GOUDSGHEwCOLCANT D D: Sterke Sovjet-aanvallen bij Kertsj mislukt WANNEER Stadsnieuws De papieren garantie Vrijdag 14 Januari 1944 NIEUWSBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN PrU' S cents per nummer - 82ste Jaargang No. 21446 Chefredacteur: f. Tl mm Gouds Hevige sfweergevechten bij Nikopol en W. ven Kirowogred De nieuwe ordening continenten., J De waarde van-afval stoffen^' BEKENDMAKINGEN. De Leider Ie Haarlem en omgeving. Het Jegitimatiekaart je voor kinderen. Wal, Waar, Wanneer? Wat Polens tragedie 1?' .toit De reis om de wereld in tachtig uren. Bureau! Markt 31 Telefoon 8745 Ïtu mmmmmmmÊmwmmmimmÊÊÊÊÊmmÊmmtSÊÊtmaÊtitSÊm Het opperbevel van de Duitsche weermacht maakt Donderdag bekend: Tea Noerd-Oosten van Kertsj sijn hernieuwde sterke aanvallen van de bolsjewieken mislukt. Teren het brnggehoofd van Nikopol beeft de vijand na felle voorbereiding door artillerie op een smal front den •an val geopend. In verbitterde gevech ten, die den gèheelen dag voortduur den, bevochten ome troepen een vol ledig af weersneees. Bij de voortsetting van ha» aanval len ten Zuid-Westen van Dnjeprope- trofsfc werden de bolsjewieken weer "t^Wm^vm Klrowograd sijn gis teren opnieuw met sterke lnfanterle- en psntserstrljdkmebten ondernomen bolsjewistische aanvallen begonnen. Kil werden in tegenaanval en na afgren deling van eenlge penetraties afge weerd. Ten Zuid-Westen van Tsjer- bassv bleven plaatselijke aanvallen der bolsjewieken zonder succes. De eigen tegenaanvalier in het ge bied van Pogrebisjtsje hebben ook gis teren vorderingen gemaakt. Hierbij werden 20 Sovjet-Russische tanks stuk geschoten. Ten Westen van Berditsjef zyn ver scheidene aanvallen der bolsjewieken mislukt. In tegenaanval weiden 19 vijandelijke tanks en 17 stukken ge schut vernietigd. In het gebied ten Westen van Novo- grad Wolyns en ten Westen van Sarny ■taan onze troepen lu harden strijd met opdringende vijandelijke strijd krachten. De bolsjewieken hebben ook in den afgeloopen dag hun felle aanvallen ten Westen van Resjitza voortgezet. Zware gevechten zijn aan den gang. Bij Witehsk zijn hernieuwde, met het zwaartepunt ten Noordwesten der stad uitgevoerde doorbraakpogingen 00 km sdre infanterie- en pantserstrijdkrach ten onder afgrendeling van eendge penetraties en na het stukschieten van 14 vijandelijke tanks afgeslagen. Het luchtwapen heeft met sterke formaties gevechüyliegers en slag vliegtuigen ingegrepen in de harde af- weergevechten bij Kirowograd, Ber ditsjef en Witebsk. Vijftig vijandelijke vliegtuigen werden neergeschoten. S.S.-Unterturmfübrer Wittmann, van een S.S-pantssrdivisie, heeft op 9 Jan. met zijn Tijgertank aan het Oostfront zijn 6&sten vijandelijken tank stukge schoten- In het Westelijke deel van het Zuid- Italaansche front heeft de vijand zijn aanvallen uitgebreid tot den sector ten Noorden van Venafro, Na sterke voor bereiding door artillerie uitgevoerde aanvallen op onze heuvelsteilingen werden met zware verliezen voor den vijand afgeweerd. Twee plaatselijke der bolsjewieken gestuit op den taaienpenetraties werden afgegrendeld. Van tegenstand onzer troepen. In dit bied hebben de bolsjewieken 42 verloren. Ten Noord-Westèn van Newel •vrij sterkt aanvallen van bolsjew; den uitersten Westelijkeh vleugel worden voorpostengevechten aan de Carigliano, van den OosteUjken vleu '*el. een succesvolle eigen stoottroep ïctie gemeld. ARTIKEL VAN DR GoBRcXS IN DAS REIC IDe twintigste eeuw/staat in het teeken van de nieuwe ordening der continenten, zoo schrift Rijksminister- dr Göbbels in het jongste nummer van Das Reich. De oorlog, zoo zegt hij, vormt geen 'bewijs tegen deze stelling, hii schijnt deze veeleer overal te be vestigen. Europa zou, zoo schrijft de minister, gemakkelijk in staat zijn, uit eigen continentale kracht een zelf standig en vrij .leven te leiden. Dit echter moet juist door dezen oorlog verhinderd worden. De politieke krachten, die eigenlijk de ijverigste partygenooten van Duitsohland moes ten zijn op zijn weg naar de nieuwe ordening Van Europa, zijn veeleer zijn verbitterdste tegenstanders en deson danks zullen zij den loop der geschie denis niet k'ünnen tegenhouden. Of ons continent vindt door den strijd van het Duitsche rijk om zijn voortbestaan een nieuwen vorm of het zal na dezen oorlog nog slechts een speelbal zijn in de handen van aan Europa vreemde of zelfs van anta-Europeraohe mach ten. Het Duitsche rijk kan derhalve tn zijn strijd voor het leven van ons werelddeel waarlijk de domineererade Europeesdie mogendheid genoemd worden. Zouden wij dezen strijd op geven of zelfs verliezen, dan zou hier voor ode het lot van Europa'bezegeld zijn. Het gaat dus in dezen oorlog om iets meer dan om de aanspraak op een Europe esche hegemonie van de zijde der groote wereldmogenheden. Net gaat erom, of Europa en in dezelf den zin ook Azië, voor welks continen tale leven Japan denzelfden strijd voert, aan Amerika of Afrika gelijk gesteld zullen worden Hetgeen men In de Ver. Steten de Ameri- kaaiuche eeuw noemt, ls niets anders dan da aanspraak der Ver Staten op het voogdtj- achap over de geheele wereld. Het bolriewlsma Iaat in theorie en praktijk denzelfaen weg, ^5! „met ssds» voorteekena. Ingeland wordt door daze twee in hun berekeningen puiten beschouwing gelaten en is veroordeeld tot het spelen van een zeer ondergeschikte pol. De heerschappij over de geheele wereld vla da behaerschtng van Europa, deze echter wordt verkregen via de militaire nederlaag van Duitadhïand P.".'"*» patrentlavaartntge. bergen beer- vijandelijke vttegtotgen. - Het ven een vgaademken vter- SÏÏSf*" bommnnwerper wordt door de matrozen nauwkeurig onderzocht. (P-K.-Kngetke-H.H.-9t.| Duitsohland speelt in Suropa dezelfde rol, die Japan in Oost-Azië speelt. Beide zijn wachters over de continentale onschendbaar heid van de hun toevertrouwde gebieden ot nu de in deze gebieden levende volk- dit willen inzien of niet, zy kunnen alleen nog onder hun militaire bescherming een eigen nationaal leven leiden. Het Duitsche volk la zich in tegenstelling tot ,zUn vijanden volkomen bewust van de geheele draagwijdte van de komende histori sche beslissingen. Het geeft zich- niet aan illusies over. Juist het afgeloopen Jaar heeft het Duitsche volk geleerd om den oorlog zonder vrees in het strenge gelaat te zien. zyn smarten en beproevingen gewillig te aanvaarden, zyn gevaren in te zien en te doorstaan en vooral om door zyn eeuwige lessen rüper te worden en te groeien Wien zou het kunnen verbazen, 4»t het Duitsche volk de overwinning moetlijkwordt gemaakt? Een wereld verandert haar aanschijn niet zonder smarten hierby te ondergaan en zonder wonden en lidteekens ot# te loopen. „Zy vormen thans onze smart, zy zullen echter in een latere toekomst onze trots zyn". Bovendien, zoo besluit de minister, bezit de *hatie .voldoende -weerstands vermogen om hieraan het hoofd te bieden. Wie zou ons bij het begin van dezen oorlog hebbën willen voorspel len, wat wij tijdens den oorlog nog te verduren zouden hebben en waaraan wij het hoofd zouden moeten bieden om tenslotte toch te overwinnen. De oorlog is thans onze leermeester in alle din-gen en hij zal het later, wanneer wij hem eenmaal gewonnen hpbben, in een nog veel grooteren omvang zijn, Dan zal hij ook voor ons meer en meer zyn vernielend karakter verlie zen en waard worden, wat hij in de geschiedenis der volken altijd ge weest is: de stap naar een nieuwe wereld, die met tranen van smart ge boren en met tranen van geluk in be zit genomen wordt. De gezamenlijke Nederlandsche in dustrieën hebben zich er sinds eeni-gen tijd voorgespannen het iedereen dui delijk te maken, dat elke Nederlander, onverschillig van welk beroep, mede kan werken aan de materiaalvoorzie ning van de Nederlandsche fabrieken door inspanning van alle krachten kan voor een beduidend deel worden voorzien in de tekorten aan grond stoffen. Oude materialen en afval stoffen spelen hierbij een groote rol. Iedereen heeft by die materiaalvoor ziening zyn taak; de verbruiker b.v. door het inleveren van aardappel schillen, courantenpapier, oude tubes, lom-pen e.d.; de winkelier door oud verpakkingsmater^al by de fabrikan ten in te leveren. In tal van plaarten van ona land zijn In da afgoloopan maanden tentoonstellingen met lezingen en filmvoorstellingen georgni- aeerd ter demonstratie van de wyze waarop uit het oude product het nieuwe wordt ver ve irdlgd. Hierby is apt gebleken, dat door gebruik te maken vïn oude matrleien en afvalstoffen de Nederlandsche industrie toch nog over een voor dezen tijd vry groote hoeveelheid grondstoffen beschikt. Het spreekt vanzelf, dat door hst verza melen van die oude materialen en afval stoffen een sluitende organisatie bestaat. Als middelpunt van deze organisatie fungeert het Rijksbureau voor oudo materialen en afval stoffen, terwyi de ophalers, dia regelmatig by da huizen den ouden rommel ophalen daarby een belangryke taak vervullen. De huisvrouwen zullen begrijpen, dat alle moei ten en zorgen pas goed tot hun recht xuUen oen, indien zy de eerste plaits hun taak op de Juiste wyze vervullen door reads in da keuken een zekere «electie toe te paaien niet door b.v. glaaacherven by de aard- appelschillen te doen. Da aardappelschillen vormen immers aan uitstekend voedsel voor het vee. en „scherp" mag ar daarom niet tn voorkoment Over de Inlevering, Incamaling en ver werking van opde materialen en afvalstof- fan wordt hedenavod van 18.15—18.« uur over Hilversum n aan radioreportage ge- De Höhere SS. und Folizeifiihrer m-aajft bekend: Het Polizei-standgericht in Den Haag heeft op 6 Januari j.L den agent-acn politie Jan van He*\vynen, den wNr- meester der marechaussee Heimat Kok, den waker Kryn Vreugdenhil en het lid van den Ordedienst Jan Ludema wegens verschillende daden van sabotage in den zin van par. 1 dar verordening op de bescherming van de orde van 1943 wegens het ongeoor loofd bezit van wapenen en* deelne ming aan een geheime organisatie, ter dood veroordeeld. De beklaagden hebben op 22 Juni 1943 een overval gepleegd op de Ar beidsbeurs in Den Helder. Drie van de daders hadden daatby geladen vuur wapens by zich. De in de Arbeidsbeurs te Den Helder op wacht staande poli tieagent verwee-Me zich energiek. De voorts by den aanslag betrokken poli tieagent Zwinderman werd door de wacht doodgeschoten. Zwinderman was de aanvoerder van de bende. De beklaagden, met uitzondering van be klaagde Kok, die alleen betrokken was by den overval van 22 Juni 1943, had den ook nog andere daden van sabo tage gepleegd. In Maart 1943 hadden zy op het station in Den Helder een wagon met veevoer in brand gestoken. Voorts hadden zy in Mei 1943 getracht een aanslag te plegen op het Raadhuis in Den Helder. Ook hier hadden zy evenals bij den aanslag op 22 Jun. 1943, het doel kartotheek-kaarten be treffende de tewerkstelling in Duitsch- land te vernietigen. Tenslotte hadden de beklaagden ook nog in een gebouw der N.S.B. een brand gesticht, waarbij propaganda-materiaal werd vernietigd De doodstraf is na onderzoek der gratiekwestie aan de veroordeelden op 7 Januari j.l.J^ltrokken met uitzon dering van beklaagde van Her-wijnen, tegen wien nog een afzonderlijk pro ces loopt. De Höhere SS- und Polizeiführer maakt bekend: Het Polizeistandgerioht in Den Haag heeft op 6 Januari j.l, den Nederland- schen onderdaan Johannes Adrianus Joseph Verleum ter dood veroordeeld. Venieum was een der leidende leden van een terreurorganisatie. Hy be hoorde tot den kring der daders van den moordaanslag op luit-generaal Seyffardt. De overige'person en, die bij deze daad betrokken waren werden door het PoUzeistandgericht te Amster dam reeds op 30 September 1943 ge vonnist. Het onderzoek wees uit, dat Verleum, die zyn moondopdrach-ten van de joodsohe communisten Katan en dr Kastijn in ontvangst had geno men, ode den vroegeren minister van landbouw Posthuma en den vaandrig der politie Postmaop gemeene wijze had doodgeschoten, terwijl hii een lei dende rol gespeeld heeft bij den moord aanslag op het echtpaar Reydon en voor den moordaanslag op den com missaris van politie Van Dijk in Nij megen de vuurwapens geleverd had. Met Verleum is een van de gevaar lijkste terroristen gevonnist, die zonder meer toegaf, dat hy nog meer moor den zou hebben gepleegd, wanneer hij 'daartoe opdracht zou hebben gekre gen Het vonnis is na onderzoek van de gratiekwestie in de vroege ochtend uren van 7 Januari 1944 voltrokken.' De Leider van ,het Nederlandsche volk, Mussert, heeft Woensdag een bezoek aan Haarlem en Beverwijk gebracht. Na een bezoek aan „Meer en Bosch" te Heemstede ging de tocht naar Beverwijk, waar het raadhuis werd bezocht. Vervolgens .keerde de Leider naar Haarlem terug, waar hij voor het ge bouw der provinciale griffie en het Kringhuis der N.S.B. afdeelingen der W A. en Jeugdstorm inspecteerde, Des avonds werd in het gemeente lijk concertgebouw een- ledenappel ge houden, waarop de Leider het woord heeft gevoerd. De Leider gaf een uit voerig overzicht van de gebeurtenis sen vóór en na de Meidagen van 1940 en zeide, dat de verblinding ons volk nog steeds verhindert in te zien, dat de zoo veelbegeerde onafhankelijkheid- van Nederland een fictie is, indien men niet de noodzaak Van een vereenigd Europa erkent, Daarom rust op ons slechts één taak: Als Europeanen me dewerken aan de v^dedigaig van Europa. Het woord van den Führer, dat Nederland zijn onafhankelijkheid zal behouden, geeft een belofte voor de toekomst. Waar hlyven de legitimatiekaartjes voor kinderen, zoo vragen momen teel duizenden in de groote steden, die de aanvraf.gfotrmuliertjes inleverden en nu in een handomdraaien het kaartje retour verwachten. Naar het Ned. Roode Kruis mede deelt, is men in tal van plattelandsge meenten reeds met de uitreiking be gonnen. In totaal zyn er drie millioen. aangemaakt, waarvan er in December 1943 een millioen gereed waren. In ver bant! met den aaromWs in series voor zag men de kleinere gemeenten direct van het benoodigde aantal, terwijl de grootere een deel toegezonden kregen. Eenige stagnatie is venoonftakt door dat -de raming betreffende het aantal gratis-aanvragen niet juist is gebleken. Men had deze namelyk gebaseerd op de ervaringen met de persoonsbewijzen en derhalve 1H millioen gratii-kaar- tjea laten druifken. De actie ls echter dermate hartelijk door het publiek ontvangen, dat 90 procent der aanvra gers zijn dubbeltje heeft willen bijdra gen. Gevolg hiervan was dat een groot aantal kaartjes moest worden overge drukt. Wat het kaantje zelf betreft, mis schien zal de samenstelling sommigen teleurstellen. Zoo op bet oog lykt het niet stevig genoeg. Men vestigde er in dit veiband de aandacht op, dat ook het Roode Kruis gaarne ander mate riaal had willen gebruiken. Gezien de omstandigheden heeft men zich echter tevreden moeten stellen met een taai strnrt cellulosecarton, waarvan deskun- digen verzekerd hebben, dat het een heeien tijd mee kan. En bovendien zal later nog wel een mogelijkheid bestaan voor versleten kaartjes nieuwe aan. te vragen. „ONDER CRN DAK". Knappe ovoering door amateurstooneelcinb. De vijfde voorstelling in het theater- abonnement 194344 werd gisteravond verzorgd door amateurs, door onze Ckmdsche aibeiderstooneelvereeniging „Door en voor het Volk" ein er mag direct op den voorgrond gezet worden, dat zij in vele opzichten niet onder deed voor door beroepstooneel verzorg de voorstellingen en dat' de warme hulde aan het slot meer dan verdiend was. Weliswaar biedt het bekende too- neelspel „Onder één dak" van Jan Fa- bricius, dat hier enkele jaren geleden ook door dezelfde vereeniging is ge bracht, talrijke en gemakkelijke aan- knoopingspunten voor sterk spel, maar toch, dat vooral het viertal, dat dezen „vond door rake en levensechte typee ring het meest naar voren kwam, presteerde, verdient den meeaten lof. Voorop mevr. G. Spruytde Rotte met een tot in kleinigheden zuiver aange voelde uitbeelding van de door* den yader gehate schoondochter. Zij weet steeds aan haar woorden den juisten klemtoon, intonatie en warmte te ge ven. Daarnaast was vooral de eigen zinnige stijfhoofdige vader van M. v. Hoogwaarden een gave creatie, terwijl ook D. Vergeer als een schijnheiligen onderwijzer en P. Verkaaik als een eerlijken opgewekten smid een zeer belangrijk aandeel hadden in het groote succes van deze voorstelling. De andere medespelendep, C. Korevaar, Agaath v. d. Heuvel, Annie Verkaaik, mevr. W. Sdhoonderwoerd—de Grauw en J. v. Reeden sloten 2ich hierby op waardige wijze aan, al was dp notaris- rol den laatsten niet bepaald op het lijf geschreven. P. Verkaaik voerde de regie; de Schouwburg was uitverkocht en de dames werden met bloemen ge huldigd. A. J. Vermaas. BIJEENKOMST JONGE LIDMATEN NED. HERV. KERK. Dr Montagne spreekt over „Liturgie1 Op een bijeenkomst der jonge lid- Hiaten der Ned. H-erv. Kerk, gister avond in „Daniël" gehouden, hield dr A. Montagne Izn. een inleiding over „Liturgie". Dezen avond zou het gaan, aldus dr Montagne, over de vraag wat met liturge bedoeld wordt om op 3 Februari den gang van zaken in den liturgischen dienst na te gaan. De spreker behandelde uitvoerig het on derscheid tussohen een gewonen kerk dienst en een liturgischen dienst. In den gewonen dienst is de kerkganger passief, in den Hfongischen dienst is hij actief en vormt een deel van den dienst zelve. Bij den liturgischen dienst is de preek niet het een en al, doch een hulpmiddel. Het gaat erom, dat in den eeredienst de gemeente en God elkaar ontmoeten en daartoe zai de preek medewerken. Was in de mid deleeuwen liturgie hoofdzaak en preek bijzaak, met de reformatie kwam de reactie en werd de preek hoofdzaak. Hierin is weer kentering gekomen en er is een streven aan de liturgie weer meer plaats in den eeredienst te ver- leenen. De liturgische dienst vraagt van de gemeenteleden actieve deel neming bij schuld- eni geloofsbelijdenis en bij de lofprijzing. Hierna besprak dr Montagne de formulieren om in het bijzonder stil te staan bij het apostioiicum. Tot slot behandeld» hij de wel eens geuite klacht al» zou een' liturgische dienst eentonig zijn en tot sleur aanleiding geven. Van de gelegenheidtot het stellen van vragen werd_ een luim ge bruik gemaakt. Onder de aanwezigen waren als gasten de Elzen-ga en ds Verheul. EIEREN VOOR AANSTAANDE MOEDERS. De Nederlandsche Volikadienst heeft de -beschikking gekregen" over een be perkt aantal eieren, die aan a.s, moe ders zulten worden uitgereikt. Aan staande moeders welke voor hun be valling bok reeds extra levensmidde len-bonnen ontvangen van den distri butie-dienst, kunnen op vertoon van deze bewijzen, zonder afgifte van bon nen, gratis twee eieren afhalen (voor zoover voorradig) op het plaatselijk bureau van den Nederlandschen Volks- dienst, Korte Tiendeweg 22 op Zater dagmorgen van 911 uur. Persoons bewijs en eventueels vooirangskaart medebrengen. Thalia Thaatar: Ewar eine rauachende Ba 11 nacht (met Zarati Leander an Hans Stüwa). Aanvang 8 uur, Zondag vanaf 8 uur Zaterdag 2.30 uuri Hat geheim van den robijn. Bennie Bioeooopi Tot laven gedoemd (mat Paul Javor en Ivaa Patrovich). Aanvang 8 uur, Zaterdag vanaf 5.30 uur, Zondag 10.30 en vanaf 8 uur. Zaterdag 1 uur: Repelateeltje- Schouwburg Bioscoop: Lach dan Paljae (mat Paul Hörbiger en BenJamino Gigli). Aan vang 8 uur, Zondag vanaf 3 uur. Zaterdag geen voorstelling. Bennie foyer: Cabaret-programma mat OA« Da Twee Rlebertlee en Willy Roek»*. Aan vang Zaterdag van af 4 uur, Zondag vanaf 2 uur. Maandag tot en met Woensdag van af 7 uur Qpocirt. 15 Jan. 4 uw Café Dnjjaetaa: Jaarvergadering Ooudacha Athletlek-Commiaaie. (enoemd, guar dis urn «rcsmlttk mat hal Dultach» rUk rijn verfrosld. dat si), ta welk fOder verband ook. slechte lastlie en verzwakkende minderhedenproblemen zouden opleveren. Moteou wacht nu op hst antwoord. Om man nsdrukkeltik voorop, dat hot laatste - 1)119 leert wo?rd f-proken sn dat mytt hy wei. ung Itxu serine de patriottische Pooleche «roep onder de Poolsche bolstewiste Wasllewski «»ner tijd. de militaire macht' achter de hand hoeft om Polen te doen herritten In hm kader van de Sowtet- Russlache ordenlns van Oost-Europa. Wat E oorlog ls begonnen om Polen. Na tuurlijk heeft zich niet het geheele complex Van tegenstellingen, waar uit deze oorlog is voortgekomen en dat door den oorlog nog telkens wordt d« Poolsche regeeriog te Londen cal ant- If00"!®"' n*®* te zeggen, al tal xü er de zinloosheid wel vah Inzien den eisch van 1939 ook nu nog te handhaven. Het standpunt van de geallieerden la het Westen l« Inml idels wél bekend an wat dat reeds voor Morkou zijn eisch «telde: zij hebben rich btJ voorbaat bij dezen eisch neergelegd en onthouden den Poien allen steun. XXX EZE ontwikkeling van de waardee- ring der PooUche aanspraken in vier oorlogsjaren la belangwek kend, niet ak bijdrage tot Polens trieste geschiedenis alleen, maar om de algemeene «trekking van het geval en de waarschuwing, die hierin la vervat. De tragedie van Polen, en al evenzeer die van Zuid-81avi«. waar zich ten paral lelle ontwikkeling voordoet, bewijst de betrekkelijkheid van alle politieke con structies, die op papier woolen voorbe reid, of dat nu op het papte* ven mili taire stafkaarten of op dat van een poll- tieken ut<*pist is. De Polen g.'ngen u't van de stelling: „Engeland wint en Engeland decreteert dus den vrede". In vier jaren wijzigde zich de toestand zoo, dat Engeland om te winnen zlfch moest aansluiten bij Polens erfvijand in het Oosten en hem het decreteeren moe*» overlaten. Polen raakte uusrhen sch'p en wal. Dat ls het onvermijdelijke gevaar, dat uit dergelijke papieren conaiructiee voort komt, dat pok dreigt achter de geallieerde plannen voor Europa waarin men ons land, eveneens slechts door garanties ge steund, poogt te betrekken. Nemen wij aan, dat het aanvankelijk mogelijk zou zijn uitgebreid tot nieuwe gebieden, alleen omderwille van een beoaalde begrenzing van de Poolsche republiek ontwikkeld. Maar de Duitsche actie tegen Polen was toch de aanleiding, dat Engeland, gerug- gesteund door de Ver. Staten, Duitsch- land den oorlog verklaarde. Formeel stond dus Polen als inzet van de oorlogs bedrijvigheid 'voorop. Het is belangwekkend de ontwikkeling te volgen, die de status van Polen in het verloop van den oorlog tot dusverre heeft doorgemaakt. Als eerste bondgenoot van Engeland en Frankrijk, die te Londen een regeering vestigde en wat er nog van zijn weermacht restte in dit geval eeni ge marine-eenheden, vooral du ik beoten en torpedobootjagers op Engelsch gebied stationneerde. vormde Polên de basis van de theorie van den bevrijdingsoorlog. De geallieerden stelden zich, naast de vernietiging van het nationaal-soclalisme, de herrijzing van Polen ten doel. Na den Dultschen veldtocht in het Wes ten verloor het Poolsche probleem aan activiteit. Er ontstonden te Londen zuster- regeeringen van de Poajsche, en de be vrijdingsoorlog kreeg eert algemeener ka rakter, waarin alle bezette gebieden wer den betrokken. Principieel bleef de si tuatie echter onveranderd tot de Sowjet- Unie zich in den strijd begaf. Sindsdien heeft zich geletdelijkweg een wijziging voltrokken, niet slechts ln de formeele betrekkingen tusschen de Polen tn de geallieerden, maar in de opvatting te Lon den en Washington ten aanzien van Polens toekomst. Niet onmiddellijk trad die wij ziging-in: aanvankelijk, toen de Duitsche opmarsch in de Sowjet-Unie in vollen gang was, werden zelfs de diplomatieke een'evenwieht van machten op te bouwen, hnlenlrViniian tneennan Mnelrmi den nP r betrekkingen tusschen Moskou en de Polen te Londen, de vijanden van eind 1939, hersteld. Een kleine afwijking van de tot dan toe gevolgde politiek was, dat het probleem van Polens toekomstige grenzen in de watten werd gepakt en op geborgen: het was geen spijs voor oor logstijd. Daar het dat echter voorheen, toen de Sowjet-Unie nog in den rust stand stond, wèl was, bracht deze kleine afwijking vanzelf van beetje tot beetje de kwestie op het tapijt, die thans in vollen omvang aan de oéde is. Het op denachtergrond schuiven van de kwestie van het herrijzende Polen verwekte in Poolsche kringen een begrij pelijke nervositeit, die zich uitte ln een neiging het antwoord op de open vragen uit te lokken door het stellen van eischen. Het is opvallend, dat de reacties hierop te Moskou feller werden naarmate het militaire gevaar luwde en de eigen aan- valsactie In omvang toenam, terwijl de Engelsche en Amerikaansche steun aan de Polen in gelijke mate afnam. Toen de kwestie het vorig jaar zoo hoog liep» dat Moskou de betrekkingen verbrak, vonden de Polen bij hun bondgenooten in het Westen, in plaats van steun voor hun oorspronkelijk herrijzingsidee, slechts ver maningen en terechtwijzingen, die hen naar het gareel der onderschikking aan Mo&kou's nog niet uitgesproken wenschen verwezen. Na de conferentie de geallieerden hun met elkaar in overeenetemminv hebben gebracht en waar dus het gewicht van de militaire prestaties ls afgewogen, zijn die wenschen nu eindelijk geformuleerd Moskou eischt de deelen van het vroegere Polen op, die „door een grond wettige volksstemming tot deel van de Sowjet-Unie" zijn uitgeroepen en gaat ln zijn concessies^ niet verder dan tot „eenitfe grenscorrecties betreffende ge bieden, die door een overwegend Pool sche bevolking worden bewoond". Deze edsch vormt het einde van den ontwikke lingsgang, die het streven van *de Polen te Londen naar een herstel van hun voor- oorlogsche republiek doormaakte: het Oostelijke deel van de rêDubiiek wordt in gelijfd bij net groote buurrijk, naar het Westen wordt uitbreiding toegezegd met gebieden, die wellicht pp grond van papieren historie met eenig recht „ge wezen Poolach gebied" kunnen worden i i ii i ii waarvan de scheiding aan onze Oostelijke grens ligt Ten Oosten van die scheiding dus een Europeesch-bolsjewistisch blok, ten Westen wij met België en Frankrijk en „achter" ons Engeland en, nogpfrerder weg, de Ver. Staten. Dat zou dan het be gin zijn van een nieuwe faze ln de geschie denis, die zijn ontwikkeling zou krijgen, want nog nimmer ls de geschiedenis in haar beweging verstard Niets is logischer dan dat het Europeesch-bolsjewistische blok naar één-wording met da kleine strook kustgebied zal atreven, die da na tuurlijke uitmonding vormt van zijn land en waterwegen, die een natuurlijke een- héld vormt met Europa. Aantasting dus van het Westelijke machtsblok, waartegen wij in het geweer moeten komen want daarom immers hebben wij ons bij dat blok aangesloten. En nu komt de parallel met Polen. Wat zouden w(j anders als steun in den rug hebben dan een papieren ga rantie en welke zekerheid zouden wij hebben, dat de Ver. Staten een dergelijke garantie Jaren later in daden zou omzet ten? Waarom zouden de Ver. Staten, wel ker belangen zich meer en meer naar den Stille Oceaan verplaatsen, waar zij de Scwjet-Unl^ steeds vaker zullen ontmoe ten, zich over een oceaanbreedte ln een wereldoorlog storten omderwille van een strookje grond, dat van zijn natuurlijks ta Teheran waar supplement afgesneden wenacht te blijven? militaire plannen ln ieder «eval- w*® °P *>et moment, dat men de gevaarlijke pqsitie ln een machtblok kiest, de zekerheid kunnen geven, dat dit onwaarschijnlijke over ja ren zal geschieden? Wij zouden als Polen alleen staan met onze garantie en een ga rantie ia zoover) waard als de grooten en machtigen er voor over laten als aan hun eigen belangen is voldaan. Dat is de leer van Polena jongste trage die. Politiek, die op geconstrueerde ver deeldheid steunt, heeft geen scheppende kracht. Slechts politiële, die uitgaat van natuurlijke geografische en historische groepeeringen, kan aan alle elschon der geschiedenis voldoen Europa ls een geografische en historische eenheid en er ia voor allen, die van deze eenheid deel uitmaken, maar één keus: die voor Europa. Alleen wie op zichzelf en zijn eigen keuze vertrouwt, weet waarop hij vertrouwt, voor nu en voor de toekomst. Steeds geopend (das na cuts alléén voor faneasmiddakn)Apoth. P. Weijer, Gouw* Ui (Nadruk verbeen) Een verhaal uit de eerste tijden van het vliegwezen door W. C. COENEN 44) De gastuirbmee en de centrifugale werkten even goed bij de machine van Rolland als die van den „Arend". Wat snelheid betrof, was" de „Hoogvlieger" meer dian voortreffelijk; daarvan was Robertson nu beslist overtuigd. Om negen uur kwam de prachtigste volle maan op, die Robertson nog ooit had gezien. Haar iioht vervulde geheel de stratosfeer niet een nachten gloed Beneden hen, waar de aande zich onder een dicht wolkendek door de ruimte weptekte, bevond zioh een zwarte af grond, doch boven hen was het één en al lioht en schoonheid. Robertson loste Gras af en beduidde hem, dat hij moest gaan liggen en zoo veel mogelijk rust nemen, maar Gras schudde het hoofd en wankelde bij de paar passen, die hy doen moest, om een der banken te bereiken. Robertson vroeg niets verder, maar, zoodira hij in den stuurstoel zat, liet hij het vliegtuig dalen. Op zestienhonderd meter legde hy de machine weer vlak, de beman ning zette de helmen af, de raampjes werden geopend en allen in de cabine vulden "htm longen begeerig met de koele nachtlucht. Beneden kreeg de „Hoogvlieger" met tegenwind te kampen en werd de snel heid veel minder. Vlak onder de ma chine bevond zich een grauw wolken dek, dat zoo glad ais een parketvloer scheen te zijn, Hardenstein haalde uit een kistje eer sextant te voorschijn. Een goede wolkenhorizon, schreef hij aan Robertson, ik zal onze positie uit de sterren trachten te bepalen. Maar ik zal' blij zyn, als ik daarin met een speling van 50 mijl slaag! HU ging op het tafeltje van de radio Staan, opende een luik in het dak der cabine en duwde daar hoofd, armen en Schouders doorheen. Hij had een uit- ■tekenden chronometer ter beschikking voor zijn berekeningen. Na zich weer te hebben laten zakken, sloot hij het Feuilleton nakende enkele minuten lang en stak een speld in zyn zeekaart. Hij haalde diep adem en bestudeerde aan dachtig de plek, waar de speld zat. Ruw geschat negenhonderd mijl, schreef hy, maai reken achthonderd vyftig. Dat noem ik opschieten! HU verbeterde den koers, gaf Ro bertson aanwijzingen volgens het kom pas en trachtte toen, met zijn draade loozen zender pen of ander schip op zee te bereiken. Hoewel het vliegtuig zich boven da sobeepsroute over den Atlantisch# Oceaan bevond, kreeg hy toch geen antwoord en gaf het tenslotte op. Nadat ze een half uur lang laag gevlogen hadden, stuurde Robertson weer de hoogte in. Ditmaal bleven ze met rus tig draaiende matoren drie uur lang op tienduizend meter in een snellen lucht stroom, die hen naai Zuid-Engeland voerde en:.., naar de opgaande zon. Daarna zakte Robertson nogmaals, dit keer door een zwaar wolkendek heen, totdat den pceean ondier zich zagen godven. Volgens schatting had 't vlieg tuig weer ongeveer negenhonderd myi afgelegd en du» dertig lengtegraden overgevlogen. Daarom zette Robertson zyn horloge, dat op middernacht stond, twee uur vooruit. Het moest orjgeveer zoo taat zUn meende hy, ómdat ze naar het Oosten vlogen en' dus iedere gepasseerde leng tegraad een verschil van vier minuten gaf. Gras en Leo hadden intusechen zoo veel mogelijk rust gehouden. Ook Har denstein had bU den radiozender zitten dutten. Gras nam nu Robertsons plaat» in en deze legde zioh te rusten. De marconist was zoo geJukkig een schip te kunnen aanroepen en dit gaf hem d» lengte en breedte op. (Wordt .vervolgd.) VERDUISTEREN? Tot 15 Januari moet verduisterd worden van 17.94 tot 8.45 nnr. 14 Jan. Maan op 21.09, onder 1ÖJS1 15 Jan. Maan ap 88.15 ondor 1U8 18 Jan. Maan op MJM, ondor 11J0

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1944 | | pagina 1