Rotterdams hartsgeheim
HOE BETAALT MEN
DE WEDEROPBOUW?
Rotterdams herbouw, zeven jaar na de ram
Daar wordt wat groots verricht
Botsing van zakelijkheid en romantiek
KOGELS
v
1
DE GROTE OF ST LAURENSKERK
Opbouwdag 1947
p-TSXSS:
Vertraagde opbouw in Engeland
REGELING DER FINANCIERING
nir*
met
KERSTMIS
WAT GEEFT HILVERSUM?
IVRIJDAG 16 MEI 1941
OPBOUWNUMMPt
WF-KR EN WIND trotserend is de ruïne van het laatste
historische monument, dat Rotterdam rest het
Schielandshuis niet meegerekend 28 seizoenen van
een sterk inwaterend klimaat te boven gekomen.
Stellen de Rotterdammers nog prijs op het behoud van
hun Grote (of St Laurens) Kerk?
Ongetwijfeld. Want zij kunnen zich hun stad, ook hun
toekomstige stad, nief voorstellen zónder de Grote Kerk met
Éijn stompe toren, die juist in restauratie was toen op 14 Mei
1940 de gevleugelde boden van de-kunstverzamelaar Goering
hun zending kwamen verrichten.
zoals onze tekenaar zich deze had voorgesteld, wanneer het
plan-Wttteveen, dat in een aftakking van het Binnenvaart-
kanaaï ter hoogte van de toren voorzag, was uitgevoerd.
Van dit romantische weerspiegelingseffect komt volgens het
basisplan echter mets, tenzij een later geslacht het verworpen i hield i
venette toch weer aanvaardt. Er schijnt nog tijd genoeq te kende er alle geheimen
Zijn om tot bezinning te komen heeft ze tot In kleine bljzonderhe-
1 den beschreven. Daarbij is hij er
DE OPBOUW VAN DE ROTTERDAMSE HAVEN
De Rotterdammers hebben gezien,
hoe het „merkteken" van hun stad
in zijn houten omkleding mee vlam
vatte en zijn deel schonk aan de
vermurwende gloed, die de naam
..Rotterdam" als een aanklacht te
gen de schenner» van Europa naar
het verbijsterde blauw van de he
mel hief.
En toen de bouwval nog n(et be
koeld was, hebben de Rotterdam
mers hem meer dan tevoren nog
als een symbool van hun gemeente
beschouwd, als iets vap henzelf,
en openlijk hoonden zij' Hitier om
het papiertje, dat tegen de ruïne
werd geplakt en waarop stond, dat
het bouwwerk om zijn kunstwaar
de onder de bescherming van de
Führer was geplaatst.
Neen. niet één Rotterdammer tod
hem meer willen missen.
Een andere vraag is, hóé zij hun
Grote Kerk met>de toren zouden
willen .behouden. Want er zijn twee
manieren. Moet hij blijven zoals hij
is. als een ruïne dus? Of moet hij
met al de moderne middelen van
de techniek hersteld worden?
De stemmen voor herstel zijn wel
het luidst en overtuigendst ge
weest.
Herstel gewenst
Een plan voor volledige restaura
tie van de kerk. die eigendom van
de Nel Herv. Gemeente Is de
toren is eigendom van de atad
ligt dan ook klaar. Een diepgaand
plan Ook ligt voor de wederop
bouw van het wereldberoemde oude
osgel. dat mee ten offer viel aan
de verniellngslust van de steden-
schenners. een project gereed, want
de organist, die wekelijks Inspectie
hield in zijn tinnen zuilen-stad.
*J\»en H.M. de Koningin kortgeleden de herstelwerksaambeden in de
Rotterdamse haven had beslcbtlgd. gaf s(J na afloop van de rondvaart
Ie kennen, dat ay van dése grootse arbeid seer onder de Indruk waa, en
liet burgemeester Oud haar dank en waardering overbrengen a*5 alle
arbeiden van hooft tot laag. die b|j dit bentel betrokken *t|n.
waarderende woorden van onse Landsvrouwe waren verdiend,
want leder die de moeite neemt, enige aandacht te schenken aan hetgeen
dagaiyka aan de Wilbetminakade. in de R|Jn- en In de Maashaven, in de
Waal- en Merwehaven wordt gepresteerd, moet wel diep respect krijgen
voor bet techniscb kunnen van onse ingenieurs en de energie en onver
droten werklust van die honderden arbeiders, die gesamenlUk so n ontzag
lijk belangrijk aandeel hebben in de opbouw van Rotterdam.
Het ls nu al weer heeL gewoon
dat de grote passagiersschepen van
de Holland-Amerika Lijn aan da
Wilbelminakade meren en dat grote
kranen de kostbare goederen in de
enorme nieuwe loods Philadelphia
neerlaten Eens was het daar. zoab
op zo vele plaatsen in de haven,
een troosteloos beeld van chaos en
vernieling.
Ook nu nog ziet men de gevolgen
van de waanzinnige vernielings-
woede van het domme geweld,
maar de bedroefdheid, die Iedere
Rotterdammer heeft gevoeld, toen
hij daar op het eind van 1944 z ij n
haven kapot zag maken, heeft nu
plaats gemaakt voor een aterk
optimisme
Naast die weggezakte en vermor
zelde kademuren rijen de bouw
putten zich aaneen. Daar heeft de
N V Havenheratel met twaalfhon
derd arbeiden de strijd aangebon
den tegen de chaos en langzaam
maar gestadig wordt daaruit de
Orde geboren. In koude, regen en
brandende hitte zwoegen Je werk
lieden met beton en ijzer. Machtige
heimachines drtjven de reuzed van
betonpalen diep de grond In. mll-
lioenen kilo's beton worden gestort
voor de dikke vloeren, zware con-
treforten voor de versteviging van
de kademuren vetrijzen, de een na
de ander, duizenden tonnen zand
en puin vullen de gaten op. en zo
gaat het stap voor atap verder naar
de voltooiing van een waterbouw
kundig werk, dat leder, die er ken
nis van neemt, ontzag Inboezemt en
reeds de bewondering heeft afge
dwongen van vele buitenlandse be
zoekers.
Het opruimingswerk
Toen de N V Havenherstel, een
eómbinatie van acht aannemings-
en betonmaatschappijen op 10
Januari 1946 van de Diwero op
dracht kreeg Je aangerichte ver
nielingen op te ruimen en te her
atellen. had dit betrekking op ter
reinen en kademuren met eën
totale lengte van rond acht kilo
meter Vooral het opruimingswerk
ls een ontzaglijk karwei geweest
Grote drijvende bokken met kolos
sale grijpers -werden asn het werk
gezet Eerst moésten de zandzuiger»
het over het puin gestorte zand
langs de muren wegzuigen Toen
konden de grijpers de grote brok
stukken puin van onder water op-
Balen De grote lepelbaggermolen
België bouwt weer
7n weerwil van de hoge prijzen
Met men thans overal in België door
particulieren huizen bouwen en her
bouwer. Ook de Te ze-ring laat zich
niet onbetuigd, in de Kempen fa zij
begonnen met de aanbouw van de
ssrate 900 mijn werkers-woningen
Vier ondernemingen hebbén de uit
voering tn banden De prtja per
huts bedraagt niet minder dan
M0-MO franc». Verwacht wordt
•venwel, dat een tweede reeks van
êit woningen minder zal kosten
Weldra zal de regering een officieel
baowprogranvna bekend maken, dat
pil voorzien in de bouw van 290 000
woningen, uit te voeren binnen een
periode van 10 Jaar.
De schade, die ala gevolg
van de oorlog, In de haven
van Rotterdam la veroorsaakt,
beloopt In totaal 98 mlllloen
gulden- De schade aan kade
muren bedraagt 22.3M.M0,
die san loodsen en pakhuizen
12.550.000.
Deze cUfers hebben betrek
king op de oorspronkelijke
waarde. De vervangingswaarde
zal uiteraard aanzienlijk hoger
zijn.
Lucayan. die speciaal uit Curacao
naar Rotterdam kwam. nam 6 ton
tegellflc voor zijn rekening. Eerst in
de Merwehaven. voor Je beschadig
de caissons, toen in de Waalhaven,
waar vooral de in het water ge
storte brokstukken van kranen en
Jaadbruggen moesten worden opge
ruimd. en thans aan de Wllhelmina-
kade. voor het uitdiepen van de
oever
Behalve de brokken puin. kwa
men {r ook nog een 22 niet ont
plofte bommen, voor de dag, van
1000 tot 1500 kilo, die door de bom-
menpioeg onschadelijk moesten
worden gemaakt.
Thans ia het opruimingswerk
onder water nagenoeg gereed Van
de 8 kilometer vernielde loodsen
en kranen is nu 7' kilometer
opgeruimd Aan kademuren boven,
water werd ruim 7 k.nv opgeruimd
en aan kademuren onder water 5
kilometer Ongeveer 2 k.m kade
muur verkeert thans in de verschil
lende fazen van herstel en ruim
ccn kilometer kademuur ls geheel
hersteld.
Alleen degenen, die er het nauwst
bij betrokken z|Jn. weten welk een
ontzaglijke hoeveelheid arbeid en
energie er aan zo n kilometer kadc-
rtiuur verwerkt ls. Daar komt. zoals
op de Wilbelminakade bijv., ook
nog de 30 4ot 50 meter kadeterrein
b|j. met de dubbele spoorrails voor
de loopkranen, de aansluitingen
voor telefoon, licht- en waterlei
ding Daarvdbr moesten, zoals In
de Rijn-, Maas en Waalhaven, dui
zenden stalen damwanden en tien
duizenden betonnen palen worden
geslagen, daarvoor moesten millioe-
nen kilo's beton worden gestort en
honderden kilometers ijzeren staven
worden gevlochten.
In het werk ls nu een zekere
routine verkregen,«maar toch komt
men telkens weer voor nieuwe.ver-
rasslhgen te staan De opgedane
ervaring kan weer bij een volgend
werk worden benut
Andere herstellingen
Maar er ls meer hersteld in de
haven van Rotterdam, dan alleen
kademuren. Aan opslagruimte in
loodsen en pakhuizen werd 200 000
m' vernield Thans heeft Rotterdam
daarvan weer een oppervlakte van
15 000 m' aan nieuwe loodsen terug
Na de bevrijding waren er nog maar
drie van de zestien drijvende droog
dokken over.-^maar het getal zestien
is nu weer compleet Van de 362
kranen werden er 148 vernield 230
zijn er thans weer In bedrijf
Ook de enorme schade toege
bracht aan de olietanks ls weer
bijna hersteld De totale capaciteit
bedroeg vlak voor de oorlog
1.170 000 ton. In Mei 1945 nog slech's
30.000 ton en thans weer 980 000 ton
ln 1938 bedroeg de aanvoer van
oliën 2 785 000 ton. In 1940 al weer
2 095.000 ton In het eerste kwartaal
van 1947 bedroeg het goederenver
voer 1.159V00 netto regtster ton
meer dan ln de overeenkomstige
periode van 1946
Deze cijfers laten wel op duide
lijke wijze zien. dat de outillage van
de Rotterdamse haven en het
scheepvaartverkeer een verblijden
de stijgende lijn vertonen.
Komt de berekening van de lei
dende personen In het havenherstel
uit, dan moet over twee jaar het
gehele werk gereed zijn.
Dan zal het leest zijn ln Rotter
dam.
NIEUWE KADEMUREN in aanbouw aan de Maashaven N Z
in zijn voorstel tot reconstructie
van uit gegaan, dat het oude 'me
chanische systeem niet zal mogen
worden vervangen ook om artis
tieke redenen niet door een
modern electrisch
Ten behoeve van de restauratie
van de torep ln samenwerking
met Monumentenzorg vangt mor
gen de bouw van een «tudie-stel-
linsr san.
Met de restauratie van kerk en
toren zouden uiteraard vele jaren
gemoeid zijn. En wanneer er aan
begonnen zal kunnen worden, la
nog niet te zeggen. Dat belet ont
echter niet, te beoordelen, hoe
„het" historische monument van
Rotterdam In het toekomstige stads
beeld opgenomen zal worden
Rotterdam straks
Rotterdam aal. eenmaal her
bouwd. een moderne atad z(Jn. een
zeer moderne stad selfz, met gro
te gebouwen, want de economie
dwingt tot concentratie. De Grote
Kerk sou dus temidden van zoveel sa
kelUke monumentaliteit min of meer
verloren kunnen raken, zoals de
Trinity Church op Manhattan
in New York. Maar de steden
bouwkundige Dienst zorgt er voor,
dat dit niet het geval zal s|jn.
De Grote Kerk behoudt zijn eigen
mdnumentallteit, die hem als his
torisch bouwwerk en ala „merkte
ken" van de stad ten volle toe
komt. BIJ de samenstelling van het
basisplan voor de wederopbouw (s
men er zelfs van uit gegaan, dat
die monumentaliteit beter tot haar
recht moet komen dsn vroeger,
toen men bij wijze van spreken in
do schaduw van de toren kon wan
delen zonder hem te zien. omdat de
dicht opeen gebouwde binnenstad
maar op enkele punten door zijn
spleten en barsten uitzicht toestond
In het eerste Qpbouwplan van de
stad. ontworpen onder de bezetting
door de architect Witteveen. was
zelfs ruimte gemaakt voor een ro
mantisch effect. Ter hoogte van de
toren zou het Kanaal, dat dwars
door het geschonden hart van de
stad is gegraven en de verbinding
vormt tussen de Rotte en het Leu-
vehavenbassin, can aftakking ma
ken. waartt» de toren zich zou kun
nen spiegelen. Een soortgelijk plan
om het water van de Theems naar
de St Paulus Kathedraal te trekken
heeft ln Londen zeer de aandacht
getrokken. Waarom het hier weer
losgelaten werd. ls niet duidelijk
Of eigenlijk Is het wél duidoHik
Verworpen Venetië
Tegen het oude plan waren te
recht bezwaren Ingebracht. Het
handhaafde immers tegen elke prijs
de oude stadsdriehoek, die toch
werkelijk te behauwd was gewor
den voor een gezond ademhalend
verkeersorganisme. en bedreef er
schilderachtigheden mee. die tegen
de toekomstige belangen van de
Stad zelf indruisten. Zo trok men
het Kanaal van Rottp naar Leuve-
haven niet strak, maar liet het
spartelen als een aal en men maak
te mooie Venetiaanse bruggetjes
voor een stratensysteem. dat meer
op sightseeiing dan op efficiency
was Ingericht. In het nieuwe basis
plan voor de wederopbouw is het
romantische plan. voor zover het
al was uitgevoerd, grotendeels over
genomen als een gedwongen erfe
nis. hoewel men er graag weer de
sloophamer op had laten weerklin
ken Maar meer wilde men beslist
niet En zo ging de aftakking van
het Kanaal naar de St Laurensto-
ren van de baan. Jammer genoeg.
Als het aan ons had gelegen,
hadden we er die kunstmatige
schilderachtigheid nog maar bljge-
némen. om consequent te zijn Nu
stuurt men toch ook op het idyl
lische aan. want de kerk zal om
lijst worden door geboomte Om
tc beginnen zal het spoorviaduct
met een bomenrij ..afgeschermd"
worden, want de zakelijkheid van
dat viaduct bederft de sfeer Is dat
dan soms eerlijk' Is dat géén ro
mantiek' Aan de kant waar vroe
ger de St Laurensstraat liep zet de
bomeprij zich voort en op de plaats,
waar de toren zich had kunnen
spiegelen in een aftakking van het
Kanaal, komt een parkeerterrein
ook met bomen'omzoomd En dan
is aan de kant waar de Lange To
renstraat en de Oppert vroeger uit
mondden. een plantsoen ontwor
pen
Een rustige overgang naar de
drukke winkelstraten wordt ge
waarborgd door kantoorgebouwen,
die de pleinen omsluiten
Zo zal het itjn. Neen. zo z o u het
zijn- Want er wordt aan het basis
plan alweer gedokterd. Een basis
plan is ook maar een basisplan
Meer groen gevraagd
Weliswaar was de binnenstad, re
kening houdend met alle belangen,
op papier al herbouwd, dus welis
waar was er theoretisch niet meer
aan het basisplan te tornen, maar
de l?erbouwpllcht. die richtsnoer
was bi> de gronduitgifte, moet al
lang niet meer opgevat worden als
een wet van Meden en Perzen. Het
bedrag, waarvoor de herbouwplich-
tigen in het Nationale Grootboek
gecrediteerd staan, zou trouwens
niet toereikend zijn om herbouw
vandaag aan de dag. ook al was er
het materiaal voor. te financieren.
Evenmin ln de toekomst Men
mag het als uitgesloten beschouwen,
dat alle firma's, die hUn gebouwen
verloren zagen gaan. In een nieuw
pand zullen weerkeren. Samen
bouwen —/het plan voor het gros
siersgebouw ls er een bemoedigend
voorbeeld van woïdt daarom zo
veel mogelijk gepropageerd,
want verhoudingsgewijs zijn de
kosten dgn kleiner en de wetge
ving wordt dienovereenkomstig ge
moderniseerd. opdat men eigenaar
van een deel van een bouwwerk kan
worden. Waarschijnlijk zullen de
gegadigden dus met minder grpnd
kunnen volstaan dan In het basis
plan geprojecteerd werd. en er zou
den dus ln de binnenstad open
plekken ontstaan. Gezien deze
waarschijnlijkheid had het zin, zich
te herinneren, dat Engelse steden
bouwers. die ons basisplan bezich
tigden. erop wezen, dat men zich
te weinig groen in het hart van de
stad heeft gedacht Voor recfeatie
tussen de middag ligt het Tollens
park te ver uit het centrum Oe
Britten zeiden: leg lanen aan en
plant meer bomen, daar dicht bU
die kerk.
In die richting ontwikkelt zich
nu een nieuwe phase van het ba
sisplan. En dat verdient te wor
den aangewakkerd, want plantsoe
nen kosten geen dëviesen en elke
kwadraat meter troostelose leegte,
die definitief s(Jn bestemming
krijgt, verlost Rotterdam van een
stukje demoraliserende verdriete
lijkheid méér.
Bovendien bemoedigt het bouw-
Initlatieven, want nu kijken de fir
ma's, die wel souden willen, el
kaar aan en teggen, met een ge
baar naar de woestijn: „gast u
voor
Toen het Comité
Rotterdam 1950
zijn besprekingen
begon, leek het
doel, dat het ztch
voorstelde te be
reiken, nog ver
af ln vijf jaar
kan er immer»
heel wat gebeu
ren
Nu kwam die
voorlopige eind
paal al een groot
stuk dichterbij
Er is ervaring op-
gedaan, ook met
het werk dat het
Comiti Rotter
dam 1950 op zich
heeft genomen.
De behoefte deed
zich gevoelen aan
een telkens terug
kerend rustpunt
op de af te leg
gen weg De ge
dachte aan de
Opbouwdag was
daarmee geboren
Het gemeente
bestuur heeft
gaarne medewer
king verleend om dit denkbeeld te
doen verwezenlijken Daarbij leek
een historische datum welhaast
aangewezen Op 18 Mei 1940 gaf het
collide ran Burgemeester en Wet
houders opdracht tot het ontwerpen
van een nieuw plan voor de ver
woeste binnenstad
Toen, zo kan men zeggen, is de
wederopbouw begonnen daar waar
het voorbereidend werk moest wor
den gedaan: in het studeervertrek
en op de tekentafel.
hm i.
dao valt op en
datum zo kon na
het jaarlj/kt Jettt
van onze er^t
ding De herdeal
king van de pe.
vallenen in oor.
lop en verzet, de
tHerinp van de
heroverde tirp.
held en de berta.
ning op Ce raken,
toelke d» iceder,
opbouw stelt, j
vormen een trits,
waa'hit verleden,
heden en tot-
kjust op natuur.
Ujkf u'tjze rjjn
venxmden en in
elkander over
gaan.
In deze peest
mope de Opbouw
dag zich dan ook
een plaat» ver.
overen in on»
stedelijk leven,
als een teken
van onze gemeen
schappelijke wil in de arbeid voor
een verjongd en bloeiend Rotterdam.
De burgemeester van Rotterdam,
(mr P. J Oud).
Er worden, hier en
daar. terecht of ten
onrechte, nogal eena
onvriendelijke dingen
gezegd over de trage
voortgang van de we
deropbouw De papie
ren plannen blijken
wel eens let of wat te
groots van conceptie
te zijn'voor da prac-
tische mogelijkheden
waarover de bouwnij
verheid heeft tc be
schikken
In Engeland omvatte
het bouwprogram voor
1947 240 000 woonhui
zen. In een kortelings
gepubliceerd Witboek
wordt vastgesteld dat
het onmogelijk zal blij
ken. dit programma
geheel uit te voeren.
Dc koude wintpr en
het materiaalgebrek
hebben een spaak tT
het wiel gestoken en
men zal zeer tevreden
zijn wanneer het aan-
wcl iets grot et wor
den!
Er ls één lichtpunt:
de Invoer van tlmmtr-
hout ln Engeland ls
meegevallen Men
heeft n.l. de gelegen
heid gehad In Canada
en dè V S meer hout
te kopen dan aanvan
kelijk voor expert Ier
beschikking was ge
tal hulzen, dat dit laar - steld Zulk Sis gevolg
gereed zal Komen, niet -van het feit. dat het
meer dan 20 000 stuks
onder de raming blijft.
Waarschijnlijk zal de
tegenvaller echter nog
bouwprogramma ln
Amerikn zelf wsa vast
gelopen!
TLIoe staat het met de financiering
van de herbouw?,
In het Besluit van een minister
van Openbare Werken en Weder
opbouw van 27 Januari 1947 ts ge
regeld. onder welke Voorwaarden
en In welke mate hetRlJk financiële
steun zal verlenen ""pij het bouwen
van woonhulsen.- Het behoeft niet
nader te worden betoogd, hoe
groot het belang voor een stad als
Rotterdam, en voor elk verwoest
gebied Is. dat deze regeling inder
daad een tegemoetkoming Is aan
hen. die het initiatief tot en het
risico van het bouwen nemen
Iedereen weel. dat het bouwen,
vergeleken met vóór de oorlog,
veel duurder geworden Is. Een
statistiek over Februari 1946 wijst
uit. dat twee blokken, ledef van 6
woningen, met souterrain, kel
der en zolder, waarvan vóór de
oorlog (ln 1938^39) de bouwkosten
ongeveer f 49 000— beliepen,
thans ongeveer 156 000 zouden
kosten. DU is een stijging met
meer dan 200*
Het streven van de Regering is
erop gericht, de bouwkosten zo laag
mogelijk te houden en deze zo gauw
als de omstandigheden dit toelaten,
weer naar. het peil van 1940 terug
te drukken Volledig zal dit vanzelf
sprekend niet kunnèn gelukken, de
Invoer van bouwmaterialen moet
,met minder-waardlge guldens be
taald worden en de lonen evenals
de sociale lasten, zijn vermoedelijk
over een langere periode, zeer be
langrijk gestegen Door middel van
het betalen van een dqel der bouw
kosten. n.l van het met-rendabele
deel hiervan, poogt de Regering dit
doel te bereiken
Deze regeling is nogal ingewik
keld uitgevallen, omdat het gaat om
zeer belangrijke bedragen was het
nobdzakelijk een mlnlticua schema
samen te stellen Hel principe komt
neer op het volgende
Van de huurppbrengst wordt
een aantal bedragen voor onder
houd. belastingen verzekeringen
enz afgetrokken en de netto-
opbrengst wordt geacht te sljn
een annuïteit op een basis van
4*/» waardoor het bedrag der
rendabele bouwkosten wordt ver
kregen Het verschil tussen da
werkelijke bouwkosten en dit be
drag vormt da som der niet-
rendabele bouwkosten
Na afloop vsn 10 of 15 jaar zal
dit laatste bedrag, dat dus wisselt
met da huurultkomaten en afhanke
lijk ls van de dan geldende rente
voet door het Rijk worden betaald
aan de bouwer tot dat tijdstip
wordt jaarlijks een bedrag als ren
tevergoeding door de Staat betaald
Een volledig uitgewerkt voor
beeld moge dit verduidelijken
Ala voor een bedrag van
190.000.— 12 wóningen gezet kun
nen worden, terwijl de grondprijs
bovendien nog 9 000 bedraagt,
worden de rendabele en niet-renda
bele bouwkosten als volgt bepaald:
npd.
(Swat
tFstell
Huuropbrengst per jaar (huurprijs
bijv 7 per week) 52 X 12 X 7.
is: 4.368
Lasten
id- en straatbclastlng
•aterleldlng ongeveer
'stellen op 17van
de huuropbrengst 764.
b> premie brandvenzekering
0.05 van de bouwkosten 75.—
c) huurdervlng ca. 2 87
dl^inderhoud 12f 324.—
c) administratiekosten 3 ƒ130
f) risico 7'/. f 308.—
g) rente over. de grond
waarde. stel 4*1'200
2 086 -
De netto-opbrengst wordt
dan: /ZMZ.-
Bij een rentevoet van 4*/» I» het
bedrag der rendabele bouwkosten
.ongeveer 49.000 en dat der nlet-
•rendabele f 106.000 De Rege
ring heeft het rente-percentage op
4 gesteld•.'mogellik was ook nog S,'»i
of 3% geweest
Een opmerkzaam lezer zal uit deze
becijfering direct zien dat de bereke
ning overeenkomstig de statistiek
van Februari 1948 en die volgens
het schema van de minister niet
.ver uiteenlopen
Als men niet spaart, zodat
?r geen hypothecair crediet
kan worden gegeven, komt
de herbouw van de ver
woeste steden er niet
De jaarlijkse rentebtjdrége der
Regering bedraagt 4 240 - Bij
stijging van de rente stijgt de bij
drage der Regering, zowel voor
hoofdsom als voor rentevergoeding
Zou de huuropbrengst met toe
stemming van* de Regering ver
hoogd worden, dan zou daardoor de
netto-huuropbrengst ook «tijgen
evenals het bedrag der rendabele
bouwkosten De Regering zou daar
door minder hebbén bij te dragen
en haar taariijkse rentevergoeding
zou hierdoor dalen
Om het bouwen op garrg te hei-
•pen heeft de regering verdei een
voorschotregeling ontwofpen Of
zij haar doel op dit punt echter zal I t^lkVn7teld"W moet
bereiken staat nnt te henen Een 1 -7-4.1. 1.
Rijk aanstonds een hoger voor
schot in uitzicht had gesteld, maar
vermoedelijk spelen factoren
omvang van de geldcirculatie hier
bij mede een rol.
De hypotheken voor de bouw
kunnen, evenala het eigen aan
deel ln de kosten, slechts ver
strekt worden als er gespaard ls,
en men zijn geld b|J de bonken
brengt of er pandbrieven voer
koopt. Dort men dit niet. dsn
komt de herbouw vsn steden sis
Rotterdam. NUnVegen. Arnhem,
Middelburg en Tlel er «jok niet.
Het rendement van een aldus ge-
flnahcieerde bouw. zou dan voor da
eerste jaren ongeveer als volgt rijn'.
ONTVANGSTEN
Jaarlijkse opbrengsten 4.368.—
Jaarlijkse rtnteblidrage
door het Rijk. 4 van
106 000— 424Q;—
Votale ontvangsten: ƒ8 608.—
UITGAVEN
Belastingen en waterlel-
Assurantie 1
Onderhoud, stel 10 V» ge
durende dc eerste jaren
Hypotheekrente ƒ22500
0 4 verschuldigd aan het
Rijk
Hypotheekrente over
105 000- aan den eer
sten hypotheekhouder 1 4.020.—
Afschrijving 2*» over de
rendabele bouwkosten /lüW
ƒ7 195-
zo^t een netto-opbrengst
resjeert van 7 1-413
voor een bedrag van 22 500
bouwkosten en 1 5 U00 - grond-
priis totaal dus voor f 27 50"
Men maaki aldus een rente van
ongeveer 5' 1 'U Er is dan rekening
gehouden met een behoorlijke
schrtjvlng* m ir voor huurdervlng
(tn de eerste teren nog niet te duch
ten') en kdmtntstratlekosten ts nlf
tn mindering gebrtcht w
fuarlilki- moet Diotent 00 d»
geleende en voorsescfiofeq bedra
gen worden afgelost In dn voor
beeld dus 2550
Hierdoor wurdt de regeling h«e'
wat minder aantrekkelijk omdi) et
gedurende de eerste 10 laren dus
75-
436-
900.-
bereiken. staat nog te bezien Een
bedrag vsn ten ndnste 15% der
bouwkosten moet door hem die laat
bouwen uit eigen middelen beschik
baar worden gesteld Bij f 150 000 -
ls dit dus f 73 900 Het Rijk zal
dan ook 15"» voorschot geven dus
ook 22 500 er moet dan noa
I 105 000- (afgezien van de grond
prijs) crediet te vinden zijn Hier-
voor zal eerste hypotheek bedongen I
worden door den geldgever maar
een eerste hypotheek tot 70 van
-deze zeer hoge bouwkosten zal
moeilijk te 'nden zijn Een gun
stige factor Is echter op dit punt
dat het bedrag der ntet-renda* ele
kosten, dus hier 106 000 over j
10 of 19 Jaar betaald tal worden en
deze vordering dus als onderpand
voor dan geldschieter tal kunnen I
dienen, evenals de rente, welke
over dtt bedrag zal worden ver- I
goed
Het ware beter geweest, als bet 1
Zdal» reeds opgemerkt tal h«t
Kijk over 10 o( 19 laar het bedrag
der nirt-rendabele bouwkosten
taten Hierdooi ral he» mogelijk
zijn e-i. belunaritk dee" -an de ho««
hypothee^ af 1» misen waardoor
meer norma'e verhoudingen tu*"
sen dc waarde van het onderpand
en de daar op drukkende «huid tul
len ontstaan
De «ehele regeling geldt
voor de bouw van nfrt
grote woningen sl dan "f*
'met Kleinere Kantoren ol oae-
huizen Hét I» reet te wensen of
er zóveel gespaard wordt dat
woningnood mede door 4s»*
geling. snel enigermate vermindert,
en dat er fenoeg deviezen beern"*
baar zullSn ztjn voor het betaw"
ver de invoer van hout en U»*^
En ook deze deviezen kurm«".
slechts vi» een door «paren mogetg*
geworden productie ven ullvoara*«-
kales worden verkregen!
Morgen is het Opbouwdag opbouwdag van RotterdamGrote
werken zullen dan aanvangen en de opbouwtentoonstelling zal u-orden
geopend. Rotterdams wedergeboorte, gekarakteriseerd tn een aantal
foto's gaat hierbij. Te peginnen bij 1. Rotterdams lege binnenstad, met
hier en daar
blok dat steeds meer het „woord" moet krijgen; 3. liet majestueus
gebouw van de Robaver aan de Coolsingel, beton dat nu met baksteen
wordt bekleed; 4. De Nederlandse Handelmaatschappij aan dc Blaak.
5. De bouwput waarin de fundering wordt gemaakt voor de Amstrr-
"v 1 ,j. uk uuuwpui waarin ae junaering wordt gemaakt voor de Amster-
reeds eeji bouwwerk in uitvoering; 2 Het dreunende hei- I damse Bank aan de Coolsingel; 6. De uitbreiding van dc Telefoon- I
centrale aar, de Ged. Botersloot7. Hef prille begin van elk bouwwerk:
tekenaar en tekening; 8. Aan dc Schtcdamsesingel verrijst het
Oogziekenhuis; 11,j werkt mee aan Rottetdams wederopbouw en
1-0. Dc Carnisscbuart, waar morgen dc 500ste woning 'feestelijk zal
worden betrokken.
Detectiveroman door
tinr. Corry StoUz-v. d. Kitboom
Och nrip dat doet er met toe
*egt Jenny V- Het heeft oók mets
met de zaak \te maken F.n ilc heb u
I lang genoeg verveeld mht mijn
klaagliederen) 7.e doet wahhopigc
pogingen om gewoon en luchtig b
schijnen Bovendien hij ls dood
e* van de doden Had] u nog
meer tc vragën'
Nee Dlank u zeer voor de
moeite, juffrduw Wielands i
Frans Wielands is de eerjte ge
tuige, die VjhdellJk met concrete
feiten komtkianzetten
Luister |ens steekt hij dadelijk
"an wal \an die eerste schoten
weet ik niets af maar de rest van
net gepaf heb ik op mijn gejveten.
daar wil fk een eed op doen'
loe weet u dat zo zekerf
- Omdat er geen een geladen gc-
•eer in huls was. behalve t ^nijne
Hoe weet u dat zo zekerf
y geladen
alve 't <ni_
En dat stond ja. lach me maar
■•rust uit.op onza slaapkamer
naast mijn bed. iedere naiht. zolang
als ik hier logeerde, 't Lijkt mis-
schien kinderachtig, maar je werd
hier in dit lieve dorp de laatste tijd
dermate doorgezaagd ovct onveilig
heid enzovoort trouwens. Ik was
de enige niet. in Flierhout. bedoel
Ik Hier in huis waren op eerste
Kerstdag alle jachtgeweren ont
laden en doorgehaald Ik had
s middags uit verveling nog wat
rondgeprutst bij het wapenrek in
de hall en toen heb ik ze een voor
één In handen gehad Ik weet het
zeker
Maar meneer Hoogkamp
Die had een pistool zeker'
Prs aangeschaft hij deed er nogal
niet dik mee Zuivere branie hij
was als de dood om niet voor vol
te worden aangezien de echt
genoot van zijn vrouw cn zo
Tja. als hij er niet zo wild op was
geweest om voor held te spelen,
liep hij misschien nu nog spring
levend rond. Maar dat was het 'm
natuurlijk Hij wou een zeker
iemand ns imponeren, laten zien,
wat een kerel hij was Enfin, we
hoeven er niet rouwig om te zijn.
Onder ons gezegd t is een goeie
opruiming
Nog iemand die het niet onder
stoelen of banken steekt, denkt de
opperwachtmeester maar hij zegt
doodonschuldig i
Wat u me'daarnet vertelde
Over het schieten, lijkt me nogal
belangrijk, meneer Wielands Zou
u eens tv.J het begin willen begin
nen! U ging dus (Ls avond af
liever nacht naar bed en nam uw
geladen geweer mee
Dat stond boven Als ik over
dag op Jacht was geweest maakte
ik het s avonds zelf sihqon t een
nieuwe Hammerless van dricho i-
dcrdvijftlg pop. dus ik ben er zuinig
op En dan laadde ik opnieuw en
zette het meteen op mijn slaap
kamer Als ik niet ging Jagen liet
ik het boven staan
IT laadde met hagel zeker'
Allicht En ik heb die nacht
ook inderdaad met hagel geschoten
Reinders kijkt ongelovig - Maar
meneer1 Wielands! En we hebben
nergens sporen gevonden Me dunkt
dat er dan toch nogal het een cn
ander kapot had moeten zijn'
Wielands schiet ln een lach.
- M n goeie man. wat denk Je
wel van me' Ik heb natuurlijk al
leen buiten grs« hoten Ja. ik zal
danr Thea s goeie spullen gaan ver
nielen enkel om een paar lummels
van Inbrekers op de loop te jagen
Ik wou ze bang maken, andera niet
Ook uit branie, voor mijn part In
ieder geval, ik dacht geen ogenblik,
dat die andere schutters sérieus
waren
Hoe dikwijls hebt u ln het ge
heel geschoten"*
Drie keer t Is een dubbelloops
natuurlitk En ik had een paar pa
tronen in mijn zak gestoken om op
nieuw te laden als "t nodig mocht
zijn Die had ik boven bij dë hand
liggen
En u meent sakar La wetan.
dat er behalve u niemand gescho
ten heeft na die eerste schoten
dan
Wie zou er verder nog gescho
ten moeten hebben'
Wel. een van de andere heren
- Bestaat niet. Er was geen een
jager bij.
•De opperwachtmeester grinnikt
Dus vqlgens u zijn alléén jagers
gevaarlijke mensen?
- Zo bedoel ik het niet Maar als
je het hier in huis over schieten
hebt. denk ik allereerst aan de
jachtgeweren. En er was niemand
bij het gezelschap, die hier ooit
gejaagd had. dus niemand die erg
had in de geweren ln de hall Fn
zelfs als ze daaraan gedacht hadden,
had toch niemand ttjd gehad
ten tl- pakken. t« laden en te
ten, want de hele schietcrij wis tn
een paar minuten afgelopen
Maar een van de swófre heren
kan zelf een schietwapen bij zich
gehad hebben7 J
M n beste man, gebruik je ver
stand" Welke meneer uit de stad
gaat er nu voor zijn plezier uit lo
geren of uit dineren met een revol
ver op zak' Ze zijn niet overal zo
aangestoken docr de onveiligheids-
ziekte als hier Bovendien weet ik
pertinent zeker daar durf ik »e
allen tijde een eed op te doen
dat er vanaf"het ogenblik, dat ik uit
mijn bed stapte, door niemand an
ders geschoten is dsn door mijzelf.
Ga zelf maar na eerst drie kéer
•o toen nog drta kaar. En dia laat-
stc drie kwamen van nndrrge-
j tekende, achter het huis
Reinders maakt ijverig notities
Zo komen we tenminste verder
Dan - Juffrouw Wielands ts een
nichtje van u. niet7
I - Een achternichtje, verbetert
j Wielands Haar vader en ik
waren volle neven. Maar ik
I kwam als wees al heel jong bij zijn
I ouders tn huis en zo zijn wc als
broers samen opgegroeid En miln
vrouw en ik bes« houwen Jenny zo n
beetje;als onza dpchter We hebben
zelf géén kinderen
Dat lijkt me erg gelukkig.voor
utffrouw Wielands Ze zal best een
r Deetjo «teun kunnen gebruiken
e Wielands haalt de st houders op
Ooh. die tegenwoordige mcisj**
het,ben niemand meer nodig Zo
zelfstandig als ze groot rijn Wilt u
I wel geloven, dat mijn vrouw en ik
niet eens 'weten, of het nu in orde
is tussen haar en Leydsius, Ja of
nee
Relnder» kijkt vragend
Ja ik bedoel, of ze wel of niet
verloofd Is met de Jonge Leydsius
Dat praat maar van vriendschap
en de hemel mag weten, wat ze
daaronder verstaan Een érg rek
baar begrip voor de tegenwoordige
Jeugd. Maar Ik zit hier door te
slaan sis een ouwe Juffrouw en u
wilt waarschijnlijk over heel iets
anders praten
Ik héb niet veel meer te vra
gen Alleen dit weet u bij benade
ring hoe last u wakker schrok?
VRUttAI. )t MM
Avonrtprosramma
(VARA) SN rows: C 30
ki T IS Jan Coiduwzne-
(VPRO) 7 M Cuit .éhs NieuwOi
Sonate: Sa l-erinx RA)» Men
vraagt 4S Sextet II ts Jazz
(VPKOJ 10 40 'Avond wUdins (VA
R 4 11 Nieuws it IS Concert
HilV II (KBO) f Am trk ?S
Alle hen» aan dek Sta Vervolg
o»R .15 Mai lagedirh'ej, 7 Nieuw*.
IS Appel «ooi rx-polltieke gevange
nen 7 30 Piano-duo 7 SS Algemene
Hulpactie. I Nieuw»: I SS prke«t zon-
Om tien minuten over drie zegt
Wielands prompt ik heb een
horloge met lichtgevende wijzers
Prachtig U bent tenminste een
getuigt wtuir je wat aan hebt En
u hoorde hoeveel schoten'
Drie In het géhcrl Eén. dot
me wakker maakté Ik durf ge
rukt beweren, dat het wérkelijk het
geluid van een schot was. dat me
wekte en Ik slaap so licht, dat het
ook het éérste schot moet geweest
zijn en daarna twee vlak achter
elkaar terwyi ik overeind en uit
mijn bed vloog Ik rende naar be
neden en de achterdeur uit Daar
schoot ik twee keer. laadde opnieuw
en schoot nog eens Toen draafde ik
naar binnen en liep de burgemees
ter in zijn armen
(Wordt Tenrolgdi
I dr> Naam ||oofi>r! |j Ooera;
ISOJ Avpndgeti-d. I» M Nieuws. II
j CompaiuuerrOrv
ZATKRDAG 17 MM
Dagprogramma
«Au 'V H i 7 cn Nieuws;
II c. pt IS Saint Sai-nt(VPRO)
- ,V A R A I 10 70 Ra-
11 Ahe.dei suit zending;
tï o 17 u orkest:
i jo vervolg orkest: I
Soprrpr LezingJ Cr pl 3 41 Jan
Vogc" MS l.enng 5 RamUftia. S 3%
On\ ëw-natvi ne jwinbs Y
II IK R O i 1 -n Ufeuwi: til
Pn G' >0 Arfb rieon 10 34
nc tl nd-bioem:
Ar «r K v,n Bprr4l;
j Nieuw U Tnneelklikr J Dant»
I m r r* - m F.'rr i is Debutanten-
I 4 Grp 4 ss Causer te. S De
Avondprogramma.
l' 1 'V A II a 1 I Nieuws: til
lli.dergaide so Ned ftp ki 7 Viool
f-n piano (VPRO) 7 M Uitzending
voo. de rijpere jeugd. 7 «s Toespraak
minister 1. Neber IVARA):
N.euw»; SIS Omroeporkest. 145 Com-
I 'nent a a, s Vervolg orkest s 30 Do-
oenhuts ts Gevarieerd progi li
Nieuw* til» nobby hoek? HM
Nacht voorstelling.
I «"X 11 /K R Metropote-ork.J
I «IS overzicht «u Buffalo Btu. 1
Nieuw*: 7 20 Metrouole-ork 7 4» Toe-
*t>raak minister Neher I Ni«*t<
,w.e weet 131 i .chtl
Negen he.t de kink'
rieuwë;
baken;
sa»
Nes
10 11 RepOr -age, 45 Avondëebéd: if
N e II 1» .vaders Dagboek"; UT
1 Kamermuziek
