w
f
O
H-E-T LT C H-T
dat zegevierde
Kerstklokken boven Friesland
KERSTMIS in Indië
k
Gedachten aan hais
ECHTELD DANKT GOUDA
22?.
Uitspraken van hel
..Tribunaal
Naaste medewerkster van
prof. Albert Schweitzer vertelt
Zuster Lagendijk uit Oudewater
naar Lamba^ne terug
tie
KERSTMIS 1946
Een oom" en „tante" als Kerstgeseherik
Vredesgedachten
ONZE KERSTPUZZLE:
Oeroude klokkenstoelen
LUIDEN SINT THOMAS
BATAVIASE BRIEF XXV
LATEN we er ma»r goen doekjes
om winden: de Kerstdagen zijn
in Indië soms heel (jnocilljk. vooral
els Je pak In dit mooie land bont en
zo sterk voelt, Wat jc in het Moe
derland hebt achtergelaten. Moei
lijk. ómdat Jè méér dan op enige
andere dag beseft". hoever je eigen
lijk weg bent van allen, die je lief
zijn. Moeilijk, omdat Kerstmis in
Indiê je juist daarom vaak zo een
zaam kan maken, ondanks de vele
vrienden en kennissen, die je thuis
of bij anderen om je heen hebt
Datzelfde voel je en misschien
nog wel een graadje sterker als
het oude in het nieuwe 'jaar over
gaat.
Kerstmis in Indië is een vreemde
zaak. Geen sneeuw en kou en ijs.
Geen kachel en warme pantoffels.
Geen „donkere dagen voor Kefst-
mis Met Kerstmis is het in Irtdië
even warm als anders. Als we gt-
luk hebben, regent het en daardoor
is het tenminste iets koeier dan ge
woonlijk. Het wordt even vroeg
donker al; op andere dagen. De
schemering valt in Indië met de
zelfde regelmaat: om half zeven.
Om zeven uur is het pikkedonker.
Vroeger voor de oorlog kon
JO de Hollandse temperatuur nog
eén beetje benaderen door de Kerst
dagen „bo.ven" door te brengen.
„Boven" is voor Batavia ..de Poen-
tjak" en ..de .Poentjdk" if de berg
streek ten Zuidoosten van Buiten
zorg. ongeveer 100 km. van de
hoofdstad, waar de bungalows en de
berghotels staan, waar het zo koud
is. dat je twee dekens en een elec-
trisch kacheltje nodig hebt. waar
je 's avonds en 's nachts je ramen
potdicht houdt en waar het als
je heel hoog fit wel eens kan
voorkomen, dat je 's morgens een
dun vllesje ijs in Jc waskom irioet
[tukslaan voor je kunt beginnen
iet slaperige aanschijn op te poet
sen. Daar eet je in het hotel of in
je büngalow als je die bezit
hutspot en boerenkool met wprst.
Daar drinken sommigen warme
chocolade of andere verwarmen
de dranken. Een verblijf „hoven"
echter behoorde ongetwijfeld tot de
geneugten van de betere en iets-
meer-dan-betere stand en verreweg
het merendeel der Europese bur
gerij van Batavia bracht een warme
Kerstmis in de stad door, onder de
atralen van de zon, even warm als
altijd.
JUisschien nog wel iets warmer,
omdat toen op zulke dagen bij el
kaar pleegt te komen en met vele
mensen in een kamer te zijn met
gis voornaamste gevolg: vlottere
transpiratie. Daarbij komt nog de
warmte van*de Kerstboom-kaarsjes
en de werking van spiritualiën, die
gemeenlijk nogal gedronken wor
den op zulke dagen. Open ramen,
fans en gekoelde dranken. Ziedaar
hei uitwendige beeld van Kerstmis
in Indië.
Zy, die niet over een bungalow
.boven" beschikken, niet door ken
nissen genodigd worden om „boven"
té logeren fen geen geld genoeg heb
ben om een paar dagen in eep berg-
hotel te gaan zitten zo dit nu
al nüogeiyk zou zijn zoeken het
op zulke dagen aan het strand-te
- Tandjong Priok. Van het woord
„strand" moet U zich niet tevpel
voorstellen. Het ïykt of leek
in luxe niet op Scheveningéh of
Noordwijk. maar het ging toch vtcl
en het gaf een aardige illusie. Op
Kerstmis ligt men daar dan te zon
nebaden. Ik begryp. dat ket u ev?n
moeite'moet kosten om u dat vóór
te stellen.
Kerstbomen
Natuurlijk zyn er ook Kerstbo
men in Indifi. Dit jaar misschien
niet zo overvloedig als voor de
oorlog. De politiek speelt nog een
bcetjo een rol. Het Kerstfeest is
een feest voor Europeanen en
Christen-Indonesiërs. De schrik zit
er onder de verkopers nog altijd in
en er is van de kant van de inheem-
scha handelaren een zekere hoe
veelheid moed voor nodig om te
gaan letiren met artikelen-, die ztf
kennnelijk voor het Europese volks
deel bestemd zijn. Bovendien moé
ten Kerstbomen woiyien geïmpor
teerd uit het vruchtbare binnenland
en de verbindingen zijn meestal erg
onzeker.
.Kerstmis was het feest der fees-
ten in Indië. Er wordt in Indië over
het algemeen veel inten&r gefeest
dan b.v. in Nederland. Daar is een
psychologische reden voor. Met
Kerstmis hebben we vrijwel zonder
uitzondering allen dit gemeen: we
moeten eigenlijk proberen om niet
te denken aan hen, die njet bij onj
zijn en die hun Kerstfeest in hol
,oüde land vieren zonder ons. We"
"«n er. allen ons hele hebben en
len voor willen geven ^om op
t dagen even te kunnen over-
•en. Sommigen hebben het
vooruitzicht, dat zy het volgend
Jaar met Kerstmis in het verre
Moederlandje zullen zyn. Anderen
weten met even grote zekerheid,
dat het nog wel een of meer jaren
kan duren voor ze het Kerstfeest
weer eens bij de familie in Holland
kunnen doorbrengen. Daarom zeg
lk: we hebben allen wel iets, waar
we flever niet aan denken, dat we
ver weg proberen te drukken in de
«troom van partytjes en feestjes.
Ik denk In deze dagen vooral aan
enae soldaten, over de Archipel
verspreid. Onder hen zijn velen, die
eigeniyk nog maar zo kórt in Indic
zijn en voor'hét eerst dit vreemde,
Kerstfeest hier zullen vieren üe le
gerleiding en de burgerij hebben
zich tot het uiterst* ingespannen om
de jongens ceii paar prcltigc dagen
te „bezorgen. Hetzelfde Igeldt 'voor,
de mannen van de marine en de
luchtmacht. Vele burners hebben
hun huizen opengesteld voor dc>
mannen van de strijdkrachten en
zo zullen tientallen het Kerstfeest
kunnen vieren in een huiselijke
kring. Waar dat niet Hogelijk is,
zijn feestjes georganis* erd in de
cantines en verlofshuizen. Dan zijn
Gezicht op Palembgnp, oliecentrum
n Zuld-SuWatra. waar fhani
Nederlandse 'troepen z(»n ge-
stationneerd.
fiaar'de ruim 50.000 Kerstpakketten,
die door de Nederlandse burgerij
gezonden zijn o.a. met Goudse »i-
ropiJwafelen! En toch zal het vqor
hen een yreemd Kerstfeest zijn.
Vreemd en niet gemakkelijk. Het
ware te hopen, dat de schermutse
lingen, rfdie ondanks wapenstilstand
en als gevolg van opgezweepte ge
moederen nog hier'en daar voor
komen, althans achterwege zullen
biyven gedurende de dagen, dat
vrede op de aarde behoort te heer
sen. Veel zal er aan u worden ge
dacht. Denkt gij ook veei aan ons.
Gedachten kunnen" soms zo sterk
zijn. Namens alle Goudse jongens
cn meisjes, mannen en vrouwen in
Jndië, wens ik u, Gouwenaars in
Gouda, een gelukkig en vredig
Kerstfeest.
Jan Bouwer.
GEHELE GEMEENTE
GLASD1CHT
Het dertigtal schilders uit Gouda*
die ii) de gemeente Efhteld de
huizen van de bewoners van dit
geteisterde gebied van l^et hier in
gezamelde glas hebben voorzien om
hen voor de nijpende koüde van de,
komende winter enigszins te behoe
den. hebben eer van hqn werk cn
nu koning "Winter met zulk
vlrède gestrengheid over ons land., of althans over gehad hebben, door
regeert, zal het menigeeh in Gouda
ongetwijfeld genoegen aoen te be
seffen dat het'glas thans zulke uit
stekende diensten bewijst ïn-Qch-
fen, IJzendoorn en Echteld i-
Het glas Inzetten in Qchten en
omgeving was niet. eenvoudig, daar
de afstanden in deze gemeente, die
een oppervlakte van rijim 40 km2
beslaat, een enorme rol speelden.
Dank -zij de organisatorische maat
regelen van de schildgrspatroons
De Bruijn. v d. Heuvel en^.Perdi)k
werd het euvel van de grote afstan
den zoveel mogelijk .Ifcknot.
's Morgens ofn zes uór was het
1n het gymnastieklokaal van de
school in Omoren (een tiental ki
lometers van Ochtén) reveille. Dan
stonden de Goudse schilders, die
hier hun nachtelijk verblijf hadden,
op. Er werd gegeten, de boel werd
opgeruimd en tegen halracht ver
scheen de „bellenwagen", die de
glasinzetters naaf de diverse hui
zen gracht, waar ^ie dag zou wor
den gewerkt. Soms moest hiervoor
achttien kilometers of meer worden
afgelegd.
Inmiddels werd in de centralè
opslagplaats in IJzendoorn het glas
gereedgemaakt voor de huizen, die
de volgendp dag weer onder han
den genomen zouden worden. Zo
werd er dageiyks gewerkt zonder
onnodig veel heen en'weer gery en
verspilling van énergie.
Ondanks het feit dat zij vrijwel
een gehele week van huis yaren,
was er. onder de schilders veel ani
mo voor het werk. Hoewel de deel
neming geheel vrijwillig was, ver
scheen er elke Maandagmorgen
hetzelfde dertigtal op de Markt om
met de bus naar Ochten te vertrek
ken. De bewoners van Ochten en
omgeving stelden alles in het werk
om het de schilders zo aangenaam
mogelijk te maken. De Vrouwen
bond verzórgde een avond cn ver
gat hen ook tydens St. Nicolaas
niet. Ook kon een bezoek worden
gebracht aan een bioscoop in Tiel.
„Grote morele steun"
Het Gouds glascomité ..Ruiten
Troef" heeft nu een schrijven van
dpn» burgemeester van Echteld, den
héér J. A. Houtkoper, ontvangen.
waarin deze Gouaa voor de hulp
bedank't cn dan verder o.a. zegt:
Dank zij uw hulp kunnen wij
thans, zulks in grote tegenstelling
met vele andere geteisterde ge
meenten. zoggen, dat nagenoeg de
gehele gemeente Echteld glasdicht
is. temeer belangrijk nog. nu de
winter zo plotseling zijn intrede
heeft gedaan en een schril licht laat
glijden over dè nog erbarmelijke
toestanden in de noodgebicden
De bevolking van de dorpqn Ech
teld, IJzendoorn en Ochten l)peft
haar dankbaarheid geuit door de
Goudse schilders 16 dagen een
menswaardig verblijf mogelijk te
maken, waarbij glleen zij. die de
toestanden plaatselijk hebben leren
kennen, zullen begrijpen dat noch
de kwantiteit, noch de kwaliteit, de
Juiste waarde aangeeft van deze
erkenteiykheid. doch uitsluitend de
innerlijke gedachte van „te willen
helpen naar vermogen", hier toon
aangevend is.
De morele steun, die van deze
actie is uitgegaan, is byna nog be
langrijker. Dat ook zonder vragen,
bidden of smeken Aulp komt opda
gen om de noden in de geteisterde
gebieden te verlichten, stemt tot
grote tevredenheid. Toen dan ook
de trailers m. d. opschriften: „Gou
da brengt glas naar Ochten" de ge
meente binnenreden, werd daar
mede een brfhd gelegd tussen de in
woners vandé, gemeente Echteld
en die van GWada, welke band
vooral in moreel opzicht van grote
waarde zal biyken te zijn.
En waarom inwoners van Gouda?
Om de eenvoudige reden dat, waar
bepaalde Instanties en personen in
hun taak schromeiyk te kort schie
ten, de Goudse bevolking heeft ge
toond déze tekortkomingen niet vol
komen uitschakeling van al dat
gene, dat riekt naar eigenbelang.
onderling gekrakeel over te maken
winstmarges e.d. de bittere nood
zaak volkomen hebben genegeerd
om het product met de meeste
spoed te brengen naar die plaatsen,
waar de behoefte eraan 't grootst is.
De band, waarover ik zoeven
sprak.' werd dus gelegd in eerste
•Instantie door uw offervaardigheid,
maar werd hecht en sterk door het
feit cn gedragen door de weten
schap, dat u overtuigd bent van de
v noodzakelijkheid om het getroffen
gebied te helpen, daar een huidige
basis voor hulp in materiële en
•financiële zin absoluut onvoldoende
moet worden geacht. Het uitdragen
van deze wetenschap tot in alle
hoeken des lands, in het bijzonder
naar hen, wier inschakeling van
overheidswege of van de zijde van
bet particuliere bedrijfsleven on
ontbeerlijk is. zdl de groje morele
steun zijn. die de bevolking Van de
getroffen gebieden in het'algemeen
zo dringend behoeft.
enigszins te hebben willen verzach
ten.
Is het niet deprimerend cn te
leurstellend voor de Van koude in
eengekrompen achter het noodglas
gezeten bevolking dat uiteindelijk
de helpende hand van u, Gouwe
naars. hen moet behouden voor nog
veel groter leëd? Dat u, die feitelijk
zelf niet over glas beschikt, tot de
conclusie moet komen dat er ge
holpen moet Worden, terwijl zij,
die de beschikking erover hebben,
AT
AAK
ANNEER
2* Dec. 7 uur Remonstr. Kerk: Kerst
wijdingsdienst Vrtjz. Prot Groepen,
opvoering Kleine Kerstspel.
24 Dec. 7.3S—l.1» uur Spierlngstraat
H3: Zitting Prijzencommissle voor in
dienen klachten.
24 Dec. uur Veemarkt-restaurant:
Kerstwljdlngssamenkotnst Hervorm-
N.V. tot aanneming van werken vli H.
J Nedertiorst ter gelegenheid 7S-Jarlg
bestaan beOnjr.
2S Dec. S uur Central: Propaganda-
avond roelsport en zeilvereniging
..Gouda", spreker dr. v. d. Ploeg, ver
toning films. -
2* Dec. s uur Conrordl# Opvoering
..Scrooge en Marley" door gezelschap
Rob Geraendf voor Goudse Toneel
kring.
Bioscopen
Schouwburg Bioscoop: -De zuster
van zlln huisknecht (met Deinne Dür-
bin en Pat O'Brien)
Thalia Theater: Eén. van d4 weini
gen (met Leslie Howard).
Reünie Bioscoop: Ridder zonder
vrees (rrfet Joe E Brown).
Aanvang Kerstdagen J. S. 7 en 1.15 u.
Dinsdag geen voorstelling.
Doktersdienst
Bij afwezigheid van den hulsarts
Zijn te consulteren de doktoren:
Eerste Kerstdag: N. Tom. Burge
meester Martensstngel (3 (tel. 2MM) en
dr Am. Beek. Lange Tlendeweg 54
(tel. 3181).
Tweede Kerstdag. J. G. W. F. Bik.
Bleekersslngel 55 (tel. 3151) en P. de
Bber, Gouwe 115 (tel. 2273).
Apothekersdienst
alléén Lange Tlendeweg 9.
Dir. E. Tleter. Hoofdred. Leo Ott.
Staatk. rpd. prof. mr. C. W. dc Vries,
Chef-red. S. H. v. d. Kraats. Uitgave
en druk N.V. R'damsch Nieuwsblad.
Aannemer van kabel-
werken vrijgesproken
De 50-jartga aannemer van ka-
belwerken en electricien O. W. H.
Groen te "Woerden, niet gedetineerd,
die, omdat"hy zich onschuldig acht
te en gezuiverd wilde worden, jn
verzet was gekomen van een be
schikking Van den procureur*ha-
caal tot voorwaardelijke buiten%rr-
volgingatelllng. waarbij hU voor 10
jaar uit de beide kiesrechten ontzet
waa en hem een boete van ƒ3000
waa opgelegd, heafJzUn zin gehad.
Het -Tribunaal heeft flatermJddng
in tijn zaak uitspraak gedaan en de
beachuldigingtfvervgllen verklaard,
waarbij hem ten laste was gelegd,
dat hy werkzaamheden .heeft ver
richt, o.m. in 1940—1941. bestaande
Jn het leggen van eëh telefoonkabel
van Den Oever haar Den Helder en
op het eiland Texel, welke werk
zaamheden weliswaar in opdracht
van de P.T.T. geschiedden, doch 'ge
lijk beschuldigde wist of redeiyker-
wijze kon begrijpen, ten behoeve
van het Duitse leger, subsidiair het
voordtel trekken uit deze werk
zaamheden. Het Tribunaal was vai)
mening, dat beschuldigde, waar het
hier werk'in regie betrof, niet wist
of redeiykerwüze kon begrypen,
dat het hier werk voor het Dultso
leger betrof, terwijl zijn opdracht
gevers. die het wel wisten. In ge-
breke^zyn gebleven hem dit te zeg
gen.
Aan den 70-iarlgen drogist J. Zon
te Woerden, niet gedetineerd, werd
wegens werkzaamheid als plaatse
lijk leider qn buurtschapshoofd van
Ned. Volksdienst en Winterhulp,
van het als lid van de Ne*l. Vólks-
dienst trachten vrijstelling tt« krU-
gen van de Verplichting tot inleve
ring van zijn radio-toestel en het
als voorzitter vap het departement
Woerden van de Maatschappij voor
Nijverheid en Hafidel brengen van
het bestuur der' nijverheidsscholen
en het beheer van het departement
in handen der N.S.B. en het belet
ten van een. poging van enige
„goede" leden van het bestuur om
de nqzlficering tegen te gaan.'opge
legd verbeurdverklaring tot een be
drag van 1000 en ofttzetting uit ct
beide kiesrechten.
Nieuwe behandeling
*ln deze zitting geschiedde k-erder
de hernieuwde behandeling van"
drie zaken, die al 'eerder hebben
gediend, maar waarop de hoRe
autoriteiten ten aanzien van het ad
vies van het Tribunaal het fiat.-
executie heeft geweigerd. De zaken
zijn opnieuw en nu door een andere
Kamer dan'de vorige kegr. behan
deld.
Met betrekking tot eën 44-jarigen
tuinder I. J. C. Cinjee te Capelle
a. d. IJssel. wien wegens lidmaat
schap N.S.B. en W.A. deelne
men aan de V-actle en dienstne
ming bij dc Jransportactle der
N.S.B.. was opgelegd internering
voor een jaar en zes maanden tot 7
November j.l. beschuldigde is op
deze dag in vrijheid gesteld en
verbeurdverklaring van ƒ2000.
achtte de fiateur de internering tc
kort en de verbeurdverklaring te
hoog. Mr. A. A. J. Rijksen pleitte,
nu beschuldigde weer vrij is. dc in
ternering niet te verlengen en ver
laging van het bedrag van de ver
beurdverklaring, daar beschuldigde
geen gelden bezit en anders een
schuld op zijn bedrijf moet pomen.
Ook ten aanzien van den 32-jari-
gen schipper H. van Vliet te
Ouderkerk a. d. lJssel. die beschul
digd was sympathiserend lid van
de N S B. geweest te zijn en bij den
groepsleider van de N.S.B. aangifte
gedaan te hebben van een uitdruk
king van zUn dorpsgenoot W, Otter
speer. ten gevolge waarvan deze en
diens zoon enige tijd door de S.D.
•z{jn gearresteerd geweest en wien
was optefegd internering voor een
jaar en zes maandert. eindigend 22
Jufil a s., achtte de fiateur de maat
regelen te gering. Mr. A. A. J. Rijk
sen daarentegen drong op grond
van de omstandigheden aan op ver
mindering van de Internering.
Te hoog had de fiateur de aan den
45-jarigen onderaannemer J. w.
Vonk te Woerden opgelegde Inter
nering voor drie jaar tot, 14 Juni
1948 wegens o.a lidmaatscnap
N S.B., vrijwillig dienstnemen bij
Marine Artillerie Zeugamt en het
rijden van munitie voor het Duitse
leger te Bodegraven en te Nijkerk,
en het vlaggen op N.S.B>feestaa-
gen. Mr. A. F. v. d. Bosch te Woer
den drong op verkorting van de in
ternering aan wegens nader geble
ken omstandigheden, op grond
waarvan hij de, vrijwilligheid van
de dienstneming bij „het Marine
Zeugamt bestreed en van twee
andere feiten tot vervallenverkla-,
ring der beschuldiging concludeer
de.
Het Tribunaal gelastte de directe
invrijheidstelling van dezen be
schuldigde.
In alle zaken uitspraak over veer
tien dagen.
Burgerlijke Stand
Geboren: Teggy Mabel, d. v. I. C.
Rauws cn W. van Lavieren. Ridder
van Catsweg 180; Peter Albertus, z.
v. P. Vlok en W. J. Jongeneel. Groe-
nendaal 89; Dirk Leendert. z. v. H.
J. Pol en J. H. van Bekkum. Hee-
renstr. 118; Franclsca. d. v. W. C.
van der Kleijn en C. Kowalczyk.
Boelekade 62; Leendert. z. v. P. den
Butter en G. Koot. Vest 69: Jaco
bus Leendert Jan. z. v. J. Sosef en
C. Pronk. Sophiastr. 78; Petrus, z. v.
J. van Bergen en E. R. Mul. Kui
perstraat 15; Leendert. z. v. L. van
Groningen en T. van Dijk. Achter-
willens 23. t»
Overleden: Pletertje Irene Ver
wei}, le}.; JohannJs de Boer. 94 j
Petronella Cornelia van Leent. wed.
A. J.,IJsse^tljn. 81 J.
DE LOTGEVALLEN VAN TRIPJE EN UZEBERTHA
209—210 Eenmaal bulten het be
reik dor vijanden, zet de vlsaer het
op een lo£ea en rent ala de wind
door velden en wouden, in de rich
ting van ZwartjesatadGeen
ogenblik mag hy talmen, andera
kan het reeda te Iaat zijn. En zo
zien de Zwartje* hem ali een ra
zende door het ztot rennen, in de
richting van het paleis! En-da?r
aangekomen zegt hy. MJna biHten
adem, dat hij terstond Octoemoc
moet «preken, omdat Tir-lpla in ge
vaar verkeert.... Nou, daé geeft
een hele opschudding; de hele
wacht komt eraan te pa'» en zonder
dralen brengt men hem naar da
Ingang van het ,paleU...„
*pep blijmoedige jonge vrouw ven
«ven acht en dertig^ dia ln haar
leven aterk de roeping heeft ge
voeld om tlch ln dienat te atellen
van de lUdende mensheid;' 41e reeda
Jaren van herolachè arbeid aehter
de rug heeft, heeft enige dagen ge
leden het atflle stadje Oudewater
verlaten om zich naar het verre
Afrika, vlak onder de evenaar, te
begeven. )iet Is Maria J. Lagen
dijk, een der naaste medewerksters
van Prof. dr. Albert Schweitzer.
Maria Lagendijk li geen Oudewa-
terse^van geboorte. Haar ouderiyk
huis staat'in Voorburg, drie
jaar geleden moesten vader en
moeder evacueren naar Oudewater
en daarv wonen ze nu nog. Zuiter
Lagendijk heqft die evacuatie niet-
Pro/, dr. Albert Schuieifzer ziftend
aan de oever van de Opowe t« de
nabijheid ran zijn ziekenhuis. Dit fs
dc jongste foto ran dezen 71-jarigen
weldoener der negers.
PREDIKBEURTEN
Eerste Kerstdag
Ned. Herv. Gemeente. Sint Jans-
kerk (Achter de Kerk 5): 10 uur ds.
Gerh. Huls; 5 uur dg. Jt J. Koning,
Westcrkerk (Emmqstraat 33): 10 «lui
ds. M. C. Koole. liturgische dienst;
•5 uur dg. C. A. Korevaar.
Ver. van Vrijz. Ned. Hervormden
(Peperstraat 120): 10.30 uur prof. dr.
R. Casimlr. Voorburg. Zang van het
koor. j
Rem. GereL Gemeente (Keizer
straat 2). 10.30 uur dr. P. D. Tjals-
ma. Rotterdam.
E vang. Luth. Kerk (Gouwe 134J--
10 uur ds. J. J.'Simon, liturgie.
Oud-Katholieke Kerk (Gouwe 107)
7 en 6 uur pastoor G. P. Glskes.
Geref. Kerk (Turfmarkt 60): 10 30
uur ds.-J. P. C.. ten'Brink.
Geref. kerk art. 31: 8 30 en 3J9
uur in de Chr. Geref. Kerk (Gouwe
no. 141): ds. G. Koenekodp.
Geref. Gemeente (Stationsweg):
10 en 5 uur dr. C. Steenblok
Chr. Geref. »Kerk (Gouwe 141»:
10 15 en 5.45 uur de heer J. van
Leeuwen,-Ry'swyk.
Oud Geref. Gemeente (Turfmarkt
•p. 56): 10 uur ds. Joh. van Wefzen,
C30 dur ds. Lucas. Mongter.
Vrije. Evang. .Gemeente: 6 uur in
Remonstr. Kerk (Keizerstraat 2), 10
uur in eigen gebouw (Zeugestraat
no. 38) en 7 uur in Remon. Kerk
ds. J. I. van Wyck.
Leger des Heils (Turfmarkt 111): 6
uur Kerstwijding. 10 uur Heiligings
die/wt. 3 uur jeugddienst. 7.30 Kerst
samenkomst. Leider majoor G. Jou-
venaar.
Tweedè Kerstdag
Ned. Herv. Gemeente. Sint Jans?
kerk (Achter de Kerk 5): 10 uur ds.
C. A. Korevaar.
Ned. Herv. Ver. Calvyn (Turf
markt 142): 2.30 uur KerstfeestVic-
ring Geref. Zondagsschool .Jozef".
Geref. Kerk (Turfmarkt 80): 10.3tf
uur Kerstzangdienst.
Gefef. Gemeente (Statlensweg):
10 uqr dr. C. Steenblok.
Chr. Geref. Kefk (Gouwe )141): 3
uur Kerstfeest. i
Oud Géref. Gemeente (Turfmarkt
no. 58): 10 uur ds. Joh. van Weizen,
7 uur Kerstfeest voor de kinderen.
Vrye Evang. Gemeente (Zeuge
straat 38) 10 uur ds. J. I. van Wijck.
Legér des Hcjls (Turfmarkt 111):
10 uur Heiligingsdienst. 7.30 uur
Kerstspel. -Leider majoor G. Jou-
venaar.
Kerstwijding op wijkavnnd
Smakelijke groet aan
ouden van dagen
In het met dennengroen en hulst
stemmig versierde Vecmarktrestau-
rant, waar een hoge Kerstboom sta
tig zijn takken spreidde, hield ds.
J. J. Koning, Ncd. Herv. predikant
gisteravond met zijn wijk een
Kerstwydlng. DeNzaal was geheel
bezet:
Na voorlezing van het Kerstevan
gelie uit •Lucas, gebed en samen
zang. sprak de predikant in een
korte meditatie over de Wijzen uit
het Oosten. Hij yees er op hoe
steeds ln de loop der tijden, zolang
de mensheid bestaat, er godzoekers
zijn geweest. Zó ook deze Wyzcn,
die ln hun verre land de vreemde
*ter hadden waargenomen en uit de
oude boeken hadden gelezen van
den Messias. Hun verlangen dreef
hen naar Bethlehem om te aan
schouwen het Kind in de kribbe,
Jezus Christus, den Zoon Gods ln
Wien wij Gods kinderen zijn.
Gezamenlijk werden met muzi
kale mcdewerlflng de bekende en
vertrouwde Kerstliederen gczo/igen.
Het gemengd door „Mirjam" deed
zich eveneens horen. MëJ. L. v. d.
Berg declameerde vóór de pauze
enige Kerstliederen ery na de pauze
vertelde zij het Kerstyerhfial „Gods
Boodschap". Ds. Koning sloot deze
goed geslaagde avond met gebed*
Na afloop werden ruim 75 frult-
bakjes met een Kerstgroet van den
predikant medegegeven voor zie
ken cn ouden van dagen.
BEDRIJF N.V. NEDERHORST
75 JAAR.
Op 1 Januari zal het vijf en ze
ventig Jaar geleden zijn. dat de
grondslag werd gelegd voor het be-
drijf, dat In de loop der jdren is
uitgegroeid tot de N.V. tot Aanne
ming van Werken voorheen H. J.
Neder^orst.
O.N.A. op de schaats.
Tweede Kerstdag organiseert
O.N.A. ln de omgeving van zUn ter-
rtln onderlinge «chaajswedatryden
voor leden, juniores en donateurs.
meegemaakt, want zij was toen ln
het ziekenhuis te Lambarenc. dc
instelling, die een liefdedéad is van
mensen in Europa, wie de nood der
vele zieken in deze verre streken
van~Afrlka ter harte guat
•Ais jong meisje droomde zuster
LagendUk er reeds van om haar
leven in dienst te stellen van het
grote Christelijke, ideaal dér barm
hartigheid Door haar werk wilde
zij de zending stednenonder heit.
tot wie de Westerse beschaving nog
btjna niet was doorgedrongen.
Reeds toen zij veertien jaar was.
sprak zij zich er stellig voor uit,
dat zij verpleegster wilde worden
en dan liefst in eerr streek wnar
haar hulp hel meest nodig was.
Ecrat dacht zij aan Suriname cn
Armenië, maar toen zU op 19-jarige
leeftijd het boek Van dr. Schweitzer
..Aan dc zoom van het oerwoud"
las, wist zij wat haar levenstaak
zou« worden. Zij vond contact mot
vrienden van dr. Schweitzer'en op
hun raad ging zij dc opleiding voor
verpleegster volgen. Van 1929 tot
1933 werkte ze in het ziekenhuis
aan de Coolsingcl te Rotterdam,
ging toen. om verschillende talen
goed machtig te worden naar En
geland en behaalde daar de aan
tekening voor vroedvrouw. Na vrij
langdurige bezoeken aan verschil
lende Europese landen, was op 21
October 1938 eindelijk het ogenbhk
'aangebroken, dat haar aan haar
doel bracht: zij scheepte zich in op
de ..Foucmild". die haar in Port
Gentil aan Wal zette. Met een apder
schip ging het toen dc rivier de
Ogowc op, met aan owcerszijHen
niets dan ondoordringbare ocrwou-
deTi. Na een dag Varen kwam ein
delijk Lambarenc in zicht. Het dorp
van die naam ligt op een eiland.
In de Ogowe en 2 km daar vandaan,
op dé rechteroever bevindt zich het
ziekenhuis van dr. -Schweitzer.
Naastenliefi
ln 1913 had Albert kchweitzer.
een der beste geesten van onze
eeuw. zich daar gevestigd. Een
schitterende loopbaan hari <leg» El-
zasser bewust versmaad bijl zich
te wijden aan hët lenigen van de
nood in het Afrikaanse werelddeel.
Speciaal, de bestrijding Van dc vre
selijke Slaapziekte, die zovele
slachtoffers maakte ónder de ne
gers en die veroorzhakt wordt door
een ln Afrika veelvoorkomende
vlieg, moest ter hand genomen wor
den Wie meer wil weten .van de
geweldige moeilijkheden, die dr.
Schweitzer daar te overwinnen had.
leze zijn „Aan gle zoom van het
oerwoud". Een .ernstige ziekte
dwong hem na enkele jaren Afrika
te verlaten, maar in 19?4 ging
hij terug. Dank -zij de steun- vin
•zijn ..vele vrlendeh>in Eujopa kon
alles-tnu op minder primitieve wij
ze wprden aangepakt. Door het
houden van lezingen cn het geven
van Orgelconcerten had deze uni
versele geleerde, beoefenaar van
theologie en philosophic, die tevens
begaafd organist en als zodanig
uitstekend Bach-vcrtolker cn or-
gellccnndr van betekenis is. gejden
bijeengezameld voor zijn Afrikaans
ziekenhuis. Later heeft hij deze
tournée's nog enkele malen her
haald. Ongeveer achttien jaar ge
leden bespeelde hij ook het orgel
van de St. Janskcrk te Gouda.
De Goudse Sint Jan Vormt aldus
ooit een band tussen prof. Schweit
zer en zuêter Lagendijk, want zij
ij een i
gendijk,
W. van dèr Vorm te Rotterdam,
presldept-commissaris van dc Hol
land Amerika Lijn. die tot nage
dachtenis van zijn op 3 Februnrl
1898 te Gouda overleden moeder de
op 17 September 1934 aari de kerk
voogdij overgedragen, aan de kerk
aangebouwde, kapel schonk, waar
in de zeven vensters uit het Goudse
klooster der Regylieren van Stcin
zijn geplaatst. Een bronzen gedenk
plaat bayen de schoorsteennis in de
kapel eert de nagedachtenis van de
moeder van den heer v.' d. Vorm.
De arbeid jn Afrika
Mej. Lagendijk vertelt ,fnet en
thousiasme over de wijze, waarop
er Jn Lambarenc gewerkt wordt.
Minder uilvoerig is zU over haar
eigen aandeel daarin. Maar dnt
komt meer -voor bij mensen, die
werkeiyk verdlensteUjk werk 1c-
Het ..ziekenhuis" Is niet één ge
bouw. maar bestaat uit vele grotere
en kleinere paviljoens, die bijna
alle geheel van hout zyn opgetrok
ken. Het is niet allcenvnodig om
verschillende paviljoens te hebbon
voor afzondering van besmetteiijke
ziekten, zoals alastrlm en dysente
rie. maar ook omdat men te maken
krygt met negers van verschillende
rassen, die onderling ln vijandschap
leven en elkaar'niet in hetzelfde
paviljoen zouden verdragen. Een
gevolg van de grote verscheiden
heid van ras is ook, dat er In het
ziekenhuis niet voor dc patiënten ge
kookt wordt. Deze doen dat zelf
of hun familieleden uit angst, dat
het eten dyor vyanden vergiftigd
zal worden.
Van heinde en ver komen dc zie
ke negers naar het ziekenhuis van
den blanke. Afstanden tot 300 km
moeten dikwUls onder zeer ongun
stige omstandigheden worden afge
legd. Een moeilijkheid bij deze we
kenlange réis is de voeding, daar
niet genoeg voedsel kan worden
meegenomen. Dikwijls nemen de
familieleden, die de zieke bege
leiden. dan allerlei matjes, mandjes
en ander vlechtwerk mee. om dat
onderweg in de dorpen te ruilen
voor voedsel. Op dc terugweg geeft
Schweitzer hep rijst cn zout mee
Vooral het laatsie i» in het binnen
land een zeer gewild ruilmiddel.
Dc laatste tijd is er-in het reizen
verbetering gekomen door de nieu
we autoweg van Kameroen naar
Brazzaville, die dicht langs Lamba
renc loopt Do negers uit het bin
nenland zoeken nu zo spoedig mo-
geiyk deze autoweg op en daar
worden zij dun wel door de auto van
een blanke ipeegenomen. Ook ln
Afrika weet mep dui wat „liften"
is.
In de oorlogsjaren
Het 'ziekenhuis is door de oor
logshandelingen niet beschadigd
Wel werd er in de tjjbijheld> ge
streden. maar *bwei dc vliegtuigen
der geallieerden als die van Vichy-
Frunkrijk hébben het ziekenhuis
ontzien. Da&rdoor kwamen toen
vele blanken met hun vrouwen en
kinderen, in Lambarone een tijde
lijk onderdak zoeken. Dr. Schweit
zer was Juist vbor het bitbreken
van de oorlog nog in Európa ge
weest. De 12e Januari 1939 verliet
hU Lambarenc na een verblijf van
twee jaar. Dc oorlogsdreiging druk
te cchtci* 1c sterk op hem en toen
hij in Bordeaux aan wal was gc-
gtiun. besloot hij reeds nn twaalf
dagen naar Afrika terug te keren.
Op 3 Maart -1939 voer hij al weer
op een kleine rivierboot dc Ogowe
op. Zuster LagendUk vertelt, dat
hij. na acht moeilijke jaren in
Maart of April van het volgend
Jaar voor een jaar naar Europa
hoopt te komen.
Bij het begin van de oorlog moes-
ten de meeste-zickcn naar huls/ge-
stuufd'•worden, omdat het pérso-
neel zeer verminderde en omdat
men zuinig moest zijn op dc chirur
gische instrumenten. Gedurende ée
oorlogsjaren kwamen er langzamer
hand weer meer. zodat men ten
slotte weer het peil bereikte van 3
a 400 patiënten per maand. t
Het is ln deze jaren zwnaA'werken
vóór zuster Lagendijk geweest.
Milandenlung was de toestand zo,
dat de zo.rg vodr het ziekenhuis ge
heel op haar erf dr. Schweitzer
,rusttc. Om beurten gingen zU dan
wat rusten. Er werd toen heel veel
van de mens geyergd. Gelukkig
wist mevr. Schweitzer in Aug. 1941
Afrika te bereiken, zodat deze ln
het ziekenhuis kon assisteren.
In 1944 werd zuster Lagendijk ziek
en moest haar werk opgeven. In
Augustus ging .zij naar het zieken
huis vqn de Amerikaanse zending
ln Kameroen, waar het klitrtnat be
ter *is dan in Lnmbarene. In Mei
1945 vertrok zij per vliegtuig'naar
Parijs en met eén gccvacucerden-
trcln arriveerde zij kort na de be
vrijding in Oudewater.
^Verootmoediging
Na haar volledig herstel heeft zU
op vele plaatsen lezingen gehouden
over het werk van prof. Schweit
zer. voor wien zij grote bewonde
ring kocajert. De thans 71-jari'ge is.
vertelt zij. nog nltijd een man vol
idealisme, die <elf het hardst mee
werkt. Als er iets gedaan moet wor
den. zal hU steeds zelf het mlpst
'prettige deel van het.werk op zieh
nemen. Zijn hele leven is één ver
ootmoediging. Hij stapt over alles
heen en is steeds Eereid te onder-,
zoeken, of de fout by hem ligt. Er
Zuster Maria Lagendijk.- temidden
van „haar" kinderen.
O
komt nier veel" van onderlinge ge
sprekken óver cultuur en weten
schap. Meestal was men "daarvoor
te moe na de zware dagtaak in cjd"
oorlogsjaren. Bovendien zijn er bU
de maaltyden. de enige gelegenheid,
dat men rustig bij elkaar, is. byna
altijd blanke gasten, die herstellen
de jjljn. Er wordt dan aan tafel met
deze mensen gesproken over alle
daagse dingen, de prijzen Vart het
hout. de toestanden in de mUnen'
enz.
Gedurende zijn werk heeft prof.
Schweitzer natuurlijk vele teleur
stellingen ondervonden. Hij praat
daar nooit dver. zegt zuster Lagen
dijk. Het ergste, wat zij ooit van
hem hóórde bij cch grote teleur
stelling. was, dat hU zei: Traurig.
dass maó 50 ctwas tun kann".
«Niet alleen zuster LagendUk ver
heugt zich weer op haat terugkeer
naar Lambarenc Vete zwarten daar
doen dat ook. „Als ik terug ben",
zegt zet „komen vele vroegere pa
tiënten naar 't ziekenhuis met aller
lei kleine geschenken. Ik ga dan ook
zelf verschillende negerdorpen be
zoeken. Als men zo'n dorp binnen
komt, lopen de negers verheugd op
je toe en onder- het uitstoten van
allerlei kreten, daan- ze Je met
belde handen op de schouders. Dat
is zo hun begroeting.
Zaterdag is zuster Lagendijk aan
boord gegaan vjin het s s. „Amstel-
kerk". Het wordt een langdurige
reis. want pas op 25 Januari hoopt
zij in Frans Equatoriaal Afrika aan
te komen. Zij vertegenwoordigt
daar Nederland op een wijze, die
nllor bewondering verdient.
Een deel wan de paviljoen», die tezamen het ziekenhuis in Lambarene
vormen,
Jf;r
TIET gaat met Kerstmie altyd om
zeer eenvoudige, maar tegelU-
k«rtU4 ook heel wonderiyké dingen.
Wat is eenvoudiger danJ"85né kribbe
en een «tel. een moeder en een
kind. enige herders en enige wU-
zen? En een «ter? En toch is dat
heel eenvoudige tegelUkertyd het
zeer mysterieuze. Is niet 'ieder kind
een wonder, dat zUn eigen niet-uit-
tertpreken geheim met zich draagt?
En is niet dan bovenal het Kind
het wonder, waarvan eenmaal ge-
zagd zal worden, dkt het la de Vre-
dfevorst. de weg. de waarheid en het
leven? j
Kerstmi» ia zeer eenvoudig en te-
getUk tb my«terieu«. En ln 1946 rij
zen daaruit die gestalten weer voor
ons op. dit Jaarvvan zoveel klach
ten. zuchten, bloed en noo<t van zo>
veel haat. onderdrukking ert wan
hoop, van zoveel hoop en geloof,
ondank» zoveel afgoderij. Keretmie
zegt ons zeer nadrukkeiyk dat er
geluk en vrede en rust Is voof de
wereld, htfaar alleen op de weg van
de wUzen. die de ster hebben ge
zien. Op die weg. En op geen an-"
dere.
ln een verhaal: „De tekening"
van Vllen Labberton wordt verteld
van een Jongen, die ieder Jaar een
kersttekening maakte voor vzUn
moeder, maar die dat op een gege
ven ogenblik, ala hU ?ich bewuit
wordt van de onwaarachtigheid van
de wereld, haar haat en huichelarij»-,
misdaad, bedrog en duisternis. ni?t
méér kén. Dan spreekt hU met een
vriend en die zegt hem: „Het zal
er niet veel op aan komen of J U'
of i k vjnden, dat we Kërstmfs kun
nen vieren. Het ir%r! De kerstge
dachte heeft óns niet nodig.. WIJ
hebben de kerstgedachte nodig". En
dat werkt door ln dien jongeman en
hij kan een tekening 'maken met al
leen die drie woorden eronder.
Het is er. Ja. ook nu. De ster. het
hemellicht, dat schUnt ook in de,
duisternis, etaat ook boven ónze
hoofden, in Amerika, in Engeland,
ln Duitsland en ln China. Het licht
wil schUnen voor den rijke en den
arme, voor koning en bedelaar, voor
den werker en hem, die werk zoekt.
Kerstmis zegt: Wy' horen allen by
elkaar, wU allen, kinderen van één
Vader. En'het ls de vloek van deze
tyd, dab wij dit niet-genoeg willen
weten. Het la de vloek van de we
reld en daarom zegeviert Hero-
des nog altyd, de moordenaar der
kinderen dat wU dit altUd nog
niet genoeg tonen in onze daad. WU
horen bU elkaar. Zo- heelt God het
gewild. En omdat wU daaraan on
gehoorzaam zUn, lijden wU. omdat
wa ar vaak geen gat ln zien. daar
om wanhopen wy. Maar boven onze
hoofde/i staat de Ster. Flonkerend
ook in de nacht, de diepe nacht van
dit na-oorlogse heden. En zU wUst
ons de weg der liefde, der barmhar
tigheid. van vredo en redht en
waarheid.
Als wU dia weg volgen zullen wy
-yOp'da goede weg gaan. De weg van
hat Licht, dat was en ls en blUyen
zal.
Dénjal het eerat recHTKeritmis
wazen." w
Een lichtend glan
zende bal, een
takje dennegroen
en een kaars
vlam, symbool
van Kerstmis, het
feest van het
licht over de don-
-kere wereld.
J
Engeland hebben honderd
kinderen een bUzonder en zeker
niet alledaags Kerstgeschenk ge
kregen: een nieuwe oom en tante.
Laten wU onmiddellijk er bU voe
gen. dót -dpze honderd kinderen
geen willekeurige jongens en meis
jes zUn. Het betreft hier yen>leeg.
den van een gesticht in een plaatsje
in Sessex en voor deze kinderen is
een oom en tante een kostelijk be
zit: imnfers dit opent voor hen de
mogelijkheid de Zon- en feestdagen
in een gewoon huis door te bren
gen. dit betekent voor hen Kerst
feest in «en gewoon gezin, een ver
jaarscadeautje cn af en toe lckkcr-
tJes.
Men weet. dat onlangs in Enge
land een kreet van verontwaardi
ging is opgegaan, toen het z.g. Cur
tis-rapport onthulde hoe slecht tal-
lóze kinderen, die krachtens dc
Armenwet worden opgevoed, wer
den gehuisvest en behandeld. Dit
heeft de aandacht gevestigd qp t lot
van wezen en regeringskinderen, en
dp besturen van goede gestichten
hebben gezonnen op" middelen om 't
de kinderen nog beter tc geven dan
zelfs ln de beste inrichting moge
lijk ls. Èen dier besturen is tot de
slotsom gekomen, dat moest Wor
den getracht pleeg-ooms en -tantes
te vinden voor de pupillen. Geluk
kig waren in het stadje, waar het
gesticht zich bevindt, voldoende
mannen en vrouwen, die dit be
perkte pleegouderschap op zich wil
den nemen.
Eén Zondag1 hébben de kinderen
al bU hun resp. nieuwe oom en tante
doorgebracht en verrukt, beladen
met lekkers en andere goede zaken
zUn ze teruggekeerd binnen de mu
ren van hun dageiyks verbiyf. En
met meer vreugde dan ze andets
zouden doen. zien deze kinderen
Kerstmis tegemoet. Keratmls bete
kent: een Kerstboom, een Kerst
maal bij oom en tante, betekent:
twee dagen een gewoon kind'zijn in
een gewone. hulselUke omgeving.
Voor hen is het: een Vrolijk Kast-
fecBt en voor de pleeg-oom'en tante
waarschijnlijk: een Gezegend Kerst
feest!
jQie wel vaart crijft veel magen
Dia hem «Un weelde helpen dragen.
Maar als de ware vrede eens praalt
Imet zjjn banieren
dan zal een .andere geest de
lvolkeren bestieren.
WILLEM VAN HAREN.
t -
De vree, de 'vree, de vrede,
lvorstenU beuooien
Te tuaeren ongeschent voor.
ft sterfeWeke saet.
Wie vree te buy ten êaat (Tenzij
[om vreedes wtl
Set buyten 't spoor sijn soolen.
HOOFT. BEATO.
Daar moet reel strijd gestreden zijn,
Veel kruis en leeds geleden zijn.
Daar moeten heil 'ge zeden zUn,
Een nauwe weg betreden zyn.
Zal 't op deez' aarde vrede zijn.
CAMPHIJYSEN.
DE PARTICULIERE DETECTIVE.
Mevrouw, uxp tndn heeft achter
eenvolgens vijf dameshoedenzaken,
vier modehuizen, drie' srhoonhelds-
instituten en vier dhmeskappers
bezocht.
Mijn hemel, wat heeft h(j daar
uitgevoerd
Hij heeft u gezocht, mevrouw.
Er kamen weer toga's
Er heerst een nUpend gebrek aan
■^jga'e. T^roleesaren, predikanten,
Deel van het oor.
1. Bron.. Munt ln Br. Indië,
Afval van gletyzer.
om. in G,id«ri«id z ï^Ichumn.
Vroeger
6. Linkerbijrivier v. d. Maaa bU Namen
7. Standaard-maat bij de Uk
8. Water in N. Amerika
11. BlidwUzer ln een koek
Stad ln Italië.
Vermakeiyk.
-r- Niet-hol.
Volksziekte.
Het trompet-aignaal
om dc soldaten te wekken.
12' waèrvan deïïffK'tleend aan de Bijbel.... - God v. d^ophandcl
13. Medeklinker.
Door op de punten letter* te plaatsen verkrijgt men 24 woorden, die
midden aan elkaar gekoppeld zUn. De eindletter van het eerste woord
ï'tSSS? begtoletter van het tweede woord. BIJ juUt. invulling
vormen de beginletters van het eerste f n de eindletters van het tweede
woord beide van bóven naar beneden gelezen, p us de gevraagde mede
klinker onder 13. een wena voor al onze lezers en lezeressen.
Oplossingen van dei* puzzle kunnen tot ulteriyk Maandag a.e. worden
ingezonden aan het bureau van ons blad. Voor goede oplossingen worden
twee prijzen van ƒ2.50 en vUf van ƒ1- beschikbaar gesteld. Op het adres
vermelden: Puzzle rubriek. De uitslag van deze puzzle-wedsttljd zal wor
den bekendgemaakt in ons nummer van Dinsdag 31 December.
Over deze rubriek kan niet worden gecorrespondeerd.
rechters en advocaten moeten bU
elkaar lenen om in ambtskledU te
kunnen verschijnen. Vooral de pas
afgestudeerde predikanten en ad
vocaten zitten omhoog. In de jaren
voor de oorlog, werden toga'f ge
maakt van grein, een stof ver
vaardigd uit kemels- of geitenhaar,
wol en k«toen. Maar gfcin üf er
nog stéeds niet. Men beéchikt ech
ter th|ns wel over mohair luster,
een andere dunne zwarte stof, zodat
het niet lang zal duren of er zul
len weer toga's te verkrügen zijn.
Er ls echter nog geen fluweel,
waarmee de toga's van professoreh
en predikanten moet worden afge
zet. De gtof voor de bef la achter
beperkt voorhahden.
In de kamer rat
de man, het ga-
zicht verborgen
ih zUn hapden.
Nog nooit wa»
het ze donker ge
weest in zUn hart. En hat wga,.all
ot hU nu. voor het eerat van zijn
leven, voelde, hoe diep en zwaar de
avond kan zUn. hoe verloren een
mena ln zUn eenzaamheid li. Hij
voelde de stad om zich heen staan
ala een donkere »tolp.,Ze waa hém
vreemd, haar geluiden waren hem
vreemd, de rivier, waaraan zy lng,
waa vreemd. HU kreunde bijna
toen hU bedacht, dat hij weldra op
die rivier zou zijn. op een schip,
dat hem naar haar monding zou
brengen, naar de zee. En verder
over zee. naar een nieuw, ongewe
ten leven maar weg wilde hij.
tot iedere prijs. Waa het niet beter
in een onbekend, onzeker leven te
gronde te gaan dan thuis te biyven
en te moeten voelen, hoe een
vrouw aan hem en hU aan haar ta
gronde ging?
Eenmaal was Annette allea voor
hem getveest: zy belichaamd* alle
verlangen, alle gevoel; zU waa
huis en vaderland, zij was de vol
komen vervulling van alle wensen
voor hem. Toen leefde hU voot haar
en door haar; hU zou alles voor
haar hebben kunnen opgeven, zo
als hij nu alles zou kunnen opgeven
om uit haar nabUhctd te kunnen
vluchten. HU ^ou zUn liefde, zUn
huwelijk, zijn gezin, alles kunnenv
verraden, wat eenmaal sterk en
goed in hem waa geweest.
Hoeveel uren zat hU nu in deze
vreemde kamer al na te denken?
Vroeg in de middag had hij reeds
een vel papier voor zich neerge
legd om eon.brief te schrijven, de
brief, en de pen ln de inkt gedoopt.
HU moest nu niet langer aarzelen.
Hij moest het haar schrijven, en 1»U
was dan ook al begonnen. Lieve
Annette, stond er. Maar verder dan
die twee woorden was hU niet ge
komen. Lieve Annette.... ....Nu
moept hij schrijven..dat hU niet lart-
ger bU haar kon blijven, omdat hij
niet jneer van haar hicldf en omdat
hü het niet verdragen kon een ge
voel te huichelen, dat 4n hem ge
storven was. Een leven van vol
komen. Innerlyke waarachtigheid
hadden zU elkander beloofd, toen
hoeveel jaren wós het toch al ge-'
leden? Maar de vlam was opge
brand. De vele jaren van het nuch
tere dagelijkse leven had de gloed
gedoofd.
Wat ben je toch veranderp!
had Annette in de loop dar laatste
Jaren dikwijl» gezegd.
Later zei ze het niet meer. en
dacht het alleen maar. bitter, ver
bitterd. teleurgesteld en ontgoo
cheld. Want Zij mëende. dat alleen
hy maar veranderd was. terwijl hij
haar zo van achter zijn krant had
gadegeslagen: Was dit Annette, de
eens zo sprankelende, openhartige
hartstochtelijk levende? nu een
door het leven gedrukte, «ómbcre
en maar ai te dikw.yiB prikkelbare
vrouw
WanrschUnlijk vond zij het van
zelfsprekend. dat er van het certB
laaiende vuur niata was overgeble
ven dan wat warme asEn
omdat hij vermoedde, dnt zU niet
begrijpen zou, waarom hij weg wil
de van haar en van de kinderen,
waarom ÓU het niet langer kon uit
houden in de benardheid van dit hu
welijk. waarom alles hem mislukt en
verkeerd leek. wat eens het hoog
ste geluk was geweest daarom
was hU in hefgeheim weggegaaty
Daarom had hij het voorwendsel
van een zakenreis gebruikt. HU had
gezegd, niet tevoren te kunnen be
palen. wanneer hU terug zou ko
men. En nu zat hU sinds twee dagen
in deze vreemde stad. De uiterlijke,
financiële dingen had Wj. zo goed
als hij kon. in orde gebracht. Want
natuurlijk mocht het Annette en dc
klnddren, zo lang hU zelf nog iets
bezat, aan niets ontbreken. Maar
van de innerlyke moeilijkheden
kon hij zich niet zo makkelijk af
maken. Waren- die elgenJUk met
woorden wel af te doen?
Je zult toch zeker wel terug
zUn als we de Kerstboom aanste
ken? had Annette gezegd en er was
een eigenaardige uitdrukking van
zorg en ónrusf in haar ogen ge
weest, toen hy wegging - een on
rust, die hij de laatste tyd meer by
haar had opgemerkt. Misschien
was het de onbewuste-angst. hem
te verliezen? Want hoewel zij het
niet begreep, waarom hy haar ont-
altijd
de
gleed met het
scherpe, nooit te
misleiden Instinct
van de vroyw,
die leefheeft en
dat deed zij nog
- voelde zy. dat het gebeur-
De duiaternla sloop om den man
heen, strekte haat klauwen naar
hem uit, verdoofde *yn geweten en
deed hem zich oprichten In een
vage trots. Tenslotte moest hy zyn
eigen leven leven en niet het harel
Kreeg men dat heeriyke, kosteiyke
leven niet alechta eenmaalnen moest
men het dan niet zo mooi en zo
sterk mogelUk leven? Natuurlijk
zou hü het te verantwoorden heb
ben. dat hy.haar verliet. „Kwaad
willige verlating" zouden zy. die
het niet begrepen, zeggen. Goed hjj
nèm de «chuld óp aich. de gehele
schuld. De arme. verlaten vrouw,
zou van ledereen medeiyden onder
vinden. zik zou het recht aan haar
zijde hebben, want zy was immer»
altyd een trouwe, deugdzamo
vrouw geweest. Voor hém lag ech-
l-ter een eindeloze c*éka nachten vol»
vertwijfeling. eindeloze uren.
waarin hy hy wist, dat het z.nu
komen met zichzelf zou stryden
over hetgeen'hy nu ging doen. Wat
hield hem er dan toch van terug,
nu eindeiyk die brief te schrijven,
eindeiyk een stfeqp te zetten onder
een samenleven, 'waurult geen le
vensvreugde cn geen kracht meer
kon ontspruiten? Wat was er dan
eigehiyk gebeurd, dat hem deed
twyfelen. hem in doffe, hopeloos
heid voor zich uit decd'staren?
Och ja, was er maar iets gebeurd,
iets dat als rechtvaardiging kon
gelden! Zo blééf echter alleen maar
het eëuwlge, oude beeld: het lang
zaam ontbranden van een heldere
kaarsvlam tot een dobd. zwart
stompje. Wat was er geworden van
hun liefde, van'zoveel samen geleef
de JarenKon men daarom een
vrouw verlaten? Haar opgeven,
voorgóed?
De mem sprong op. De stad lag om
hem heen en buiten bruiste het le
ven. HU zou over
vreemde zeeën
gaan. hU zou het
zo vurfg begeerde
nieuwe zien en
ontmoëten, einde
lijk zUn lang ge
droomde droom
beleven, mis
schien de vrouw
ontmoeten, die hU
in Annette verlo
ren of., niet ge
vonden had. HU
sloot dc ogen.
Macht zich al deze
mogeiykheden ln.
Ja. nu zou hij die
brief kunnen
schrijven, nu zou
hij afscheid kun
nen nemen van
Annette.
In zijn opwin
ding en doordat
de omgeving van
de kamér hem
vreemd was. vond
hU de lichtscha
kelaar niet dade
lijk en nu eerat
merkte hU. dat
er een vaag. flak
kerend licht door
het venster naar
binnen drong. Het,
licht kwam van
het raam tegen
over hem; de «traat WM smal
en het gordUn aan de over
kant nog niet gezakt. De man
zag het hoofd van een meisje, zag
een gestalte zich vaag bewegen, zo
dra het meisje van het donker in
dc lichtkring voor bet raam kwam.
Hij herinnerde zich opeens, dat hU
het meisje overdag al ecna gezien
had. Met lichte, verende passen was
zij hem VporbU gegaan, uitdagend
en toch niet opvéllend, glimlachend
en als vervuld van de verwachting
van een groot geluk. HU heridnerdc
rich, dnt Annette ïo geweest was.
dat wil zeggen.zo.......en
toch ook weer anders. En weer
hoorde hi| haar woorden:
Jc bent toch zeker terug, ale
we de Kerstboom aansteken?
En hU wès'niet terug en zou nooit
terugkeren, naar de kinderen, naar
h#HU vergat, dat hU eigeniyk zocht
naar dc lichtschakelaar. En ook de
brief op tafel had hU vergeten; hU
stond bij het raant en keek naar
de kaara, die aangestoken was. Hot
De kinderen, en wü sdjn om de boom geschaard
in stilte; 'n houtje fcnistert in de Haard,
het uur van schemering is aangebroken
en tin voor ëén toorden de kaarsen aangcetoheit
De den nep tv r omzwaifgeri staag de boom
rn buiten dwarrelt sneeuw, een sterrenstroom
de lichtjes flikkeren in de zilveren ballonnen
Och. Moeke, nu het mooiste Kerstverhaal verzonnen I
En.Moeke peinst en als, vanzelf haar lippen gaan
naar 't warme land, het land van de Jordaan,
tvaar alle mensenzit Moeke te, vertellen
naar huis toe gaan, om zich te laten telifn.
En op een ezeltje Maria zat,
Jozef liep napens haar en Jozef bad.
Maria, moede, zat op 't ezeltje te dromen
to/ zU aan (Bethlehem, hun stadje, aangekomen.
slechts mochten slapen in een arme stal
en in de osiekribt van hout en.o, zo smal
la'g toen het wonder, want Maria, die was uitverkoren
en in die nacht was Jezusonze Heer, geboren
De herders hoorden engelen zingen in het veld,
zij hadden Juist hun schaapjes weer geteld,
zij kwamen binnen, zachtjes, op hun tenen, -
waa» 't kindje lag, van lie/clUk licht omschenen
Drie wijze mannen kregen van (jrod raad,
ga naar een stal, waar 'n sterre stille staat
én neem geschenken mee, want daar toch vindt
Maria, Jozef en het stralend Kindje
Die w/jze mannen, koninklijk en oud,
zy brachten wierook, myrrhe en ook goud,
zagen Maria en Jozef, 't heilig Kind in 't midden
en knielden nader om Hem te aanbidden
tc aanbidden Hem, die enkél Liefde bracht
én werd geboren in de Heilige Nacht
De kinderen, do'orglansd van 't heilig vuur «n
rood overbloosd van'ingespannen turen,
gevouwen handjë*. oogjes vol van droomgedacht,
hee/t Moeke toen weer in hun kamerken gebracht
en 't STILLE NACHT klinkt zinnetjd. droomverloren....
zo wordt het kindeke elk jaar weer in óns hart geboren....
ANNrE AUFDERHEYDE.
hij mpest het haar schijven.
BOVEN Wanneperveen, boven\de Zuid-Oosthoek van
Friesland, dreunen omstreeks midwintertijd, de
kloklwn ln de oer-oude houten klokkenstoelen. Het
St THomasluiden fa begonnen. Dof dreunen de alagen
van de grote klokken. UI en helder, klinkt-daartussen
het luiden der kleine klokken. Wijd in hel ronde weer
galmen de klanken en brengen over Friesland die
sfeer vol \WWing, die de Kerstnacht door alle eeuwen
heeft gekenfriorict;
Het is een merkwaardig gebruik, dit Thomasluiden,
even merkwaardig als het mtd-wlnterblézen in Twente.
Oer-oud is deze handeling, waaraaa de nuchtere Frie
zen zó gehecht zyn, dat het Thomaslulden als een uiting
van Friese volkskunst in höge ere wordt gehouden.
Merkwaardig ook ls het luiden zelf. Een luider brengt
de grote klok in beweging. Danjaat een ander de kleine
klok invallen („stjüren" noemt der Fries dit) en deze
wordt zó geluid, dat op de galmende slag van de grote
klok het yie geluid van de kleine klok volgt. Het gaat
om het Juiste 'rhythme cn slechts weinigen verstaan de
kunst om de klokken goed te „stjóren".
Friesland ging dan ook prat op zUn vermaarde klok-
stjürders-geslacbten - en nog heden ten dage hebben
vele^Jorpen hun vasten klokstjürder.
Even merkwaardig als het Thomasluiden zllf.'zUn de
klokkenstoelen, waarin de Thomasklokken hangen. Dc
klokken Immers hangen nlet'in kerktorens, maar in een
nfzondcriyk kiokkenhuls, meestal een primitief bouw
werk van houten balken, bekroond door een smal af
dak. Sommige echter zijn bUzonder fraaie en zelf»
monumentale constructies, zoal» de klokkenstoel in
Wijptjeterp.
Eigenaardig is, dat dezeklokkenstoelen slecht» In
het Noorden van ons land gevonden worden en verder
in Oost- en West-Pruisen, in Portoneren en Scandia
navlë. Vooral Zweden telt enkel» prachtige klokken
stoelen, die »oms meer dan veertig meter hoog zUn.
Niet alleen tegen Kerstmis lulden de klokken In
Zuid-Oost Friesland. ZU luiden ook by huwclyk, bU
brand, bU geboorte en dood. Reeds van verre hoort de
Friese boer, wanneer de klokken een dode uitluiden,
of er een man, een vrouw, een Jongen of meisje ia ge
storven. Klinken eerst drie slagen van de g/ote klok *t>
vervolgens drie slagen van de kleine, dan stierf een
was de eerste van een rij rode
kaarsen, dia aangebracht waren in
een grote krans van dennegroen.
opgehangen aan rode linten. Ma «r
het was niet de bekoring van het
stralende licht, die hem gevangen
hield; ook niet de stemming, die
leder eenzaam mens ondergaat,
wanneer hU ergens licht en warmte
ontwaart. Hij zag het gelaat van
een mens, dat door het licht op
wogderbaarlUke wyze schoon en
teder was geworden. In het donker
had hij vferkeerd. zovele, \\ele da
gen. Rechts noch links had hU ge
keken. cn alleen maar zichzelf ge
zien. En nu onderging hü de ont
roering van dat blUe licht, ln de
ogen en op het blinke gezicht van
heLmeisje aan de overkant. Was ln -
dat bloeiende gelaat niet het ver-
welker» reeds besloten? Was niet
alles, wat licht gaf en straalde, be
stemd om te worden geblust en
verduisterd? Zou niet dit lieve.
Jonge gezicht een» de sporen van
teleurstelling en strijd dragen, die
het zouden vormen tot dat. wat l)ët
op later lecftyd zoy zijn. zoals
Annette's gezicht en misschien zijn
eigen gezicht gevormd waren ln ae
loop der jaren?
Het meisje aan de overkant had
geen vermoeden van den man. die
haar gadesloeg. De kaars brandde
op. het meisje bemerkte het eerst,
toen de pit /ich kromde en in de
vloeibare stearine doofde. ZU had
In het zachte licht voor de brief en
het portret gezeten van een man.
die alles.voor haar betekende: ver
langen en de vervulling van het
verlangen. Nu glimlachte zy stil
voor zich heen en wist niet, dat zU
onbeymst ingegrepen had ln het
leven van een ander, die, evenals
zU. lp het licht van de kaara had
gestaard, tot zU opgebrand was en
elkaar zonk in haar algen
gloed.
Toch had het licht'gezegevierd.
Hét meisje wist er niets van, dat
dczö' man, dien zy niet kende, een
blad papier verscheurde en In zUn'
spoorboekje do, trein naar huls op
zocht. Hy kon'er nog Julat op tijd
zUn als de Kerstlichten ontsto
ken berden
ALICE VAN ITERSON.
Het Sint Thomasluiden in Friesland.
man. Klept da kleine aetst drie keer en dan de grote
klok. dan betreurt het dorp het verlies van een vrouw.
Hetzelfde bU twee keer kleppen duidt op resp. een
Jongen óf een meisje.
Tien dagen leng echter, van des morgens zes uur tot
des avonds zeven uur, de laatste tien dagen vóór het
oude Jaar, kleppen de klokken onafgebroken boven het
Zuid-Oosten van Frleslahd en in de kop van Overyssel
En evenals de midwinterblazer ln het oude Twente,
verkondigt de klokstjürder ln het duister der Twaalf-
nachten de konlst van het nieuwe licht en het nieuwe
jtar.
Wat geelt Hilversum
met Kerstmis
24 December.
AVONDPROGRAMMA.
Hilversum I. lA.Vfl.'o) S Nieuwst
8.30 Ned Str.kr.i 7.15 Ned«rl Kamer- -r
koor; S Nieuws; 8.15 Radio Phllh. Ork|
Chrtetmaa Carol; 10.M Coneertgeb.* J
kwintet; 11 Nieuws; 11.15 Kerstliede
ren; 12 Protestante* Kerstnachtdlenat.
Hilveraum II. (K.R.O.) Kerstpro
gramma; 7 Nieuws; 7.80 De geboorte
van Jews; 8 NleUw»; ijl Rotterdami 5
Phllh. Orkest; 9 Avondgebed; »1S
Kerstliederen en gedichten; 10 Nieuws}
10 20 Amsterdams Btrljkkwarttt; ïo.M
Or.pl.; tl is Kerstmis ln Europa; UJ>
Kerstklokken; 12 Nachtmis
Eerste Kerstdag
ts December.
■htvh
SN Nieuws;
dracht; S.1S Hongaars Strijkkwartet;
(V.P.R.O M Keretpoëzle; 10 3» Kerk
dienst; (V.A.R.A.) 12.02 Stradlva Sex
tet; 1X.U Mijlpalen op weg naar d«
vrede; 1 Nieuws: Ml Ramblert; l.M
Om en neblj de 20; 11» Wim lbo; 2-W**
Eng. Kerstliederen; 2.18 Stemméft
uit de Partij van de Arbeid: 4.4S IMt
stond ln de krant; 1.18 Orgel; B.M
Meisjes- en kinderkoor.
Hüv. I (V A R A S Nieuw»; S 3»
Nep. Str.kr.7 Canada—Nederland:
(V.F.R.O.) 7.30 Kerkdienst: (V A R A.)
Kerstklokken; S 00 Metropole-ork 8.4*
Hoorspel; O.IS Operette'. 10 Rad(t>
Phllh. Ork.; U Nieuw»; 11.11 Qr.pl.
Hllv. II (N.CLR.V.) 7 Kerstzang-
dien»!; (K RO soi Nieuws; s3a
Hoogmis; 0 30 Nieuws; (N.C.R.V.) f.i$
Orkest; jo Prot Kerkdienst; 11 .M
Kerslkianken; 12.18 Orkest; 1 Nleuwi;
1 is Orgel; 1.40 Kerstmis In pi mu
ziek; 3.40 Keretprogr. voor de Jeugd;
3.45 Orkestwerken; 4.30 Matrqeenkoor;
5 Kerkdienst. J
Hllv. li (N.C.R.V.) s 30 Kerstliederen:»
7 Orgel; 7.48 Radio Phllh Ork.; 12»
Kerstdeclamatorhim: SM Kinderzang:
10 Nieuws; 10 30 Harmohte-ork.; U
Beethoven
Tweede Kerstdag
22 December.
Hllv I (A.y R.O.) Nieuws; t.U
Kerstklokken: S.30 or.pl.; 0.18 Morgen?
Wijd.; 9.47 Viool: (V.P.R.O.) 10 Voor
dracht; I1K.OR.) 10.30 Kerkdienst;
(A.V R.O.) 12 Weihnachtsoratorlum v,
Bach; 12.40 ClavecimbW; 1 Nl«uwa;\.l|
Atollen Sextet1.43 Gr.pl.; 2.1« Voor
dracht; 2.30 Mug, mozaïek; 3 Voor sla
ken en gezonden4.19 Kersthoorspali
5 Kaleldoseoop; 5 30 VaudeVl)l«H>rKi
s Nieuws; 8.15 viool; «.SO Ned Btr.kr.|
7.20 verzoekprogr.; 8 Nieuws; IJ|
Musics Antigua; Da vrouw ln de
wereldliteratuur; |M KenstpralinaaR
JO Kerstprijsvraag; tl. Nieuw»; U.1*
Skymasfers.
Hllv. n (N.C.R.V.) S "Nieuws; O.K.
O.B) SM Studlodlenst; 0.30 Nieuw»;
.(K.R.O.) 0.45 Hoogmis. 11.3» Kwartéti
11.03 Kersttrlptlek; 13.30 Ene WWy
Bougenot.I. Nieuws; MS Ned. Kamer- i
koor; 1.48' Voordrecht; (N.C.R.V.) 8
Ned. Sextet; 8.30 Kleuters; 1.88 BU- j
belie sonaten; 1.43 Kerstfeest Mili
tair Hospitaal Nijmegen; 4.48 concert;
8 Kerstlied; 8 concert; 8.18 Lezing: i
7 Nieuws; 7.3S Collegium Musicsim
Amst elodamensei. Nieuwe; a.*8 The
Messiah; 30 Kerstnacht; 10» Or.pÜI
io.4« Avondoverdenking; 11 Nieuwe;
lt.l» Concert. - 7C
27 December.
Dagprogramma.
Hllv. I (VARA) 7 en I Nieuws: Ai!
Opera; I Or.pl.; 130 Plano; (YPtKR
10 Morgenwijding; (VARA): 10.20 Rf
Itenboog: 11 Or.pL; 11.11 Vrouw: 11*
Gr.pl.; (AVRO): 13 Fluit. Viool, plend'.
1138 Skjrsnasters; l Nieuws; 1.18 or
gel: 2 20 Kwintetspelers: 3 20 MOÓT*
adel; (VARA): 4 Accord son; 4 3* Tua-
■en 12 en 18; 8 OrgbU Muzikaal j
babbeltje
Hlfcv II (KRO): 7 en I Nieuw»; 8.1» j
Pluk den dag; »30 Watertanden; W
Het eeuwige maaksr: H W
Zonnebloem; U.« or.pl.; 17W Planó!
12.30 Metropole-ork I J**eyw«, IJ»
JBhs W4UT Bougenotj 2 Vo*sl£d;
Uit het Book der Boeken: 3 Voor oé j.
vrouw; 4 Röntgen Trios 4 4» Franfj
balletmuziek8.30 Jeugd.
Avondprogramma.
HIW. I. (AVKO); Ntajj»; "J.",*?-
Str.kr 7.1» Or.pl.; (VPRO): T.2» Lé
ting; Nleuw*s 10» Viool plano; »M
Lezing; (VARA): 8 Men vraagt; Iff
''hü^II.' (KRO): S Vaudeville-erts; 7
Nieuw»; T.W ar.pt: 7.48'Lexihg; 8
Wereldjamboree 1947
Da zesde wereldjamboree, da eer
ste na de oorlog, zal van 9 .tot 21
Augustus- bU Mantes (ten N.W. van
Parijs) aan de Seine worden gehou
den en aan de nagedachtenis vsh
don in 1941 overleden lord Bsden jjjj—Ker^iprt; dmrów
Powell gewUd zUn. Men verwacht I gomerork.; if NUuws; 10.36 Avondkf-
60.000 pidvinderi uit 44 l»nd«o. op,- -"•«"ra-
der wje 2500 Belgen, 1500 Amerika
nen, 8000 Engelsen, 1.000 Neder
landers, 500 Hongaren. 800 No
ren. 300 Zweden ens.
Daze Jamboree beoogt het aanhi-
Jen van vriendschapsbanden en het
houden vsn een demonstratie der
„padjfjnderstechnlek". De bulten
lapds^ delegaties sullen, na da elul-
ting van hat kamp. nog aen bezoek
aan vgrschllltnda Franse provlncits
1 brengen.
Aanlokkelijke prijs
Voor da radloluis
Walk* tak vhn sport sag h
mannetje?, die de Tweede
ten bate van Fonds ft*"
gehouden wordt, zUn 'Js
vendien 1000 pakjes Amsrikjanaa
sigaretten uitgeloofd- baaohikbtM
geateld door c«n Nederlander
Amerika. Het .betreft hier dusnnl
da lraportalgarfttw, dia blnpiU'
Vort va/kocht worden.
