daartoe zai
de preek medewerken. Was in de mid
deleeuwen liturgie hoofdzaak en preek
bijzaak, met de reformatie kwam de
reactie en werd de preek hoofdzaak.
Hierin is weer kentering gekomen en
er is een streven aan de liturgie weer
meer plaats in den eeredienst te ver-
leenen. De liturgische dienst vraagt
van de gemeenteleden actieve deel
neming bij schuld- eni geloofsbelijdenis
en bij de lofprijzing.
Hierna besprak dr Montagne de
formulieren om in het bijzonder stil
te staan bij het apostioiicum. Tot slot
behandeld» hij de wel eens geuite
klacht al» zou een' liturgische dienst
eentonig zijn en tot sleur aanleiding
geven. Van de gelegenheidtot het
stellen van vragen werd_ een luim ge
bruik gemaakt. Onder de aanwezigen
waren als gasten de Elzen-ga en ds
Verheul.
EIEREN VOOR AANSTAANDE
MOEDERS.
De Nederlandsche Volikadienst heeft
de -beschikking gekregen" over een be
perkt aantal eieren, die aan a.s, moe
ders zulten worden uitgereikt. Aan
staande moeders welke voor hun be
valling bok reeds extra levensmidde
len-bonnen ontvangen van den distri
butie-dienst, kunnen op vertoon van
deze bewijzen, zonder afgifte van bon
nen, gratis twee eieren afhalen (voor
zoover voorradig) op het plaatselijk
bureau van den Nederlandschen Volks-
dienst, Korte Tiendeweg 22 op Zater
dagmorgen van 911 uur. Persoons
bewijs en eventueels vooirangskaart
medebrengen.
Thalia Thaatar: Ewar eine rauachende
Ba 11 nacht (met Zarati Leander an Hans
Stüwa). Aanvang 8 uur, Zondag vanaf 8
uur Zaterdag 2.30 uuri Hat geheim van den
robijn.
Bennie Bioeooopi Tot laven gedoemd (mat
Paul Javor en Ivaa Patrovich). Aanvang
8 uur, Zaterdag vanaf 5.30 uur, Zondag
10.30 en vanaf 8 uur. Zaterdag 1 uur:
Repelateeltje-
Schouwburg Bioscoop: Lach dan Paljae (mat
Paul Hörbiger en BenJamino Gigli). Aan
vang 8 uur, Zondag vanaf 3 uur. Zaterdag
geen voorstelling.
Bennie foyer: Cabaret-programma mat OA«
Da Twee Rlebertlee en Willy Roek»*. Aan
vang Zaterdag van af 4 uur, Zondag vanaf
2 uur. Maandag tot en met Woensdag van
af 7 uur Qpocirt.
15 Jan. 4 uw Café Dnjjaetaa: Jaarvergadering
Ooudacha Athletlek-Commiaaie.
(enoemd, guar dis urn «rcsmlttk mat hal
Dultach» rUk rijn verfrosld. dat si), ta
welk fOder verband ook. slechte lastlie
en verzwakkende minderhedenproblemen
zouden opleveren.
Moteou wacht nu op hst antwoord. Om
man nsdrukkeltik voorop, dat hot laatste
- 1)119 leert wo?rd f-proken sn dat mytt hy wei.
ung Itxu serine de patriottische Pooleche «roep
onder de Poolsche bolstewiste Wasllewski
«»ner tijd. de militaire macht'
achter de hand hoeft om Polen te doen
herritten In hm kader van de Sowtet-
Russlache ordenlns van Oost-Europa. Wat
E oorlog ls begonnen om Polen. Na
tuurlijk heeft zich niet het geheele
complex Van tegenstellingen, waar
uit deze oorlog is voortgekomen en
dat door den oorlog nog telkens wordt d« Poolsche regeeriog te Londen cal ant-
If00"!®"' n*®* te zeggen, al tal xü er
de zinloosheid wel vah Inzien den eisch
van 1939 ook nu nog te handhaven. Het
standpunt van de geallieerden la het
Westen l« Inml idels wél bekend an wat
dat reeds voor Morkou zijn eisch «telde:
zij hebben rich btJ voorbaat bij dezen
eisch neergelegd en onthouden den Poien
allen steun.
XXX
EZE ontwikkeling van de waardee-
ring der PooUche aanspraken in
vier oorlogsjaren la belangwek
kend, niet ak bijdrage tot Polens
trieste geschiedenis alleen, maar om de
algemeene «trekking van het geval en
de waarschuwing, die hierin la vervat.
De tragedie van Polen, en al evenzeer
die van Zuid-81avi«. waar zich ten paral
lelle ontwikkeling voordoet, bewijst de
betrekkelijkheid van alle politieke con
structies, die op papier woolen voorbe
reid, of dat nu op het papte* ven mili
taire stafkaarten of op dat van een poll-
tieken ut<*pist is. De Polen g.'ngen u't
van de stelling: „Engeland wint en
Engeland decreteert dus den vrede". In
vier jaren wijzigde zich de toestand zoo,
dat Engeland om te winnen zlfch moest
aansluiten bij Polens erfvijand in het
Oosten en hem het decreteeren moe*»
overlaten. Polen raakte uusrhen sch'p
en wal.
Dat ls het onvermijdelijke gevaar, dat
uit dergelijke papieren conaiructiee voort
komt, dat pok dreigt achter de geallieerde
plannen voor Europa waarin men ons
land, eveneens slechts door garanties ge
steund, poogt te betrekken. Nemen wij
aan, dat het aanvankelijk mogelijk zou zijn
uitgebreid tot nieuwe gebieden, alleen
omderwille van een beoaalde begrenzing
van de Poolsche republiek ontwikkeld.
Maar de Duitsche actie tegen Polen was
toch de aanleiding, dat Engeland, gerug-
gesteund door de Ver. Staten, Duitsch-
land den oorlog verklaarde. Formeel
stond dus Polen als inzet van de oorlogs
bedrijvigheid 'voorop.
Het is belangwekkend de ontwikkeling
te volgen, die de status van Polen in het
verloop van den oorlog tot dusverre heeft
doorgemaakt. Als eerste bondgenoot van
Engeland en Frankrijk, die te Londen een
regeering vestigde en wat er nog van
zijn weermacht restte in dit geval eeni
ge marine-eenheden, vooral du ik beoten en
torpedobootjagers op Engelsch gebied
stationneerde. vormde Polên de basis
van de theorie van den bevrijdingsoorlog.
De geallieerden stelden zich, naast de
vernietiging van het nationaal-soclalisme,
de herrijzing van Polen ten doel.
Na den Dultschen veldtocht in het Wes
ten verloor het Poolsche probleem aan
activiteit. Er ontstonden te Londen zuster-
regeeringen van de Poajsche, en de be
vrijdingsoorlog kreeg eert algemeener ka
rakter, waarin alle bezette gebieden wer
den betrokken. Principieel bleef de si
tuatie echter onveranderd tot de Sowjet-
Unie zich in den strijd begaf. Sindsdien
heeft zich geletdelijkweg een wijziging
voltrokken, niet slechts ln de formeele
betrekkingen tusschen de Polen tn de
geallieerden, maar in de opvatting te Lon
den en Washington ten aanzien van Polens
toekomst. Niet onmiddellijk trad die wij
ziging-in: aanvankelijk, toen de Duitsche
opmarsch in de Sowjet-Unie in vollen
gang was, werden zelfs de diplomatieke een'evenwieht van machten op te bouwen,
hnlenlrViniian tneennan Mnelrmi den nP r
betrekkingen tusschen Moskou en de
Polen te Londen, de vijanden van eind
1939, hersteld. Een kleine afwijking van
de tot dan toe gevolgde politiek was, dat
het probleem van Polens toekomstige
grenzen in de watten werd gepakt en op
geborgen: het was geen spijs voor oor
logstijd. Daar het dat echter voorheen,
toen de Sowjet-Unie nog in den rust
stand stond, wèl was, bracht deze kleine
afwijking vanzelf van beetje tot beetje
de kwestie op het tapijt, die thans in
vollen omvang aan de oéde is.
Het op denachtergrond schuiven van
de kwestie van het herrijzende Polen
verwekte in Poolsche kringen een begrij
pelijke nervositeit, die zich uitte ln een
neiging het antwoord op de open vragen
uit te lokken door het stellen van eischen.
Het is opvallend, dat de reacties hierop
te Moskou feller werden naarmate het
militaire gevaar luwde en de eigen aan-
valsactie In omvang toenam, terwijl de
Engelsche en Amerikaansche steun aan
de Polen in gelijke mate afnam. Toen de
kwestie het vorig jaar zoo hoog liep» dat
Moskou de betrekkingen verbrak, vonden
de Polen bij hun bondgenooten in het
Westen, in plaats van steun voor hun
oorspronkelijk herrijzingsidee, slechts ver
maningen en terechtwijzingen, die hen
naar het gareel der onderschikking aan
Mo&kou's nog niet uitgesproken wenschen
verwezen.
Na de conferentie
de geallieerden hun
met elkaar in overeenetemminv hebben
gebracht en waar dus het gewicht van
de militaire prestaties ls afgewogen, zijn
die wenschen nu eindelijk geformuleerd
Moskou eischt de deelen van het
vroegere Polen op, die „door een grond
wettige volksstemming tot deel van de
Sowjet-Unie" zijn uitgeroepen en gaat
ln zijn concessies^ niet verder dan tot
„eenitfe grenscorrecties betreffende ge
bieden, die door een overwegend Pool
sche bevolking worden bewoond". Deze
edsch vormt het einde van den ontwikke
lingsgang, die het streven van *de Polen
te Londen naar een herstel van hun voor-
oorlogsche republiek doormaakte: het
Oostelijke deel van de rêDubiiek wordt in
gelijfd bij net groote buurrijk, naar het
Westen wordt uitbreiding toegezegd met
gebieden, die wellicht pp grond van
papieren historie met eenig recht „ge
wezen Poolach gebied" kunnen worden
i i ii i ii
waarvan de scheiding aan onze Oostelijke
grens ligt Ten Oosten van die scheiding
dus een Europeesch-bolsjewistisch blok,
ten Westen wij met België en Frankrijk
en „achter" ons Engeland en, nogpfrerder
weg, de Ver. Staten. Dat zou dan het be
gin zijn van een nieuwe faze ln de geschie
denis, die zijn ontwikkeling zou krijgen,
want nog nimmer ls de geschiedenis in
haar beweging verstard Niets is logischer
dan dat het Europeesch-bolsjewistische
blok naar één-wording met da kleine
strook kustgebied zal atreven, die da na
tuurlijke uitmonding vormt van zijn land
en waterwegen, die een natuurlijke een-
héld vormt met Europa. Aantasting dus
van het Westelijke machtsblok, waartegen
wij in het geweer moeten komen want
daarom immers hebben wij ons bij dat blok
aangesloten. En nu komt de parallel met
Polen. Wat zouden w(j anders als steun
in den rug hebben dan een papieren ga
rantie en welke zekerheid zouden wij
hebben, dat de Ver. Staten een dergelijke
garantie Jaren later in daden zou omzet
ten? Waarom zouden de Ver. Staten, wel
ker belangen zich meer en meer naar den
Stille Oceaan verplaatsen, waar zij de
Scwjet-Unl^ steeds vaker zullen ontmoe
ten, zich over een oceaanbreedte ln een
wereldoorlog storten omderwille van een
strookje grond, dat van zijn natuurlijks
ta Teheran waar supplement afgesneden wenacht te blijven?
militaire plannen ln ieder «eval- w*® °P *>et moment,
dat men de gevaarlijke pqsitie ln een
machtblok kiest, de zekerheid kunnen
geven, dat dit onwaarschijnlijke over ja
ren zal geschieden? Wij zouden als Polen
alleen staan met onze garantie en een ga
rantie ia zoover) waard als de grooten en
machtigen er voor over laten als aan hun
eigen belangen is voldaan.
Dat is de leer van Polena jongste trage
die. Politiek, die op geconstrueerde ver
deeldheid steunt, heeft geen scheppende
kracht. Slechts politiële, die uitgaat van
natuurlijke geografische en historische
groepeeringen, kan aan alle elschon der
geschiedenis voldoen Europa ls een
geografische en historische eenheid en er
ia voor allen, die van deze eenheid deel
uitmaken, maar één keus: die voor Europa.
Alleen wie op zichzelf en zijn eigen keuze
vertrouwt, weet waarop hij vertrouwt,
voor nu en voor de toekomst.
Steeds geopend (das na cuts alléén voor
faneasmiddakn)Apoth. P. Weijer, Gouw* Ui
(Nadruk verbeen)
Een verhaal uit de eerste tijden van
het vliegwezen door W. C. COENEN
44)
De gastuirbmee en de centrifugale
werkten even goed bij de machine van
Rolland als die van den „Arend". Wat
snelheid betrof, was" de „Hoogvlieger"
meer dian voortreffelijk; daarvan was
Robertson nu beslist overtuigd.
Om negen uur kwam de prachtigste
volle maan op, die Robertson nog ooit
had gezien. Haar iioht vervulde geheel
de stratosfeer niet een nachten gloed
Beneden hen, waar de aande zich onder
een dicht wolkendek door de ruimte
weptekte, bevond zioh een zwarte af
grond, doch boven hen was het één en
al lioht en schoonheid.
Robertson loste Gras af en beduidde
hem, dat hij moest gaan liggen en zoo
veel mogelijk rust nemen, maar Gras
schudde het hoofd en wankelde bij de
paar passen, die hy doen moest, om een
der banken te bereiken. Robertson
vroeg niets verder, maar, zoodira hij in
den stuurstoel zat, liet hij het vliegtuig
dalen. Op zestienhonderd meter legde
hy de machine weer vlak, de beman
ning zette de helmen af, de raampjes
werden geopend en allen in de cabine
vulden "htm longen begeerig met de
koele nachtlucht.
Beneden kreeg de „Hoogvlieger" met
tegenwind te kampen en werd de snel
heid veel minder. Vlak onder de ma
chine bevond zich een grauw wolken
dek, dat zoo glad ais een parketvloer
scheen te zijn, Hardenstein haalde uit
een kistje eer sextant te voorschijn.
Een goede wolkenhorizon, schreef
hij aan Robertson, ik zal onze positie
uit de sterren trachten te bepalen.
Maar ik zal' blij zyn, als ik daarin met
een speling van 50 mijl slaag!
HU ging op het tafeltje van de radio
Staan, opende een luik in het dak der
cabine en duwde daar hoofd, armen en
Schouders doorheen. Hij had een uit-
■tekenden chronometer ter beschikking
voor zijn berekeningen. Na zich weer
te hebben laten zakken, sloot hij het
Feuilleton nakende enkele minuten lang en
stak een speld in zyn zeekaart. Hij
haalde diep adem en bestudeerde aan
dachtig de plek, waar de speld zat.
Ruw geschat negenhonderd mijl,
schreef hy, maai reken achthonderd
vyftig. Dat noem ik opschieten!
HU verbeterde den koers, gaf Ro
bertson aanwijzingen volgens het kom
pas en trachtte toen, met zijn draade
loozen zender pen of ander schip op
zee te bereiken.
Hoewel het vliegtuig zich boven da
sobeepsroute over den Atlantisch#
Oceaan bevond, kreeg hy toch geen
antwoord en gaf het tenslotte op. Nadat
ze een half uur lang laag gevlogen
hadden, stuurde Robertson weer de
hoogte in. Ditmaal bleven ze met rus
tig draaiende matoren drie uur lang op
tienduizend meter in een snellen lucht
stroom, die hen naai Zuid-Engeland
voerde en:.., naar de opgaande zon.
Daarna zakte Robertson nogmaals, dit
keer door een zwaar wolkendek heen,
totdat den pceean ondier zich zagen
godven. Volgens schatting had 't vlieg
tuig weer ongeveer negenhonderd myi
afgelegd en du» dertig lengtegraden
overgevlogen. Daarom zette Robertson
zyn horloge, dat op middernacht stond,
twee uur vooruit.
Het moest orjgeveer zoo taat zUn
meende hy, ómdat ze naar het Oosten
vlogen en' dus iedere gepasseerde leng
tegraad een verschil van vier minuten
gaf.
Gras en Leo hadden intusechen zoo
veel mogelijk rust gehouden. Ook Har
denstein had bU den radiozender zitten
dutten. Gras nam nu Robertsons plaat»
in en deze legde zioh te rusten. De
marconist was zoo geJukkig een schip
te kunnen aanroepen en dit gaf hem d»
lengte en breedte op.
(Wordt .vervolgd.)
VERDUISTEREN?
Tot 15 Januari moet verduisterd
worden van 17.94 tot 8.45 nnr.
14 Jan. Maan op 21.09, onder 1ÖJS1
15 Jan. Maan ap 88.15 ondor 1U8
18 Jan. Maan op MJM, ondor 11J0