u
Hulp uit de lucht
IK VAL AAN, VOLG MIJ!
ZWEEDS BROOD...
HERMAN DE MAN,
verteller en schrijver
I
Pond
Sterling
Ingezonden Stukken
laat5t?
SLAG
IN DE JAVAZEE
Vijf jaar geleden:
Morgen twee jaar geleden
Nieuwe politie-
uniformed
ral!
EINDELIJK VEREEND
Familie-N.V. op de kapitaalmarkt
Metl
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1M7
GOUDSCHE COURANT
EERSTE BCXB PAGINA S
HET LEVEN VERHAALD
Door het wijde Hollandse polder
land trekt e«n eenzame man. een.
kleine brede gestalte met een
«waar pak over de forse schouder.
Hij gaat over de lange slingerende
paden met de vele. vele. schuine
.knotwilgen, hij gaat van hotstede
tot hofstede, telkens gaat hij de
wankele draaibruggetjes over om
de waren In zijn pak te tonen of
om bestellingen op te nemen. Zo
«werft hij door de grote oude pol
ders. de Waarden van het oudste
Holland $fen ziet hem hlei*'overal
In de buurten van Benschop en
Loplk rondom OudeWater en IJssel-
steln .Ook om Schoonhoven en om
Tergouw. want hij Is rusteloos en
*1 verandert vaak van verblijf
plaats. Hij huurt bij een oude
auwe een klein kamertje, hij O'
nacht ook wel in de kleine, teer
propere koffiehuizen ln dit gebied.
Somt heeft hij geen geld. dan
glaapt hij ergens diep in de dauw
van da polder. Een leder kent ham.
hij la graag onder de mensen: Vaak
wordt hij genodigd aan hun een-,
voudige tafel, hij zit des avonds te
roken bij de warme kachel. Te
roken en te praten. Ja te praten
en te vertellen. Weldra is hij het
middelpunt van een aandachtig
luisterende kring, de mensen luls-
taren maar en luisteren, xodat de
avonden kort worden en vaak telfa
da nachten, want deze kleine Joodse
man is een leboren. een begenadig
de verteller onder het volk.
En zoals In het Oosten de Vertel
ler ln de straten uren en uren zijn
gehoor in een ban houdt, zo ook
deze Salomon Herman Hamburger,
da Jodenjongen uit Oüdewater.
Maar zijn vertellingen zijn heel an
ders. HIJ is geen fantast, deze klei
ne vitale man. hij vertelt geen
sprookjes of sagen, geen hersen-
achimmen. hij vertelt van de ge
woonste dingen van het Leven,
maar zó en in zulk een verband, dat
zij doorlicht worden van een won
dere betekenis, een heldere mense
lijkheid. die het allerdaagse zeer
bijzonder maakt en zeer indrukwek
kend. Steeds zijn het zaken, waar
van iedereen kan begrijpen waar
over het gaat: de hebzucht van
rijke boeren, de hoogmoed en de
gierigheid van kille eenzamen,
maar ook de tedere jonge,liefde
van een boerenzoon voor het tran-
tele daggeldersmeisje of het mach
teloze wegkwijnen van een hun
kerende teringlijder. Niemand ver
geet deze verhalen, die daar wer
den verteld bij het vuur in de glan-
aendgelakte gelagkamer en ala de
koopman weer binnentrad in het
logement, dan ging daarvan het ge
rucht rond en men verzamelde zich
"ea'avonds om hem heen.
„fcoals hij vertellen kon. kon nie
mand' het", zeiden de mensen dan
aa zij maakten hem tot een legen
de reeds bij zijn leven.
Eén met z'n gewest
Toen 1» Salomon Herman Ham
burger gaan schrijven. Ineens was
daar zijn eersteling „Aardebanden",
•en kleine, naturalistische roman én
een verhaal, dat zowaar ln dg def
tige „Gids" verfcheen. Geen rijp
werk, maar vol mogelijkheden. Had
Iemand hem gezegd zijn verhalen
op te achrljven? Of had hij plotae-
ling dit vermogen ln zichzelf ont
dekt? Ik weet het niet, maar van
at» af kwamen d^ verhalen van de
pers. kotfe vertellingen, gelegen-
neülswerk soms, maar ook romans.
„TOideweelde" kwam in twee boe
ken. het wee« erop. dat de schrij
ver veel was gaan lezen, maar het
wa« onevenwichtig, niet geslaagd
als eenheid en als compositie. Het
Is jeugdig werk. navolging nog, er
ia geen vaste levegsovertuiging in.
Maar het rijpt en rijpt en toen
kwam, na het al veel sterkere
..Hijshout en Rozen", „Het Wassen
de Water" een heroïsch verhaai
rondom Gieljan Beijen de jonge
boerenzoon uit Hoenkoop achter de
IJsselstroom
Herman de Man noemt de schrij
ver zich nu en hij schaft zijn
oude naam eenvoudig éf. Met het
geheimzinnige aanpassingsvermo
gen van zijn ras smelt hij samen
met de mensen van zijn geweat.
„Het Wassende Water" was èen
zéér groot succes.
Enige tijd is net stil om Herman
de Man. maar dan komen zijn vele
geschreven vertellingen uit de pen.
Ik wil ze niet alie noemen, maar
wel „De Kleine Wereld" het ver
haal van twee vagebonden tussen
onhoven en IJsselstein. „Het
mbootje in de Mist", „De barre
Winter van Negentig". En hij blijft
de Verteller, de onovertroffen Ver
teller van de bewoners van de Kern
van Holland. Hoe kent hij ze. Ec
komt geen twijfel bij ons op als wij
lézen, wij volgen den schrijver eri
hij blijft zichzelf getrouw.- HIJ is
welbewust eenzijdig. hij beperkt
zich met kracht, nooit leest hij nog
de romans van anderen. Hij fanta
seert nooit. hU ontmoet zUn levende
voorbeelden, zijn verbeeldingsver
mogen maakt zich meester van
hen, hU ziet hun deugden en hun
verlangens, hun hartstochten of
hun verborgen grootheid, hun mie
zerige. geheime begeerten kent hij
en ook hun kleinheid. HU pakt hen
zodanig aan in de geest, dat het
hem de grootste moeite kost hun
een schuilnaam te geven. Ja met
geweld moet hU zlchzelve tot de
orde roepen om de naam te veran
deren van de Btraat waarin, of de
tiendeweg waaraan zU wonen; nooit
zou hU hen hebben willen plaatsen
in een andere buurtschap of in een
RECHTBANK TE ROTTERDAM
De Sl-jarige koopman en garage
houder P. C. M. wonende te Gouda,
die terecht stohd wegens verduiste
ring van f 2080.30 ten nadele van de
Efa Produka Fabrieken te Amster
dam, ia vèroordeeld conform de
éls wegens verduistering tot 4
maanden voorwaardelUke gevange-
')iafttraf met 4 Jaar proeftijd
Van de aanklacht wegens oplich
ting werd hU vrUgesproken.
WEDDÉ-Ï1ERZ1ENING
Nu het saltfrls van den gemeente-
tvanger is verhoogd, stellen B.
W. de raad voor de IndertUd
tregéns de salarisverlaging verhoog
de Jaarwedde voor de nevenfunctie
vén administrateur, belast met de
der bedrijven, waar-
geldelijk beheer san den
-sstvangtr is opgedragen,
ingang van 30 Januari JJ. t*
Vv an f 1040 tot f 790.
Dir. F. Tietar. Hoofdred. Leo Ott
SUatk. rad. mot mr. C. W. de Vries
Chef-rad. S. H. v. d. Krasts. Uitgave
en druk N.V. B'damsch Nieuwsblad.
andere stad. zover kon zijn toege
ven eenvoudig niet gaan ZUn tech
niek ontwikkelt zich. hU kent nu
zijn bijzondere gave goed. hij rUgt
zijn verhalen aaneen tot „Raamver
tellingen" of „Kettingverhalen".
Losse schetsen, maar bijeengehou-
den door iéts gemeenschappelUks.
In Berlicum
Nu eens is hej de half angstige
half gemoedelijke sfeer van een in
de mist verdwaald stoombootje op
de brede Hollandse wateren en de
reizigers doden de tUd en de be
klemming met elkander verhalen
te doen.,dan weer is het een Uzige
winterdle het gewest in zUn greep
houdt.*nn een reeks'van bonte en
steeds meer bandeloze opsommin
geit wordt deze greep vaster tot de
Grote Dool eindelijk de ban ver-
brëekt. Een andere keer ls het de
itanblik van een oude, eens deftige
Koets ln Oudewater, die hem ge
toond wordt door een rijtuigschil-
der. een laqueur noemt De Man hem
in zijn grote eerblfd voor het Am
bacht en deze koetrf wordt het ve
hikel der lotsbestemmingen, van
hen. die daarin hebben gereden.
hetzU op hun trouwdag. |jetzij in
nood of ziekte, hetzU in rouw of
ondergang.
- En nu is het merkwaardige, dat
Herman de Man onderkussen* is
weggetrokken uit zUn Gebied. Eerpt
was hU in Vianen gaan woqen. daar
maakte hU de voornaamste periode
van zijn leven door* „daar wordt de
boekenschrijver Rooms" maar later,
vanaf 1930 woont hU in Berlicum
bU Den Bosch -Hier is zUn vrucht
baarste periode, hier schrijft hij
twee. soms. zoals ln,ï937 drie grote
verhalen ln één jaar Hier. eerst
enkele Jaren wonend aan de
straatweg in het huis door hem ge
naamd ..De Gouden Arend nlar
een oude herberg, betrekt hU ten
slotte „Vredendaal", het grote
ouderwetse landhuis met de ruime
kamers en de grote wilde tuin
waarin de nachtegaal broedt fn het
dichte struikgewas en de wielewaal
in de luchtige Hemelboom. Hier
woont bU met zijn groot gezin. Hier
kon hij zichzelf zUn. een Koning
op zUn gebied. Hier kon hU de gulle
gastheer zijn van zUn vele bezoe
kers. Men ziet er een Charles Eijck,
een Pieter van der Meer de Wal
cheren. zUn péter en ook die
Zweedse schrijver, die zich tot
helmelUke vrolijkheid van zijn gast
heer iedere dag kreedde voor h%t
diner' Hier ontving hU ook met bij-
zondere hoffelijkheid zijn schuld
eisers en hU sprak met hen langdu
rig onder vier ogen. Nooit ontnam
hij hun de Illusie van ééns te zul
len betalen, maar dan moest, het
zijn als een plotselinge gulle'ver-
rassing' Hier wierp hU zich met
volkomen ivergave op zijn liefheb
berijen; talloze foto's maakte hij.
steeds weer mensenkoppen van de
boeren en van alle buren. Soms
plotseling sprong hij op de motor.
Eva zUn vrouw in het zijspan en
dan ging het naar Amsterdam of
naar bet zeer geliefd ParUs als de
beurs' het toeliet na het verkopen
van een nieuw boek. De kinderen
bleven onder, de hoede van een
trouwe hulp* Als het nodig was.
zorgden de buren voor hen ..de
Engelbewaarders moesten ook iets
te doen hebben". Zorgeloze Krekels
ln de herfst! 0
Ja. hier heb ik Hem gekend,
jarenlang en zeer Intiem.
Schrijfkoorts
Zeer langdurig en met de grootste
zorg placht De Man zich voor tc
bereiden op een nieuw boek._ Hij
bezocht zijn mensen, hij woii in
lichtingen bij polderbesturen en
autoriteiten, hij kende de landschei
dingen en de polderboezems vaak
beter dan de ingelanden zelf, ja
soms beter dan de deskundigen. De
overstroming in „Het Wassende
Water" bijvoorbeeld is waterstaat.?
kundig onaanvechtbaar, wat geble
ken is. want men heeft hem erover
aangevallen. Met dezelfde zorgvul
digheid bezag hij de plattegronden
der steden, de lijsten van het Wa
terpeil. de opgaven van de scheeps
namen in de krant. Wilde hij een
ziektegeval beschrijven, dan moest
zijn huisdokter een duidelijk schema
voor hem opstellen. Dit laatste heb
ik meermalen voor hem gedaan.
En plotseling werd De Man den
stil en in zichzelf gekeerd de incu
batieperiode was voorbij, de schrijf
koorts tastte hem aan. een onweer
staanbare drang, die hij soms zelf
verwenste en dan was hij weken
lang onbereikbaar. Hij sloot zich op
en Iedere bezoeker werd door zijn
vrouw weggewerkt, niemand zou
hem hebben durven storen Dan be
schreef hij honderden dunne papier-
jtes. ledre zo groot als de bladzijde
van 'n kerkboek, met zulk een klein
en fijn schrift dat iedere zetter zou
geweigerd hebben deze kopij te ont
cijferen en al die velletjes, netjes
genummerd, verhuisden één voor
één van het stapeltje links op de
tafel naar het stapeltje rechts van
den schrijver. Zijn wonderlijk fijne,
smalle hand schreef maar door.
voor eten en slapen was nauwelijks
tijd en dan ineens was héyt werk
daar! Dan barste zijn bewegings-)
drang los en hij vloog eruit vaak
op de motor, honderd kilometer op
de betonweg. (Ikzelf heb op de duo
gezeten, alle Heiligen aanroepend).
..Het Ei was gelegd". En zijn vrouw
Eva typte dan al die blaadjes tot
haar ogen niet meer konden.
Dan later telkens die vreugde als
het nieuwe boek van den uilgever
kwam. „Hoe vin-je het. zullen ze
niet zeggen, wat heeft-ie weer zit
ten liegen en toch is hét allemaal
wéér!"
In 1940 staat Herman de Man op
het hoogtepunt van zijn kunnen
Zijn nieuw ideaal, het scheppen
van een historisch roman over den
waterbouwkundigen Nicolaas Sa
muel Cruqlus, den ontwerper van
een plan tot drooglegging van de
Haarlemmermeer, stond hem steeds
helderder voor ogen. Vaak zat hij
gebogen over een zeer grote antie
ke landkaart van dit Gebied, het
groeide in hem en het zou mis
schien het Grote Boek worden, het
verhaal waaronder hij zijn vignet
„Nog niet", twee handen grijp«nd
naar het zonnelicht, niet meer zou
behoeven te plaatsen.
Het mocht niet zijn.
En nu. na detbijna volkomen uit
roeiing van zijn gezin door de beuls
handen van den vijand, nu hij zelf
is heengegaan ln die verschrikke
lijke vlammendood op Schiphol, nu
hebben wij een Ereschuld aan Her
man de Man. WIJ moeten zijn boe
ken herdrukken en opnieuw ver
spreiden. want hij zal weer wor
den gelezen als vanouds en niet het
minste door het volk, waarmede hij
zo verbonden ls geweest en dat
hem ln Oudewater heeft uitgedra
gen ala een Vorst ln zijn Gewest.
Z« rsbr. tja iter V ciiiaiiabouu
Blatkartslntel 4#: Openbare verkoping
Hoe deren door deurwaarder R yan
Blokland
M rely 7I aar CraSethstraat 3:
SpreekiAr plaataeltjk comité ..Neder
land helpt Indlé". voof Indische ze-
repatrieerden.
N rebr 7.Ja oer Blatoa Kark: BU-
bellezinz d». M C. Koole
M febr I uur Baunia: Spreekbeurt
da. J BOrger voor Logoaverband.
t€ Fabr l uur Central Jaarvergade
ring afdeling Gouda Ned Reiaver-
enigtng.
29 Fabr. I uur Concordia: Afaahelda-
avond lelepaath Peter Hurkos met bU-
programma
27 Fabr. 7.ja uur Ckr. Garaf. Kark:
BU helse tijd rede prof G Wlaae over
.JEen feestnacht tn Fillppt".
27 Fabr. I uur Raunla Bioscoop:
Filmavond CJir FümacUe. vertoning
„Marfe Louise
2J Fabr. I uur Kunstmin: Concert
leraren Gouds Conservatorium, mevr.
Olsa Ongena aH. Grtlam Rietveld,
viool en Nico Verhoeff. plano.
2t Fabr. I uur Ambachtsschool:
JaéWergadering vereniging „De Am
bachtsschool voor Gouda en omstrek
ken
1 Mrt. 2 uur Oencordla: Kindervoor
stelling „Roodkapje en de woVT' (pop,
pentheater).
I Mrt. I uur Concordia: Radio
cabaret mét Willem van Ca pellen.
Kommer Kleyn en Eva Janssen.
Bioscopen
Thalla Thaater: Vijfde Colonne (mat
Leslie Banks en Mervtjn Johns).
Raunla Bioscoop: Meet the navy.
Aanvang 7 en 9 IS uur.
Apothekcrsdie'nst
Steeds geopend (des nachts alléén
voor recepten) Apotheek 'E Grendel.-
alleen Prina Hendrikstraat 18c.
Ons goedkope patroon
overgooier,
Deze practlsché
waaronder allp jp'ogelijke halfver
sleten blouses onder kunnen wor
den afgedragen, al zal een niéuwe
blouse er ook heel goed fh staan,
kan uit een oude japon of mantel
worden gemaakt. Het lijfje is van
voren met ruimte aan de rok ge
zet. Het voorbaantje heeft een op
gelegde plooi en de rok heeft van
achteren een figuurnaadje Ben.
stof 2 m. van 1.10 m. breed.
Van deze overgooier stellen wij
een patroon beschikbaar voor 35 et.,
afgehaald aan ons bureau. Toezenr
ding per post na ontvangst van een
postwissel van 5é cent in de stad
en van 55 cent voor toezending
bulten de stad.
Verkrijgbaar in de maten 40 en 44
aan ons bureau Markt 31.
GERECHTSHOF.
Wegens diefstal was G.
H. te
Gouda door den politierechter te
Rotterdam veroordeeld tot onvoor
waardelijke gevangenisstraf, van
welke veroordeling hij ln hoger be
roep kwam bij het Haagse Hof. Dit
heeft thans de straf voorwaardelijk
opgelegd met drie Jaar proeftijd.
BENOEMING ONDERWIJZER
Ter voorziening in de vacature,
ontstaan door het aan den onder
wijzer D. W. Brinkhuis verleend
eervol ontslag, dragen B. en W.
de raad voor een benoeming van
een onderwijzer aan de school voor
buitengewoon lager onderwijs voor
den hee0K. R. Groot, onderwijzer
bij het openbaar lager onderwijs te
Monnikendam.
TRIBUNAAL.
Ter zitting van Maandag a.s., zal
het Tribunaal de zaken behandelen
tegen Dirk Johannes van der Hek,
te Schoonhoven. Wilhelmus Kom
pier. te Gouda en Pieter Cornelia
Burger, te Gouda.
Het vullen van een metalen bui
met broden.
Sneeuw en Ijs hebben ln Enge
land dp boel in de war gestpurd.
Er heerst schaarste aan brandstof
fen, levensmiddelen enz., tengevol
ge van de verkeersbelemmering.
Dorpen zijn geïsoleerd, omdat de
toegangswegen door sneeuw en ijs
zijn geblokkeerd. Hier en daar heeft
de R.A.F. Ingegrepen dm geïsoleer
de dorpen van het hoognodige aan
levensmiddelen te voorzien. Voori
had men per radio bekend gemaakt
Het ophijsen van een gevulde bus
in het bomménruim van een
Holifax-bomvUegtuig.
"Uit vroeger tijden
DE „GOUD8CHE COURANT-
MELDDE.
75 Jaar geleden.
Alhier ls op 50-jarige leeftijd
overleden mr. J. H. van Gennep,,
kantonrechter, lid van de gemeen
teraad en voorzittend meester der
loge.
54 Jaar geleden.
Uit een raadsverslag: De voor
zitter Ik heb de raad een gewich
tige en heuglijke mededeling te doen
en wel dat Hare Majesteiten de Ko
ningin 'en de Koningin-Regentes
voornemens zijd op een dag in het
laatst van Maart qf het begin van
April tussen het dejeuner en het
diner een bezoek "aan Gouda te
brengen.
Ik ben er van overtuigd, dat de
raad die tijding met grote vreugde
verneemt en bereid zal wordéh be
vonden mede te werken om aan
onze geliefde Vorstinnen een waar
dige ontvangst te bereiden; als be-
wijp van de aanhankelijke en ge
trouwe gevoelens, welke ook do
raad en de ingezetenen van Gouda
voor onze Koninginnen koesteren.
25 Jaar geleden.
De hier opgerichte Rijksschool
voor kiel- en aardewerkindustrie is
met daaraan verbonden proefstation
en voorlichtingsdienst gevestigd in
het oude gebouw der Rijks Hogere
Burgerschool aan de Lange Tiende
weg. dat door de eigenages. de ge
meente. voor dit doel kosteloos ter
beschikking ia gesteld Voor enige
noodzakelijke herstellinj&n van
rijkswege wordt ƒ38 700 eerJamd.'
Teneinde deZe urgentie-voorziening
ten spoedigste ter hand te kunnen
nemen, wordt hier van thans epn
eerste termijn ad 10.000 op iie
Staatsbegroting aangevraagd.
1—
Bij beschikking van den minister
van Onderwijs. Kunsten en Weten
schappen zijn in de commissies, die
gedurende 1947 belast zullen zijn
met het afnemen van *He examens
van apothekersassistent, benoemd
in de commissie, die zitting houdt
te Leiden, tot plaatsvervangend
lid de heer G. A. W. J. O. E. Paris,
en ln de commissie, die zitting
houdt te Utrecht, tot lid de heer E.
Grendel, apothekers alhier.
dat HIJ het dorp. waaraan hulp zou
worden verleend, een vijf meter
lang krula van roet op een van ob
stakels vrij veld als herkenningste
ken moest worden aangebracht. Hat
'erpen van het voedael, beataan-
ult lamsvlees, boter, kaai. Jam
suiker, geschiedde met behulp
parachutes. De levensmiddelen
werden in containers de bekende
metalen bussen, die gedurende de
oorlog boven de bezette gebieden
ten behoeve van de ondergrondse
strijdkrachten werden uitgewor
pen verpakt en met bomvlieg-
tuigen naar de plaats van bestem-'
mlng gebracht. De weersomstandig
heden, waaronder deze vluchten
Werden uitgevoerd, waren bij uit
stek or\gunst!g; lage bewolking en
kans op ijsafzetting. Zoals gameid,
is een vliegtuig bij een vlucht naar
een geïsoleerd dorp verongelukt.
waarbij de uit acht koppen be
staande bemanning da dood heeft
gevonden. v
Op bijgaande foto'a ziet men het
vullen en behandelen van de
bussen.
Dorpsbewoners bijteen uitgeworpen
bus. Zij tijn bezig met het opbergen
van het aan de bus verbonden
valscherm.
(Bulten verantwoordelijkheid der
redactie)
Prijiencommissie
De prijzencommlasle doet een be
roep op de bevolking om er bij het
kopen vtyi verbruiksartikelen op te
letten, dat alle artikelen geprijsd
zijn en de punten-waaTden vermeld
staan, en om bij reparatie eerst de
prijs te vragen en nota's van beta
lingen en herstellingen te bewaren.
Als men denkt te veel betaald te
hebben, laat het ons dan weten.
Door goede verhouding tussen win
kelier en prijzencommissle is veel
te bereiken. De klachten kunnen
bij de commissieleden a«n huls
worden bezorgd.
De adressen zijn:
K. Schoolmeester. Raam 38; Mevr.
W. Nijveldde Vries.Goorstraat 8;
M. A. de Korte, Vlamingstraat 20;
F. Stalenberg, Nieuwe Haven 41;
H. van'Tongerloo, Joabertstraat 160;
Mej. A. C. J. Bruijnel. Graaf Floris-
weg 94;*Mevr. J. Cosijn Oepkes, Van
Swietenstraat 12; Mevr. J. Mobach—
Hooft. Joubertstraat 106; Th. van
Harten. Corn. Ketelstraat 66; B. A.
de Jong. Oosthaven 29; L. Over-'
hand. ETasmuastraot 4; G. N. Pot-
harst. Gr. Florieweg 100.
Prijzencommissie.
te Gouda.
Het conflict rondom
dg. Bik
Ds. Ten Rouwelaar gaat
over naar
Evang. Luth. Kerk
Ds. W. F. ten Rouwelaar, Herat.
Ev. Luth. predikant te Amsterdam,
heeft het beroep naar de Ev. Luth.
gemeente van Ede aangenomen en
voor het a.s. beroep naar Den Haag
bedankt. Het komt meer voor, dat
predikanten overgaan van de' Ev.
Luth. kerk naar db Herat. Ev. Luth.
kerk en omgekeerd, maar blijkens
de verklaring, die ds. ten Rouwe
laar Zondagmorgen van de kansel
gegeven heeft over zijn beslissing,
heeft de overgang hier een bijzon
dere oorzaak. Ds. ten Rouwelaar.
die gelijk bekend in een conflict is
gewikkeld met zijn collega, onzen
oud-stadgenoot, ds. B. E. J. Bik.
wil hij is secretaris van het
Kerst. Ev. Luth. kerkgenootschap
de verantwoordelijkheid voor de
huidige gang van zaken niet langer
dragen, waarom ^ïij zich distan-
cieert van de H.E.L. kerk. Naar zijn
oordeel treedt deze, niet als kerlc
op. Ondanks de meest vrome be
woordingen spelen geen geestelijke
maar lagere motieven de hoofdrol.
Ds. tenRouwelaar merkt op
vanGod een ambt ontvan
gen te hebben om het Evan-
De textielfabrikanten maken liever damesstofjes
Tot den verbruiker: Zo'n stofje staat u best en.... ik verdien er meer aan.
gelie te verkondigen, zonder meer
en hij voelt zich niet geroepen om
•permanent te strijden. Ds ten R. ls
voornemens 2 Maart aus. afscheid te
preken èn van zijn gemeente én
van het Herst. Ev. Luth. kerkge
nootschap. Op 9 Maart d.o.v. doet
hij intrede te Ede na bevestiging
door den consulent, prof. dr. W, J
Kooiman' yan Amsterdam
In een scherp artikel keert prof.
Kooiman rich in het "Luth. Week
blad tegen het optreden van ds. Bik.
waarop deze hem heeft uitgedaagd
tot een oponbaar debat.
Een motie
De Herat. Evang. Luth. Ver.
,.1791" te Amsterdam heeft ln een
in de Elimkapel aldaar gehouden
vergadering een motie aangenomen
waarin zij kennis genomen hebben
den, van de gepubliceerde motie van
een aantal ouderlingen, diakenen,
agenten en twae vertegenwoordi
gers der Herat. Evang. Luth. Gem.
te Amsterdam, vormende da meer
derheid van de kerkeTaad, ala haar
gevoelen uitspreekt:
1. Dat de waarheid nooit aan
een meerderheid gebonden ls;
2. dat deze meerderheid niet
weerspiegelt de mening van de ge
meente, omdat de colleges volgens
het sTelsel van co-optatle zich zelf
aanvullen;
3. dat in de colleges vele leden
zitten tegen de uitdrukkelijke wil
van de gemeente;
4. dat de vergadering van 24 Jan.
J.l. niet dlctatoriael geleld U;
3. dat niemand van de tegensUn-
deas van da. Bik va aanhangers van
laatstgenoemde, door d* politie ver
wijderd ls;
6. dat alleen een diaken, die zich
zeer onhebbelijk gedroeg na her
haalde waarschuwingen verwijderd
ia;
7. dat ds. Bik niets op tenden
tieuze wijze heeft weergegeven,
maar van al zijn beschuldigingen
bewijsmateriaal had;
8. dat het college van diakenen
de kerkeraad verzocht heeft de be
schuldigingen door ds. Bik geuit
aan een onderzoek te onderwerpen
en de resultaten daarvan aan le
gemeente ln een witboek kenbaar
te maken;
9. dat het derhalve zeer te laken
ls, dat de voornoemde meerderheid
zelfs voor de benoeming van de
commissie van onderzoek reeds een
oordeel uitgesproken beeft;
10. dat het ten enenmale onbe
grijpelijk le. dat deze meerderheid,
wetende dat deze zaak ln handen
van de Justitie is, reeds voor de
justitionele uitspraak vaststelt, dat
de beschuldiging Inzake onder
scheppen van brieven en schending
van briefgeheim onwaar ls.
Kort geding
Da zaak van de Lutherkapel te
Amsterdam, waarin krachtens be
sluit van het stichtingsbestuur de
predikanten ds. Bik en ds. Melners
de kansel niet meer betreden mo
gen, heeft Voor de Amsterdamse
rechtbank in kort geding gtdland.
Voor het stichtingsbestuur trad op
als plaiter mr. H. H. Steneker en
voot d« kerkeraad mr. P. Borat. Da
president, mr. C. W. Thöne, zei az.
Zaterdag uitspraak doen.
RIJNLAND'S GEMAAL
WERKT
Het ijs „fyangt" boven
het water s
Drie dikke rookpluimen, die sta
tig en regelrecht ln ,het zonnigs
polderlandschap omhqog trekken,
verraden al van verre dat het ge
maal van Rijnlgnd werkt. Dichter
bij hi^rt men het gestamp der
motoren, dat zich ln dit winterweer
luider dan andera voortplant en
zich samenvoegt met het geluia
van het kolkende water, dat dooj
drie zware schroefpompen via een
afvoerkanaal naar de met ijs be
dekte IJssel gedrongen wordt.
Het gemaal Rijnland is vol acti
viteit. Het enige der vier over het
waterniveau ln het Rijnlandse boe-
zemgebled, dat zich ongeveer tot
de spoorbaan Haarlem-Amsterdam
uitstrekt, wakende gemalen, dat
kan werken. Het Ingenieurs ver
nuft, dat het gemaal voorzag van
een drietal schroefpompen, die ge
dreven door een gelijk aantal op
stookolie lopepde motoren ongeacht
de radicale obstructie van het weer
en de fnuikende kolenschaarste
hun taak volbrengen, ls de oorzaak
dat de GoudBe „watermachine" on
danks de vorst wel kan malen.
Bij de andere gemalen, die van
HaLfweg, Spaarndam en Katwijk is
dat anders. Hun activiteit ls lam--
gelegd doordat hun schepraderen
zich door het Ijs niet kunnen bewe
gen. Al het werk moet dus worden
afgeschoven naar het Goudse ge
maal, dat evenwel voor die'grote
taak goeddeels berekend ls.
Waarom moest er gisteren zo te
gen de zin van de schaatsenrijders
gemalen worden?
Dc sneeuwval ln de laatste we
ken heeft het watgrnlveau in de
Rijnlands^ Boezem, die 3200 N.A".
groot is, aanmerkelijk doen stijgen
De gemiddelde "grondwaterstand»1
van 65 cm. onder Amsterdams Peil
was daardoor ver overschreden en
bedroeg gistermorgen, voordat het
gemaal ging werken, bij Gouda 59
crt. en ln het midden van het be-
mallngsterreln 54 cm. minus A.P.
Die verhoogde waterstand is niet
alleen een last voor de boeren, wier
welden en cultuurgronden ulter*
aard veel nadeel van een water
overvloed ondervinden, doch be
moeilijkt tevens de afwatering van
de polders, die hun water op de
Rijnlandse Boezem lozen.
Daarbij komt nog, dat bij non-
divltelt dar gemalen het chloorge-
hite van het grondwater toeneemt,
heigeen eveneens nadelig is voor
de Vruchtbaarheid van de cultuur
grond Het water, dat fabrieken en
irljen op de Boezem afvoeren,
melijk zeer rijk aan chloor,
zodaf ultmallng geregeld nodig la
let chloorgehalte binnen rede-
perken te houden.
;ren heeft het Goudse ge-
6 uren gewerkt. Dat wil zeg-
dat bij een capaciteit per
fpomp van 700 M3 per min„
M3 water uit de Boezem ge-
isd werd. Mocht de waterstand
nog niet voldoende gedaald zijn.
dan zal het gemaal vandaag ook
nog bezig zijn. Voor de singels en
grachten in onze stad heeft dit ma
len tot gevolg, dat het water onder
het ijsdek is gedaald. Het (ja ver
zakt daardoor in het midden. In
dien de doól krachtig Intreedt zal
de spanning van het U>. dat nu als
het ware boven het water „hangj"
te sterk worden en scheuren ver
oorzaken. Blijft de vorat aanhou
den, dan keert de gelegenheid tot
schaatsenrijden tfrug, omdat het
ijsdek voldoende dik ls, ongeveer
een halve meterI
HET OPTICIENSBEDRUF.
Staatsblad H 39 bevat een be
sluit, waarbij het opticiensbedrijf
gebracht is onder de bepalingen
van de vestigingswet Kleinbedrijf.
DIEFSTALLEN.
De politie heeft gisteravond op
straat twee jongemannen aangehou
den, die een fietswiel bij zich had
den. Het bleek, dat zij het wiel Juist
tevoren uit een achter een pand
aan de Kleiweg staand rijwiel had
den gestolen."
Op de Westhaven ls een voor
een woning staande vuilnisemmer
gestolen.
UITBREIDING BEDRIJF.
Op de secretarie la ter visie ge
legd een verzoek van de firma J.
P. Mul. am vergunning tot het uit
breiden der stoomververIJ en che
mische wasserij door vervanging
van een stoomketel van 7 atm. door
een van 8 atm. en 16 m2 V.O., als
mede tot het hebben ln deze In
richting van totaal 9 electromotoren
met een gezamenlijk vermogen van
18,80 pk. voor het drijven van eni
ge machines ln het perceel Korte
Tiendeweg 13.
Zwemmen
Zwemcompetitie
Kring Gouda
Dc derde wedstrijdenreeks ln de
zwemcompetitie van de Zwemkring
Gouda, leed onder het winterweer.
Enige clube uit de buitengemeenten
lieten verstek gaan. andere kwamen
onvolledig uit en dientengevolge
kraaide het G.Z.C.-haantje nog
sterker koning dan anders, hoewel
toch op sommige nummers da
Goudse vertegenwoordigers minder
presteerden dan bij vorige gelegen
heden. Ook waren niet alle kampen
door het vaak ontbreken van span
ning ditmaal zo aantrekkelijk ala
gewoonlijk. De beste prestaties
waren:
Dames; .100 meter borstcrawl:
1. Tr. de Jong (G.Z.C.) 1. min. 29.8
aec.; 2. G. v. d. Bijl (A.Z.C.) 1.37.8.
100 meter schoolslag: 1. N. v.
Reenen (G.Z.C.) 1 min. 53 aec.; 2. T.
Meinen (O.Z.V.) 1 min. 55 sec.
100 meter rugcrawl: 1. N Riet
kerk (G.Z.C.) 1. min. 48 sec.
3 x 50 meter wlsselalagestafette:
1. G.Z.C. II 2. min. 17.8 sec.;
2. G.Z.C. I 2 min. 18.6 aec.
5 x 50 meter borstcrawlestafette:
1. G.Z.C. 3 min. 45 aec.
Heren: 100 meter borstcrawl: 1.
J. Cabout (G.Z.C.) 1 min. 7 sec 2.
C. J. v. d. Bijl (A.Z.C.) 1 min. 14 sec.
100 meter schoolslag; 1. W.
Scharloo (G.Z.C. I) 1 min. 34 aec.;
2. C. v. Willigen (G.Z.C. II) 1 min.
41.4» aec.
100 meter rugslag: l."W. den Boer
(G.Z.C.) 1 min. 34.4 aec.; 2. G v.
Tol (Boekoop) 1 min. 34.8 aec.
3 x 50 meter, wlsselalagestafette:
1. G.Z.C. I 1 min. 52.2 sec.; 1
G.Z.C. II 1 min. 83.2 sec.
4 x 100 meter borstcrswlestafetts:
1 G.Z.C. 5 min. 19 aec.; 2. O.Z.V.
5.mln. 53 aec.
Meisjes: 50 meter borstcrawl: 1.
C. Boswinkel G.2.C.42.8 sec.: 1
M. de Ruiter (O.Z.V.) 31.4 sec.
50 meter schoolslag: 1. B. Hulle-
man (O.Z.CT) 47.2 sec.; 2. M. de
Ruiter (O.Z.V.) 52 sec.
50 meter.rugcrawl: 1. Toos Kam-
meraat (G.Z.C II) 48.4 «ec.; 2. A.
Cabout (G.Z.C. I) 50.8 «ec.
Jongens: 50 meter borstcrawl:
1. Koos Wever (G^Z.C. I) 34 aec.;
2. Fr. Hulleman (G.Z.C. II) 39 asc.
50 meter schoolslag: 1. Koos
Wever (G.Z.C.) 43,4 sec.; X A. v. d.
Kuy (O.Z.V.) 47,8 sec.
50 meter rugcrawl: 1. Koos Wever
(O.Z.C.) 44 sec.; 2. Fr. v. Ingen
(O.Z.V.) 45.8 «ec.
De veetRtaokkel-affaire
te Chaam
Het aantal (gearresteerden ln da
veesmokkelaffalrete-Chaam ls thans
tot 20 uitgebreid. Bij het onderzoek
ls komen vast te staan dat de smok
kel van vee zich o.a. uitstrekt over
de plaatsjes Alphen. Baarle-Naawu,
Riel en Rljsbergen.
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1947
EERSTE BLAD PAGINA t
ItfORGEN, 27 FEBRUARI, om 23 nor 15 is het v(Jf jaar. geleden, dat uit
de centrale van Hr. Ma. kruister „De Ruyter" het aeln n»ar de drie
tndere schepen van het eskader vat( de Striking Foree ln de Javazea werd
gegeven: Ik val aan. Volg mU!
Het was het laatste commando dat schout-bU-nacht Karei Doorman aan
rijn schepen gaf. Een heftig vuurgevecht volgde. In het maanlicht wer
den de treffers op twee zware Japanse kruisers waargenomen. Een kware
granaat rfof het aohtersehip van dei De Ruyter. Doorman draaide over
itnurboord van den v(Jand af tot hU een Zuidelijke koers lag. Op dat
moment werden de De Ruyter en de Java, door torpedo's getroffen. Er
brak brand uit en korte t(]d later gingen belde kruisers onder.
De alsg In di Javasee was geëindigd.
Morgen gedenken wij dit gebeu
ren. waarbij honderden Nederland-
is marinemannen hun leven gaven
tn ook de eskddercommandant Ka
rei Doorman met zijn schip onder
ging. Het ls een der grootste fei'.en.
uit de oorlogsgeschiedenis van de
Koninklijke Marine. Een ongelijke
ririjd werd hier moedig aanvaard.
Er werd niet gevraagd hoe s^erk de
igvijand was. Tegenover diens zware
schepen en grote vuu.krac;.l kon het
gesllieerde eskader, waaronder-twee
Nederlandse kruisers j'.cchts weinig
uitrichten. Maar zonder een klacht,
zonder een verwijt, werd Let beve'.
van Abda-float opgevolgd. Aanval
len en tijd winnen.
De tijd werd gewonnen. De ga-
hele campagne op zee en in J>Ièder-
lands-Indlë oefende een vertra
gende invloed uit op He Japanse
opmars. Ook de tijd, die deze Stri
king Force hielp winnen steld?
Australië, Ceylon en Brits-Indle in
staat de ve.dediglng te voltooien.
Ons offer in de Javazee was niet
yergeefa.
^Er zulien weinigen zijn ln Neder
land. d:e niet in grote trekken het
verloop van de strijd in d» Java
zee kenneL.
De aanval
In de «vond van 26 Februari was
de Striking Force van Soerabaja
naar zee vertrokken met-de opdracht
een eventuële invasiévïoot van de
Japanners te onderscheppen. Voor
op gingen twee Nederlandse tor-
pedobootjagers. Daarop volgden drie
Britse Jagers, vervolgens de Neder
landse kruisers De Ruyter. en Java,
de Engelse kruiser Exeter, de
Australische kruiser Perth, en de
Amerikaanse kruiser Hou6tpn. De
linie werd gesloten door vier Ame-
kaanse torpedobootjagers. z.g. four-
inackers.
De nacht door werd gepatrouil
leerd langs Java's Noordkust tot
Rembang. Op de terugreis naar
SoerabBja om brandstof te laden,
kreeg schout-bij-nacht Doorman,
die het eskader commandeerde, be
richt van Abda-flopt dat een vijan
delijk convooi was verkend ten
Noorden van Bgwean. Dit was om
2 uur 45 v
Onmiddellijk ging net eskader op
tegenkoers en 's middags om 4 uur
10 liep'men den vijand ln zicht. Een
macht van twea groepen, elk be
staande uit een lichte krulsej en zes
jagers en eert groep van twee zware
kruisers.
Op een afstand van 27 km. werd
het vuur geopend. De strijd verliep
aanvankelijk niet ongunstig. De
kanonniers van de geallieerde vloot
schoten uitstekend. De twee Japanse
zware kruisers werden ln brand ge
schoten. Een aanval van de Japanse
j.igers werd gekpefd door de En-
E^£f Jagers Eleëtra en Jupiter. De
Elfetra ging onder. De kruiser
Exeter werd ln het ketelruim ge-
trolfen en was vleAellam. De Kor-
ter.acr kreeg een tOTpedotreffer en
verging. Het gevecht werd afgebro
ken. Een laatste torpedo-aanval
deed tiïee Japanse jagers In de
lucht vliegen.
De beschadigde Exeter ging teryg
nsar Soerabaja en de jagers moes
ten ook naar de basis terug om
y brandstof te laden.
Laatste gevecht
Doorman gim£ op zoek nsar de
transportvlootr welke hij echter
niet vond. 's Avonds om 9 uut nam
hij een Noord-westelijke koers om
Oplossing Oranje-puzzlc
Wilhelmus
Emma
Loevesteln
Kabeljauwse
Oranje Nassau
Maurits
Juliana
Onoverwinnelijke Vloot
Napoleon
Groen vsn Prlnsterer
Grondwet
Egmond
Batavia
Oost-Indischs Compagnie
Rood-Wlt-Blauw
Elba
Nieuwpoort
Plet-Hein
Rembrandrvan Rhljn
Isaac Da Costs
Noormannen
Scheveningen
Erasmus
Schimmelpenninck
I „WELKOM. JONGGEBOREN
PRINSES"
het convooi bij Bawoan ts varras
sen
Met hoge vaart voer het eskader
In de maanlichte nacht naar het
Noorden.
Voorop de De Ruyter. daar achter
de Houston, de Perth en de Java.
Omstreeks 10 uur voer het eskader
langs de overlevenden van de Kor-
tenaer, die op vlotten ronddreven.
Een van de officieren van de
Kortentfer zei, terwijl het eskader
voorts toomde: „Die hebben wij voor
het laatst gezien".
Het waa maar al te waar. Da
Houston gooide nog esr\ lichtboei
overboord, die later de redding van
de schipbreukelingen tot gevolg had.
De Engels# Jager Encounter vond
hen en nam hen aan boord.
's Avonds om kwart over elf ward
de vijand gezien en «einde Door
man zijn laatste bevel: „Ik val aan.
Volg mij".
De Houston kreeg al dadelijk een
treffer en korte tijd later werden
vrijwel gelijktijdig de De Ruyter en
de Java door torpedo's getroffen.
Tot 'de laatste minuut strijdend,
gingen beide kruisers onder.
De Houston en de Perth konden
niet anders doen dan keren en naar
Priok varen.
De slag in de Javazee was ten
einde.
Morgen herdonken wij met eerbiet^
en dankbaarheid -het grote offer.'
dat Doorman en zijn honderden
marine-mannen brachten voor onze
vrijheid.
WAAR IS DE GAUANTE MAN, die dit arme gestrande of liever gezegd:
gesneeuwde thetsje, dat met haar lange ski's in de witte wade ligt te
rollen, weer op de been helpt 7 Hij is er wel. maar men ziet hem niet,
want hij moest even een foto van 't geval maken. Overigens, zo meelij
wekkend kan men de situatie niet noemen. Vrolijk lachend kijkt het
slachtoffer om, wel wetend dat het een aardig plaatje is
Februari 1945
Westelijk Nederland hongert
sinds maanden. Het aantal sterfge
vallen als gevolg vaD hongeroedeem
neemt onrustbarend toe. In schuil
kelders en stille straathoeken vindt
de politie elke morgen de lijken van
verhongerden. Beloofde voedsel-
trapsporten uit het Oosten van het
land zijn uitgebleven. Stelselmatig
onthyudt de bezetter. West Neder
land de nodige leeftocht. Het rant
soen is tot 500 calorieën per dag te
ruggelopen. Een lichtpunt is het
Zweedse schip.dat in Delfzijl is
binnengelop'cn met een lading meel,
margarine en grutterswaren, een ge
schenk van het Zweedse Rode
Kruis aan de hongerende Neder-
lande provincies.
De Zweedse gezagvoerder is een
voorzichtig man. Hij geeft zUn kost
bare lading niet zo maar uit handen.
Hij kent de roofzucht van den bezet-
•er. Eerst ali hij zeker ls dat geen
Henri Hermans overleden
Maandagavond ls te Maastricht na
een korte ziekte, welke plotseling
verergerde, ln de ouderdom van 64
jaar overleden de dirigent van het
Maastrichts Stedelijk Orkest, Henrl
Hermans.
Henrl Hermsns heeft ln Maastricht
een faam van nationale en zelfs In
ternationale betekenis verworven. HU
was Indertijd, toen zijn orkest nog ln
de kinderschoenen stond, een opvoe
der van de muzikale smaak, ook (tot
1936) als directeur van het Stedelijke
Muzteklyceum.
ZUn eerste muzikale studies had
hU bU zijn vader gemaakt en bU pa
ter Van den Heuvel S. J. te Slttard,
waarna hij te Aken op 18-Jarlge leef-
tijd de einddiploma's ln kerkmuziek
en orgelspel behaalde. Direct daarna
werd hU organist te Maastricht. In
die tUd volgde hU het conservatorium
positie en de gouden medaille voor
orgel.
In 1911. toen hU dirigent was van
de Maastrlchts^Oratortumverenlzing,
haalde hU ln Kéulen het orkestdlrec-
Üe-dlploma. HU was inmiddels leraar
aan de stedelijke muziekschool te
Maastricht geworden en lfi 1916 direc
teur van school en orkest
Slechts enkele weken geleden heeft
de gemeenteraad van Maastricht
naast Hermans, die het volgend Jaar
mat pensioen zou gaan. diens oud
leerling en assistent. Paul Hwpperls.
tot dirigent benoemd.
profiteurs een voet aan de grond
künnen krijgen, gaat hij tot lossing!
over en 'het is op 27 Februari dat
de eerste uitreiking kan geschieden.'
Herinnert gij u nog dat grote blan
ke wittebrood, die prima margarine
na zoveel boterloze maanden, die
zakjes gort voor de kinderen? Her
innert gij u nog die dag van 27 Fe
bruari. die feestdag toen dat blan
ke brood beter smaakte dat ooit het
fijnste gebak u had kunnen beko
ren? Zeker, het was niet zo veel
maar het gaf ons een paar dagen
verlichting, het gaf den mdedeloze
moed en geduld om te wachten op
de dag der bevrijding.
Op velerlei wUzen uitte zich spon
taan de dankbaarheid. Nu nog kan
men op muren in Rotterdam die
dank zien. De Zweedse vlag. ruw
weg geschilderd en een dankbaar
opischrift erbij.
De bete broods, die ons werd toe
gereikt.
In de ure. zwart van zorg en nood.
Gij, Zweden, gaaft omdat uw hart
't gebood.
GIJ hebt ons met uw vriendschap
mee verrijkt
Zo zong een dichter zijn dank
baarheid uit. Zo dankbaar zijn wij
de Zweden heden ten dage nog.
De minister van Binnenlandse Za
ken heeft het unlformvoorachrift
voor de gemeentelijke politiekorp
sen vastgesteld.
Dit voorschrift stelt voor de In
voering van de nieuwe uniformen
een overgangstermijn vén twee Jaar
en voor het personeel, dat nacht
dienst verricht, een termijn van drie
jaar.
Dit was noodzakelijk om te voor
komen, dat oude uniformen, die nog
ln vrij goede staat verkeren, buiten
gebruik, zouden moeten worden ge
steld. -
Het streven heeft voorgezeten om
de politie-unlforroen het Duitse aan
zien geheel te ontnemen
Van terugkeer tot de vooroor
logse Engelse helm is echter om
practléche redenen afgezien. Boven
dien was deze helm slechts in een
zeer gering aantal gemeenten in ge
bruik.
De kleur van de uniform ls zwart,
op «lechta zeer weinig plaatsen
voorzien van een^smal blauw blesje.
Voor het gehele personeel wordt
de uniform met open kraag inge
voerd. Hierbij wordt een parelgrijs
overhemd gedragen met zwarte das.
De ballónbroek kan facultatief ver
vangen worden door de lange pan
talon. De pet voor het gehele per
soneel is van het Nederlandse ma
rine-model. aan de voorzijde voor
zien van een in zilver geborduurde
Nederlandse Leeuw, waarbij voor
het hogere personeel nog enige ver
sierselen zijn aangebracht.
De distinctieven worden door het
hoger personeel gedrhgen op beide
revers, door het lagere personeel op
de linker-boven-mouw. Op de
schouderbedekking is eveneens een
zilveren Nederlandse Leeuw aange
bracht. die echter kan worden ver
vangen door een in zilvar Uitge
voerd gemeentewapen.
Van belang is voorts nog. dat de
militaire titulatuur voor de gemeen-
te-politie volkomen is afgeschaft.
TANTE KOOSJE
TJ"1J mot hier in de buurt zijn!
■'•■'•brulde mevrouw Wolzak drei
gend. Ik ruik 'm. die smiecht. Waar
is-t-ie, want ik zal 'em!
Ach, die arme stakker hierbo
ven! zei juffrouwf Laatindewèy, en
mevrot^w IJzerwater keek ontsteld.
StMimerd! ontviel haar lippen,
en meteln snapte ze, dat ze zelf een
stommerik was.
HIJ Ia-hlerboveop 't zolder,
of lk la me hange. brulde "mevrouw
Wolzak, die om de dooie dood plet
van gisteren is. En ln al haar ont
zagwekkendheid ging ze naar de
gang. een oorlogsschip met volle
zeilen, de papiljotten als luchtaf
weergeschut, de enorme armen
dreigend als 50 cm kanons, het was
verschrikkelijk om te zien, en dan
die geheimzinnige radarinstallatie
Noury en v. d. Lande
geeft 31/* obligaties
uit. a "pari
(Van onzen financiëlen medewerker)
Hog lelden ls er een' obligatie
lening ter beurze verschenen,
waarvan de debltrice een dusda
nig gunstig verleden heeft an een
*o krachtige - balans kan overleg
gen als thans met de K$n. Indus
triële MaateohappU y/h Noury en
Van-der Lande te Deventer het ge
val ls. Reeds meer dan een eeuw
heef: cJeze familie-vennootschap
zich zélf uit Ingehouden wlnaten
kunnen financieren. Than* moet
zU. evenals de Meelfabrieken der
Nederlandse Bakkerij en De Ko
renschoof onlangs hebben gedaan,
een beroep op de openbare kapi
taalmarkt doen.
Ds motivering f6 overal dezelfde:
de capaciteit der Nederlandse meel-
molcns ls niet meer ln overeenstem
ming met het sterk gestegen bevol
kingscijfer. Bovendien wil men enige
technische verbeteringen aanbrengen
Vendor dient rekening le worden ge
houden-met een beëindiging der fi
nanciering der voorraden door de re
gering terwUl de prijzen dor grond
stoffen sterk zUn gestegen.
Bepaald krimp had men volgens de
laatste balans nog niet. ,*t was de
liquiditeit belangrUk minder dan 'een
jaar geleden.
De nieuwe lening ls f 1 mllUocn
groot, wharvan reeds zeven ton is
geplaatst. Rente 3Vi emlsslekoers
100. eflosslng ln 20 Jaarlijkse termij
nen. aanvangende 1 April 1046. ver
vroegde aflossing te allen tijde toege
staan. doch Indien zulks vóór 1 April
1952 geschiedt, slechts tegen 101.
Als men nu ziet. dat de voorwaar
den dezer lening niet ongunstiger zUn
dan die welke onlangs door de Meel
fabrieken der Ned. Bakkerij werd
uitgegeven en dat deze thans 104"»
noteert terwUl de Noury en v d.
Lande als debltrice ln kwaliteit ze
ker niet achter staat bU de hoog
aangeschreven Meelfabrieken, dan be-
lioéft men naar het resultaat dezer
emissie niet te raden.
Op een aandelen-kapitaal van
3.060 000 zUn 5 milliocn zichtbare
reëele reserves aanwezlglDeze wei
den ln de loop der Jaren uit de In
komsten opgebouwd. De stille reser
ves zijn ook zeer belangrUk. Zo staan
de onroerende goederen voor
1.611.000 te boek. dit ls minder dan
30 van de aanschaffingswaarde,
maar de getaxeerde waarde voor de
brandverzekering beloopt 12 nul-
lloen.
In de poet dochter-maaUchappUeo
ad. 4 1«9 000. rit na aftrek van een
reservepost ad 1.918 700. qok nog
een belangrijke stille reserve. En zo
zou men verder kunnen gaan.
Noury en v. d Lande exploiteert
behalve een meelfabriek te Deventer,
chemische fabrieken te Deventer en
Roermond, een ollefabrlek en een
gistfabriek ln Frankrijk, een chemi
sche fabriek en een loodwltfabriek ln
Engeland, een chemische en een olie-
fabriek ln Emmerik, een kantoor ln
Buenos Aires. Men ls steeds specialist
geweest ln meelvenbeteringsmiddelen,
doch men heeft zich in later Jaren
ook met succes toegelegd op phar-
maceuttsehe artikelen, middelen tot
bestrUdtng van plantenziekten. In
sectenplagen enz.
zodat de dienst der lening veis malen
gedekt is-
Pennestrijd tussen
Duitse zones
Met de conferentie van Moskou
In het nabije verschiet, heeft de
twpespalt fn de geallieerds bestuurs
raad thans het stadium bereikt, dat
de vertegenwoordigers van de Gro-
ttf Vier hun debatten niet meer be
perken tot de regeringsgebouwen,
aldus meldt de Berlijnse correspon*
dent van het A.N.P. In de hun ter
beschikking staande Duitse cou
ranten voeren de bezetters openlijk
een scherpe strijd. Het betreft hier
de meningsverschillen tussen BriBen
en Amerikanen enerzijds en Russen
anderzijds. Die Ncue» Zeltung uit
bjjvoorbeeld is een scher-
begontien tegen de
„zuiveringschaos" in de RuBsische
zóne. De bladen, die met Russische
licensie worden uitgegeven beschul
digen dc Engelsen en Amerikanen
ervan eigen kapitalistische belangen
na te streven bij de Jïulvering. Ook
over het kolenvervoer tussen de
verschillende zftnes heerst grote on
enigheid.
DUNKIE DENK IN BORIS BAAL DUIKT OP
13. Het kostte Dunkie niet veel moeite om boel 13
te vinden, adelijk toen hij op het gevaarte sprong,
zag hij het hefboompje \zitten, waarover een notitie
w«i gemaakt op de rand van ds krant die om de
(5V bom waa gewikkeld. In zijn geestdrift om dit hef
boompje over te halen maakte Dunkie echter fout:
hij vergat, zijn roeibootje vast te.leggen. Langzaam
dreef dc plercmegoggel, Dunkle's enige schakel met
de bewoonde wereld, weg- Het resultaat echter,
van, Dunkie'a handbeweging aan de hefboom, was
verrassend. Als een geduldige bruinvia verscheen
dc stalen rug van de eenmansduikboot. Dunkie had
zijn besluit genomen.
Als iedereen nog doet alsof het oortog is, doe
ik he£ ook, zei hij in zichzelf. Met een elegante be
weging sprong hij in het mangat.
Deze boot wordt natuurlUk spoedig door iemand
gebruikt, redeneerde hij. Wanneer deze knajp hem
komt halen, zal Dunkie voor een kleine verrassing
zorgen!
van mevrouw Wolzak, die haar
echtgenoot plotseling ln de onmid
dellijke nabijheid waarnam. Op de
gang was een trap naar boven. Wij
stonden allen vol ontzag te kijken.
Mevrouw Wolzak ging voor de
trap staan en luisterde. Wij hoorden
Biets. Toen riep zij:
Wolzak, kom vrijwillig naar
benede, want as ik je kom hale kom
ik as weduwvrouw deze eigeste trap
weer af en d'r valle nog meer dooie.
Want 'r is hier sabctasie op grote
schaal gespeeld.
Het bleef stil boven, maar het
was een eigenaardige stilte
Wolzak, grijp de laatste kana
van je leve! Je bent hier en de be-
wljse daar heb ik net tusse gelege,
me eige lakes
Dat zegt niets, klonk ean stem
van boven. Die lakens kunnen ze
hier wel weer geruild hebbenl
Wel heb Ik famme leval
schreeuwde mevrouw Wolzak, nou
hoor Jk je met me eige ore en Wol
zak. de hongerwinter Is juist tvtee
jaar geleje, jonge, 't doet me goed
je te hore prate, want lk heb je
stem lang gemistKom nou naar
beneje, want ik zou 't eng vlnde
om je kwaad te motte doen
Boven klonk gestommel. Toen
voetstappen op de trap. En daar
kwam Wolzak, meneer Wolzak. Ons
hart stond stil.
Zo, onderdulkerl zei tante Koos-
je, maar er klonk Iets ln haar stem.
dat toch niet helemaal boosheid
was. Waarom heb je mijn en de
jonges toch zo naar je late zocke?
Ben lk dan niet altijd 'n goeie, lieve
vrouw voor je gcwces'?
De reporter, dacht dat hij het In
Keulen, hoorde donderen. Wie zal
toch ooit het vrouwelijk gepioed
pellen? Wij hadden aller! een soort
afslachting, ln elk geval een zeer
strenge tuchtiging verwacht, en
daar stonden de twee echtelieden
na lange afwezigheid tegenover el
kaar, zonder dat er geslagen werd.
Kijk KooBje, zei Wolzak, ik
had voor die lakens maar één mud
aardappelen gekregen en nu durfde
lk er toch maar niet mee thuisko
men. En daarom
Ach lieve doirime jonge, al waa
Je met 'n hallef mudje teruggékom-
me, ik zou doodgelukkig zijn ge
weest. Afijn, je bent nou toch, weer
uit je eiges teruggekomme. Wat 'n
Weval, dattemé mekaar hier motte
treffe. We hebben net zo leuk mens
erger je niet gespeeld. Je had mee
motte doen. dap had jij misschien
die ellcf cente gewonne. die de re-
portert nu in de wacht heeft ge--
sleeptEn kom nou mee, dan
ziëne we morgc wel verder.
Zij nam Wolzak mee naar de
slaapkamer, ze keek ons allemaal
aan, of we d'r geen snars mee te
maken hadden, en daarmee wa» do
kous af.
De volgende ochtend liep er een
(nnig gelukkig paar gearmd door de
Plaat. Dc lezer snapt wel, wie dat
Waren. Allemaal koek en ei was het,
om cr tranen van in de ogen te krij
gen De Laatindeweyen, de Ijzer-
waters. de Wolzakken, het waren
vrienden, die voor elkaar door het
vuur zouden gaan.
Wij zijn het gemeentehuis gaan
bekijken, want dat moohten we niet
nalaten, zei IJzerwater. Er ls geen
mooier gerestaureerd gemeentehuis
op het hele eiland. Net voor dc oor
log gedaan, en dc lui van .de Plaat
hebben er de moffen cr nog aardig
mee beet gehad ook. De wapens van
Prinses Juliana en Prins Bcrnhard
hebben er doodkalm steeds ln de ra
men van de raadzaal geprijkt. Het
ls een interessant gebouw, met een'
mooie gevelsteen, waarin een tijd
vers staat, men heeft er allerlei
zinvolle details in aangebracht, ook
bij dc restauratie, en IJzerwater
kwam er maar niet over uitgepraat.
Mevrouw Wolzak en haar man luis
terden met die eigenaardige belang
stelling van paartjes op een huwe
lijksreis. Ze keken elkaar telkens
aan en dc reporter kreeg toch wel
gruwelijk de smoor in. dat hij voor
die twee dwaze mensen zo lang uit
zijn werk was gehaald. En IJzer
water maaT vertellen:
«ZIeh jullie dat wapen? Dat Ja
van Pieter Blgge, een man, die begin
achttiende éeuw hier leefde. HIJ
was rijk en ongehuwd en daarom
had hij zijn fortuin aan de kerk ver
maakt Nu ls het eigenaardige, dat
ln 1723 een staat van dit legaat
werd opgemaakt, waarbij de waarde
werd, becijferd op ongeveer 4500
Gemeentehuis te OoltgensplafL
en nu ia alleen de jaarlijkse op
brengst van de landerijen zowat elf
duizend gulden!
Jaja, sjonge, zei mèvrouw Wol"-
zak, die haar oren spitste, want als
het over opbrengsten van landerijen
gaat, ls zij altijd klaar wakker.
Deze Pieter Blgge werd hier
natuurlijk begraven, vertelde ÏJzor-
water verder, en ln zijn testament
had hij een zonderlinge bepaling
gemaakt: om hem heen moesten een
aantal jonge varkens oftewel biggen
worden begraven. En dat is gebeurd
ook.
Ach, wat schattig! lispelde me
vrouw Wolzsk. En zs keek haar
echtvriend een ander woord kan
de reporter niet gebruiken aan
alsof- ze zelf ook eens tussen jonge
hammetjes het hoofd neer hoopte
te leggen, maar ze zei daarop heel
nuchter." dat zij toch liever ln leven
en welztyn tussen de hammen van
heel grote varkens zat
Okkle maakte een plaatje van het
gemeentehuls. Net waa oni laatste
plaatje op het moqle eiland Goeree-
en-Overflakkee, dat ln zijn afgele
genheid veel te weinig bekend ls.
WU namen afscheid van het eiland.
Sïevrouw en meneer Wolzak gingen
met het D.K.W.-tje terug, maar de
reporter en de tekenaar moesten
maar zien, dat ze er met de trant
kwamen. Ze had geen pottenkijkers
nodig, zei mevrouw Wolzak. Het
was overigens een hartelijk afscheid
van de familie Laatlndewey en
IJzerwater. Ze kregen nog een pak
je mee. bevattende twee lakenst f
Nou, d'r zouwe nog heel wat
lakes Kier van de eilande kunne
komme. as de aarepels weer omge-
role moste worre, zei lnevrouwv
Wolzak nog.
Diezelfde avond kwamen de re
porter en de tekenaar op de redac
tie terug.
Leven jullie nog? zei de hoofd
redactie. Had dat niet gauwer ge
kund?
Het spul is bij elkaar.'meneer,
en nu kan mevrouw Wolsak ont
ploffen. met de hele redactie erbij,
maar wij blijven voortaan thuis.
En dat 19 onrs laatst* woord.
Het loon van
beroepsvoetballers
Op dc bijzondere vergadering van
de clubs der Engelse league te
Manchester stemden de clpba met
overgrote meerderheid voor het
voorstel van de bestuurscommissie
om het maximumloon der spelers»
het volgend sfizoen op elf pond tij
dens het seizoen en negen pond
tijdens den zomer te stellen, het-x
geen een pond lager is dan door do
bond van spelers waa voorgesteld.
Wat geeft Hilversum?
tt rsbraari. -* -
Avondprogramma.
Hllv. 1 (N.CJI.V.) no Ned. BtrJcr.;
7 Nieuws; 7 30 Eng. les; S Nieuws; I.0S
Lezing; 8.30 Concert; 9 30 LUdens-
medltatle; 10.45 Avon do verdenking:
11 Nieuws; 11.10 GewUde muziek.
Hllv. II: (V.A.R.A.) Nieuws; MO
Lezing; 7 Gr.pl.; (V.P.R.O7.30 Le
zing; V.A.R.A. 9 Nieuw»; 8.06 De bar
bier van Sevilla: 9.50 Vorstenschool; 11
Nieuwi; 11.15 Gr.pL'
27 Februari.
Dagprogramma.
Hllv.tl (K.R.O.) 7 en 5 Nleuwa; 1.15
Pluk de dag; 9.10.Concert; (N.C.R.V.)
Gr.pl.; 10.15 Morgendienst; (K.R.O.) 11
Zonnebloem; 12.01 Hobo, piano; 13.10
Zang, orgel; 1 Nieuws; 1.15 Vaudeville
Ork.; (N.C.R.V.) 2 Kamerkoor; J.40
Voor dc vrouw; 3 Sollsten-ens. 3.45
Zang; 4 BUbellezlng; 4.45 Omroep ork.;
5.30 Plano en orgel.
Hllv. II (A.V.R.O.) 7 en 5 Nieuws;
1.15 Gr.pl.; 1.45 Concert; S.15 Morgen-
wUdlng: 9.50 Arbeldsvlt.; 10.15 The HUI
ker; 2.20 Plano, viool: 3 Voor zieken
en gezonden; 1.30 Reprises;-4.11 De
Camera loopt; 5 Kslcldoscoop; Mé
Skymasters.
Avondprogramma.
Hllv. I (N.C.R.V.) 6 Vrij en blij; 5.3S
Ned. Str.kr.; 7 Nieuws; 7.25 De vaart
der Volkeren; I Nieuws; 8.08 Ontspan
ning na inspanning; 9.10 Met band en
plaat; 10 Nieuw»; 10.30 Zang: 10.45
Avondoverdenking: tl Ned. muzlak;
11.30 Londen* Symph. Ork.
Hllv. II (A.V.R.O.) 5 Nieuws: 5.15 Re-
nova Septet; 7.05 Gr.pt.; 7.10 Volks-
muzlekschool; 8 Nieuws; 5.15 Omroep
Kamerork., 9.15 Hoorspel: 5.40 Con
fetti: 10.45 Lezing; 11 Nieuws; 11.11
Gr.pl.
O STRAMINOFF
4).
Eensklaps bleef hij met een ruk
•taan. Hij bevond zich voor een
éér grootste hotels van de wereld
stad, een dier weelderige palelzen,
waar MJ vaak met zijn vrienden had
gedineerd, en schitterende partijen
had gegevên. Zonder zich te beden
ken 6tapte hij de draaideur door.
de prettig verwarmde hall binnen.
Onmiddellijk kwam een rijk ge-
lalonneerde portier op hem toege
hapt, die hem van het hoofd tot
de voeten opnam. Toen fronste hij
de wenkbrauwen en met een drei-
JF»ad« uitdrukking op het gezicht
^*wam hij naar den jongeman to».
Wat moet JU hier? Wil Je een#
gauw maken, dat je wegkoiptl
John P. herinnerde zich op dat
oienblik heel goed. hoe deze zelfde
Portier hem nog slechts enkele da-
fan geleden met een diepe buiging
nqar zijn auto had geleid, nadat
hij hem na een vrolijk diner een
pond sterling in de vingers bad ge
stopt. Bij de wagen had de man zijn
pet nog afgenomen bovendien, en
•was als een verstard bteld ln bui
gende houding op de «toep blijven
staan, tot zijn two-seater verdwe
nen was.
En nu!
Vriendje, zei John P.. vertel
Jij mc eens gauw. waar ik den chef
van het personeel kan vinden!
Vriendje? 6iste de' beledigde
portier, terwijl hij haast stikte ln
zijn woorden, als Jij hier komt om
te solliciteren, dan moet je dat toch
zeker niet op die manier doen.
Voor lui ala jij hebben we hier een
dienstingang. Maar vlegel6. zoals jij
er een bent. kunnen wc hier niet
gebruiken. Eruit!
En meteen duwde de man hem
naar de draaideur. John P. voelde
even het verlangen ln zich opkomen
zijn tegenstander volgens alle rege
len der bokikunst te bewerken,
doch op hst allerlaatste ogenblik
bedacht hU zich. Dèt was toch niet
de manier, om zijn Intrede te doen
in een wereld, waar de mensen een
doel hebben.
Hij zei dan ook alleen:
.Tot ziens! en haastte rich het
hotel te verlaten een blazenden en
ziedenden portier achterlatende.
Snel liep hij om het hotel heen.
en vond eindelijk de dienstingang.
Zonder zich een Séconde te beden
ken, stapte hij naar binnen en ljep
kalm door, tot hij ergens ln een
gang eén plaatje zag. met het
woord: „Personeel". Op die deur
klopte hij. Hij moest geruime tijd
wachten, en was juist van plan op
nieuw te kloppen, toen de deur plot
seling geopend werd. Een piccolo'tje.
gestoken ln een rode uniform met
gouden knopen vroeg wat hU ver
langde. John P: zei. dat hij ver
langde onmiddellijk dan baas te
spreken.
Ook dit knaapje nam hem eena
van het hoofd tot de voeten op.
Toen sloeg hij een boek op, dat op
een lessenaar lag.
Als 't om een baantje gaat, heb
je niét veel kans. beate vriend, zei
hij. Er zijn er al tweehonderd en
tachtig Ingeschreven. Maar ala j« je
naam en adres op wilt geven, dan
zal ik je onder aan de lljat zetten.
Onder aan de lijst? grUn«de
•John P.
Mij? Doch toen bedacht hij. dat
ht) indefdaad op een baantje uit
waa.
Je kunt je baai zeggen, her-
A
nam hij op andere toon. dat ik hem
spreken moet over een dringende
aangelegenheid, welke voor het ho
tel van het hoogste belang is.
Een seconde keek het piccolo'tje
hem aandachtig aan. Kon deze
Jongeman, die zo sober. ja. bijna
schamel gekleed was. zijn chef leta
hebben mede te delen, dat Werke
lijk belangrijk was? HU maakte
niettemin rechtsomkeert. John P.
had zeker wel vijf minuten gewacht,
toen er cindelük een welgedaan
heer op kwam dagen. Zonder hem
dc gelegenheid te laten het woord
tot hem te richten, «prak de jonge
man:
Het is mij bekend, dat u elke
dag talloze werkloze kellners hier
krijgt, die om een baantje komen
bedelen. Ik weet echter, dat het be
dienen der gasten ln een hotel als
het uwe een speciaal vak la. dat niet
iedereen verstaat. En als u het eena
met mU zoudt willen proberen
De aangesprokene werd eerst
rood, toen paars. Hij was blUkbaar
zo overbluft, dat hU de eerste mi
nuut jgeen woorden kon vinden.
Hoe durf je barstté hU
eindelijk los. Denk je. dat ik tijd
heb om voor den eersten den boe
ten schooier, dia hier binnen kdmt
«tappen
Hij hokte, en het ontging John P.
niet, dat ook deze man hem van het
hoofd tot de voeten opnam. On-
middellUk bU zijn binnentreden had
hij dit welgedane heerschap her
kend.
Het was de gérant, die tevens des
avonds het oppertoezicht (n dc eet
zaal van het chique hotel had.
Méér dan eens had hij. wanneer
hU met zUn clubie hier gedineerd
had. hem een chèqua overhandigd,
die deze man met een onderdanige
bulging had aangenomen.
Hoe heel ander» was de wereld,
wajirin tot nu toe een ieder voor
hem gebogen had. wanneer men
haar betrad zonder geld!
Deze man niettemin was iemand
met zeer veel levenservaring. In
zijn lange jaren van dienstbaarheid
in eei) van Londen» voornaamste
gelegenheden, had hU een schat van
mensenkennis opgedaan, die hem
meer dan eens goed te stade was
gekomen. Deze Jongeman hij
voelde dat orjmlddellUk behoorde
niet tot het genre, waaruit de ge
middelds kellner voortkomt. Hij
had iets ln zijn manier van optre
den
Bliksem», herinnerde HU zich,
nog «lecht» heel kort geledeft, had
hij een keljner aangenomen, die
ook zoleta bijzonder» in zUn voor
komen gehad had, en deze had zich
later ontpopt als een verbannen
Russische grootvorst. Zijn Verschij
ning wal de sensatie geworden van
het seizoen, en heel Londen had het
hotel lelterlUk belegerd om door
den grootvorst te worden bediend.
Maar tipze. h(j nam den jonge
man nogmaals nauwlettend op
was zichtbaar een Engelsman. Dat
viel niet te miskennen. Opnieuw
gleed zijn blik langs de plunje van
den man. die voor hem stond. Mis
schien was de knaap aan lager wal.
De tijden waren immera zo on
berekenbaar.
Mijnheer. da«r ls telefoon voor
verstoorde de piccolo de gedacb-
tengang
i den gérant.
"Luister eena "hier, zei hij «nel
tot zUri bezoeker: Aan éen rokcos-
tuum zou lk je misschien nog wel
kunnen helpen. Maar.../ zeg me
een» vlug na:
Uitgebreide hor» d oeuvre»
Asperge-sandwlche» met ala
Koninginnesoep
Gevulde kalfsborst
Doperwten
Geboorde aardappelen
Gebraden ham
Komkommerala
Rabarber-Coihpóte
Slnèasappel-bavarolae
IJ»
Fruit
John P. had toegeluisterd, alsof
hU het in Keulen hoorde donderen.
Toen begon hij. Masr hU bracht
het niet verder dan de gevulde
Kalfsborst.
Spijt me wel. zei de chef. kell
ners zonder geheugen zijn me feen
halve shilling waard. Goede dag.
En meteen waa hij verdwenen.
Het volgende moment stond de
Jongeman weer op «traat.
Het baantje van kellner had hem
altijd zo eenvoudig toegeleken. als
hij ln zijn rijke dagen ln een hotel
dineerde. Wat handig zwaaien en
rennen met schotelB, hier en daar
een gepast, maar beschaafd praatje
met een gast maken, enala de
afrekening gekomen was. wel. dan
de centen en de fooien opstrijken.
Maar dat zo Iemand vóór alles een
onfeilbaar geheugen moest hebben,
was nooit of te nimmer bij hem op
gekomen.
Maardaarom niet getreurd.
De wereld was Immers «root en
de kansen menigvuldig dacht
John P. En welgemoed «tapte hij
verder door de snerpende kou. ztjn
bundeltje stevig onder zijn arm
gekneld.
(wordt vervolgd)
