W
Brandstof en opbouwmateriaal
Goed nieuws uit Padang
Vijf klokjes voor carillon
Gedicht
Gerei Kerk zestig jaa*
voor ons lichamelijk
welzijn
Europese vrouw brengt
revolutie in V.S.
Het
van de week
Bestanddelen van
het voedsel
DUITSE SIGARETTEN-K
Universeel
betaalmiddel
Oud en iiieuw in de mode verenigd
Woftingellende in Sowjet-Ruslaind
30 Millioen'
daklozen
NACHTELIJKE EPISODE
Vijf millioen
Amerikanen in
verzet
RAJ
GOEDE RAAD
OPROEPJ
ZATERDAG 10 MEI 1947.
RATAVIASE BRIEF No. 47
DRIE GOUWENAARS
ER BIJ
Y/R zijn goede Goudse berichten'
uit Padang gekomen 'van m'n
trouwe correspondent, korporaal
Jam de Koogel. die voor mij het con
tact tussen de Goudse O.V.W -ers en
7 Decembertjcs^aguierhoudt Jan
heeft me geruime tijV geleden al een
vette brief Rosihj^en. maar<Hie is
spoorloos verdjpnen tussen Padang
en Batavia ei^o heb ik Jan moeten
vragen om mn herhaling van alle
bijzonderheden
Nu. er is in al die maanden heel
wat gebeurd met de Goudse troep
in het Pa'dangse Laat ik eerst ver
tellen. dat alle Gouwenaars het goed
maken en gezond zijn Kr zijn er
drie bijgekomen, n 1. Piet Mimpen
uit de Keizerstraat Toon Schenk
van de Karnomelksloot en Leo van
Bergen van de Da Costakade
Plet Mimpen is een broer van de
Bataviase Mimpen en een ngef van
de Semarangso Mimpen. Piet zit bij
de artillerie als korporaal-zieken
verpleger
In Augustus van het vorig jaar is
hij uit Rotterdam naar F.nReland
vertrokken en na een opleiding van
zes weken met de Johan van Ol-'
.denbarneveldt''' op 3 November in de
Oost aangekomen Na een paar we
ken in Batavia werd hij direct over
geplaatst naar de U-Brigade en naar
Padapg gedirigeerd, waar-ie net met
z'n neus in de T R I -boter. viel.
toen die aan het einde van het vo
rig jaar ondanks het op 14 October
J.l. gesloten bestand alle afspraken
met de Nederlanders opzegde Fn-
fin. Piet is daar goed doorgekomen
Op de ..Johan"' van Piet zat ook
Toon Schenk. Hij zit bij een onder
deel. waarom ik altijd even moet
lachen, als ik de naam lees. n 1 de
..Mobawa". oftewel de ..Mobiele
Bad- en Wasinrichting De Padang-
ae Gouwenaars hébben er ook hard
om gelachen Het was volkomen
nieuw in het leger Ze hadden er
nog nooit van gehoord, .laat 'staan
zo'n ding gezien. Toon is echterenet
zoals men zou denken een
soort rijdende eenling-was-en-
strijkinrichting. Toon is monteur bij
de ..Mobawa" (dat rijmt dp-het In
donesische woofd ketawa dat
..lachen" betekent Toon is niet
erg best te spreken over zijn eerste
drie weken na aankomst te Bata
via. Hij kwam terecht in een ten
tenkamp achter de Jan Pieterszoon
Coen-Stichting. het jongens-intcr-
naat. dat door de militate autori
teiten voorlopig is ingepn<t als ka-
Is ondergebracht in een vijftal hui
zen in PaaaiiR, die de jongens van
dat onderdeel helemaal zelf hebben
I opgeknapt, zodat het nu zeer bc-
j woonbaar is» en er tietjes uitziet.
Stel je trouwens vèor smerig in een
Icgenngs-plaaU van de mannen van
de rijdende badinrichting.
De mobiele wasinrichting js alleen
nog maar mobiel in naam. want ten
gevolge vun moeilijkheden in hei
overbelaste zeevervoer is het trans
port voor het onderdeel nog"ste®ds
niet in Padang" aangekomen Tot
dusverre* isi het dus een immobiele
mobiele bgd- en wasinrichting Van
week tot week houdt Toon Schenk
de hoop levendig, dat het rollend
materieel nu zal komen. Om u dc
w.'.irheid te zeggen. heb ik ook niet
het flauwste idee, wat een mobiele
bad- en wasinrichting eigenlijk "pre
cies is. De afdeling bad" behoeft
lie t veel voorstellingsvermogen en
COMMISSIE VAN ADVIES
f ARBEIDSBUREAU. 0
Bij beschikking vnn de minister
van Socinlc Zaken zijn tot 1 Jan.
1950 benoemd in de commissi* van
advies voor de directeur van het
bijkantoor van het Gewestelijk
Arbeidsbureau Leiden te Gouda
tót voorzitter dc heer A Hecrkens
te Gouda en tot leden de heren A
Gocdewaagen te Gouda. H. A. van
Berkcslyn te Waddinxveen. L.
Jaspers. J de Jong. \V G. J. wn
der Linden en J. Sovenhoven. allen
tf Gouda.
ANDERE NAAM
De Goudse amuscmontsclub ..Ons
Genoegen heeft besloten haar
naam te veranderen in poudse
toneel- en amusemer^Uclub V.l.O.S.
Gouda's bouwkundige
structuur
Gegadigden voor bouwen
op de Markt -
Aan de stukkenreefes, die de raad
Is aangeboden iq verband met het
voorstel tot het doen ontwerpen
van een stadsplan. Is nog toegevoegd
ten uitvoerige critische beschouwing
van de wethouder van openbare
werken, de heer E. A Polet te
genstander van het voorstel over
de nota van de Partij van de Ar
beid over -dit onderwerp. De wet
houder betoogt hierin, dat ook vo
rige gemeentebestuurders hun roe
ping duidelijk hebben verstaan en
dat zij hebben gewerkt volgens
vaste plannen en inzichten, wat niet
Uitsluit, dat een ziedswijze van gis
teren soms heden moet worden her-
Zien. Het uilsluitend zien naar de
gebreken, waarmede Gouda be
hept is. schijnt de wethouder on
vruchtbaar als niet dankbaar wordt
ganvaard het vele goede, dat wij
bezitten en waarop menige gemeen
te niet kan bogen. Hovenal wordt
geëist, aldus de wethouder, dat we.
Voortbouwende aan onze stad. re
kening houden met wat eenmaal ge
worden is. Dfe heer Polet vraagt
Zich tenslotte af of alle plannenma
kerij soms oorzaak is, dat er zo
weinig tot stand komt
Tot deze conclusies komt de wet
houder na bespreking van diverse
opmerkingen in de nota van de
Partij van de Arbeid. Hij merkt op.
dat de stichting van een dienstge
bouw voor politiebureau en secre
tarie-afdelingen met een urgentie
plan niets te maken heeft, omdat
voor een goede plaats van vestiging
een dergelyk gebouw niet denkbaar
Is buiten de oude stadskern en z i.
de ideale plaats moet worden ge
zocht aan de Markt. Wat'de plaats
van vestiging voor bedrijven be
treft. is hij van mening", dat reke-
gj ning moet worden gehouden met
het historisch gewordene Ten aan
zien van het verkeersprobleem wijst
de heer Polet op hetgeen reeds is
tot Stand gekomen en op de plannen
tot verbetering, die reeds bestaan.
De opvatting, dat de waterverver
sing door het dempen véh de Nieu
we- Haven zeer actueel ,isL bestrijdt
de wethouder, die zegt,' dat actueel
Is de baggering van grachten en het
schoonhouden van de fialering. doch
de waterverversing heoït niets met
de demping van de Nieuwe Haven
te maken. Over de opruiming van
krotwoningen, zegt de heer Polet.
dat er reeds een saneringsplan was
en dat de zaak haar beslag al zou
hebben gekregen, als ook hier.
evenals bij verkeersverbcteringen.
de oorlog niet tussenbeide was ge
komen
2000 huizen nodig
De arbeid van krottenoprulmlng
moet nu jarenlang worden uitge-
stMd. Eerst wanneer een behoorlijk
aantal nieuwe woningen is gebouwd
plus minus tweeduizend kan
het gemeentebestuur deze taak op
nieuw j-anvatten. Voor de nieuw
bouw, die zal geschieden buiten de
oude stadskern, zijn de uitbreidings
plannen gereed
In zijn uiteenzetting deelt de wet
houder o.a. mede hij voert dit
argument aan om aan te tonen, dat
de Markt wel een aantrekkelijke
plaats is voor de bouw van een
dienstgebouw voor politiebureau
enz. dat onmiddellijk na de aan
houding vin het voorstel voor de
bouw van een politicbureau aan de
Markt een groot Nederlands bank
bedrijf heeft verzocht de panden,
op de plaats waarvan het nieuwe
gebouw gedacht was. te mogen
overnemen voor de stichting van
e«yi kantoorgebouw, nadat vroeger
reeds een groot winkelbedrijf even-
èens het oog op deze plaats vestigde
Een andere mededeling is, dat de
onderhandelingen tot aankoop van
een strook water ln de IJssel om een
overbrugging van de Haven achter
het Tolhuis om. te kunnen maken,
bijna zijn beëindigd.
Op het gereed liggende Bolwerk-
plan sluit aan een verbreding van
de Wachtelstraat en verplaatsing
van de ophaalbrug, welke dé toe
gang vormt tot het industrie-eiland.
Tenslotte deelt de heer Polet me
de. dat de spoorwegen niet geneigd
zijn gronden te verkopen en dat de
enderhandelingen over de verkoop
aan.de gemeente van het terrein,
waarop vroeger de zandbaan van
de lijn naar Schoonhoven lag. nu
reeds anderhalf jaar lopen. Voor
fover het gelegen Is tot aan de Kar-
ftemelksloot. wordt dit terrein door
de Spoorwegen niet ugrkocht.
£rn aantal Goudse l'adangers bdérn,
r.l.n.r. Arie Hoogendoorn.
Mikkers. Arie r d Draaij, Plet
Holthuijztn. Piel de Brum. Cor tan
Dijk. Jan de Heide. Jan de Koogel
en Mart in Boere.
zerne- en transito-kamp voor pas-
gearriveerde soldaten Ik ben er
nooit geweest, maar ik geloof best.
dat dat tentenkamp nu bepaald niet
zo n prettige logeergelegenheid is.
Vooral niet in de regentijdDan
regen je af entoe je stenen huis
uit, laat staan een tent. Pas toen er
in Batavia een beetje verruiming
was gekomen door het vertrek van
de Britse troepen* en de overplaat
sing van verschillende Nederlandse
troepen-onderdelen o m de U-
Brigade met de Gouwenaars naar
Padang kreeg Toon een andere
plaats en toen Was het leed gauw
vergeten.
De Mobawa
Toon is tot 7 Januari in^Batavia
gebleven en ging toen met de ..Mo
bawa' naar Padang. De ..Mobawa"
KONIJNEN- EN DIIVEN-
TENTÖON8TELLING.
De pluimvee- en konijnenhou-
dersvereniging ..Gouda en Om
streken" organiseert van 19—22
Juni in de Veemarkthal in het
kader van de streektentoonstclling
„Hart ?van Holland" een tentoon
stelling van pluimvee, konijnen,
sier- en postduiven-
van de afdeling was neem ik
Moor J mu§r aan. dat rlit spiksplinternieu-
we onderdeel de tunieken van de
soldaten moet wassen. En dc jon
gelui maken gemeenlijk niet zo'n
heel klein beetje goed op een dag
vuil. En als je dan geen- vrachtauto
hebt. om al dat vuile goed in de ka
zernes te halen, naar de wasplaats
té brengen en vervolgens weer
schoon af te leveren, en dit op an
dere wijze moet gebeuren, kan ik
me heel goed begrijpen, dat Toon
Schenk het werk in Padang nd'gal
zwaar vindt De „Mobawa" echter
is. als ik goed ben ingelicht, hoofd
zakelijk bedoeld om de boel in de
hospitalen op te ruimen Maar ook
dat is zo'n prettig karweitje niet.
Toon ls weliswaar monteur bij de
„Mobawamaar zolang er geen
vrachtauto's zijn om cr aan te mon-
tcuren. zal-Ie naar de traditie-van
dc militaire dienst wel mee moe-
ten helpen om hospitaJen schoon te
maken. „Te baden hoeft-ie ons niet",
schrijft korporaal De Koogel er
piet zonder humor bij. „Dat doen
wc zelf wel. bij de put"....
En dan is in Padang nog Leo van
Bergen. Over hem heeft korporaal
De Koogel me ook het een en ander
geschreven. Trouwens, er is. nog
meer van de Padangse Gouwenaars
en hun belevenissen in de laatste
maanden te vertellen, maar omdat
anders deze Bataviase brief te lang
zou worden vertel ik u.'daarovcr de
volgende weck. o.m. ook hoe de
Goudse zonen op Sumatra de ge
boorte van prinses Marijke hebben
gevierd.
JAN BOUWER
Geschenk van mej. Blom aan de slad
UIT DANKBAARHEID
VOOR BEVRIJDING
Mej M Blom. de stadsbctaardler-
ster. heeft B. en W. doen weten, dat
zij de gemeente een vijftal klokjes
met Inbegrip van montering
ten behoeve van het klokkenspel
in de St. Janstoren wenst aan te
bieden.
In een mededeling -aan de raad
over deze aanbieding, zeggen B en
W _4at .dit klokkenspel door het
aanbrengen dezer klokjes een be
langrijke uitbreiding zal ondergaan,
zodat het mogelijk aal zijn dan ook
de grotere composities voor dc bei
aard uit te voeren.
Aanleiding tot dit hooggewaar
deerde aanbod heeft mej Blom,in
de eerste plaats gevonden in,het
feit dat onze» stad dit jaar 675 jaar
geleden stadsrechten verkreeg, ter
wijl zii voorts een tastbare''vorm
werfst te geven ahn haar dankbaar
heid voor de in 1945 herwonnen
vrijheid.
De klokjes zullen, gegoten worden
door de firma Petit en Fritsen* te
Aarle-Rlxtel (NB) De mogelijkheid
bestaat, dat zij eind Juni a.s. gereed
zullen zijn.
Mej Blom. die de voorbereiding
en verdere afwikkeling van de uit
breiding van het klokkenspel in de
St .lanstoren met voortvarendheid
heeft ter hand genomen, pleegde
bereids overleg met de betreffende
rijks-instantie, terwijl men haar
heeft verzekerd, dat Je Rijkscom
missie voor Monumentenzorg zich
onder bepaalde voorwaarden met
de uilvoering van het onderhavige
plan zal kunnen verenigen.
Het ligt in de bedoeling op- elk
der klokjes zo mogelijk een spreuk
te- doen aanbrengen
Spreuken
Deze spreuken, gezet in de spel
ling-van omstreeks 1675 (het Riet-
jaar der Hemony-klokken in de
St. Jafistocerj). zullen aldus lulden:
Op het g-klokje:
Victorie Vrijhclt
Vfede Vreuchd.
Hoe zere ghlj Wet hart verheugt.
In deze spreukltomt vijfmaal HpI
V-teken voor. het symbool van aller
blijdschap na de bevrijding.
Op het gis-klokjé:
Ferdinandus. meester groot f
Dijne stem tot luistren noodt
Dit klokje ls genoemd naaf mej.
Rlom's leermeester Ferd Timmer
man*. die voor ie beiaard in het
algemeen zeer veel heeft gedaan en
nog doet.
Op het a-klokje:
Vrouwe Jacob. Hollants Kint
Int Beijcren vermakjng vint
Deze spreuk is een woordspeling
op Gravin Jacoba van- Beieren,
wier geschiedenis zo nauw ver
weven is met die van Gouda en
het bespelen der klokken, dat ..beie
ren' wo/dt genoemd.
Op het hes-klokje:
Marja ts mijn soctc name.
Mijn clanc sy immer Godt bequame
Dit opschifft duidt de voornaam
van de schenkster aan.
jHenri de Man
Op het b-klokje:
Henricus, mijn grootsten broeder
Ghlj ens wardet ten behoeder
Deze klok is genocffii" naar de
eerste muzick-leraar van schenk
ster. wijlen Henri C. J. de Man.
:n leven organist van de "fet. Jans-
kerk en stads-beiaardier. medeMcr
herinnering aan het feit. dat om.
door zijn toedoen dc grote luidklok
B. welke door de Duitsers werd ge
vorderd. op het laatste ogenblik
behouden bleef.
B en W hebben mej. Blrfhi be
reids dank «gezegd voor haar bij
zonder gewaardeerde gift -en 'de
dodr haar in deze aan dè dag ge
legde activiteit.
Ongetwijfeld vindt de rs\ ad.
schrijven B en W aanleiding om
het geschenk van mej. Blom te
aanvaarden en ons te machtigen
haar de erkentelijkheid der ge
meente te betuigen.
TIJDSCHRIFTEN
OPZENDEN
Voor jongens in In(1 u'
Behalve de boeken, wil het Rode
Kruis thans ook tijdschriften ih-
zamelen voor de Nederlandse mi
litairen in Indonesië. De tijdschrif
ten zullen door de militairen met
nog meer vreugde begroet worden,
omdat zij dan steeds recent nieuws
te lezen krijgen en dc geïllustreer
de bladen vecL verstrooiing zullen
bieden.
Om het verzenden gemakkelijk
te maken heeft het Rode Kruis
ndresstroken laten drukken, waar
in de tijdschriften ongefrankcerd
kunnen verzonden worden DrZ.c
stroken kunnen gratis opgehaald
worden aan het'bureau van d^
..Goudschc CourantMarkt 31
Werkt allen mede om deze actie
te doen slagen. Het is voor u een
kleine moeite en U bezorgt er an
deren grote vreugde mee.
Ouden van dagen bijeen
De Vereniging van ouderdoms
zorgen „Ons Belang hield gister
middag een vergadering, waarop
de heer J H v d. Bom, lid van
de Tweede Kamer, een uiteenzet
ting gaf'van de Strekking der tot
wet geworden noodvoorziening
ouden van dagen De spreker, die
in December j.l.' het wetsontwerp
voor de Goudse ouden van dagen
behandelde en toen zich voorna
melijk bezig hield met de alge
mene strekking der voorziening,
vertelde nu iets over de toepassing
daarvan. Hij maakte dc aanwezi
gen met enige voorbeelden duide
lijk. hoe zij de grootte van de uit
kering kunnen berekenen.
De tweede spreker, de'hoer Th.
S "3. Hooij, eveneens lid van de
Tweede Kamer, wafc ook ditmaal
verhinderd te komen.
Burgerlijke Stand
Geboren. Theodora Carolina. >d.
v. J .1. Vorst en B M". Tuijthof.
Bleekerssingol 65: Johan Willem.
v. D. C. Groenendijk en M. Slob
be. Bogen 32: Rita Marin, d. v. A
Raaijmakers en L. F A Buhl. Zeu-
gcslraat 86. Cornells Willem, z v.
C W. van Oijo ert J. Bouti-r. Klei
weg 97. Ciska. d. v. J M. de Graaf
en J van .der Zaan. Moordrechtse
Verlaat 6. Frida Eveline, d v A
Braaf cn F.. D. Haringa. Gr. Jaco-
bastraat*36; Hans, z. v. D Kamp
huizen en E. S. Schouten. Gouwe 14
Ondertrouwd: A Verweij en A
de Roolj, J. F. Êlps en G J. Joos-
ten; J van der Post'en A F. den
Boer. F Vcrboofn en H. Lammbrt-
se: H. P van Hofwegep en P. C.
Bruijncl; J. Terlouw en M. den
Hertog J A M Bultman en M. Q
Engelhard; H. Leijs en P. .1. Bakker
Overleden' Marinus Muddtë. 87
j: Gernrdus Jordanus Breuker. 66 j.
VERGUNNING GEWEIGERD.
B en W. hebben vergunning ge
weigerd aan' de fa If. dc Waal cn
B, J. Boer tot het oprichten van
een pottenbakkerij en het hebben
daarin van een gemetselde oi-en,
alsmede van een plaatijzeren mof-
fclinrichUng ln de percelen Achter
dc Vismarkt 10-14
Dir, F. Tleter Hoofd red Leo üti
Staitk -ed prof mr C W de Vries
Chef-red S H v J Kraats Uitgave
en druk NV R'damsch Nieuwsblad
DE LOTGEVALLEN VAN TRIPJE EN LIZEBERTHA
321-322 Ocpoctle slaapt. Het Is
vandaag zulk mooi weer geweest
en hij heeft Juup en Plop geholpen
in hun tuin. Daar'word je moe van
endaar slaap je lekker op!
Maar opeens ontwaakt hij. in het
donker. Het moet al laat zijn, ook,,
Liezebertha Is al naar bed. Wat
hoort hij toch? Hij is wakke/ ge
worden van een geluidPets!
daar ls het wéér. Het lijkt wel, of
Iemand steentjes tegen het raam
Hpoit! Wat kan dat nou zijn?
Oepoetie komt overeind en drukt
z'n neus tegen de ruit. kijkt naar
buiten. Hé. wie staat daar? Allc-
moppen dat is Tripje! Met 'n
sprong is Oepoetie uit bed. hij rent
de trap af crl opent do deur. Ja.
daar is Tripje weer terug! Het is
wat laat geworden, daarom belde
hij maar niet. Wat 'n vreugde is
datl
VULPENHOUDERS
m" stalen penƒ4.16
VULPOTLODEN
mooie uitvoeringƒ2.19
SETS
vulpenhouder »m. gouden pen en
vulpotlood ƒ,43.75
Boekhandel J. DE VEN
WIJDSTRAAT 4 GOUDA
'AT
AAR
ANNEER
Mel l gur Kunstmin: Feestavond
voetbal- en athletlekverentaing ONA
Mel I uur Nieuwe Markt: Open-
luch turnen komst Vrije Evang Ge-
12 Mei i- uur Stadhuis: -Vergadering
van de gemeenteraad.
U Mei 7.3» uur Concordia: Oranje-
svond ffhr. dames- en kinderkoor
Hosanna"
IJ Mei 7.3e uur Oud Geref. Gemeen
te: spreekbeurt ds Joh van Weizen
13 Met 7.3i uur Vrije Evang. Ge
meente: Bijbellezing da J. I van
Wlick.
1» Mel 7 en 3*'uur>Velllnggebouw
Blekerssingel 41: Openbare verkoping
coederen door deurwaarder R van
Blokland.
14 Mei 2.3* uur De Zalm: Algemene
vergadering van aandeelhouders N V
Duikkerll voorheen Kooh en Knuttel.
H Mei 3 uur Vrüe Evang Gemeente:
Bidstond
U Met 7—l uur ('rabethstraat 3:
Spieekuur plaatselijk comité ..Neder
land helpt Indlé" voor Indische gere-
pat::dtden 4
Het zoet geweld der lente hee/t ten leste
'I gewonnen op Aaarzeling der natuur:
de blorsembomen ichittre' in zontietmur
en in 'f omsluierd hout zinpen de jiesfen.
Als een leger binnentrekt d' oude i'este, l
zo 't zwaluwvolk de schemerige jtchtiur
De bijen zoemc' in veld, van 't vroegste uur
tot d avond stijgt. Elk ding verkeert ten beste.
In 't levende wordt nu oerhunk'ring wakker:
sidderingen doorvaren plant en dier.
een oversterke drang slaat wild naar buiten.
Eén worde'! Elkaar omt alten en omsluiten.'
Eén 2(jn.' vrucht zette'' Een dionyzisch feest
wordt op d' aartte gevierd, die wijde akker.
Uit Henr. Roland Holstva
Tussen Tgd en Eeuwigheid.
der Schalk,
DOLEANTIE TE GOUDA
Reünie: Spreekbeurt
Logotf-veëband
- Spier|ngstraat 113:
U April I
ds J Bötger v
IJ Mel 1»—12
Spi eekuur-Ki
IJ Mei 2 uur Markt vertrek optocht
en 3>3t uur Tuin ..Ons Genoegen":
Provinciale betoging voor geheelont
houding en plaatselijke, keuze spie
kers ds G Elzenga en de heer Kuin
IJ Mei 1.30 uur Veilinggebouw Ble
kerssingel 40: Openbar p weikobing
Koerieren door deuiwaandctv R; van
Bioktand.
10 Me! 0
be: besprek I
euiwaajrteSs R^van
Gebouw AMagolfc ÖlJ-
Kieln Irnneue:^
Bioscopen
Reünie Bioscoop: As-roloog-waarzeg-
ce. (met Joe E Brown)
Schouwburg Bioscoop: Rebecca (met
I-amcnre O ivier en Joan Fontaine)
Thalia Theater: De vrouw van Mon
te Ch' :sto (met Leonore Aubert en
^ohn Loder)
Aanvang 3. 7 en t IS uur Zondag
3. 5. 7 cn 9 15 uur Schouwburg Bio
scoop. 2 30 4 4.J. 7 en 9 20 uur Thalia
Theater Dinsdag geen middagvoor
stelling.
Sport op Zondag
Voetbal: Olympia—Spartaan 20 2 u
Athletlek: Eerste competitiedag
GAudse Athletlekcommisoie. ONA-ter-
leln. 9.30 uur
Uitrosking nieuwe
bonkaarten
Uitreiking nieuwe levensmiddelen^,
tabaks- en versnapertngenkaarten aan
houders van tweede distributleotam-
kaarten voorzien van een TD 2 z.eael
en uitreiking van brindstoffenkaarten
aan gezinshoofden (medebrengen alle
tweede dtstrlbutlesla'rnkaarten. Inleg
vellen. de laatstgeldlge bonkaarten,
het Ingevulde aanvraagformulier Voor
brandstoffenkaart en bon 72 BV vo-
^?e_J3rand,,0,fenkaar,> I" Gebouw
Dlstrlbutledlenst .Westhaven 33 tussen
9—12 en 2—4 uur fZaterdag 9—tt uur)
12 Met: Ma—Mv
13 Mei: Na—Ny
14 Mei: O—Py
1" «Mei: 5-RV
Sa—Sch
Zondagsdienst doktoren
Bij afweZiBhHobtgn de huisarts zijn
van ZaterdagnildCag tot Zondag
avond 12 uur te consulteren de dok-
toren G w F Bik Blekerssingel
1J5 (telefoon 3151) en li A M F.IJk-
man. Westhaven 63 (telefoon 2J82).
Boskopp: T. de Jong. telef 40
Apothekersdienst
Steeds geopend (des nachts alléén
Het conflict ln de Nederlands
Hervormde Kerk ln dc tachtiger
Jaren, ontstaan Voordat een groep
der leden de synodale hiërarchie
als een juk was gaan gevoelen,
aan wellf conflict onafscheidbaar
verbonden zijn de namen van'rir
Ph. J. Hocdemaker de man van
„heel de kerk en heel het volk"
en van dr Abraham Kuyper de
man van de doleratle leidde
op 18 Mei 1887 door illttreding uit
de Nederlands Hervormde Kerk
tot het ontstaan Van de Nederlands
Gereformeerde Kerken, zo ge
noemd om aan te duiden cjat in
afwijking der Nederlands Her
vormde Kerk *et hier ging om een
unie' van elk op zichzelf staande
en voor eigen beheer en financiën
verantwoordelijkè plaatselijke ker
ken. van .welke kerken ook wel
werd gesproken als de dolerende
kerken (van het Latijnse dolere
klagen)- In 1892 werd de naam ge
wijzigd In de Gereformeerde Ker
ken in Nederland.
Op 18 Mei a.s. zal het dus zesüg
jaar geleden zijir, dat in Nederland
deze afscheiding aeschicddc.
Ook de Nederlands Hervormde
Kerk in Gouda bleef niet bnbr-
roerd door de doleantie. -»F.r was
hier sprake van,een aanvankelijk
kleine groep. In onze stad had
alles een kalm verloop cn ging
heel rustig toe. Een conflict om dc
kerkelijke goederen, zoals op vele
plaatsen in Nederland voorkwam,
deed zich hier niet voor. Het was
eenvoudig een uittreden cn stich
ten van een eigen kerkgemeen
schap Op 18 Mei werd ook de
Goudsche Geref. Kerk gesticht
Eerste kerkeraad
Op 19 Mei werd dc eerste kerkn-
raadsvergaderlng gehouden, waar
op als ouderlingen werden gekozen
de heren H W. Otto. A. W van
Kluyve. A J van Vliet en r|s
diakenen C. Brunt. A Vingerling
en W. J. Dercksen. tot voorzitter
werd benoemd de heer Otto .tot
scriba de heer Vingerling. Voor
lezer werd de heer A. J. v. Vliet
organist de heer H. W. Dercksen
In het verslag van dc kerkc-
raadsvergadcrlng van 24 Mei 1887
werd melding gemaakt van het
verzenden van een brief aan dc
Koning, waarin mededeling werd
gedaan van „het afwerpen van hc»
synodale juk". In dc eerste tijd
werd gebruik gemaakt van de zaal
„Oranje en Nederland" op de
Turfmarkt, waar predikanten uit
de omgeving spraken en ook meer
malen voorging de uit de Neder
lands Hervormde Kerk gczelte
ds Winckel uit Oudcwatcr. die als
consulent voor de Gereformeerde
Kerk in Gouda optrad en catechi
saties hield. Weldra was het in do
zaal te klein geworden en moest
worden overgegaan tot het bouwen
van een kerk. ^aartoe naast
..Oranje cn Nederland" een pcr-
eel grond wcTd aangekocht, waar
J;erk en pastorie werdrn geves
tigd. In 1932 werd deze kerk her
bouwd en ontstond de tegenwoor
dige Géreformecrde Kerk op de
Turfmarkt.
De preriik.inten
'Als eerste eigen predikant Jtad
de Goudse Gerefortneerde Kerk
ds J. Osinga. die tot 9 Mei 1896 in
Gouda' stond. Achtereenvolgen»
kwajnen daarna de predikanten A.
Voogel. J. S. Langen. W- Veder,
H. Knoop en de huidige voorgan
ger ds J P. C. ten Brink.
In 1892 kwam in Nederl|nd een
fusie tot stand tussen de sedert
1834 in ons ldnd bestaande Chris
telijk Afgescheiden Gemeente
de volgelingen van ds Hendrik de
Cock waarvan ln 1869 dc naam
wcj-d gewijzigd In Christelijk Gere
formeerde Kerk. en dc Gerefor
meerde Kerk Dc Christelijk Gere
formeerde Kerk stond sinds 1811
op de plaats waar thans het HAKA-Y
gebouw op de Kattcnsingcl is ge
vestigd en werd van 1892 af ge
noemd Gereformeerde Kerk A. in
tegenstelling met de Gereformeer
de Kerk op de Turfmarkt, die werd
aangeduid als Gereformeerde Kerk
B. Men bleef echter nog afzonder-"*
lijk kerken, 'dojh van 1907 af werd
in Gouda dc onderscheiding A en
B opgeheven en beide kerken wer
den toen als één kerk geschouwd,
de Gereformeerde Kerk te Gouda.
Niet alle leden van de Gerefor
meerde Kerk 'A gingen evenwel
hiermede accoord. Een groep trad
uit cn handhaafde de kerk van
voorheen de Christelijk Gerefor
meerde Kerk, waarvan het kerk
gebouw thans op dc Gouwe is ge
vestigd.
In de tijd der volledige samen
smelting was predikant van de
A kerk op de Kattensingel ds T.
Sap. Vóór hem stond gedurende
enkele jaren te Gouda ds Vran» G.
Wisse
In 1944 ontstond er een uittfeding
uit de Gereformeerde Kérk van
de volgelingen van prof. Schilder,
die zich verenigden in de Gere
formeerde Kerk art. 31.
Aan de geschiedenis van de Ge
reformeerde Kerk te dezer stede
zijn nauw verbonden de namen
van twee bekende Goudse fami
lies. Vingerling en Dercksen, van
welke families van de stichting af
tot de huidige dag vertegenwoor
digers in de kerk een vooraan
staande plaats Inncmcrt-
De troctcre Gerei. Kerk op de Tur/markt. d,r m 11132 plaats mooklc foor
het tegenwoordig kerkgebouw.
Predikbeurten voor
Zondag
Ned Herv Gemeente: Stnt J*ns-
kerk (Achter de Kerk 5) in uur ds
G. Elzenga; 5 uur ds M C Konle
Westerkerk (Emmastraat Al). 10 uur
ris Gerh .Huts: 5 uur ds J' J Konina
Klndérkerk (in gebouw Daniel. Naaler
stinat 2a), 10 uur dc heer A de We
ger
Veé van Vrljz Ned Hervormden
(Peperst:aal 128): 7 uur ds G West-
m(|se. Rotterdam
Neet Herv Ver CalvlJn (Turfmarkt
142) 4 30 uur ds L Vroegindewetj.
Waddlnxyeen
Remonstr Geref Gemeente (Keizer
sbaai 7). 10.30 uu: ds O T Hylkema.
Dep Haag
Geref. Kerk (Turfmaikt 60) to en 5
uur ds J P C.v^e'n Blink
Ceref Kerk a'i3»- 6 30 en 3.30 uur
In Chr Geref -JCeik (Gouwë 141) ds
G. Koenckoop
- Gei*f Gemecn*e (Stationsweg): 10
en 3 uu: leesdfcnst
Chr Oercf Kèelc TGousfe 141) 10 15
en 3 15 uui; lopPdienst.
Oud Geief Gemeente' (Turfmarkt
»6) io tj 5 ulir, ds Jol», van Weizen
Dinsdag 7 30 uur ds JolT'wan Welzen.
Vrije Evangelische Gemeente (Zeu-
scstraat 33): ZatertJag \iift- openluoht-
«amenkomM Nieuwe MSrkt ZondgV
10 en 5 uur ds J I y .Wljck n m bé-
vesUgirfg pleuwe léden Dinsdag 7 30
uur BlJpeUezuw. Wb4W)sdag 3 uur bid
stond. r L r*
Leger des Hei
HeiUfc-XTurfmaikt 1
hettigingsd/ttu». T 30 uur
■kom*! on de Nieuw»
UI): 10
uur open-
luch(samenkomst op de Nieuwe Markt
7 30 uur verlbssiofcssarnenkomst Lei
der majoor G. Jouvenaar.
Rammelend
Dczr week bij de autobaan
staande trof ik naast me twee kin
derwagens. dc een mei een blonde
babg p,i de andere met een donkere,
die ret ontwaakte.
Ha. die Jan. zei de laatste,
waar is m'n moeder
Ann het rgdep' Gun het mens
nok p/ini, zet dc blonde kuif en
uiecs met een sopduim over zón
schouder
De blonde knikte
Lekker weertje, constateerde
hij cn keek rentemerig in het rond
Fn wat een mensen, zei Jan.
allemaal vanwege de bevrijding.
Weet jij, wat bevrijding is. GerriC
Neen. zei Gërnt. lees ik van
avond ivel in de krant Heb Je ge
lezen. dat er ecu rammelaar uit een
kinderwagen ts gestolen7
Zal m{j niet overkomen, zei
Jantje ik zit er opHe. Jóh, zuig
Jij links'?"
Ik ben Itnk.s ivas het antwoord.
Maar wat duurt dar ritje lang. Al
45 seconden, geloof ik. Ik hoop
maar, dat we niet over de Kleiweg
gaan straks. De Kleiweg maakt me
zeeziek.
Toen was het even stil.
Opeens hoog Gerrit zich oucf de
wagenrand.
Die vent daar. vertrouw ik
nier Hij heb éen gezicht als een
verregende Meidag Hou je ramme
laar in de gaten.
Jantje knikte. Hij*zei niets.
WecK was het stil.
Opecs schrok ik op.
Waf. riep Gerrtf. nou hebben'
:e. terwijl ik slifp. m'n luier ge
stolen. Verdorie
PASSEPARTOUT.
ONZE PARKEN EN
PLANTSOENEN
- IV
Het betere weer der laatste dagen
heeft heel wat verandering in onze
parken en plantsoenen gebracht en
er zal nu elke dag meer tc genie
ten zijn.
De Japanse slcrkcrsen tooien zich
nu mat prachtige donkerrose bloe
men in hét Van Bergen IJzen-
doompark b*J het z g. halve maan
tje en achter villa „Honk" staan een
paar mooie exemplaren hiervan
ook In de aangrenzende tuin bij
deze villa in hun overweldigend
schone bloei. Japimer. dat deze bloei
maar enkele dagen duurt! In het
halve maantje bloeit thans ook een
groep sicrappels met helderrose
bloemen.
Achter villa „Honk" staat de vo-
gelkecs.^ een grote wel zes meter
hoge struik met mooie witte bloem
trossen. "die veel op witte seringent.
gelijken, nu ook in volle bloemen
pracht. In deze omgeving kan men
het prachtige ontluiken van een
groep bruine bladcrige hazelaar»
waarnemen.
Zeer opvallend iji het. dat enkele
boom-soorten nog bijna geen teken
van leven geven; de vooc villa „Nij-
verzicht" staande Catalpa's hebben
helemaal nog geen haast.
Ook in hej Houtmansplantsoen
komen In onze groepen van oudere
bomen, in de buurt van de muziek
tent. nu meer tekerting en leven.
.Straks, wanneer alles weer vol
groeid is en bloeit, zullen we weer
met veel bewondering al dat
schoons kunnen aanschouwen Want
ongctwjjfeld vormt dit plantsoen-
gedeelte met z'n oudere boomgroe
pen en omgeving, nog altiid een van
onze mooiste beplantingen
Bij het Houtmansmonument bloeien
thans mooie groepjes van de
l^erria japonica. een ongeveer één
meter hoog groeiende struik met
dubbele en enkele gele bloempjes,
aan lichtgroene takics gezeten.
F BARMENTLOO.
Uit vroeger tijden
DE ..GOyD8CHE COURANT"
MELDDE!
75 Jaar geleden.
Gisteravond om ongeveer negen
uur is een felle brand uitgebroken
ln Gouderak ln de boerenhofstede
van W Graafland, vijf minuten
gaans boven het dorp. De hofstede
met schuur en drie arbeiderswo
ningen werden door de vlammen
vernield. Dc aan de overzijde van
de IJssel liggende hulzen moesten
door spuiten tegen dc vlammen
beveiligd worden.
50 Jaar geleden.
Uit Haastrecht: Benoemd tot on
derwijzer aan dc openbare lagere
school de heer G H. Vccnstra tc
Waddinxveen
Dc opbouw -van de Ncd Herv.
Kerk tc Haastrecht, is aan dc iaac-
ste inschrijver, de heer Th. Hooft
voor 25 937 gegund
25-daar geleden.
Al mocht O.N.A. dit seizoen «ls
nummer één in de eerste afdpling
eindigen, het kan toch niet promo
veren omdat het volgens het re
glement van de N.V.B. geen twe#
afzoenen in de eerste afdeling van
de G.V.B. i» uitgekomen.
ZATERDAG 10 MEI 194T.
TWEEDE BLAD PAGINA 1
T\e voeding moet de energie leveren die het licheam verbruikt voor zijn
dagelijkse verrichtingen; «ij 1» de brandstof voor onze .jjjofwUieling.
„Na zwaar .werk en aportbeoefanlng la de eetluat groter; de ajjlèren hebben
voor hun arbeid de benodigde energie uit de reaerve» geput, die nadien
moeten worden aangevuld. Aan deze behoefte kan tegenwoordig over het
algemeen ruim worden voldaan. Naast deze voorziening ln de energie
behoefte, heeft ona lichaam echter bouwstoffen nodig om zichzelf ln atand
te houden, Immers zonder ophouden worden er bestanddelen van het
organisme afgebroken en opnieuw opgebouwd, waartoe zeer ij«paalde
itoffen nodig aljn die het lichaam zelf niet uit andere kan maken, of
door andere Jcan vervangen, Het grootste deel van het voedsel wordt voor
energie- en Wfirmteleverlng verbruikt, een kleiner gedeelte maar voor da
opbouw.
Tijdens perloden van groei la de behoefte aan bouwatnffen in verhouding
veej groter. Deze door da opbouw gestelde eisen verdienen de aandacht
in tijden van achaarate aan verschillende levensmiddelen. In normale
tijden bevatte ruime gevarieerde voeding een overmaat aan all* nodige
stoffen, ln de tegenwoordige omstandigheden moet er tegen eenzijdigheid
worden gewaakt.
delen te rangschikken naar hun
méér- of minderwaardigheid. De
aardappel bijv. met haar hoog wa-
Deze zijn de eiwitten, de koolhy
draten (sulkerf) en de vetten, ver
volgens de vitaminen, routen, en
mineralen, zoals «poortjes koper,
ijzer jodium e.d. De eiwitten, sui
kers en vetten zijn ,de brandstoffen.
Zij kunnen alle drie elkaar als zo
danig vervangen. De wlize van ver
tering ia verschillend: mot de
suikers heeft de spijsvertering de
rdinite moeite.
Vetten en suikera/
Een onmisbare rol spélen de vet
ten eigenlijk niet. zij zouden zelfs
geheel uit de voeding gemist kufl-
nen worden. Indien aan die voeding
dan die vitamines werden toege
voegd. die enkel ln de vetten voor
komen. zoals vitamine A. en D.
Daar tegenover staat de dubbele
verbrandlngswaardc. waardoor het
ls te beschouwen als geconcentreerd
voedsel dat veel Invloed heeft op
de voedingatoeatand van het orga-
niame. En dit ln die mate dat ne»
aantal en de sterftecijfers der t.b.e.-
patlënten dalen of stijgen, el naar
mate de bevolking resp. minder of
meet boter, kaaa en melk kan ge
bruiken. De vertering in de maag
heeft meer tijd nodig, zodat het
hongergevoel tussen de maaltijden
in tendele of gehbel uitblijft.
De suikers worden grotendeels
voor de spierarbeid gebruikt. Bij
zwaardere arbeid wordt de behoef
te aan meer voedsel vooral gedekt
door producten zoals aardappelen
en brood, die veel sulkers en min-t
der eiwitten bevatten. BIJ een zit
tend leven ls de voedselopnemlng
terlnger; om dan ondanks deze
Ielnere portlea toch voldoende.ei
witten blnngn te krijgen, Is het ge
bruik van eiwitrijker gerechten
nodig, dus meer vlees, melk en vis
bijvoorbeeld» Sportbeoefenaars ge
ven de vporkeur aan sulkcrrljke
voeding, door de snelle en lichte
verteerbaarheld.
Eiwitten
Als. bouwstoffen doen dienst de
eiwitten, verder de zouton, minera
len en vitaminen. De eiwitten zijn
opgebouwd uit enkele bestanddelen,
de ^aminozuren, waarvan de ene
eiwitsoort er minder, de andere
meer ,bevat. Enkele tientallen van
die aminozuren moeten ln de voe
ding aanwezig zijn, daar zij onver
vangbaar zijn. Hoe meer van deze
amlpozuren in een bepaalde spijs
voorkomen, -des te meer waarde
heeft deze voor het lichaam. Op
grond hiervan zijn de levepsmid-
tergehalte en weinig vaste atof, be
vat minder eiwit dan da peulvrucht,
maar deze laatste heert eiwitten
waarin een aantal onmisbare be
standdelen ontbreken, wat bij de
aardappel niet het geval is. „Van
aardappelen alleen zou iemand
kunnen leven, els er niet dit be
zwaar aan kleefde, dat er te grote
hoeveelheden van genuttigd dienen
te worden. Door ultiluitend peul
vruchten te eten en wel zoveel, dat
een gevoel van verzadigdheid op
treedt. zou men te kort komen, om
dat men bepaalde aminozuren zou
ontberen. Veel beter is ln diU-op-
zicht de casetnê, het eiwit ln melk,
boter en kaas; zij bevat nagenoeg
alle aminozuren die het lichaam
nodig heeft. De gelatine telt er in
totaal maar twee en li dus zeer
onvoldoend*. Een tekort werkt op
allerlei lichaamsfuncties zeer nade
lig in en ondermijnt de weerstand.
Per dag heeft een persoon van 70
kg. ln totaal een 90—100 gram eiwit
nodig als minimumbehoefte. Voor
deze 100 gram dagelijks zouden no
dig zijn: 3 liter melk. of 400 gyam
kaas, of 1 pond vlees, of 600 gl-am
vis. of 800 gram havenmout of gort.
of 1200 gram brood, of 5 kilo aard
appelen. enz. Door variatie in dc
voeding. Is men genoeg verzekerd
van een doeltreffende voeding^De
vitaminen stellen daarnaast andere
eisen.
Ónze Hollandse
winterpot
Dt vertcrint der eiwlttrn heart
nog deze bijzondere eigenschap,
dat tij de stofwisseling zodanig sti
muleert. dat de warmtêproductle
aanzienlijk stijgt.
Eiwitrijke voeding is aangewezen
In koude jaargetijden om het
warmteverlies te compenseren. Is
hieraan eveneens een goede hoe
veelheid vetten cn aulkers toege
voegd als energie bronnen voor deze
verhoogde stofwisseling, dan heeft
men daarin een voortreffelijke $*yyi-
binatie. waaraan onze wlnterkost
zijn bekendheid te danken heeft.
MEDICUS.
sigaret en in het bljzc
der de Amerikaanse
Engelse slgarét. is in hc^na-
oorlogso Duitsland het betaal
middel bij uitstek garftorden.
De sigaret beWerst dé zwarte
markt. De algaret is de enige
betrouwbare waardemeter bij
clandestiene handelstransacties
en het lijkt niet overdreven 0
meer te zeggen, dat. tèr Ver
vanging van de gouden ^of Zilt
veren/«standaard, In Duitsland -
de sigarettenstandaard ls in
gevoerd.
Zelfs officiële Instanties begin
nen zich uaé de sigaret ala betaal
middel te ipBienen. Na de laatste,
bomaanslag te Neurenberg loofde
de Amerikaanse politie SöOO mark
plus. 1000 sigardtten uit vpor -de
gene die de daders wist aan te
wijzen. De Dultae politie ln Ham
burg stelde onlangs 1000 algayetten
op het hoofd van een vlervoAidlge
moordenaar, die had gezworen, dat
hij zich niet levend ^ou laten van
gen. Er kwamen talloze aangiften
blnhen en één voorzichtige reflec
tant Informeerde telefonisch nf
hier Dultae dan wel Import-siga
retten werden bedoeld* De in
specteur van dienst verzekerde de
man ernstig dat hier slechts sprake
wag van Duitse sigaretten, maqr
dat.:'.wellichtala hij zich
wéndde tot de Britse militaire
autoriteitenmen kon niet
weten
De Duitse geeuwhonger naar
sigarettef! is bijna ziekelijk te noe-
T\E Britse mode-
ontwerpers ont
hullen hoe langef
hoe meer van hun
nieuwste creaties.
Engeland zou En
geland niet zijn,
wanneer tailor-ma
de mantelpakken
en mantels niet de
basis vormden van
de nfbuwste snuf
jes op mode-ge
bied. Uitgaande
van de typisch
Engelse lijn, zijn
er allerlei nieu
wigheden en een
van de belangrijk
ste la. dat In één
ensemble vaak
-twee verschillende
stoffen worden
verwerkt, m.a.w.
dat^Jlirk en korte
mantel, d
lintei, daarop ge
dragen of kort jas
je en rok verschil
len, niet alleen
van kleur, maar
ook van materiaal.
Parijs brengt ook
een dergelijke va
riatie, maar hier
zoekt men zijn toe
vlucht tot een com
binatie van effen
en geruite atof,
zoals wij onlangs
vertelden en met
een foto lieten zien.
In Engeland ver
werkt men echter
twee effen atotfen ln Verschillende
kleuren bij elkaar. Zo heeft men
bijvoorbeeld een Jasje van koord-
fluweel op een rok van visgraat
tweed.
Op de foto ziet men, rechts, een
ander voorbeeld van twee-kleuren
combinatie. Op een zwarte Jurk
met nauwe rok en lange, nauwslui
tende mouwen, wordt een kort jas
je met klmono-achtig wijde mou
wen gedragen. Dit jasje heeft ala
garnering zwarte stiksels, waardoor
ala het ware de eenheid met de
Jurk wordt gevormd. Het (geheel
staat zeer gekleed en kan uitate»
kend dlenat doen op vrij warme da
gen, waarop men eventueel bin
nenshui* alleen een Jurk wil aan
hebben.
Tegenwoordig wordt voor alTe
mogelijke gelegenheden, o.a voor
middagbijeenkomsten en lunches,
het mantelpak aangetrokken. Het
kan een bezwaar zijn, dat, wanneer
het binnertshuia warm la, men
traag het Jasje uittrekt, maar zdch
dan in blouse en rok plet gekleed
gevoelt. Een complet, bestaande uit
Jurk en mantel van dezelfde
atdf. is niet voor leder bereikbaar
cn beantwoordt vaak ook niet aan
het doel, omdat een jurk ,van man-
telpakkenatof veelal te warm en te
dik is. Nu geeft'dit completje een
gelukkige oplossing van de moel-
lijkheid.te meer, daar éfen dergelijk
jasje In vele gevallen ook met an
dere Jurken of met een rok van
dezelfde atof als het jasje kan
worden samengevoegd.
Overweegt men een complet als
hier ls afgebeeld te kiezen, dan dient
men zich even af te vragen of men
er een geschikt figuur voor heeft:
lange, slanke vrouwen zal het uit
wekend staan, gezellig korte dik-
kertjea doen beter iets anders te
kiezen.
Het zwarte mantelpak lino toont
Iets. wat wij sedert vele jaren niet
hebben gezien, n.l. garnering met
zijden veterband. Als nieuw «nuf
je niet onverdienstelijk en het
is heel gemakkelijk de glimmende
strepen af te tornen, ala men er ge
noeg van heeft. Vermoedelijk zal
men vinden, dat het mantelpak
zonder veterband wel zo |edistln-
geerd staat ala met deze hud-nleu-
we garnering.
men. De vrouwe* roken, als rij
de kans krijgen, /tenminste twee
maal zo veel nlslbijv. de Franse
vrouwen. De leuze» „Eine deutsche
Frau rauchtnlfiht^is dus vergeten.
Een lWHtffc Berlijnse, die aan
een mgJïzweer leed. bekende haar
dokter naief-weg. dat zij 35 Ameri-
tae sigaretten per dag rookte.
fasen, omgerekend in marken,
ongeveer neerkomt op het dubbele
van het salaris van de burgemees
tertas) van B'erlijnl
Moord voor
sigaretten
100
De sigaretten-waanzin drijft de
mensen tot misdaad. Er wordt
«hergiek gezwendeld met „sigaret
ten", die in plaats van tabak, zaag
sel bevatten en waarvan alleen de
uiteinden met eetn plukje Infèrifurèa
tabak zijn dichtfestopt. Een voor
delig handeltjel Maar dit ia niet
het ergsté. Er worden moorden
gepleegd' voor honderd sigaretten
en minder! Een vijftienjarige jon
gen. die een oude zieke man had
vermoord, door hem zijn hoofdkus
sen op het gezicht te drukken tot
hij gestikt was. verklaarde voor de
rechter, dat hij „door ellende" tot
zijn daad was geknmen. „Zult u
mij veroordelen, durfde dit ver
worden mensenkind de rechter te
vragen, „ala u weet. dat lk sinds
zes weken niet had gerookt, en dat
die ouwe zijn kast vol „Amerika
nen" had liggen?"
Officiële zwarte markt
De bezettingsautoriteiten doen
alles wat zij kunnen om het offi
ciële tabakarantaoen te verho
gen. Op het ogenblik bedraagt dit
40 sigaretten per periode van zea
weken. De binnenlandse productie
wordt In alle zónes zo hoog moge
lijk opgevoerd, maar ls natuurlijk
bU lange na niet toereikend. En
het importeren van aigarettentabak
kan Duitsland zich uiteraard niet
veroorloven.
De Amerikanen hebben er van af
gezien de slgprettenzendlngen uit
de rV. S.» die via» de militairen in
do zwarte handel terecht komen,
drastisch te beperken. De soldaten
hebben trouwens officieel toestem
ming om in de erkende „ruil-cen-
tra" hun sigaretten aan de man te
brengen. De Amerikaanse merken
worden verhandeld tegen een
^.Jtoers van i 8 mark per stuk.
de Engelse voor 5 8 7 mark. De
Franse sigaret brchgt. niet meer
dan 3 of 4 mark op.
De kathedrale kerk t an het bisdom
Munster Ir» Westpholen de St.
Paulusdom, die in de oorloffl ziroar
beschadigd tcerd, zal in de oor
spronkelijke t'orbj morden her
bouwd. Het werk zal jaren in beslap
nemen. De huizen in de omperinp
zullen laap worden npgebouvf zodat
de kerk nog sterker dan i-roejper de
ompennp zal dominerei
TpR ls waarschijnlijk geen land
ter wereld, dat zijn vrijheid
met ^ulke ontzaglijke offers
heeft moeten kopen als de Sow-
jet-Unie. De verliezen aan men
senlevens, die onherstelbaar
zijn, nog bulten*» beichouwlng^
gelaten, iswde schade aan hui
zen. fabrieken, spoorwegen,
'etc. zo enorm, dat men ziel)
daar in ons land dat op dit ge
bied toch ook vel enige erva-
ring heeft, nauwelijks een voor
stelling-van kan maken,
ftet directe gevolg hiervan la ge
weest. dat de woningtoestanden in
de onbeschadigd gebleven gebieden
op een schrikbarende manier zijn
verslechterd.
In Moskou, dat op het ogenblik
een bevolking van 6 millioen zielen
heeft. is. volgens Roberts Waith-
man. de diplomatieke correspon
dent van de News Chronicle, ge-
rekend naar Wcat-Europcse maat
staven. ten hoogste plaats voor- 2
milljpen mensen.
Negen vierkante meter
Per persoon (kind. of volwasse
ne) ls. volgens deze schrUver ge-'
middcld negen vlerkante meter
woonruimte beschikbaar, -tegen ^en
normale huurprUs. Heeft men mefcr
ruimte ln gebruik, dan moet daar
voor extra huur worden betaald, ln
één kamer zo groot als dc huiska
mer van eén normaal burgerwoon
huis in een West-Europcse stad.
woont, eet en slaapt een gezin van
vier personen.
Dit 'ls de normale toestand ln
Moskou.
Het merkwaardigste ls. di
Russische volk niet .kankert'
de slechte woningtoestanden
mensen dragen hun lot geduld
klenimen zich vast aan dc overtui
ging. „dat alles wel woer beter zal
worden". De kamera zien cr zinde
lijk en goed onderhouden uit en dn
Russische huisvrouw doet alles, wat
ziin kan om haar woning zo 'vro
lijk cn gezellig mogelijk te maiken.
Dc kamers van de „welgestelde
families staan zo vol gestouwd met
bedden, tafels, «stoelen cn kasten,
dat alles ln elkaar past als dc stuk
ken van een log-puz.zlc 1n do ar
mere gezinnen moeten mannen
en jongens veelal op de vloer gla-
prn aangezien er maar één of tivee
bedden voorhanden ziin.
30.000.000
Toen de Duitsers verdreven jk/a-
rrn. had de Sowlet-Unie omstreeks
30 millioen daklozen. In Moskou
is het huisvestingsprobleem nog
gecompliceerder geworden door
dc stroom vart plattelanders, die
naar de stad trok cn de terugkeer
van talloze gedemobiliseerde mili
tairen.
Buiten Moskou wonen gehele ge
zinnen in goederenwagons, kerken,
klppenhókken en blokhutten Vol
gens Waithman ,wordt aan woning
bouw in dc Sowjct-Unle nog niet
veel gedaan. Fabrieken, bibliothe
ken en andere publieke gebouweh
hebben yoorrang cn niemand ln
Rusland heeft er enig Idee van hoe
lang het nog kan duren voor er
enige verbetering ln de wonlngel*
lenne kan worden verwacht.
Het Is wellicht voor sommige
van onze oorlogsslachtoffers min of
meer een ctroost, (zij het ook een
zeer schrale!) te vernemen dat het'
ook in andere landen met de we
deropbouw nog niet zo vlot gaat.
als wM ln de eerste bevrljdingsroas
moondfn te mogen verwachten.
ze had een vreemd gevoel van
onrust over zich, dat ze andera
nooit kende. Toch was het hetyi
niet de eerste keer, dat ze alleen
in huls overnachtte. Het gebeurde
meer, dat Theo de laatste trein niet
meer kon haletr en dan bij zijfï zus
ter in de stad bleef slapen, wanneer
het werk op de zaak zoveel over
uren vergde. Daarom was Ans wel
gewend, nu en dan alleen te zijn
ln haar huls tussen de dennen.
Maar valavondHet leek wel.
of ze nu wat nerveus Was. Theo
had een uurtje geleden opgebeld
uit de stad, dat ze maar naer bed
moest gaan, want dat hij zeer waar
schijnlijk niet thuis kon komen.
Daarna had ze wat zitten Ijzen en
een kop koffie gedronken «TdïShoel
opgeruimd om naar boven fe-eaan.
En toen opeens was haar dat ze
nuwachtige gevoel, dat ze nooit had
gekend, overvallen. Waarom toch
eigenlijk? Weliswaar lag het huis
vrij eenzaam, maar daarover had
ze zich tevoren nooit het hoofd ge
broken. Ze was eraan gewendl
En nu betrapte zl) er zichzelf op,
dat zij schrok van elk geluid. Onzin,
dacht ze glimlachend; wat zou er
kunnen gebeuren. Bovendien, de te
lefoon was er altijd nog in geval van
onraad. Zó ver lag het huis nou ook
weer niet van de naaste buren af.
Aarzelend, luiste
rend in de stille
•ïuiskamer. waar al
leen het tikken van
de klok klonk en
het ruisen van de
wind ln de dennen
om het huls, keek
z« om zich heen.
Toen schokte ze
met de gchouders cn
vermande zich.
Gekheid.... het
moest nou maar uit
zijn. Niet meer toe
geven aan zo'n
flauwe gril.
Kalmer zette zij
de koffleboel op het
blad, bracht het
naar de keuken.
Even controleren:
Boven, op de slaapkamer, knipte
ze het leeslampje aan boven het
bed; ze ging nooit slapen zonder nog
een stukje te hebben gelezen. Ook
nu nam ze het boek voor zich, legde
het kussen gemakkelijk achter haar
schouders en las. Toep maakte zc
eén geërgerd gebaar, baar nou
daar betrapte ze zich erop, dat ze
weer naar een of ander geluid dc
oren spitste)
Toen viel haar een' gedachte in.
.Theo bewaarde, wist ze, in ren
lade van de linnenkast een revol
ver uit zijn diensttijd. Ans stond op.
zocht In de kast en vond Inderdaad
het (ding. Ziezo, nou legde ze dat
onder haar hoofdkussen. En nou
moest het dan maar uit zijn met die
onzinnige gedachten. Als er dan
iemand in huts kwam. zou zc hem
resoluut dat gevaarlijk uitziende
moordwapen onder de neus du\ym
en hem heldhaftig In bedwang er
mee houden, terwijl ze de politic
opbeldeHet ding was.natuurlijk
zelfs niet geladen, maar dat kon
een ander niet ruiken.
Ze schoot opeens ln de lach. Raar
schaap, dat ze was, met haar melo
dramatische fantasieën. Ze klapte
hel boek dicht, knipte het lampje
uit en sliep binnen enkele minuten
rustig.
In de nacht ontwaakte Ans. met
een schokje. Ze wa» opeens klaar
rtehtte zij de gevaarlijk uitziende revolver
achterdeur dicht en op slot. Ja. Ra
men alle geslóten; voordeur op het
nachtslot. In orde! Weer glimlsichte
ze in zichzelf; anders- dacht za zo
préelea niet na bij dia handelingen
van elke avond.
wakker en zat rechtop, luisterend.
Haar hart klopte bonsend.
Nee, ze kon zich niet vergissen
Za was ontwaakt door een geluid
van benéden. Een duidelijk geluid,
of er lets verschoven werd, of
iemand tegen een stoel gestoten
had' De adem Inhoudend, de oren
gespitst, zat ze doodstil, wachtend
Daar nu wist zc 't zeker
Een zacht gerucht op de trap....
sluipende étappen, die voorzichtjg
naderden, naar boven!
Ans had bijna gegild. Zc drukte
de hand tegen haar keel. terwijl
haar hart bonkte als was het op hol
geslagen. Maar toen kwam opeens
een kalmte over haar Ze tastte mgt
de hand onder het kussen, greep
het wapen. De kolf voelde stevig
aan. ze hield de revolver voor zich
uit cn wachtte, In het duistert
Waarachtig de deurknop piep
te Dc Indringer had het op de
slaapkamer gemunt, hij kwam bin
nengeslopen! De scharnioren van
de deur knarsten zachtjes Ze voél
de. dat iemand zich over de vloer
bewoog
Toen handelde Ans Met de'ene
Hand knipte ze het grote licht aan.
met de andere richtte zc de ge
vaarlijk uitziende revolver; de duis
ternis maaktfe eensklaps plaats voor
het licht, dat dc slaapkarper tot in
alle hoeken vulde. En..
Goélenavond! zei Theo.
Achzei Ans, beóerlg ont
hutst.
Jammer, dat ik je toch nog
wakker heb gemaakt, ik heb 't zo
zachtjes mogelijk gedaan. Zie je.
schat, er ging een wagen van de
fabriek naar Amsterdam cn daar
mee kon Ik toch lekker nog naar
huis. Maar.... ch. zeg. wat heb
Je daar?!
Ans lachte opgelucht en legde het
wapen blozend op het nachtkastje
Ja. dwaas, hè? Echt melo
dramatisch. Weet Je. ik heb de hele
avond spoken gezien en verwachtte
minstens vannacht Inbrekers! Toen
heb ik gjit ding maar opgesnord en
bil me gelegdEn daar had ik.
stél je voor. haast m'n bloedeigen
echtgenoot neergeknaldl Haha. je
vindt me natuurlijk een echt schaap,
om ynet een ding. dat ongeladen ls
en ongevaarlijk, een Inbwker bang
te willen maken, mafcr
r Theo stapte naast het bed, nam de
revolver op.
Hm, kuchte hij. Toen knipte hij
het magazijn open; zes metalen din
getjes rolden op het laken.
Wat is dat? zei Ana, met grote
ogen.
Ochehscherpe patro
nen anders niks!
Ana werd wit om haar neua....
Wat is ar mat dan Amerikaan-
sen ntan ln Europa gtbaurdT
Welka fouten heeft de Ameri
kaanse vrouw? Deze twea vra
gen, waarop de Amerikaans*
pers ln lahge hoofdartikelon
het antwoord tracht te geven,
staan op het ogenblik in de
Ver*W|de Staten in het mid
delpunt van de belangstelling
Hetyiljn daar vragen van een
biiKengewont actualiteit, waar
achter zich ean drievoudig, pro
bleem verschuilt: een sociaal
een materieel en een psychisch.
Men kan saggen. dat tich In Ame
rika een revolutie voltrekt, dia wel
iswaar een kalm varloop heeft nfaar
die verstrekkende gevolgen kan heb
ben. De Omwenteling is orttstaab
door het contact van d» Ameri
kaanse soldaten met de Europese
vrouw. Na het einde van de oorlog
steeg het aantal echtscheidingen in
Amerika belangrijk Van de hon
derd terugkerende soldaten meen
den er 66 hun huwelijk te moeten
ontbinden Vrouwenverenigingen
beweren, dat de soldaten samen-
BIJ de Jongste verkiezingen
schrokken zowel de Republikeinen
als de Democraten er van terug
hun vrouwelijke afgevaardigden
opnieuw eandldaat te stellen lilt
vrees de stemmen van de terugke
rende soldaten te verliezen. Ook de
pars bemoeit zich met het pro
bleem; Hollywood heeft het vraag
stuk aangesneden ln de succesvol
ste film van het Jaar: „The best
years of our lives" en de bekende
psychologe Allee Lavere Is een ac
tie begonnen „tot redding van de
Amerlktttise vrouw".
Amerikanen betoverd
Maar wst Is er nu ln feite met
den Amerikaan In Europa gebeurd?
Zo vraagt Die Weltwoche, waaraan
dit artikel is ontleend.
De Amerikaanse pers verliest
zich in oppervlakkige beachouwin-
gert zonder de kern te raken. De
Hcarst-pcra klaagt over een „om
gekeerde ihvasie". waarandcr zij
de toevloed van oórlogsbruidjes uit
alle Europcae landen verstaat. De
provinciale pers beweert; dat de
Europese vrouwen de onschuldige
Amerikaanse soldaten hebben beto
verd. terwijl de toonaangevende
New-Yorkse bladen bezorgd op de
aantrekkingskracht van de vrou
wen uit de voormalige vijandelijke
landen* wijzén ln Duitstand al
leen werden 14 000 huwelijken ln
het geheim gesloten Al deze kran
ten komen tot dezelfde concluale:
de Amerikaanse soldaat la door
eén Duitse Crete, een Italiaanse
Marln, een Franse Dcnlse Inge
palmd. Achter de „verandering"
van dc teruggekeerde mjjwwn zoe
ken zU alleen een zekere Europese
vrouw, niet de Europese vrouw als
zodanig. Maar zij xlcn, niet in, dat
de kern van het vraagstuk dieper
ligt.
Om de uitwerking van de Euro-
peae vrouw op den Amerikaan te
begrijpen moet men de sociale po
sitie van den man ln het Ameri
kaanse leven kennen.
Toen Elsenhower, overwinnaar
en nationale held. uit Europa te
rugkeerde om ehof van de Generale
Staf te worden, publiceerde do
kranten een foto. waarop hjj In de
konken van aljn woning bealg la
met het tvmtsen van borden. Dit
wilde niet aeggen, dat borden waa
ien tot de dagelfykse beatgheden
van den generaal behoort; het toont
alleen aan, dat de legervoorllch-
tingadlenst veronderstelde. dat
zo'n foto da toch al grote popula
riteit van Elsenhower ton vergro
ten In de foto. waarop de gene
raal in (ta keuken ataat. tou de ge
mobiliseerde soldaat alchtelf en
zijn. vrouw haar Joe of Johnle zien
Veranderde opvattingen
Maar door het'cpntact met de
Europese vroulu was de Ameri
kaanse soldaat ccétanovertuigd ge
worden. dat kokdnï vaten waisen.
afruimen en andere huishoudelij
ke karfeytjes volstrekt niet.tot'de
taak van den man behoort.
Het heeft geen zin om te pndcr-
zoeken of de Europese vrouw do
Amerikaanse verhouding tussen
man en vrouw actueel heeft ge
maakt; bealiasend op het ogenblik
ls alleen de reactie vanTtde Ameri
kaanse mannen, die ln Europa van
nieuwe begrippen over de sociale
verplichtingen van den man ken
nis namen Deze nieuwe begrippen
mogen in werkelijkheid ouderwets
Zijn cn uit de tijd stammen.-dat de
vrouw rtotf huissloof^ waa wie
eens op een Amerikaans troepen-
schip naa de Verenigde Staten voer
of enige weken ln een van de
transit-camps .Lucky Strike". „Pht-
lipp Morris" of „Homerun" door
bracht. weet dat tachtig van de
honderd naar huls kerende Ameri
kanen. bij wijze van «preken, met ge
balde vuisten het ogenblik tegemoet
zagen, waarop zij hun vrouwen kon
den tonen, hoe zij zich ala goede
huisvrouw had te gedragen en hoe
zij van nu af aan hun taak ala man
wensten op te vatten.
Het verzet van de vijf millioen
uit Europa terugkerende soldaten
beperkt zich niet alleen tot een af
stand tegen de onmannelijke so
ciale positie van den man. Er ls
ook een arylere kant. De Ameri
kaanse vrouwen behaalden alle
voordelen van haar onafhankelijk
heid. maar van haar vrouwelijke
privilegies hebben zij nleta prijs
gegeven Prgctlsch komt het hier
op neer. dat tie Amerikaanse welis
waar meestemt, meewerkt, mee ver
dient, maar niet mee betaalt, welk
laatste feit ernstige financiële ge
volgen heeft. In de Verenigde Sta
ten zijn ongeveer zeven millioen
handelsreizigers, die hun artikelen
tot duaver aan de vrouw verkoch
ten, terwijl de man voor de betaling
aansprakelijk bleef en soms onder
dt financiële verplichtingen, die zijn
vrouw had aangegaan, zuchtte.
Op eea vergadering van end-
■tr|jd«rs werd da volgende opmer
king gemaakt: „De Europese vrouw
Ie or trots op middon In het lovaa ta
■taan on a|j wil de flnanelllo ver
antwoordelijkheid met haar aeah
delen. Iedere vrouw, die gelijk#
reehtea verlaagt, moet'oek gelijkt
plichten aanvaarden".
Dat de mannelijke Suffragattan
het niet bij woorden laten, blijkt
wel ul» het feit. dat reeda duizen
den radio-toestellen, stofzuigers, ijs
kasten. wasmachines, die dc vrou
wen tijdens de afwezigheid van haar
man hadden besteld, zijn afbesteld.
„De gevolgen hiervan, zo schreef
een lerares aan de redactie van da
Los Angeles Times" kunnen voor
de mannen cataatrophaal zijn. Drla
tot vier millioen handelsreiziger#
komen nu misschien «onder werk".
Da Amerikaan heeft in Europa
ren andere kjjk gekregen op da var
houding tucaen man an vrouw. En
dee* Europese verhouding wil h|J
in Amerika Invoeren. Het gaat niet
om een bepaalde Enropoee vrouw,
maar om het type. Vijf mlUtoen sol
daten willen hun vronw, willen da
Amerikaanse vrouwen, vtrandertn
in Europese. 7.() stuiten in die po
ging, aowel ln hun woning als In de
fabrieken, op de departementen als
op de boerenhofsteden. In de pera
ale In de winkels op een verbitterde
tegenstand van vrouwen, dié naar
veorreehten niet willen jprijageven.
Een revolutie, niet een Invasie, la
In 'Amerika begonnen
een lnv
Haarborstels
F.en haarborstel, die geregeld wordt
gebruikt, behoort eigenlijk elke
veertien dagen te worden gereinigd
en zeker moet men hem relntgen
ale het haar een wasbeurt heoft
gehad. Men neemt oen bakje met
water, waarin een weinig ammonia.
Hierin wordt de borstel gelegd mat
de haren omleeg. De waterlaag
moet zo hoog zijn, dat het hout. cel
luloid of zilver, waarin de haren
zijn geplant, niet met het vocht in
aanraking 'komen. Men laat da
borstebto enige uren liggen, waarna
hij iry schoon water, bij voorkeur
ondert de waterleldingkraan. wordt
nagespoeld Daarna legt men de
borsteB tc drogen op kranten, da
haren tiaar beneden, zodat het vocht
niet kak dringen in het hout of cel
luloid. dat hierdoor zou gaan rotten.
Rabarber
als ontvlekkingsmlddel
Er I» weer rabarber en gelukkig
ls ze heel wat goedkoper dan het
vorig* jaar. Wanneer we om ze
te zoeten ten dele gebruik maken
van zoetstof, laat ook onze suiker-
positie wel toe de gezinsleden af
en toe op dit kostelijke en lekker*
voedsel te onthalen. Maar
rabarber kan ook dienen om nu
eindelijk eena dc roestvlekken,
welke op cën onnaspeurlijke wijze
ln een tafellafen. aervet of'een
kledingstuk zijn gekomen, te ver
wijderen. Hiertoe maakt men een
extract van rabarberatelcn door
de rabarber ln kleine stukjaa ta
snijden, dia ongeveer tien of vijf
tien minuten ln een weinig water
worden gekookt De massa wordt
vervolgens gezeefd, waarna hat .ge
deelte van de atof, waarin de vlek
voorkoiut. ln de hete vloetatof
wordt gèdpmpeld. Desnoods de be
handeling een paar maal herhalen,
maar dan zal de roestvlek ook
zeker verdwenen zijn
Ons Esperanto-hoïkje
Karl Dworschak. hoofddirec
teur van de Oostenrijkse P.T.T„
heeft epn oproep gericht aan alle
F.spcranto-sprekende postbeambten.
Hun wordt verzocht hun naam en
adres op te geven aan: Dr M.
Führtng. p/a Oeatej'etchtecher Un-
tcrrlchts-Mlnlaterium». tn Wien 1,
Monorltenplatz 5. Een zelfde oproep
werd gedaan aan de Eaperanto-
sprekende spoor- en politiemannen,
trampersoneel en ambtenaren.
Esperantistojl agu laü 1# alvoko
de dr Dworschak! Agu tujl en tn«
tereao de grave afero.
Nieuws
In Amerika wordt Esperanto on
derwezen in verschillende scholen
en colleges- Ne c-York. Nunda,
Retsof. Geneseo. Nuneo; Rockvtlle,'
Rochester. Marlon. Fresno, Las
Oatos, Long Beach. Chaveland
Heights. Lynn. Las Cruces. Corn-
vallls. Hillsbro. Portland. Sparten-
burg. Winter Park. terwIjLtn Cal-
garlj. Canada Esperanto Wordt on
derwezen bij het Provinciaal-Tech-
'noloog-Inatltuut. -
Het 32e Britse Espcranto-Con-
grea zal met Pinksteren 4e Birming
ham plaata vinden. Inllchtlrfgen bij
mej. B Bowell. 98 Mlddleton Hall,
Road. King's Norton Birmingham 30.
In Nederland wordt Esperanto
geTnstnieerd aan 654 leerlingen In
18 «cholen en 16 «teden: Alkmaar,
Almelo. Amsterdam. Bllthoven, De-
ventgr. Ekhim. Enschedé. Groet, Den
Haag. Lelden Ooathytzen. Roden,
Uitgeest. Utrecht. Veehdam en, Win
schoten.
Correspondentie. (Brieven aan ona
adres- Reeweg A 335. (Dubbeldam).
De heer M. P. One antwoord op
uw vragen zult u wel ontvangen
hebben
De heer P. v. V. Inderdaad kunt
u kennis nemen van literatuur uit
het buitenland. Esperanto-vartalln-
gen doen zeker niet onder bij die
van anderen. Vertaald werden o.a.
boeken van Selma Lagerlöf, Felix
Timmermans. Fr. v. Eeden. H. .0.
Wells. Tolatol, Vondel. Andersen,
Földes, A. de Musset, Puskin, Vol
taire, Shakespeare, W. de House,
Boudier-Bakker
Origineel Esperanto-achrljvera
zijn: dr Zamenhof zelf. Forge (Pool),
Kalocsay en Baghy (Hongarije).
Bulthuis (Nederland), Merchant
(Eng.). Malmgren en Engholm (Zwe
den). Privet (Zwitser), Jong (Duit
ser) en vele anderen.
U KVA* DkLtOltOJ,
