w
SPIEGEL
LAND
3
Rooms Koning van Duitsland
HET DRAMA VAN LEKOK
van het
AANTEKENINGEN VAN
EEN BESTUURSTAFEL
ADOLPHUS
Millioenennota-tje
ANTW^ff-
Stichter van de
Ridderzaal
WAT GEEFT
HILVERSUM?
Ann, arm volk van Java
Inzinking verwacht
in de Ver. Staten"
Beurs van Amsterdam
Jin
Dokie Durf
De
OSPRIJS
voor Londen
VHLJDAG 3 OCTOBER 1947
GOUDSCHE COURANT.
EERSTE BLAD, PAGINA
TEKORT AAN BLOED
GEVERS
Bloedtransfusie vraagt
nieuwe aanmeldingen
De Goudse Bloedtransfusiedienst van het
Rode Kruis, die in de afgelopen oorlogs
jaren van ro onschatbare waarde is ge
bleken. wordt bedreigd door een ernstig
.tekort aan bloedgevers. Als men bedenkt,
dat de laatste jaren in Gouda Jaarljjks
ongeveer, 300 transfusies gegeven worden
en dat dharvoor ongeveer 100 bloedgevers
vèn de dienst nodig zijn (de 200 overige
trknsfusies worden door familieleden van
de patiënten geleverd».' dan Begrijpt men.
dat het een dringende noodzaak is hier
voor het aantal bju^dgevers weer snel op
peil te brengen
De dienst wensffPboral een beroep te
doen op de Jeucd. die in de oorlogsjaren
de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt Het
ls mi hun beurt on!1 de plaats van de af
gevallen ouderen m te nemen. Als het
aantal gevers fliet uitgebreid zou worden,
zou te vaak een beroep gedaan moeten
worden op de overgebleven oude garde.
Het afstaan van bloed heeft geen nadelige
gevolgen voor de gever, temeer nü de
vocdselpositlejgoveel gunstiger is dan in
de oorlogsjaimri. Bovendien ontvangt ieder
gever een exlra toewijzing, die desgewenst
door het Rode Kruis bekostigd wordt.
Ieder, die de weldadige werking van
de bloedtransfusie aan het ziekbed heeft
medegemaakt, weet. dat hiermede vele
mensenlevens gered worden. Hier gééft
Jong aan oud. vrouw aan man. rijk aqn
arm. zonder onderscheid van leeftijd, gr-
alacht of maatschappelijke positie. Kr
moet slechts aan twee voorwaarden wor
den voldaan ri.l.r de bloedgroepen van
gever en ontvanger insgjjji op elkaar pas
sen en de gever moet "gezond zijn. Hiertoe
is het nodig, dat de bloedgever tevoren
gekeurd tyordt en de bloedgroep bepaald
wordt.
Laat leder aan deze oproep gehoor ge
ven. Men kan zich melden; overdag bij de
admlpistratie van het Van IAerson-Zieken-
huls, 's avonds bj£MXdnmnigtrateur. de
heer A. Suttorp. 203. telefoon
no. 3658 SpoediuHHMnn een oproep
voor de kleine
Commissari
Ook bezoek
omngin
iarkt
ttfh museum
Gisteren bezocht mr li A. Keeper, Com
missaris der Koningin in de provincie
Zuid-Holland. Gouda, teneinde oude her
inneringen de commissaris heeft vroe
ger hier gewoond aan de kaasmarkt op
te frissen. Hij liet zich door burgemees
ter James en wethouder Heerkens hierbij
voorlichten en sprak meg vertegenwoor
digers van de kaashandel
De markt had
i met boeren.
>en zeer levendig aan
zien. zo(jat men de indruk ,kon krijgen,
dat het met onze kaaspositie nog zo slecht
niet staat, een indruk, welke echter opper
vlakkig zou zijn.
Nadat de Commissaris der Kbningin ook
het'kaaswegen In de Waag had gadegesla
gen, heeft hij uitvoerig de restauratie-
Werken aan het Stdlfhuis bezichtigd. Daar
bij wera hij voorgelicht.door de atchitec-
ten en de aannemer.
Het bezoek werd*bosloten met een rond
gang door hét Museum. Het Catharina
,Gasthuft, dat de Commissaris wel bij de
opening gezien had. maar nu nog eens
rustig wilde doorwandelen. Hij deelde de
burgemeester mede zeer onder de Indruk
te zijn van de betekenis dezer aanwinst
voor onze stad. Daartoe werkte wellicht
mede. dat één der vele schoolklassén. wel
ke de laatste dagen het Museum onder
leiding bezichtigen, aanwezig was.
De Commissaris kon mede nog een blik
werpen in de St Janskerk. Waar het ge
denkraam van Ctiarles Eijck al goeddeels
Ik aangebracht
Om 11 uur vertrok de Commissaris, die
'vergezeld was van de chef van zijn kabi
net. mr Dinger.
8TADSSPAARBANK.
,In September'is op de Stadsspaarbahk
en -stortlngsdienst ingelegd 150.603 én
terugbetaald 189.190; saldo thans
ƒ2.848.503. Het aantal spaarboekje* ver
meerderde met 6 tot 5890. het aantal reke-\
ninghouders met 20 tot _J!830.
JUBILARIS BIJ GEMEENTE.
Op 6 October hoopt de heer C. van
Katwijk, magazijnmeester bij gemeente
werken. vijf-en-twintig jaar ln dienst der
stad te zijn.
<a
VEEMARKT GOUDA.
2 Oct. Aangevoerd: 11 magere varkens,
geen notering; 110 biggen 10—20; J4 bok
ken erf gelten; Jonge geiten /*15—27'
oude géiten 2545; 2 honden. Overge
nomen door Bedrijfsschap voor Vee en
Vleea: 274 runderen. 18 nuchtere kalveren.
62 graakalvefen en 38 schapen.
Handel matig.
KAA8MARKT GOUDA.
2 Oct. Aangevoerd 231 partijen Waas;
eerste kwaliteit met rijksmerk 1 35— 1 41;
tweede kwaliteit met rijksmerk 1.30
1.34; extra kwaliteit tot ƒ146 per kg.
exclusief 0.52 toeslag per k.g.
Handel matig.
Uit vroeger tijden
DE „GOUDSCHE éOURANT" MgLDDE:
75 Jaar geleden.
Er is een commissie gevormd met hét
fcel te dezer stede een inzameling je
houden ter ondersteuning van de nagë-
laten betrekkingen van enige veronge
lukte vlsaers te Katwijk en Noordqjijkla.
Zee. Ledem van deze commissie zijn jde
heren D. W. Westerbaan. ds M. A. G.
Vorstman en A. Schone veld van her
Cloet.
59 Jaar geledén.
Als men eerst vis eet' en daarna 'een
bordje pap met spelden gebruikt, weet
men ten laatste niet, Indien men een
minder aangenaam geprikkel in de keel
voelt, of dat door een graat of doorf een
speld wordt veroorzaakt. Zo zat de heer
Van der Houwinghen uit Stolwijk zijn
best te doen om een graat naar beneden
te werken en de goede man stond daar
bij hevige pijnen uit. Toen dat niet wilde
gelukken, dacht hU: dan moet dat ding
maar dezelfde weg terug, die het gekomen
la. Alweer hgd hij het erg benauwd. Ein
delijk daar kwam de oorzaak van al
die drukte voor de dag en toen bleek de
fftat een speld ie zijn, die op onver
klaarbare wijze in de dessertpap terecht
gekomen was. De heer Van der Hou
winghen heet nu de Stolkse degenslikker,
•en naam waarop hij een beetje trots is.
25 Jaar geleden.
Dit Oudewater: De beer J^P. J. A. M.
van Daalen, directeur van het ppst- en
telegraafkantoor alhier, la ln gelijk*
functie benoemd te Monnikendam.
'AT
AAR
ANNEER
3 Oct. 1.3» uur. Oud-Gcref. Gemeente:
TtJdreOe ds Joh van Weisan over: ..De
komende wereld be roering en het democra
tische Christendom onder de fiémonviag"
4 Oct S «ar Kattenslnsel (SU Kleines*-
komst ter herdenklna sa-jaiis bestaan Zon
dagschool Vrije Evans Gemeente
4 Oct. S uur Coneerdlai Opvoering operet
te ..Anne Marie"
Oct. IJVfJiur St. gaatkerk: Avondgebed.
Bioscopen
Tballa Theater: Orote verwachtingen (met
John Mi:e* en Valerie Hobson
Reünie Bioscoop De kleine :oid (met Tred-
die Bartholomew en Mickey Rooney
SrhnuMburg Bioscoop: De tweez'.Jdire
vrouw (met Greta Garbo en Me'.vyn Daua'.s»
Aanvang 1. 7 en 113 uu: Zondag 3. 3. 7
en 9.11 uur.
Uitreiking nieuwe bonkaarten
en schoenenbonnen
Uitreiking niéuwe levensmiddelenkaarten
(medebiengen tweede dlstnbutlestam-
kaarteh en bonkaarten 711) en schoe
nenbomen volgens cijferaanduiding l
en verjaardagsbonnen voor kinderen ge
boren in October en November 1*12 tot en
mei 1943 en ln December 1M« en Januari 1*47
(medebrengen tweede distributiestamkaart en
Inlegvel mei bon 112 resp too bij Distributie-
dienst. Westhaven 33. van S—12 en 2—4 uur.
Zaterdags II uur:
Zaterdag: E—FI1
Maandag GHa.
Dinsdag li HoU
Woensdag. Hu—Jo.
Donderdag Jtf—Kn
Vrijdag: Ko—La
Zaterdag: Le—Lij.
Apothekersdienst
Steeds geopend des nachts alléén voor re
cepten Apotheek E Grendel, alleen Lange
Tlendeweg I
Dorp in onrust
Opvoering door T.O.G.
Een drama schrijven is een moeilijke
opgave de heer Kees Spienngs ia met
ïljn toneelstuk ..Dorp in Onrust" slechts
matig geslaagd. Hij laat tijdens een Bra
bantse kermis en meisje per ongeluk
doodschieten, getroffen door een kogel,
die aftomatlg is uit het jachtgeweer van
een jeugdvriend van haar. de Jonker van
het kasteel De schuld krijgt echter haar
verloofde* Govert en hoewel' na rechter
lijk onderzoek geen vervolging tegen hem
wordt ingesteld, lijdt deze zeer door de
laster en verdachtmaking der dorpsgeno
ten. Uit angst voor zijn carrière wordt er
op het kasteel gezwegen, totdat het gewe
ten in opstand komt Dan komt Govert
voor de keus te staan óf verder zp het
leven te lijden, ln vrede met zichzelven
en ln onmin met het dorp óf te riskeren,
dat de rechtbank ter wille van een zo
uitgebreid mogelijk onderzoek, gaat speu
ren naar een mogelijke verhouding tussen
zijn verloofde en de Jonker, een verhou
ding. die er niet was. De tekst verzandt
helaas menigmaal In wijdlopig gemorali
seer en vooral het eerste bedrijf au'cjcelt
moeizaam naar de climax.
Een drama spelen is ook een moeilijke
kunst, vooral als de dialogen zo weinig
door handelingen worden afgewltaeiü.
Da komt alles aan op de kracht van het
woord, de intonatie, de mimiek. En h*t
kan van de leden van het Gouds Toneel
gezelschap ..Tot ons Genoegen" niet ge-»1
zegd worden, dat ze die kunst gisteravond
In Concordia ten volle beheersten. De
heer 4*. d Star bracht een aanvaardbare
jonger op het toneel, doch de heer Hes-
sing was ais pastoor te weinig geladen, te
vlak. De rol van Govert speelde de heer
Verkèrk wel aardig, maar toch miste men
ln de hel opvoering net dat ondefinieer
bare iets. die geladenheid, die spanning,
die een drama tot een drama maakt Dit
werd wel benaderd door mevrouw Van
Waes als de moeder Van de bijrollen vie
len op mej C. Steenbergen en de heer G
Palsgraaf De regie zal er goed aan doen"
het begin van het eerste bedrijf (Toontje')
een luchtiger toet* te .geven, de kermis-
sfeer fliet 1e vergeten, te zorgen, dat de
spelers boven de tekst uit spelen, die tekst
behandelen als een instrument en het ge
heel meer vaart te geven.
Tot slot zij opgemerkt, dgt weer eens
bleek, dat het Brabants dialect ons Noor
derlingen niet ligt. dat een vólle zaal zeer
heeft genoten en dat er geen „bal na" was
Ciske de Rat
Het Nederlands Volkstoneel-bracht gis
teravond ln de Nieuwe Schouwburg voor^1
de tweede maal het toneelspel ..Ciske de
Rat", een béwerklng van Piet Bakker s
bekende boek met dezelfde titel Het is
een fcferelenspel geworden, eigenlijk meer
een schets uit het leven van Ciske. waar
bij logischerwijs weinig ruimte overbleef
voor een normale dramatische ontwikke
ling Het resultaatiwas een reeleg feiten,
onderbroken door tien lange pauzes en
aaneengeschakeld door een beetje caril-
lonmuziek en Lou Bandy-schlagers. die
overigens in geluldsvolume overtroffen
werden door de atem van de souffleur
De bewerker (ook Piet Bakker» moest
met dat losse feitenmateriaal de ontwikke
ling van het groeiende conflict In het le
ven van de hoofdpersoon zo goed moge
lijk weergeven. Dat hij daarin is ge
slaagd. kan niet bepaald gezegd worden
Het resultaat was meer een ingewikkeld
knoopwerk van draden dramatiek en hu
mor dan een psyehologisch verantwoord
verhaal, dat langzaam zijn climax bereikt.
De regiseur Ru Mulder heeft dat ook wel
begrepen, als hij in zijn voorwoord bij het
programma een zekere clerfientie vraagt
Men krijgt, juist om deze reden, sterk het
vermoeden, dat deze opvoering, gebaseerd
qp.de populariteit van het boek. een on
derneming is. die speculeert op bepaalde
sentimenten van het publiek.
Dat het «tuk desondanks nog enige be
koorlijkheden heeft, is te danken aan de
soma aardige dialogen en de bijwijlen
rake vertolking van enige rollen. Ciske
zelf evenwel kon niet erg bekoren. Made-
Ion Waldorp atyleerde die rol teveel en
kon daardoor weinig overtuigen. Guus
Verstraete bracht de rol van de onder
wijzer Bruis weinig fora, doch overigens
sympathiek, terwijl zijn collega Meerstra
raak getypeerd werd door Alex Faas»en.
Betty Kapaenberg .speelde Ma Vrijmoeth
heerlijk geraffineerd hoewel een beetje
gechargeerd. Ook de kleine rollen Bob
Goedhart exceleerde nog sla Henri
waren goed bezet.
Het vrij talrijke publiek kon de opvoe
ring Wel waarderen en het beloonde de
spelers met een hartelijk applaus.
STREMMING SCHEEPVAART.
Voor het vervangen van een bljakabel
van de hefbrug over de Gouwe te Wad-
dlnxveen zal de scheepvaart door deze
brug voor schepen die niet onder de
brug door kurmen varen gestremd zijn
op Zondag 12 October ax van 8 tot II
uur of zoveel langer alt nodig of korter
als mogelijk blijkt te zijn.
Dir.r. Tiet er. Hoofdrad Leo Ott «tast*
red. prof. mr C w. de Vriea Chef-red E.
H v d Krast* uitgave ea druk N.V. Botter»
damscb Nieuwsblad.
Mr Kcsper (rechts) met burgemeester
James en wethouder Heerkens (links nop
juist zichtbaar) rolgt in spanning het
verhandelen ran de kaai op de
Donderdagse markt.
GROENE STER-WEEK
Openbare les in Esperanto
Dr L. L. Zamenhof. de vader van^het
Esperanto, woonde in zijn jeugd in 'een
streek van Polen, waar verscheidene ras
sen en nationaliteiten bijeen leefden. Het
onderlinge taalverschil gaf vaak aanlei
ding tot onenigheid en misverstand. De
Jonge Zamenhof kwam daardoor -tot de
mening, dat het spreken van één taal de
F onderknge verstandhouding verbeteren
zou. Die ene taal. die. naast de nationale
bestaand, een boter, vrediger leven zou
bevorderen ook in groter verband, werd
zijn hobby Er bestond er destijds reeds
een. die als wereldtaai gepropageerd
werd het VoIapuR. maar die voldeed hem
niet Op het gymnasium studerend, begon
Zamenhof een wereldtaal te ontwerpen.
Zijn eerste resultaten bevredigden niet, al
gaven ze hem de overtuiging op de goede
weg te zijn. Paa later, toen hij aan de
Universiteit te Moskou studeerde, bereikte
hij na vijf jaar arbeid in 1878 het resul
taat. dat hem voldoening schonk. Toch
pas in 1887 zag het eerste Esperanto-
leerboekje het licht. De nieuwe taal vond
aanhangers en ln 1905 kon in Boulogne
Sur Mer het eerste Esperanto-congres ge
houden worden. waarop 800 personen uit
30 verschillende landen bijeenkwamen.
Geleidelijk heeft sedertdien het Esperantov
veld gewonnen en over de gehele wereld
telt het nu enthousiaste aanhangers, die
de mening huldigen, dat die taal. zo ze
door alle menaen gekend wordt, zal leideQ
tot een beter begrijpen en waarderen van
de volkeren ondèrllng en zodoende bij
dragen tot een blijvende vrede. Maar dat
doel is nog verre; dat zou pas naderbij
komen, als overal op de scholen het Espe
ranto naast de nationale talen verplicht
leervak waa. Wel wordt het ln verschei
dene landen van overheidswege gesteund,
om. in Finland, Joego-Slaviè. Bulgarije
en Griekenland, doch feitelijk is het nog
zo. dat de verbreiding ervan moet komen
door de propagandistische acties van de
eigen aanhangers. Deze werken daaraan
met enthousiasme, oqk hier l\ Nederland
en ook ln Gouda. In de afgelppen weck
hebben ze onze atad in het tejeen van de
groene, ster gezet. In etalages van een
viertal zaken richtten zij exposltiea in en
als sluitstuk van deze propaganda-actle
organiseerde de afdeling Gouda van de
Bond van Arbeiders-Esperantisten, gister
avond in „De Beursklok" een openbare'
Esperanto-les. De belangstelling daarvoor
was vrij groot, vooral van de zijde der
jeugd. Leraar „inatrulsto" was de heer P„
ScHwartz. te Den Haag. die na door de
afdelingsvoorzitter, de hen* A. de Smit,
te zijn ingeleid, eerst een korte beschou
wing hield, waarin hij d m opmerkte, dat
het publiek in meerderheid vrij sceptisch
tegenover Esperanto staat. Hij weea eV*
op dte Esperanto ln zijn Gramatica aan
vaste regels gebonden is en geen uitzon
deringen kent Bijvoegelijke naamwoorden
eindigen altijd op a, zelfstandige.op o en
de werkwoordvervoeging geschiedt steeds
op dezelfde wijze, zodat men, als men één
werkwoord kan vervoegen, alle werk
woorden kan vervoegen.
Na de pauze vervolgde de heer Schwartz
zijn les met een intereaaant vragen- en
antwoordenspel. waarin hij het publiek
betrok en wqarblj hij vooral de nadruk
legde op de logische eenvoud van de taal
regels Hij besloot met de conclusie, dat
Esperanto even -practlsche wereldtaal is.
waarin men zich juister en beter kan uit
drukken dan in dc nationale taal. Hij
■prak de hoop uit zijn leerlingefri van deze
avond straks met voldoening te hbrèn
zeggen; „Mi estas Esperantisto".
25 Jaar bij Kaarsenfabriek
Gisteren was het een bijzondere dag
voor de heer R. H. Boer uit de P. C. Both-
«traat. Vijf en twintig jaar was hij bij
de N.V. Verenigde Stearine Kaarsenfa
brieken „Gouda-Apollo", waar hij al die
Jaren op de perskamer werkzaam la ge
weest. Van werkman ia hij daar opge
klommen tot peribaas.
Des morgens is de Jubilaris in de di
rectiekamer ontvangen, waar -ir C. van
Loon hom in het bijzijn der mede-direc
teuren dr J. P. Treub en ir W. L. C. van
Zwet. heeft toegesproken en dank ge
bracht vopr de toewijding en plichtsbe
trachting, waarmede hU de Kaarsenfa
briek die jaren heeft gediend.
Ala blijk van waardering overhandigd*
Ir Van Loon de Jubllaria een geschenk
onder couvert- Van het personeel der
perskamer kreeg de heer Boer bloemen.
Ih de loop van de dag hebben velen de
jubHaris gelukgewenst en hem ln de bloe-,
metjés gezet.
PRIJSOPDRIJVING.
De politie heeft twee winkeliers be
keurd wegens prijsopdrijving. De een ver
kocht een schoenreinigingsmiddel, de an
der badhanddoeken en washandje* tegen
te hoge prija.
DIEFSTALLEN.
Op de weekmarkt ls gisteren uit de
mantelzak van een bezoekster een porte-
monnaie met ƒ8 en een textlelkaart ge
rold. Een bewoner van de Joubertstraat
deed aangifte van diefstal van zijn rijwiel.
Van een volkatuln op de Winterdijk la een
glasruit gestolen.
PLAATSELIJK NIEUWS
ZO ND AOS DIENST ARTSEN.
Gouderak (telefoon K UI7-11I). J G Ant-
vellnk te Schoonhoven (telefoon K 1113-427)
en J. K Hoosenboezem te Lelckerkerk (tele
foon K 1SS5-303)
Moordrecht en Nlenwcrkerk a. d. IJstel:
dr S J Hase te Nleuwerkerk a. d. IJsael (te
lefoon K 1102-306)
Boskoop: T. de Jons (telefoon 40».
Haastrecht. Polsbroek «n Ondtwatm T.
Bonaen te Haastrecht (telefoon K 1S21-101.)
Ammerstol
Predikbeurten. Ned. Herv Kerk: ld u.
d* J B Th Hugenholtz. Ned Herv. Evan
gelisatie: IS en I.M uur de heer W. A. de
Groot.
Bergambacht
Predlkbearten Ned. Herv. Kerk 9.30
en 6.30 uur ds Lens te Delfsheven: Geref.
Kerk 10 en 8 uur ds Terhaek te Putters-
hoek; Uitgetr. Ned. Herv. Kerk 9.30 en
8.30 uur de Toes te Kinderdijk.
Dnlvenvlnoht De postduivenvereni
ging „De gevleugelde bode" hield wed
vluchten uit Mons en Qulvrain. De uit
slag van de ylucht uit Mons luidt: G. v.
Wijngaarden 1. 9. 17: G de Mik 2. 8. 14. 16.
Gebr. v. Vliet 3. 5. 7; J Brand 4; A. Fre-.
drikze 8; G v.d. Berg 10. 12; B. den Toom
11. 16. 18. 19 en P. Blanken 13. Loa 9 13
uur. Aankomst eerste duif 11.08.56, laat
ste 11.23.20 uur.
Uitslag van de vlucht uit Qulvrain luidt:
Gebr v. Vliet 1,17, 12. 20; B. den Toom
2. 4. 16; G v. Wijngaarden 5, 13. 18; L.
Ligtha/t 6. B. P. v. Zoest 8, 11; G. de
Mik 9. 10. 14. P. Blanken 15. 19. G. v.d
Berg 17.
Rijkspostspaarbank In September
werd ingelegd f 4880.— en terugbetaald
f 8524.—.
Berken wov.de
Boskoop
Concert Alphens Dnbbel Mannenkwqrtet.
Onder leiding van Frans van Elk gaf
het Alphena Dubbel Mannenkwartet ln
de Geref. Kerk een concert. Medewerking
verleenden de organist Wlm Sevenga en
de mezzo-sopraan Nel Bl^nenkamp.
Een zeer afwisselend programma, dat
overigens nogal lang was. werd uitge
voerd voor een matig opgekomen publiek.
Het dubbelkwartet .zong verschillende
bekende compoSltief voor mannenkoor
van Franz Schubert en van Frans Abt.
Bacha Passacaglla en Fuga. alsmede de
Toccata en Fuga van Max Reger werden
door de organist Sevenga ten gehore ge
bracht. De zangsoliste Nel Binnenkamp
zong enige Bach-koralen, enige liederen
van Catharina van Rennes en tenalotte-
enkele bekende Chr. liederen.
25 Jaar op de kwekerij.
Donderdag herdacht de heer Jacob
Radder de dag. dat hij 25 jaar geleden als
bomenzoeker ln dienst trad bij de firma
H. den Ouden en Zonen. Des morgens
werd de heer Radder met zijn gezin per
auto thuia gehaald, waarna hij op het
kantoor van de firma werd gehuldigd.
Bij monde van de heer H. den Ouden
werd hem een jouden horloge overhan-
dldg. De heer P. den Ouden Sr bood een
ingelijste oorkonde aan. Nameni het per
soneel sprak de oudste knecht, de heer
Anth. van Tol, die 'de jubilerende col
lega namens de mede?collega's een ge
schenk aaqbood.
Gouderak
Tornen om een diploma.
Onder leiding vin de heer Jac. van
Tongeren hield de TurnkrlA'g Gouda en
Omstreken ln het Gymnastieklokaal di
ploma-turnen. De jury beatond uit de
heren B. Wannet uit Gouda en C. Bonte
bal uit Waddinxveen.
Van de 48 deelnemende melsjea behaal
den 22 het diploma. Het resultaat was:
„Excelsior", Goutla, mej. S». v. Leeuwen
33' pnt, B v d. Laak 32' i pnt., A. Lui-
nenberg 34' pnt.. S. Kersen 36' i pnt.. H.
Hofstede 3 pnt N. H. Sappy 35 pnt.. W
P. Stalenburg 38' i pnt., B Roedolf 37 i
pnt.. J. Kerbs 32' 'i pnt., W. v. d. Heuvel
34' i pnt., A. v. Tol 39' i pnt.
„Olympla", Haastrecht, S. de Bruijn
34' pnt.. N Verboom 35'. pnt.lVGr. Doe-
land 32' pnt., S. Hoogendoorn 38 pnt.,
O. Menk 34 pnt.
„Brinfo", Oudewater. G. v. Lunteren
33' pnt
„Thor". Gouderak. C Oosterom 34'
pnt.-. T. Hailing 33 pnt., G. v. Noort-37'/i
pnt.. C. v. Dam 36 pnt., I. v. Hoorn 35
pnt D. Blom 32' pnt.
Van de 13 deelnemer* der jongena ont
vingen de 9 onderstaande het diploma;
„Excelsior", Gouda. C. Leeflang 46'/» pnt..
G. J. Pennewaard 40 pnt., G. Dlkhooff 44
pnt. „Olympla", Haastrecht. T. de Graaf
44"» pnt., H. Hoogendoorn 42 pnt. „Brinlo
Oudewater. A. Kamermans 42 pnt„ D.
Prins 43 pnt. W. Deurlo 39 pnt„ D. de
Joflg 41'/» pnt.
Haastrecht
Rekenwonder btf 't West
De Nuta*vond.$ ditmaal verzorgd door
het Amsterdam's Klelnkunst-varlété, is
een succes geworden. Pascal, het reken
wonder en het geheugenfenomeen, en Henk
Daniels, die het muzikale gedeelte voor
zijn rekening aam. hebben de vele aan
wezigen. aangename ontspanning gebracht.
Aan het programma werkten verder
mede een amateur-goochelaar, die vroe
ger ln deze gemeente heeft gewoond en
een illusionist uit Rotterdam. Het was een
prettige avond.
Predikbeurten. Ned. Herv Kerk: 19 u.
ds W. de Voofd ven der Straaten Ned
Herv Evangelisatie: fa en I.M u de heer
G. de Peter. Geref. Kerk: 1.39 en 119 u.
ds O Visser.
XIV
Reeds verschillende malen heb Ik erva
ren. dat het publiek zo weinig afweet van
de opneming en verpleging van een krank
zinnige in een daarvoor aangewezen in
richting.
Kwam men som» plotseling te ataan
voor het geval, dat een familielid mo«3t
worden opgenomen, dan stond men met de
handen in het habr. Soms trad men eigen
machtig op.
Mij ls een geval bekend, waarbij de fa-
milte na ontvangst van de verklaring van
een medicus, dat hij de opneming van de
patiënt noodzakelijk achtte, gedecideerd
een auto bestelde en met de patiënt naar
een- tn de buurt gelegen Inrichting trok.
om natuurlijk geheel onverrlchterzake
terug te keren, wegens het ontbreken van
de nodige stukken.
Ook heb lk een geval medegemaakt.
waarbU de familie met een patiënt voor
het gemeentehuis in een auto kwam aan
rijden en onder overlegging van een me
dische verklaring aan de secretarie ver
zocht even voor de verdere stukken te
zorgen, maar liefst een beetje vlug. Nadat
verschillende Inrichtingen waren opgebeld,
bleek tenslotte ergens ver weg nog plaat*
voor de patiënt te ztjn. Toen paa kon ge
dacht worden aan het gereed maken der
nodige stukken en het verlenen van ver
dere bemiddeling. i
Want een opneming Is niet zo eenvoudig.
Artikel 12 van de wet tot regeling van
het Staatstoezicht op Krankzinnigen be
paalt. dat leder meerderjarig bloed
verwant of aangehuwde. In de rechle li
nie onbepaald dit zijn ouders, groot
ouders. kinderen en kleinkinderen ln
de zijlinie tot de derde graad ingesloten
dit ztjn ooms. tantes en neven en nich
ten met betrekking tot hun ooms en tan
tes. maar niet met betrekking tot hun
neven en nichten alsmede de echtge
noot. voogd of curator van een krankzin
nige bevoegd zijn om schriftelijk aan de
kantonyechter van de woon- of verblijf
plaats van de krankzinnige, machtiging
Moerkapelle
*i
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk 9.^0
uur da E. J. Beena te Htllegersberg; 6 uur
da H. Ewoldt te Bergambacht. Geref.
Gemeente 9.30, 2 en 6 uur leecdienst.
Oudewater
Bouw van woningen gegund. De ge
meenteraad kwam onder voorzitterschap
van burgemeeater Van Doornlnck tn vol
tallige vergadering bijeen. Ingekomen was
een schrijven van Gedeputeerde Staten,
waarin het raadsbesluit tot verlening van
een subsidie ad. 50 per leerling voor de
op te richten R.K. school voor buiten
gewoon lager onderwijs voorbarig wordt
genoemd. Het besluit werd Ingetrokken,
er kan t.z.t. opnieuw subsidie worden aan
gevraagd. Aangenomen werd een voorstel
van B. en W. tot verbetering van de v«-
warming van het raadhuis. In de com
missie van advies vordering woonruimte
werden benoemd de heren J. Verboom, K.
van Engelen. J. Prins. S. Note en H. Kas-
bergen. Aan het gemeente-personeel werd
een gratificatie van 2 toegekend.
Besproken werd de gehouden tweede
aanbesteding van de bouw van zestien
woningen. Laagste Inschrijfster was de
firma Brongersma te Gouda voer twee
maal 113.700 plua het bóuwrljp maken
van de groncj, waarvan de koaten worden
geraamd op ƒ39.600. De huur der wo
ningen zal door het rijk worden vastge
steld op 7 per week. Als het wetaont-
werp betreffende de huurverhoging geen
wet wordt, zal de huurprijs 5.50 be
dragen. Besloten wordt de bouw der wo
ningen aan de firma Brongersma te
gunnen.
Burgerlijke sUnd. Geboren: Cornells,
z. v. C. J. Stalvord en G. van Schalk;
Adrianus Willem, z. v. J. v. d. Sluis en
J. Pellegrom; Wilhelmina Johanna, d. v.
A. H. Jansen en P. van Doorn.
Ondertrouwd: W. C. Bode 34 Jaar en J.
A. Oudejans 29 jaar.
Gehuwd: J. Verboom 58 jaar te Moor
drecht en A. G. Dekker 42 jaar.
Overleden:, Jqh. Oostrom 82 jaar, echt-
gen. van J. H- C. Verhoeven.
Predikbeurten. Ned Herv. Kerk: I M en
I.M u. ds Steenbeek. Geref Kelk: 1.30 en
I 30 u ds Wielen**. - Ver v VrUz. Hervorm
den (ln Oud-Kath. Kerk) de heer A. Kalis
te Maasdijk
Reeuwijk
Ds Warmenhoven vertrekt.
Na voor herhaalde beroepen naar el-
den te hebben bedankt heeft ds P. War
menhoven. Geref. predikant .alhier, het
beroep naar Badhoevedorp aa'ngenomen.
Ds Warmenhoven dient sinds zeventien
Jaar de Ger. Kerk hier ter plaatse, zijn
eerste gemeente. Hij werd ln 1903 geboren,
studeerde aan de vrije universiteit en
werd in 1927 candidaat om op 6 Maart
1930 te Reeuwijk het predikambt te aan
vaarden. Hij Is quaestor van de claasla
Gouda, die hij heeft gediend als visitator
en In enkele andere deputaatschappen
Van de „Goudse Kerkbode" wis hU mede
redacteur.
Waddinxveen
Burgerlijke Stand Geboren: Pletertle,
d v C. Hofman en W. Bonefaas; Wllleffl-
pje. d v F. Alblas en N. E. van de Wal;
Leendert Wilhelmus Maria, z v S. Heeren
en C. J. Klaverveld: Marian, d v H. Hoo
gendoorn en B de Gelder.
Ondertrouwd: L. de Graaf en S. Ben-
derd; J. M. A. de Jong en S. T. Rave-
ateln: R. Swart en E. Boom.
Gehuwd: C. den Hartog en W. S. van
Wageningen; A. van de Water en E. C.
de Rooy; H. Schuurhannes en C. M. Wol-
ters; J. C. La Grand erf H. A. Soon.
te verzoeken hem voorlopig in m
inrichting te doen plaatsen. hstzU dit ta
het belang der openbare orde of in dM
van de lijder zelf wordt vereist.
Ingeval van< krankzinnigheid. waarM
de familie opneming ln een inrichting no-
dig oordeelt, is om de machtiging van d»
kantonrechter te verkrijgen voor aUe*
nodig het advies van de behandelend* ge
neesheer. Deze kan de opneming of nood.
zakelijk of wenselijk achten. Hiervan geeft,
hij een verklarfhg af. welke verklaring to
blanco op de meeate gemeente-secreta-
rlën te verkrijgen Is. De verklaring ls nl
aan een vast model gebonden.
Is eenmaal deze verklaring afgelegd,
dan dient de vraag beantwoord te worden
of de patiënt voor zijn rekening, dan weL
Voor rekening van de familie kan worden
opgenomen. Indien dit niet het geval U.
aan behoort aan het gemeentebestuur te
worden verzocht de kosten van verplegta*
te dragen.
Meestal is het zo. dat de totale ver-
pleegkoaten niet - door de patiënt of da
familie gedragen kunnen worden. In dit
geval behoort het gemeentebestuur zich
garant te stellen voor de verpleegkosten.
In grotere gemeenten gelden meesttl
speciale Tegelen. welke toegepast worden
bij de opneming van patiënten. In de al
lerkleinste gemeenten, waar slechts htel
zelden een patiënt moet worden opgeno
men. levert de verkrijging van deze ga-
rantle vaak moeilijkheden op, omdat ér
eerst langdurig met de familie onderhan
deld moet worden, voordat men tot over
eenstemming oVer de bijdrage in de ver-
pieegkosten ls gekomen.
Dit ls ongewenst. Met het ooe op ds
belangen van de patiënt is het Juister, dat,
wanneer vaststaat, dat hij in een Inrich
ting. moet worderh opgenomen, dit zo vlug
mogelijk geschiedt.
Er behoren geen dagen of weken te v»r-
lopen. Soms betekent dit. dat het herstel
des te meer tUd zal vragen.
Persoonlijk ga ik bij de ftpnemlng van
een patiënt, als deze geen kostwinner Is.
er steeds van uit. dat de familie ln eik
geval behoort te betalen het financial
voordeel, hetwelk ontstaat 'doordat da
patiënt het vezlnsverband verlaat. In deza
tijd is een bijdrage van f 5 tot f 6 per
week niet al te zwaar. Niemand zal voor
een dergelijk bedrag iemand ..ln de kost"
willen hebben.
1 Daarnaast behoort de financiële draag-
kracht van het gezin, waqrtiit de patiënt
komt. té worden beoordeeld.
Over het algemeen war kt de familie wel
mee. als Iemand In een inrichting moet
worden geplaatst. Ia de patiënt eenmail
opgenomen, dan is de lust tot het verle
nen van een bijdrage ln de verpleegkosten
meestal sterk gedaald.
Een regeling vooraf, indien dezelenmln-
ate is te treffen vóór de opneming, valt
dua aterk aan te bevelen.
In de me«ate gevallen wordt een patiënt
•opgenomen yoor rekening der gemeente,
al of niet met bijdrage in de verpleeg
kosten door de familie. De gemeente Is
echter gehouden de volle verpleegkosten
aan de administratie der Inrichting te vol-
doen en zich te belasten met de incasso
der bijdrage van de familie.
De gemeente ontvangt ln de verpleeg
kosten een provinciale blJdrage.'lk spreek
nu over gemeenten In de provincie Zuld-
Holland.
Deze bijdrage bedraagt 60*'» van het be
drag. waarmede dt verpleegkosten te bo-
ven gaan:
a. voor zover betreft gemeenten met
minder dan 10.000 Inwoner» f 500.— per
jaar.
b voor zover betreft gemeenten met
10.000 of meer. doch minder dan 100 000 In
woners f 525 per'Jaar.
Ik wil niet verder tn deze regeling af
dalen. doch er met nadruk op wijzen, dat
de verpleging van behoeftige krankzinni
gen en zwakzinnigen de gemeenten voor
belèngrijke uitgaven plaatst.
Speciaal heb lk op.de provinciale bij
drage gewezen, aan welke bijdrage prac-
tisch de voorwaarde la verbonden, dat zij
niet verleend wordj. al* de patiënt li op
genomen tn een Inrichting, waarmede de
provinciegeen overeenkomst heeft aan
gegaan betreffende de beschikbaarstelling
van plaatsen ten behoeve van patiënten
uit Zuid-Holland.
Iedere gemeente, welke dus Prijs stelt op
de provinciale bijdrage en welke gemeen
te doet dltnlet. zal de patiënten, waarvoor
zij zich wat de bejallng der verpleegkosten
betreft, .garant heeft gesteld, opnemen ln
die inrichtingen, waarmede de provincie
een overeenkomst als bovengenoemd heeft
aangegaan.*
Welke zijn dit?
Et ztjn er heemst. Hieronder volgt een
zo goed als compleet Uiltje. Het Slnt-
Joris-Gasthuls te Delft." Endegeest et
Oegstgeest. Óud-Rosenburg te Loosdui
nen. Willem Arntszstlchtlng te Utrecht en
Den Dolder. Bloemendaal te Loosduinen.
Vogelenzang te Bennebroek. Veldwijk te
Ermelo, Vrederust te Bergefï op Zoom,
Zon en Schild te Amersfoort. Sanatorium
Hebron te Amersfoort. Sancta Maria te
Noordwtjk. St-Bavostlchttng te Noordwtj-
kerhout. Voorgeest te Oegstgeest. Dr Mr
Willem van den Berghstichtlng te Noord-
wijk. St Ursula te Nleuwveen en Asslsië
te Udenhout.
Hierbij moet direct worden opgemerkt,
'dat ln deze opgave ook inrichtingen voor
zwakzinnigen zUn opgenomen. Ook ln de"
verpleegkosten -vpn zwakzinnigen ver
leent de provincie een bijdrage.
Zijdelings wil ik voor deze streken nol
noemen de Ramaer-kllnlek te Loosdui-
nen. Hiervoor ts bij plaatglng een special*
goedkeuring van^ Gedeputeerde Staten o-
dig en „Meer en Bosch" te Heemsted#.
Deze laatste inrichting is alleen bestemd
voor toevallijders.
Landman.
Waterpolo.
Wintercómpetitie kring Gouda,
De Indeling van de wintercompetitie van
de kring Gouda ls:
Dames: afdeling A: Gouwe combinatie,
Boskoop. B.Z.C.. G1Z.C. 2; afdeling B;
A.Z.C.. S.Z, P.C., B.Z.R.C. G.Z.C. 3.
Heren: afdeling A:4p.Z.C„ Gouwe com
binatie. G.Z.C. 2. S.ZTP.C.. O.Z.V. (halve
competitie): afdeling B: A.Z.C. comblns-
tle. S.Z.p.C. 2. B.Z.P.C., G.Z.C. 3; afde
ling C: O.Z.V. 2. Bóskoop 2. Q.Z.C. 4.
G.Z.C. 5.
Adsplranten: Boskoop. S.Z.P.C.. OX"-»
B.Z.a. G.Z.C., G.Z.C. b (halve competitie).
Dammen.
WEDSTRIJDEN DAMLU8T
In de onderlinge competitie van de dam
club „Damlust" werden ln de derde ron
de de volgende partijen gespeelde
Groep I:
A. v.d. Berg—P. Tom
A. de Frankrijker—Joh. Bol
P. Schouten—A. van Beuzekom f"V
A. Kooy-P. Versloot
S. J. Schrooder—C. de Pater
C. Molenaar-P. v. Dam *ff*W-
A. Kooy—A. van Beuzekom
Groep H:
A. Boer—P. Zwart ïl
P. Verboom—D. Koolwijk
A. Boer-E. Zandijk \'i
J. C. de Bruyn—H. Broekhuyzen
W. Heuvelman—P. Zwart 1
VRIJDAG 3 OCTOBER 1947
EERSTE BLAD, PAGINA I.
EEN HOLLANDSE GRAAF:
TTMJWEL ieder Nederlander kent, al-
thans van buiten, de Ridderzaal, staan
de op het Binnenhof te 's Gravenhage
Slechts weinigen weten waarschijnlijk, dat
het kleine vergulde beeldje, dat een monu
mentale fontein voor het gebouw staande
bekroont, de stichter van het fraaie ge
bouw laat zien. nJ. de Hollandse
Graaf Willem II
die In 1228 te Lelden het levenslicht aan
schouwde als zoon van Graaf Florls IV
In een charter van deze Graaf Willem
II van 6 September 1242 wordt voor het
eerat melding gemaakt van ..die Haghe"
als de plaats, waar de Graaf zich bij de
uitvaardiging van deze pjiartpr bevond.
Men neemt %«n. dat er aan de westzijde
van wat thatfs de Plaats ls. een jachthuis
stond, waar de Hollandse Graven plachten
te vertoeven, wanneer zij in de bosrijke
omgeving wilden Jagen. Dit Jachthuis was
slechts een zeer bescheiden verblijf voor
de hoge bezoekers en daarorm deed Graaf
Willem II. na -zU verkiezing als Rooms
Koning te Aken op 3 October 1247. volgens
de kroniekschrijvers, dicht bij het ge
noemde jachthuis een kasteel bouwen, dat
na zijn dood door zijn zoon. Graaf Florls
V. werd voltooid en dat men in hoofdzaak
nog heden tei? dage kan bewonderen op
het Binnenhof. Weinig zullen de bewoners
van het kleine dorp. op welks grondgeblea
het kasteel verrees, hebben vermoed, dat
dit kasteel het centrale punt zou 'worden
van het land. de zetel der landsregering.
Tot op heden is dat echter nog steeds het
geval
Die Haghe was toch sedert die tijd de
geliefkoosde residentie van de graaf en
diens opvolgers. Langzamerhand breidde
het dorp, dat In J420 voor het eerst
's Graven-Haghe wordt genoemd, zich uit.
Reeds ln de veertiende eeuw en vooral
onder dc langdurige regering van Albrecht
van Beleren kwam hot dorp tot ■grote
bloei. De uitgebreide Hofhouding der Gra
ven gaf heel wat vertier aan zaken en
ambachten. Van het grootste belang waa
echter, dat de gewestelijke regering zich
er blijvend vestigde, terwijl ook de gra
ven. later de stadhouders, de hoogste
rechtscolleges, de rekenkamer en vele an
dere arpbtelijke instanties de plaats als
hun vaste zetel kozen.
De bouw van het trotse kasteel Is els
'het ware een tastbare uiting van de
.dankbaarheid! van de graaf, naar' aanlei
ding van zijn kroning tot Rooms-Koning.
dat wil zeggen Keizer van Duitsland.
Wij willen ln korte trekken
het leven van de Graaf
schetsen. In 1234 volgde hij zijn vader op
als Graaf van Holland. Korte tijd. nadat
hij de regering had aahvaard. kreeg hij
twist met Vlaanderen. Margaretha. Gravin
van Vlaanderen en Henegouwen, wilde n.l.
de rfonen uit haar tweede huwelijk met
Willem van Dampiere bevoordelen boven
die uit haar huwelijk met Bouchard van
Avesnes. waarvan dc oudste was gehuwd
met Aleida, de zuster van Willem II. die
aan Margaretha de belening met Zeeland
bewester-Schelde in 1246 onthield.
Een Jaar later. 3 October 1247. werd
Willem II te Woeringen bij Keulen door
toedoen van Koenraad van Hochstaden.
Aartsbisschop van Keulen en yverig
dienaar van Paus Innocentius IV tegen
over Freóecljc II van Hohenstaufen. tot
Róoms Koning gekozen.
Dit feit waa oorzaak, dat Willem II de
geschillen met Vlaanderen liet voor wat
zij waren en zijn broeder Florla, die de
bijnaam van „de Voogd" kreeg, tot regent
aanstelde. Deze Floria nu sloot ten aan
zien van Zeeland een verdrag met Marga
retha.
.•1
Willem II xelf begaf zich naar Duitsland
teneinde daar meer invloed en macht te
verkrijgen Met manschappen en geld ge
steund door zijn oom Hendrik van Brabant
en zijn neef Otto II van Gelder (aan wlf
I October.
Avondprogramma.
Hllv 1 (V A RM S Nieuws. gr.pl.i9.M
Ned 8tr kr.; 7 45 Mussett# W"**"-
(VPRO.) 7 30 Cursus; I Nieuws; «S3 De
bussy; 1-30 Cursus; (V A.R A.) I pr.pl.; 1.50
Op vleugelen der, muziek; 1015 Swmg snd
Sweet; (V PRO.) 1045 AvóndwUd.; (V A.R-A.r
11 Nieuws; 1115 Gr.pl M
Hllv II (K R O.) Bylvestro-Trto; 9.99 viool
plano; 7 Nieuws; 7.50 The iMng «ft**™-
Nieuws: 8.10 Omroepork.; 0.43 Benelux. 0.»
Bijbels luisterspel; 10.15 Avondgebed. 10J9
KI. v Beeck; 1130 Gr pl
4 October.
Dagprogramma.
Hllv. I (V.A.R.A.) 7 en I ftleuwst 01» Syl-
vestra-kwartet; 135 Lichte kip"}"": »-1Aïp0.n:
cert; (VP.R.O) 10 Morgenwijd.; (V A.R.A.)
10.20 Voordracht: 10.53 Schubert; U Arbelds-
nltz.; 12 Qrk Carlo carcassola; 12J3 Orgel
1 Ned. Str.kr.: 130 Mlller-sextct; 3 Lied; 2.13
Marine kapel; 3 Lezing: 315 Or.Rj.; 370
P. V. d. A.-congres: 4.15 Amateurs; 4 45T)m
en nabij de 20; 5.13 Omroep Kamerork.
Hllv II (K R O.) 7 en I Nieuws: 0.15 Pluk"
de dag; I Opera. 8-33 Toscanlnl; 10.15 Gr.pl.,
U Zonnebloem; 12.03 Zang; 13-33 KL v.
Beeck; 1 Nieuws; 1.20 Or.pl.; 1.50 Pi«no; 3.10
KI. v. Beeck; 2M Eng. les; 3.15 Plano; S-4J
Kiosk; 4 Or.pl 4 30 Causerie; 5 Wigwam.
Avondprogramma.
Hllv. I (VARA.) Nieuws; IJ0 Ned. Btr.
kr; 7 Plano; (V.P.R.O) 7.30 Lezing:
(VA.R.A.) I Nieuws: 015 Vaudeville ork.;
K. Voskuil; 9.30 Vlndobona; 10 Don Qulchotte;
loio Rambler»; 11 Nieuws: 11.30 Rustige
klanken
Hllv II (K.R.O.) 0 Plano: 1.30 Hoorspel: 7
Pleuws: 7 20 Kareol Septet: 0 Nieuws: 0.20
Or.pl.; g.M Lichtbaken: S Negen helt de klok:
10.11 Dansles; 10.45 Avondgebed; 11 Nieuws;
1MB Opera.
hij voor de verleende hulp Nijmegen
•chonk). streed Willem II met succes aan
de Rijn tegen zijn tegenstanders. Bijge
staan door oen Fries kruisleger veroverde
hij de aloude Duitse keizerstad Aken.
waar hij I November 1248 plechtig ge
kroond werd. Daarna heeft hij in west-
Duitaland inderdaad enige aanhang ge
vonden. HU kon echter niet in Dultaland
blijven. Holland bad hem nodig als leider
en als veldheer, daar zowel de Friezen
als de Vlamingen zijn vaderland bedreig
den. In 1253 behaalde hij op laatstgenoem
den. die werden aangevoerd door Dam-^
pierre. bij Weatkapelle een volledige over
winning. waardoor hij de heerachapplj ln
Zeeland terugkreeg.
Nu hij wist. dat Holland ln het Zuiden
beveiligd was. besloot hij naar het Noor
den. naar West-Friesland op te trekken
Aanvankelijk streed hij ook daar met goed
gevolg. Op een derde tocht in dp winter
maanden van 1256 werd hij echter in de
buurt van Hoogwoud gedood.
Van de Hollandse Graven is Willem II
een der belangrijkste geweest, een figuur,
die ver bulten de grenzen van zijn eigen
gebied werd gewaardeerd en gevreesd,
iemand met wie men op het terrein der
Internationale politiek rekening moeit hou
den Ook voor het eigen land waa hij een
vorst van betekenis. Niet slechts, dat hij
's Gravenhage ln zekere zin heeft gesticht
ook andere plaatsen als Delft, 's Gravcn-
zande en Alkmaar danken hem haar stads
recht.
WEER HOGERE KOERSEN.
Amsterdam, Donderdag.
Er bestond vandaag een bepaald vaste
stemming. De handel was wel niet omvang
rijk. maar er ging toch moer om dan de
laatste dagen het geval was. De hoofdkoer-
sen kwamen vrijwel zonder uitzondering
hoger te liggen. Toen de vrije handel een
aanvang nam. trad onmiddellijk aan het
licht, dat er nog kopers In de markt waren
en vrijwel over de gehele linie volgden de
koersen aen opwaartse richting
Tegen het slot kwam klaarblijkelijk In
verband met winstnemingen enig materiaal
aan de markt, zodat de alotprljzen meren
deels een fractie beneden de topprijzen
lagen.
De Amerikaanse markt was stil. doch op
nieuw hoger.
LEVENSVER. MD „HOLLANDIA" VAN IMS
Volgens het jaarverslag over 1948 van de
N V Levensverzekering Maatschappij „Hol-
landla" van 1880 te Delft, heeft dat Jaar ln
ons land niet die opleving gebracht, die velen
ervan verwacht hadden, doch over het ge
heel genomen ls er toch reden tot tevreden
heid.
De bruto-productle was ongeveer 290.000
hoger, doch daar oqk het royementscljfer Is
gestegen, was de nefto-voorultgang lager dan
het vorig jaw en bedroeg deze 1 550.483
Voor eigen risico was aan het einde v»n
1948 19 011.757 verzekerd- Aan premle-ont-
vangat kon een toename van 31-981 worden
geconstateerd
De financiële uitkomsten zijn. ondanks de
Stijging der onkosten, gunstig. Van de be
drijfswinst ad 38.574 wordt 23.454 aan de
Extra-Reserve toegevoegd, ƒ4 074 gereser
veerd voor belastingen en 5"» dividend (v.j.
nihil) aan de aandeelhouders uitgekeerd
Aan het uitspreken van verwachtingen voor
de toekomst waagt het verslag zich. door de
onzekere tijdsomstandigheden, niet
PORTUGAL ia een vat
de mooiste landen ra
ons werelddftl. Met»
heeft het oaji'al en
niet ten onrechte het
„bdlcon won tfuropa'
genoemd. Een balcon
vol bloamen en planten
is het, altijd zonnig en
riant. Deze foto ts
typerend voor het Por
tugese landschap. De
rivier is de Vou ga
maar het kon even
goed de Douro of de
Mondego tijn of een
fan die andere riutjren
die door weelderig be
groeid bergland naar
de oceaan kronkelen.
De ofvêes, meestal
nogal steil, dragen
smalle korenvelden en
wijngaarden, maar ook
kastanjebossen. sinaas
appeltuinen en zelfs
hier en daar rijst
velden. Het ts een
vruchtbaar land, dal
gezegend is door een
overheerlijk, gematigd
klimaat, warm en te
gelijk fris; en nootr
iets .ti".
t
een penetrante lacht walmde. Typeren*
waa wel, dat de pnt. waar deae afschuwe
lijke lucht het sterkste te bespeuren wnn,
op Mf «oen tien meter verwQderd was van
dé paaar. de markt; ln deze peatllente at-
mosfeer werd rustig .verkocht, gebabbeld
en gesjacherd.
De hoofcistraat, die aan weerszijden vol
gebouwd was met Chinese toko's en woon
huizen, was een zwartgeblakerde open
ruimte, met naakte muur-restanten en
raamwerken, van Ingezakte dakspanten.
DU troosteloze, ontredderde gezicht ver
wekte in dit land geen doffe woede meer,
In leidende klingen van het Ameri
kaanse credletwesen verwacht men.
dat In het tweede kwartaal van 1948
een Intlnklng In het zakenleven der
Ver. staten sal Intreden.
Deze verwachtingen zijn voornamelijk
gebaseerd op het huidige hoge prijspeil,
atomede op het feit van de zeer grote
voorraden der ondernemingen.
Men voorspelt evenwel, dat de staal-
/constructie-industrieën een uitzondering
zullen vormen en dat deze ln tegenstelling
tot de algemene depressie een hausse?
periode tegemoet gaan.
yROUWEN zijn zo verschrikkelijk on-
logisch. Ze trekken een bontjas aan,
omdat ze het kouJ hebben en laten haar
voeten bijna afvriezen, door schoenen
zonder tenen of hielen te dragen
O Sammy Kaye
KOOPMANS' KINDERMEEL
CjOuntAx kü+\cUhju^f
Officiële noteringen ven de ver d Effectenhandel
DONDERDAG 3 OCT.
GR ged en 'bled GL ged en leten bieden L leten
Friese stier voor'ƒ,40.000
Reeds enige tijd geleden werd meege
deeld, dat een stier van de Friese fokstier
Aukje's Eduard 40.00# heeft opgebracht
Dit dier."dat reeds zesmalen bekroond
werd. zal thana met twee andere stieren,
negen koeien en drie pinken op 11 Octo
ber per -Oldebaran naar Zuld-Afrika
worden verscheept. Een Inkoopcombinatie
van het rundveestamboek aldaar heeft d't
vee aangekocht bij vijf fokkers in Fries
land.
ACTIEVE rONOSEN
AANDELEN
Hoofdkn«r*cn
V.K
Koloniale Bank A W»s
N.-L Handelsbank A l«0
NedarlJUndJIll. cA ItWu,
Alg.Kun*tzlj<1»U. A KJ
Bergh* Jurg. F. A Ril
Barkal* Patent v. A 127
Calve Dalit eA I-OU,
Centrale Hulker A 214
Fokker Vliegtuig A •JM
Gelder Zn Papier A l<l>
Heden
te*.,
KMC
ltoi/.
Philip* GL Gbet A
Wtlion-FUenoord A
Billlton lerubr A
Billlton <2* ruhr A
Dordteche Petrol A
Kun. Petroleum A
Moeara fcrnm A
Am*terd. Rubber A
Bandar Rubber A
Dell Batavia Rubb A
Kend»ng Lemboe A
Laid|iong bum. A
KM#
Hl 9
tOte 600,1
Maiang banden A «4%
Ned. Noorsebe PI A 46
Ooat Java Rubb A "Rf
Oo*tku«t l>e eA WK
*"rbad|adi Rubb A -0v
silau Sumatra A M
Hiimatra Rubber A -ft
t Ind Cult A 8' I
and Am Ll)n A
Java Ch Jap*n 1. A lft4
Kon. N'.St. MU NBr A 171
Kon Paketr MU A l«7
NedfJcheepvUniaA IRW
Rotterd Movd A
■Jt Mil Nederland A 17m
Hanov Amaterd A T-'4
Javaacha Cultuur A 11"-
N.-l. Ruiker Unla A 1}'
V»r Voratenl Cnlt A
Del (•Batavia Mi) A* I2SH
Deli Maatachappu A 147
-'enemhali A "I-**
Mflller A Co NB IA 17'
MQIIer* Co NBIIA IM
DONDERDAG OCT.
OBLIGATIES
Nederland
10») 1URH ua 8 iocs
1000 1947 Sj 3
ld|U<>iyfl7 3
«1000 1947 rac.8
1000 N .W&
100
10114 10) A
io!£ ioi
N.-L 1000
OBLIGATIES
Amsterdam "87 1 Hè 11**4
'•Gravenh "37 II 81 JOiy4
Nrd-lloll fijl A |(«2
Rotterdam 717 1-8 34 KXAfc
Roll Hjy> BnkaKi:
Nation Hyp Bank 8
"Dtl Hyp Bank
Rott ScLepahyp
kif Kunatz Unie 3
Bergh A Jurgene 8
Levers Zeep
Bat Petrol MU
HA. Bpoor *87 U 8
AANDELEN
Smaterd Bank A IMJU iftftt,CB
oil Bank Unle A Cld '-'lot,
IncMao Bank A IV?
lied Mldd Bank A 1ST', 140GB
NO
10014 101
lie" *~v-
10»>4 UWV4
lren-i n«iv
I0414 ior.v.06
|M<i,' KHIl,
\W-i |U8"i
M'. 67- jGB
'tterd Bank
NlavênburfaBnkA I*',
Tweelae Bank eA
Rott Belegg Cona A
N W. Hyp A-B-D A
Allan A Co A
Breda Machine!. A
Gouda Apollo K A
Helneken-Blerbr A
Hero Conserven A
InternOevr Beton A
Kvrntta Cb«>ctabr A
Meell Ned Bakk cA
Ned Giat A Rplr A
Nyma A
Rotterd i>to»gdok A
sdielde KMu NBA
Rtokvw «>>1000 A
Stork Machine!. A
Werkspoor A
WDara Industrie A
AJU.E.M NB A
Ned Indische Gea A
Int.Cred A llgndv A
Undo Tave- A
Baninewangi A
■^edepCuliuurMU A
Ameterd Hallnpt A
GjmKiev WAVVhA
Gfwda Kn»*)>*nd. A
Thom«eoH*v« nb. A
Zeolu Kj vabang A
{$2*
w'-t6
I'M'.
Dell Spoorweg A 4ft
Ned. Ind. bpuor A
Mtl.F.NaLH.recprA l"IH
Ned.Mil Wnlviev. A l'«W4
K ubh.1. V redeateln A I941*
CERTIFICATEN VAN
AMERIK. AANDELEN
Am. Hide A Lealbet .7l®
Anaconda Copperlt 3d SbJ*10
IMhlahrm si. Corp
General Motor Corp
InLfNickal otC. Ltd. 5H-Vi
Kennocidt Opper
Itepublio Steel Corp -• V4
United State* Heel ~SV,
Amer. Waterwerk» l"*
Citlea Service Comp
Continental Oil Cy t6
MRl-Cnnl Petr Cor). 4V4
shellUnlonüll Corp ""A
Tide Wat»r A*w. 2"
Inierront RuhherCv "H
Ball mi A OhloSpw 15'
N.-Y. Central Raili
Penn-ylvaniaRallr KM
South Pan Mr Comp <W4
South. Rallw C»mp
Canadian I'acltlo HV4
Murinhakei prpor JO
IVolongatte iVi
•h
t«y4
i'4H
GO)
EN DE TIJDSTOEL
rc
14. Op dat ogenblik
werd de deur krachtig
opengeworpen cn commis
saris O. O. Bol daverde
binnen.
Ala Ik het wel heb.
heèft deze he$r lets met
de politie te maken, riep
Molentje.
Hier moet worden
doorgetast, 'riep de commissaris, terwijl hij welbewust op de
tijdstoel toestopte. Ik zal beginnen met het stellen van enige
vragen. v
Weea voorzichtig commissaris, datwilde Dokie waar
schuwen, maar de commissaris hield meer van "doortasten dan
van 'luisteren.
Wij praten er niet omheen, riep hij. terwijl hij zich met
ztjn volle gewicht op de tijdstoel neerliet.
Zet hem afl riep Molentje gejaagd. De professor werd
zenuwachtig en vergat, dat de stoel niet werkte" Hij haalde de
handle overmaar naar d* Verkeerde kant.
„Op 31 Augustus J.L te tien uur ln de
avond, werden ln de kustkampong
Lekok, tussen Pasoeroean en Probolinggo.
ses en twintig Chinezen, mannen,
vrouwen en kinderen, op beestachtige
wfjze afgemaakt Hun huizen werden
geplunderd en daarna afgebrand".
Djokjakarta ha* de
es het volk van Pasoeroean opdrachten
gegeven, die non duidelijkheid niets to
wensep lieten: „Verbreek alle medewer
king met dc Nederlanders; onttrek alle
diensten aan dc Nederlandse reoomba: ac
cepteer geen Nlea-geld meer: moord, ram-
pok. sticht brand en terroriseer conecs-
slelooa. opdat nw leiders de buitenwereld
kunnen aantonen, dat de Nederlanders
niet In' staat rijn. orde en rust te hand
haven in het door hen bezette gebied".
Deze instructies waren aan de republi
keinse Bssistent-wedanah ter beschikking
van Pasoeroean, Soeblono, gegeven door
de republikeinse resident, Soekarno. bij
deze instructies waren aangehecht de
richtlijnen van de republikeinse minister
van Binnenlandse Zaken te DJokje.
Kleine -strijdgroepjea drongen in het
door de Nederlandse troepenbeacheande
gebied binnen. Bij hgn aioten zich aan de
talloze ondergedoken merdeka-aoldaten,
die bij de komst der Nederlahdse eenhe
den zich hadden opgelost ln de kampong
bevolking van Pasoeroean. Dit alloa ge
schiedde 27 Augqatus 1947. 22 dagen nadat
het bevel tot staken van het vuur was
gegeven: twee en twintig dagen, nadat de
Nederlandse regering met uiterste larik-
mocdtghcid en geduld dc republiek nog
maals een kans had gegeven van Ling-
gadjati geen farce te maken, maar dc be
vrijdende verwezenlijking van een nieuwe
toekomst.
Ophitsing
Tot leider van het verzet was aangewe-
sen de majoor SJamtoel Islam. Zijn werk
tuigen waren de geïnfiltreerde onruststo
kers. bijgestaan door de ondergedoken
merdeka-soldaten. Groot gebruik werd ge
maakt van godsdienst-voorgangers, die
selfa overgingen tot prediking van de ,.pe-
rang sabll", de heilige oorlog. Met misda
dig mlsbrnlk van het getoofasentlment
werd opgeaweept tot een beillooa fana
tisme.
In moskeeën en meslglts werd gepre
dikt voor de Heilige Oorlog tegen de kaf
fers (nict-gelovlgen), ofschoon de Heilige
Oorlog te vuur en te zwaard slechts ge
predikt mag worden tegen hen, die het
Mohammedanisme verwerpen, terwijl de
Nederlanders steeds de Indonesiër hebben
vrijgelaten in zijn geloof.
Hadjl'a hadden gestookt en onrust ge
zaaid; hadden aan de hand van vele in-
geftikkclde en duurbetaalde manipulaties
de zogenaamde geloofsstrijders onkwets
baar femaakt. De goedgelovige,» domme
maasa was gehypnotiseerd en liet zich op-
opstand gegeven. Pasoeroean doorstond
een criticke week. De officiële republi
keinse voorlichting sprak van een opstand,
voortgekomen uit het zelfbewustzijn van
het gehele volk; doch wie vertelt de his
torie na van een dronken massa, opgehitst
tot een vlammend fanatisme, dat op de
punten van bamboesperen optornde tegen
automatische wapenen van de Nederland
se troepen. Wie zal navertellen hoe krank
zinnig dit alles waa, omdat diezelfde mas
sa zich veilig dacht door de duurbetaalde
processen van onkwetsbaarheid?
De Nederlandse troepen bonden zich tot
het alleruiterste ln, het aantal slachtoffers
onder de armzalige bevolking beperkend
tot het minimum. Grote woede brandde In
hun rijen om dat vreselijke bceat, dat deze
volksmassa's opstuwde tegen hun wape
nen; dat veilig geborgen bleef achter de
microfoons, vcrweg bulten het bereik van
ohze handen, doch dat de Juichende leu-
genmare aan de wereld bracht van een
volk. dat uit zichzelf opstond tegen de
blanke, koloniale ondccdrukker.
In de eerste av.ond van die week ge
schiedde het drama van Lekok.
Onderzoek in de kampong
Lekok ligt aan dc noordkust van Java's
Oosthoek, tussen de twee rijsthaveni Pa
soeroean cn Probolinggo. Ongeveer zes en
twintig Chinese ingezetenen werden tn de
nvoqd van 31 Augustus op beestachtige
wijze om het leven gebracht. Hun lijken
werden voor een deel In zee geworpen en
in. putten, een ander deel werd met dc
gerampokto huizen verbrand. Met een
kleine Nederlandse patrouille werd een
onderzoek in dc kampong Ingesteld naar
dc plaatsen waar de lijken eventueel ge
vonden konden worden. Bij de verrassend
snelle komst onzer patrouille waa de pa
sar ln volle gang; de kampong was her
metisch afgesloten, niemand kon meer ont
snappen. Later bleek dat de hoofddaders
van het drama op de een of andere wijze
lucht hadden gekregen van deze patrouil
le; dorpsgenoten vertelden, dat zij de vo
rige- avond verdwenen waren en niet te
ruggekeerd. Onder de hoordduders was een
hadji, een fanatieke blankenhater, die van
zijn positie misbruik maakte om het volk
op te offeren aan zijn verblinde passie.
Het kampongvolk Het niets merken; st
waren achnw en ondoorgrondelijk, doch In
hun ogen las men de onzekerheid. Het Is
niet. dat er een spoor van besinning, van
schuldbesef te bespeuren was, docb s(j sal
gen hoe de Nederlandse militairen naarj
stlg zochten naar de plaatsen, vanwaar
1!
EEN FANTASTISCH
VERHAAL DOOH
FLETCHER.
58)
..Ha. hal rfier hebben we de wljzd».
Salomon!" lachte de Inspecteur „Die
wijsheid heb je bepaald op de beklaagden
bank opgedaan, mijnheer de procureur-
generaal. Een prachtkncch4."
Jannaway vereerde de inspecteur met
een medelijdend, lachje en stapte bedaard
naar beneden. Jocelyn' volgde hem woe
dend. Toen ze op de vloer van het atelier
waren aangekomen, keerde Hadley. die het
hele geval als eeh leuke grap scheen te
beschouwen, zich tot de man. die hem bij
de rechterarm hield.
„Ach." tel hij laconiek „tn m*n rechter
zak zit een sigarenkoker Weea zo goed en
hkal er een uit, steek hem In mijn mond en
houd er dan een vlammetje bij Bedien u
zelf ook maar." f
De Inspecteur repte zich nijdig naderbij.
„Houdt Je Amerikaanse snoeverij asje-
bleft voor je." beval hij. „En laat mijn
mannen met rust, .Vooruit."
Een der agenten opende een deur van
het atelier waardoor men In de tuin kwam. 1
de processie trok af in de koele nacht.
't Was gelukkig, dat de zo schrijnende j
arrestatie plaats vond op zo gevorderd uur,
andera zou de tocht van Jocelyn en zijn I
metgezellen naah het politiebureau stellig I
de nleuyvBgierigheid van de voorbijgangers
hebbeiTgewekt Thana passeerde de op
tocht vrijwel onopgemerkt de verlaten
straten van St John's Wood; maar toen de
meer bevolkte verkeerswegen werden be
reikt, werd hij aangegaapt door heel
wat late voetgangers, lasUerfanters en 1
nachtvlinders en het speet de drlf samen.
zweerders allerminst, toen ze eindelijk de
bedompte lucht van het voorportaal van
het politiebureau inademden Ze werden
zo streng bewaakt, dat ze dachten te wor- 1
den beschouwd als inbrekers van de ge-
vaarlljkate soort en het voorlopig verhoor
vond dan ook plaats onder strenge be-
bewaking
„Wie zegt u dat u béh*.7" vroeg de dienst
doende commtetarte, alle drie nA pen ge
fluisterd onderhoud met de inspecteur ge-
strengelijk aanziend. En iaer hij meer in
het bijzonder Jocelyn aankeek en deze
minder scheen te vertrouwen dan de beide
anderen haastte deze zich te antwoorden
met zoveel waardigheid ais bij zijn ver
waarloosd uiterlijk bestaanbaar was
„Ik heb de inspecteur mijn rmam en ile I
van mijn vrienden reeds gezegd en.,,»" J
..Ieder antwoordt voor zichzelf."^iel de
commissaris hem in de rede op een toon,
die geen tegenspraak duldde. „U bet éérst,
■n geen onzin."
„Wat bedoelt u met onzin vroeg Joce
lyn. „Indien ik geen handboeien aap had
zou ik u 'mijn kaartje geven. Ik ben de
Honourable Jocelyn Spencer Chenery. zoon
van graaf van .Hafimistowe. Tot voor twee
weken, de dag vun zijn dood. was ik privé-
secretaris van, do toen overleden Eerste
Minister mr Pontifex. Ik woon Down
Street 520a. Piccadilly."
De commissaris 9ie bij de verklaring
van Jocelyn van kleur verschoot, wendde
zich tot Hadley.
„En u
„Ik heet John HaJlcji Stamford," ant
woordde deze met zijn kalme glimlach. „Ik
ben vrijgeboren Amerikaans burger. Ik be
zit een huis in Philadelphia, en ook een te
New York. drie-en-twintlgste Avenue MUn
Adres In Londen te Hotel RItz. Piccadilly,
waar lk een aantal kamers heb gehuurd
Er is hier ln Londen ook een zaak die aan
mij toebehoort en die onder mijn naam ge
dreven worJt, al doe lk zelf geen zaken
en al heb lk ook geen beroep. Ik ben ten
slotte ook mlUlonnair. als u daar belang
instelt."
„En wie la die man met die scherp#
neus vroeg de commissaris die blijkbaar
begon tn geloven, dat men ham ia hat
ooitje wilde nemen „Wellicht de keizar
van China
..M'Jn aaam Is Clarence Jannawy!" ent-
woordde de onverstoorbare knecht „Ik
ben in dienst bij Je Honourable mr Chene
ry Evenals mr Chenery woon ik 'Down
Street 520a
Dc commissaris keek van de een naar
de ander. Dan keerde hij zich naar de in
specteur knikte en zclde kort:
„Keer hun zakken om."
Degenen die dichtbij konden komen,
keken hun ogen uj^t. tuen verschillende ar
tikelen en papieren uit de zakken der ge
vangenen tc voorschijn kwamen .Vat Jan
naway betreft, bij hém bracht die serieuze
fouillering niets vap enidë betekenis aan
het licht'behalve 'n sigarettenkoker van
aluminium en bij Jocelyn een dito van
goud. Hadley echter scheen heel wat bij
zich te hebben, afgezien van een belangrijk
bedrag aan geld.
„Ik wil u er even avtent op-maken," zei
bij droogweg, toen alles voor de Inspecteur
op tafel lag, dat er zowat tien twaalf
duizend pond aan Engelse bankbiljetten
tn die porteffeuille zit; de nummers zijn in
mijn boek In Rit* genoteerd. En zorg goed
voor die diamant, hij vertegenwoordigt
'n fortuin."
(Wordt vervolgd.)
geen deernis; tussen de puinhopen vonden
wij hier en daar nog beenderen met ver-
kooide vlccsrestaqten en ingebeukte sche
dels. Langs deze sporen van het drama
Waren de vrouwen en kinderen snaterend
hun weg gegaan met via en vrachtenkor-
ven.
Door het onderzoek en het Inwinnen van
informaties bij dc verzamelde mensenme
nigten. ontstond onrust en onzekerheid.
Niemand bekende, niemand wist ieta. nie
mand kon de daders aanwijzen. Een dof
en monotoon: 'ndah 'roh (lk weet
het niet) murmelde het apatlsch langs de
rijen, maar de stof onder hun voeten was
doorlopend vochtig van xenuw-urine. Wij
krugen slechts te weten, dqt door practlsch
alle autoriteiten van (te kampong was op
gestookt en gedreven tót de afschuwelijke
moorden, de kcpala kampong, enkele had
ji'*. de petinggthzij alten waren ge
vlucht en lieten het weerloze, stomme dier
achter om de laaten te dragen.
Het medelijden
Onder de achtergeblevenen trof lk ech
ter een jongeman, die uitstekend Ncder-
Innds sprak pn een of ander vertegenwoor
diger in de kampong van gemengd Javaan*
Madoercse bevolking was. IJij rel, dat hij
republikein wqs; hij sprak eerlijk cn on
bevangen en had heldere oRcn. die niet
logen. Met grote deernis sprak hij van zijn
volk. Toen lk hem vroeg, wie de moorden
had bedreven, antwoordde hij direct:
De hele bevolking, meneer, niemand
uitgezonderd. Maar heb medelijden, heb
tmdelijden met mijn volk. ZU wisten aiel
wat >U deden; sU sUn so makkelUk warm
te maken voor een Idee; als Iemand enigs-
rins begrip heeft voor hun mentaliteit,
kan hU dit volk mkken en breken. £U>
mijn volk ophitsen tot dit verschrikkelijke,
dragen de volle verantwoording; al) waren
grote redenaars en volkspsychologen ea
het godsdlsnstlge element hebben sU «ns-
welUk misbruikt.
Toen wij die mlddag«terug zouden gaan,
stonden tnensen van onze inlichtingen
dienst voor dc ruim negenhonderd gehurk
te mannen. Zij spraken In de landstaal en
dc opgeluchte mannen luisterden gespan
nen toe. Er werd gewezen op het afschu
welijke van de moord: op het ontoelaat
bare "vnn het rumpokkqn qn platbranden
vfin de hulzen, er werd gewezen op de
afschuwelijke toestand van een volkawe-
zen, dat rustig voortging mt4, teven langs
dc puinhopen van een terreursdaad. Wat
zou het nageslacht later denken, ala het
tot bewust denken kwam? Dat het waa
voortgekomen uit een generatic van moor
denaars, van rampokkers, die een eeuwige
blaam cn smet wierpen op hot volkabe-
riaan? Waarom niet gewoon teruggekeerd
naf.r het oude. stille dorpsleven, zonder
extréme vormen, doch ln de rustige, vre
dige banen, waarlangs feeds geslachten
van vooroudera het geluk hadden gevoerd
naar een zekere toekomst?
Na elke uitspraak hieven de rijen hun
belde duimen omhoog en een vastbeslo
ten „'Inggih ruiste Umss de maise.
Dc sprekers wisten het wezen te vinden en
zij'hieven dit wezen op naar dc hoogten
der menselijke normen. En zo spraken zU,
dat het volk geestdriftig werd; almaar
luider en overtuigender klonk het:
Inggih
Kuddegeest
Toen wy wegreden in stof en sonnehltte,
sag bet swart van de duimen, en toen
toste slch de maasa op la honderden be-
dryvlge handen, die de puinhopen ruim
den. opdat wU bU een volgende terugkeer
ons souden kunnen verblUden In een ge
normaliseerd kampóngteven.
Denk niet. dat w(J ons verbidden met
deze ommekeer. Daarvoor staan wU te
dicht op de waarheid. De waarheid van
een massa-hypnose. die enkele daten na
een dronken roes vin moordwaanzin om
slaat tot een Juichende geest van opbouw.
JV'U erkennen bitter de maebt van bet
woord, de macht van de mens. die aan-
gewesen Is om dit volk (e leiden.
Er zijn slechts twee paden voor zulk een
redeloos volk', dat gedoemd is te leven op
ccn noodlottige kuddcmentalitelt.
Langs gedegen, rustig* wegen heeft het
Ncderlands-lndlsch bestuur dit volk ge
leid naar een toekomst; dc tanl en de vis
ser was verplicht geweest zijn kinderen
naar ccn volksschooltje te sturen. Uit deze
Jongsté generaties zou een geslacht groeien
van geschoolde krachten, die hun weg
zouden vinden naar een betere toekomst
enz. Tot tenslotte dit volk zelfstandig zou
kunnen staan cn de plaats vinden, een
waardige plaats, tn de rij der zelfstandige
"lken. Maar de Japanner kwam en de
nncr schopte het volk weer alle tre-
van de maatschappelijke ladder om
laag; onder het republikeinse bestuur
werd het niet beter, omdat aanzien meer
telde dan de geest. Het volk werd door
nood cn ellende weer teruggebracht tot
het laagste* niveau van een oerbestaan. dat
geleid uPPdt door Instinct en intuïtieve
drang om liet bestaan. Dit ls het niveau
van de kuddegeest
Dit drama van Lekok ls een aanklacht
tegen de volksmenners, de onverantwoor
delijke «ujetjbn. die van de hoogste en
veiligste republikeinse posten het volk
drijven in da maalstroom, die onherroepe
lijk de massa der redelozen en kuddebees
ten drijft naar de aéhrlkkelljke ondergang.
In deze maalstroom drUven de vermink
te lUken van honderden slachtoffert van
een terreur, die bedreven wordt In naam
fan gerechtigheid en vrijheid; drUven do
lUken dier volksgenoten, die van ontbering
en honger krepeerden; over deze stroom
•laat de brandlucht van hulzen en gebou
wen en fabrieken, klinkt de dreunend*
■lag van opgeblazen bruggen en dlJkon;
In deze stroom kolken de opengebroken
graven van Nederlandse kerkhoven, het
verspreide gebeente der opgegraven ske
letten; drUven de stuki
ons* kerken. Kn
willoos bet Javaanse
ondergang.
Ann, arm volk van
lukgertagen fa
tn dfte strc
•e valk naar
aa Javailaa
beelden nlt
stroom drijft
naar de total*
