w
P
«1
Dit zijn de peten van Marijke
Haar stiefzoon aangebracht
Taai-moeilijkheden bij het
onderwijs in Indonesië
Beiaardbespeling
j Georges Clément
Juridische puzzle over
bevoegdheid
Textiplslag in Engeland
WAT GEEFT
HILVERSUMf)
Het taaie probleem
Palestina
Sombere woorden
Beurs van Amsterdam
10()
8f
ills
Dokie Durf
De
■OSPRIJS
voor Londen
DINSDAG 7 OCTOBER 194'
GOUDSCHE COURANT
EERSTE 'BLAD, PAGINA X
Ter gelegenheid van het bezoek, dat een
groep Doornikse zwemmen dit weekend
•an onze stad bracht, bespeelde de heer
Georges Clément, beiaardier van Doornik.
Zondagavond wederom het klokkenspel
van onze St Janstoren. Het programma
vermeldde, naast verschillende klassieke
nummers, enige bekende operamelodieën.
Als openingsnummer was gekozen „Car
naval de Venise". een vrolijk stuk muziek
met geestige variaties. Reeds dadelijk viel
het op. met welk een zekerheid en ge
makkelijkheid het ten gehore werd ge
bracht. Ondanks het feit. dat het enige
maanden geleden was. dat hij te Gouda
speelde, toonde Georges Clément zich nog
uitstekend thuis op het Goudse beiaard-
klavier
Als tweede nummer speelde hij een
eigen composltlte, de „Suite Archaique
(bekroond op het belaardconcours te Am
sterdam 1934). Deze suite is onder de bei
aardiers hier te lande geen onbekend ge
bleven werk en het was daarom een bui
tenkansje haar door haar eigen schepper
te horen voordragen. De verschillende ka
rakteristieke oude dansen .dezer suite
kwamen uitnemend tot hun recht odder de
meesterhand van Clément.
Na deze pittige muziek volgde een meer
gedragen stuk „Intermezzo" uit Cavale
rie Rusticana" van Mascagnl. dat door
de zeer zangerige voordracht ongetwijfeld
velen heeft geboeid. Van geheel ander
karakter was de „Musette" van J. S.
Bach gespeeld in prachtig strak rhythme.
Na een Wals van Schubert volgde een
min of meer populair gedeelte, in hoofd
zaak tilt opera-melodieen bestaande.
Hierin kreeg de heer Clément volop ge
legenheid tot virtuoos spel. van welke ge
legenheid hij een dankbaar gebruik
maakte. Niettemin was zijn spel nooit
slordig of ruw. het getuigde steeds van
een verfijnde élegance. zelfs bij de onge
twijfeld in technisch opzicht zware pns-
**Deze beiaardier! die reeds drie en twin
tig jaren in Doornik speelt, beschikt over
een uitstekende techniek, die hem n staat
stelt, alle mogelijkheden van het klokken
spel volledig tot hun recht te laten komen.
De zeer mooie bespeling werd besloten
met de Volksliederen van Belgie en Ne
derland benevens het aardige, zeer oude
stedelied van Doornik: „Les Tournaislens
*°Ter "herinnering aan* de eerste beiaard-
bespeling, van de heer Clément in Augus
tus heeft de voorzitter van Vereniging
Voor Vreemdelingenverkeer, de heer C.
H. Hagedom. hem een platelen herden
kingsbord aangeboden.
Twee jubilarissen op de
Kaarsenfabriek
Twee personeelsleden van de Verenigde
Stearine Kaarsenfabrieken „Gouda—
Apollo" vierden gisteren hun vijf-en-
twtntig-jarig dienstjubileum. Het waren
de heer C. den Edel, die werkzaam is op
de expeditie-afdeling, en de heer P. J.
Ferwerda, die op de fabriek stoker Is.
Beide jubilarissen werden 's morgens in
de directiekamer ontvangen, waar ir C.
van Loon in het bijzijn der mede-direc
teuren dr J. P, Treub en ir W. L. C. van
Zwet, hen heeft toegesproken en dank
gebracht voor de toewijding en Plichts
betrachting, waarmede zij het bedrijf die
jaren hebben gediend. Als blijk van er
kentelijkheid bood ir Van Loon hen een
geschenk onder couvert aan.
25 Jaar in gemeentedienst
Gisteren herdacht de heer Van Katwijk
de dag. dat hij 25 jaar geleden in dienst
van de gemeente trad. De jubilaris kwam
op 26-jarige leeftijd als timmerman bij
gemeentewerken en is de laatste twee
Jaren magazijnmeester. Burgemeester
James heeft hem in de morgenuren op het
Stadhuis hartelijk dank gezegd voor de
diensten aan de gemeente bewezen en
hem als bewijs van waardering een enve
lop met inhoud overhandigd. Op kantoor
werd de jubUaris door de directeur van
gemeentewerken, ir L. A. de Vos tot Nc-
derveen Cappel toegesproken en kreeg
van het personeel geschenken, o.o. een
schilderstuk en een fruitmand, en werd
ln de bloemetjes je?et.
JOURNALISTEN OP BEZOEK.
Vanmorgen hebben veertig journalisten
uit België, Luxemburg en Nederland, die
een excursie van' enige dagen door onr
land doen, een kort bezoek aan Gouda ge
bracht en hier het bedrijf van „De Pro
ducenten" bezichtigd. Na de rondleiding
heeft de directeur, de heer W. van Wij
nen, een uiteenzetting over de betekenis
van het bedrijf gegeven.
Uit vroeger tijden
DE „GOUDSCHE COURANT" R&LDDE:
75 jaar geleden.
Uit/het verslag van een raadsvergade
ring: Ingekomen was een missive Van
Gedeputeerde Staten, mededelende dat
door de laatste volkstelling een herziening
van de tractementen van B. en W., df
secretaris en gemeende-ontvanger wen
selijk is en die te brengen voor de bur
gemeester op 2000, voor de beide weri
houders op 800, voor de secretaris op
20Q0 en voor de gemeente-ontvanger
op 2100.
Aan de orde was een verzoek van de
heer H. Knepper tot verkoop aan hem
voor 1000 van het zogenaamde Tolhuis
te Boskoop. Dit verzoek werd ingewilligd.
5# Jaar geleden.
Op 8 October zal onze stadgenoot prof.
C. P. Tiele, hoogleraar aan het Remon
strants seminarium, zijn vijf-en-twintig
jarig hoogleraarschap gedenken.
25 Jaar geleden.
In tegenwoordigheid van vele genodigden
ls de Prinses Julianaschool aan de Burge
meester Martenssingel officieel geopend
Met het bestuur der vereniging tot stiqh-
tlng en instandhouding van Chr. Scholen
voor lager en uitgebreid lager onderwijs,
bestaande uit de heren R. U! Jongen
burger, voorzitter, W. J. Dercksen H.Mzn
secretaris, G. J. Grendel, J. van Galen.
C. Jongenburger. T. Zaal, W. A. Plets,
P. A. Vingerling en D. G. Noordijk, wa
ren tegenwoordig de wethouders dr A. C.
A. Hofmafln, A. J. IJsselstein Azn. en J.
van Galen, de heer C. G. van As. inspec
teur van het lager onderwijs, dr S. S.
Hoogstra, directeur van de R.H.BÜ., dr
Boaselaar, rector van het gymnasium,
het hoofd der school de heer BUlstna en
het onderwijzen^ personeel.
De burgemeester had beridit van ver
hindering gezonden Verschillende spre
kers voerden het woord. In het bijzonder*
werd hulde gebracht aan de architect, de
heer W. A. Piets, en de uitvoerster van
het werk, de firma Dekker uit Zeven
hulzen.
'AT
AAR
ANNEER
7 Oct. 1.M uur CoöperaUe-sebouW Haam SS:
Bt)eenkomst Coöp Vrouwenciub. spreker K.
Schoolmeester over „Problemen ven de huls-
T Oct. 7.3» aur St. Zaalkerk: Massazang-
uitvoering onder leiding van Gljebert Nieuw-
land.
7 Oct. s uur Het Blauwe Brule: Eerste
Moordrecht cursus „Het geloof in een per
soonlijk voortbestaan na de dood ln het
licht der para-psychologle" voor Volksuni
versiteit. Inleider dr W. H. C. Tenhaeff.
v 7 Oct. S uur Reünie: Cursus Humanistisch
Verbond ..Op de kentering naar de nieuwe
tijd", inleider G. J Sligter over ,.D« Re
naissance In de muziek".
i Oct s uur VrUe Evang. Gemeente: Bid
stond.
S en t Oct. I JS uuj Fluwelenslngel M:
Openbare verkoping goederen door deur
waarder R. van Blokland.
S Oct. 7.3# uur Oud Gerel£ Gemeente:
Spieekbeuit ds Joh van Weizen.
I Oct. 7.3e uur VrUe Evang. Gemeente:
Spreekbeurt de J. I. v. Wijck.
1 Oct. uur Coöperatie-gebouw Raam 31:
Studie en debatavond Coöp Studiekring.
t Oct. I uur, Concordia: Opvoering „Bionde
Greet" door De Haghe-spelers.
I Oct. g uur Reünie: Spreekbeurt de J. Bör-
ger voor Logosverband over ,,De vraag: Ie
het leven een zaak ven geven en nemen en
zo Ja. wat is dan in dat geven en nemen
de maat?"
I en e Oct. S uur Nieuwe Schouwburg: Op
voering „Nieuwe Ministers" door „De Ko
medianten'-'
Oct. S—It uur Splerlngstraat 113: Gele
genheid tot kosteloze inenting tegen diphthe-
tie.
s Oct. It—lï uur Spieringstraat 113: Spreek
uur Kraamcentrum
t Oct. g uur Reünie Blotroop: Filmavond
Filmliga, vertoning „Hlmlaspelet"
ie Oct. it uur De Beursklok: Toogdsg Bond
van Chr. Scholen
It Oct. t.31 uur St. Janakerk: Avondgebed.
Bioscopen
Thalla Theater: Grote verwachtingen (met
John Miles en Valerie Hobson
Reünie Bioscoop: De kleine lord (met Fred
die Bartholomew en Mickey Rooney
Schouwburg Bioscoop: De tweezijdige
vrouw (met Greta Gsrbo en Melvyn Douglas
Aanvang: 3. 7 en 115 uur.
Uitreiking nieuwe bonkaarten
en schoenenbonnen
Uitreiking nieuwe levensmiddelenkaarten
(medebrengen tWeede distributiestam
kaarten en bonkaarten 711) en schoe
nenbonnen volgens cijferaanduiding 1
en verjaardagsbonnen voor kinderen ge
boren In October en November 1133 tot en
met IMS en In December 1M4 en Januari 1M7
(medebrengen tweede dlstrlbutlestamkaart en
Inlegvel met bon 113 resp. HM) bU Distributie-
dienst, Westhaven 33. van 1—13 en 3—4 uur.
Zaterdags I11 uur:
Woensdag, Hu—Jo.
Donderdag: Ju—Kn
Vrijdag: Ko—La.
Zaterdag: Le—LIJ-
Apothekersdienst
Steeds geopend des nachts alléén voor re
cepten: Apotheek E. Grendel, alleeo Prins
Hendrikstraat ISc.
Veel belangstelling voor
het Vacantiekinderfeest
De belangstelling voor het Goudi
Vacantiekinderfeeet 1948 is bijzonder
groot. Er hebben zich tot nu toe ruim 230
deelnemers aangemeld en het ls te ver
wachten, dat^dlt aantal nog zal stijgen.
Verleden jaar hebbefl 171 jongens en
meisjes van een fijne week vacantie in
de duinen bij Katwijk aan Zee genotén.
De animo bij de jongens is dit Jaar bij
kans even groot als die bij de meisjes,
want van beider kunne hebben zich
evenveel deelnemers opgegeven. De uit
breiding van het aantal gegadigden brengt
met zich, dat in de komende zomer twee
kampen zullen worden gehouden, één ver
moedelijk in de laatste week van Juli, de
andere in de daarop volgende week.
„ONS NATUURGENOT".
De aquarium- en terrariumvereniging
„Ons Natuurgenot" hield in „Ons Huis"
een vergadering, waarin de heren Tak en
Hollander een veertigtal lichtbeelden
hebben vertoond over de herkomst,
grootte en kleur van verschillende vis
soorten. De heer Jaspers gaf hierbij een
toelichting. Verslag werd uitgebracht
over de algemene ledenvergadering van
de N.B.A.T.. the in Utrecht $erd gehou
den.
Aan het slot van de vergadering werd
een verloting gehouden: er waren acht
winnaars van de visprijzen.
ELA8TIEKE PRIJS-
De tuchtrechter voor de prijzen te Rot
terdam veroordeelde H. te Gouda tot een
boete van 500 wegens het verkopen van
elastiek tot hoger prijs dan geoorloofd.
MUTATIES BIJ DE POLITIE.
De burgemeester heeft eervol ontslag
verleend met ingang van 1 Augustus aan
de (teer J. G. Slot, als brigadier van poli
tie, wegens het bereiken van de leeftljde-
grens en met ingang van 1 November op
haar verzoek aan mej. mr H. de Jong,
als inspectrice van de Kinderpolitie.
Bevorderd zijn van hoofdagent tot bri
gadier met ingang van 1 Augustus de heer
J. A. Padberg en met ingang van 1 Sept.
de heren R. P. Dijsselhoff en J. B. Jansink
en van agent tot hoofdagent met Ingang
yan 1 Augustus dc heer H. L. Kroon, met
ingang van 1 September de heer J. Postma
en met ingang van 1 October de heren
S. Schaap en A. C. P. M. Qulst.
ENGELSE GASfEN.
De Britse ambassadeur sir Nevil Bland
heeft gistermiddag in gezelschap van Lady
Bland en hun zoon een bezoek aan onze
stad gebracht. Dit bezoek werd gemaaki
op uitnodiging van de burgemeester, die
op deze wijze de dank wilde uitdrukken
voor de van Engelse zijde indertijd ont
vangen zending- stopverf, die nodig was
voor het wederinzetten van de Goudse gla
zen. De burgemeester heeft de gasten
rondgeleid door de belde musea, waarna
een tocht door de omgeving werd gemaakt
om de bezoekers het kaasmaken te laten
zien en een indruk van het polderland
schap te geven.
Burgerlijke Stand
Geboren: Tannetje. d. v. J. J. Spelt en
T. de 'Haan, v. Heusdestraat 34; Marie
Henriëtte. d- v J. Th. van Asten en A.
Rouwenhorst. Krugerlaan 94: Wim. z. v,
G. van der Graaff en E. F."G. Saplatz,
Doelenstraat 28: Gijsbertus, z. v. G. van
Nieuwkoop en K. Steunebrink, Heren
straat 22: Petrus Johannes, z. v. W. de
Wit en A. M. H. Michael. Keizerstraat 75;
Elizabeth Anna Maria, d v. C. Bosman
en G. A. van den. Nieuwendijk, SteUn-
kade 18: Rita Margareth. d. v. S.»van den
Berg en G. de Frankrijker, Kleiwegstraat
18; Jacob, z. v. J. Dijkstra en C. van Til
burg. Herenstraat 130; Arte, z. v. K. Tui-
nenburg en S. J. Lakerveld. Herenstraat
84: Hendrika Maria, d. v- S. de Jong en
H. J. Oosterom. St. Josephstraat 41; Ida
Adriana Evefdina. d. v. P. Nuvelstijn en
I. A. Prang, Bockenberg'straat 43. Theo
dora Johanna, d. v. A. Verblaauw en J.
Cathel. A. de VisAmar'tt 52; Antonia
Cornelia Johanna Maria.*d. v. H A. de
Jong en W. aH*. Willemse. Van der
Palmstraat 72
Getrouwd: H. J L. Koch *R G P. M.
Veldkamp.
TRIBUNAAL
De pleidooien voor het Tribunaal rich
ten zich meestal op de waardering tot de
feiten, maar gistermiddag was er een
verweer van juridische aard, dat mr A. A.
J Rijkscn als verdediger van de 54-jarige
huisvrouw M. Ouweneel—Gssperin uit
Schoonhoven, gedetineerd te Rotterdam,
hield. Deze vrouw, zo zeide de raadsman,
is Oostenrijkse van geboorte en werd in
September 1941 door haar huwelijk Neder
landse Bij Kon Besluit van November
1945 is de vervallenverklaring uitgespro
ken van het Nederlanderschap, dat Vrou
wen uit vijandelijke landen tijdens de be
zetting door huwelijk hebben verkregen.
Op grond hiervan achtte de verdediger
beschuldigde geen Nederlandse en daar
door niet vallen onder het Tribunaalbe-
sluit, dat het Nederlanderschap bij de in
werkingtreding van het besluit als voor
waarde i^lt voor de berechting. Hij ver
zocht daarom de zaak terug te wijzen naar
de procureur-fiscaal.
Beschuldigde had twee gevallen van
aanbrengen op haar tenlastelegging staan,
die vermeldde, dat zij zich bij de Orts-
kommandant te Gouda in Februari 1941
heeft beklaagd over haar stiefzoon W.
Ouweneel. hem beschuldigend van z.g.
anti-Duitse uitlatingen of gedragingen, als
gevolg van welke klacht Ouweneel door
de Ortskommandant ter verantwoording ls
geroepen en dat zij zich bij de S.D. te
Rotterdam heeft beklaagd over, althans
aangifte heeft gedaan ten nadele van mr
J. Slager te Schoonhoven, als gevolg of
mede als gevolg waarvan mr Slager eerst
voor een verhoor bij de S.D ontboden is
en later zelfs mdest onderduiken.
Wat de klacht tegen hanr stiefzoon
zij kreeg bij haar huwelijk negen stief
kinderen betreft, zeide beschuldigde,
dat de verhoudingen thuis verre van pret
tig waren en dat zij de klacht „in vertwij
feling" had ingediend met de bedoeling,
dat de stiefzoon een standje zou krijgen.
Overigens zeide zij zelf ook een standje
ontvangen te hebben. De voorzitter, mr C.
Jonker, achtte geetv enkele reden tot kla
gen aanwezig afgezien van het feit, dat
men niemand bij de Duitsers behoorde aan
te brengen omdat de stiefzoon inmiddels
het huis verlaten had. Dat zU tegen hem
bij het vertrek, zoals de stukken vermel
den. had gezegd: „ik zal wel zorgen, dat
je in een concentratiekamp terechtkomt",
ontkende beschuldigde.
Over de andere klgcht zeide zij, dat
deze niet tegen mr Slager wai gericht,
maar tegen de zoon, die haar had uitge
scholden De voorzitter vond het eigenaar
dig, dat dan niet de zpon, maar de vader
bij de S.D. is geroepen en dat mr Slager
gevraagd was, waarom hij in een auto ge
zeten had en waarom hij zonder ster liep
Mr Slager was drie en een half uur ver
hoord en ondergedoken, toen hij opnieuw
een oproep kreeg. Hij Is drie jaar onder
gedoken geweest. Beschuldigde ontkende
mr Slager aangebracht te hebben of het
rijden in een auto ep het zonder iter
lopen gemeld te hebben, de klacht ging
alleen tegen de zoon.
De tenlastelegging vermeide verder
lidmaatschap N.S.B. en Nat. Soc. Vrou
wen Organisatie, collecteren voor Winter
hulp, geabonneerd zijn op „De Nationaal
Socialistische VrouW", zich schriftelijk
melden ln Augustus 1943 bij het Geweste
lijk Arbeidsbureau te Woerden ala kook
ster voor het Duitse leger en toelaten, dat
een minderjarig stiefkind toetrad tot de
Nat. Jeugdstorm.
Deze feiten werden eëkend. Beschuldig
de zeide, na haar huwelijk haar man
wa» lid van de N.S.B. tot de beweging
te zUn toegetreden, omdat zij dacht „lk
doe iets goeds en werk voor het volk".
Welk volk, vroeg het Tribunaal-lid dra
Nederhorst. Op haar sollicitatie als kook
ster gedaan om de verdienste had zij
geen antwoord gehad.
Zou het Tribunaal zich wel bevoegd
verklaren om deze zaak te behandelen
de president had er op gewezen, dat de
vrouw bij de Inwerkingtreding van het
Tribunaalbesluit nog niet van het Neder
landerschap was vervallen verklaard
dan achtte mr Rljksen in elk geval inzake
het aanbrengen van de stiefzoon het Tri
bunaal niet compleet, omdat de vrouw op
dat moment huishoudster bij de familie
en nog niet getrouwd was, zodat zij toen
nog Oostenrijkse was. De verdenking, dat
zij mr Slager heeft aangebracht, berust
alleen op een vermoeden, de brief is er
niet meer, het bewijs van dit punt der ten
lastelegging ontbreekt. Pleiter was vsn
mening, dat z'n cliënte niet uit zichzelf tot
de N.S.B. is gekomen. Eerst na haar huwe
lijk werd zij lid en dit doet invloed van
de man veronderstellen. De man ls al sinds
15 Augustus 1946 vrij. Daarom verzocht
mr Rijksen, zo het Tribunaal zich bevoegd
verklaart, de straf met de ondergane
detentie van ruim twee jaar uitgeboet te
achten.
Om vaste positie
Opnieuw werd behandeld de zaak tegen
de 42-jarige magazijnbediende M. W. Slap-
pendel te Gouda, gedetineerd te Vlaardin-
gen. die beschuldigd werd van lidmaat
schap N.S.B W.A. en Ned. Arbeidsfront,
fungeren bij de N>V. Edm. Brinkmann als
sociale voorman, colporteren te Reeuwijk
met nationaal-soclalistlsche lectuur, ge
abonneerd zijn op „De Zwarte Soldaat",
solliciteren bij de vrijwillige hulppolitie
en toetreding tot de Landwacht Neder
land, later Landstorm en dienstdoen als
oppassey te 's Hertogenbosch
De vorige keer had beschuldigde ver
klaard, dat hij wegens geringe inkomsten
een vaste positie zocht en gaarne bU de
politie wilde komen, maar was afgekeurd.
Hij was toen tot de Landwacht toegetre
den. niet uit'sympathie voor de Land
wacht. maar omdat dit de mogelijkheid
opende na drie maanden bij de politie te
komen en hij dus toch zijn doel zou be
reiken. Het Tribunaal had toen, in ver
band met het verweer, dat toetreding tot
de Landwacht een aanstelling bij de poli
tie ln het vooruitzicht stelde, een nader
onderzoek gelast en als resultaat daarvan
lag thans in het dossier een fotocopie van
de bewuste advertentie in het Nationaal
Dagblad, met een oproep tot toetreding bij
de Landwacht Uit deze advertentie bleek,
dat beschuldigde zich te zeer op zijn wens
had blindgestaard, want de advertentie
sprak duidelijk uit, dat het hier een
dienstneming in het militair verband van
de Waffen S S. betrof. Na een dienstplicht
van drie maanden kon men zich opnieuw
verbinden en dan pas werd de mogelijk
heid om bij de actieve politie te komen ge
noemd.
De verdediger, dr mr J. Smit, zeide, dat
beschuldigde 'zozeer is vervuld geweest
van het verlangen om bij de politie te
komen, dat hij zich niet ibewuzt Is geweeit,
dat hij in Duitse krijgsdienst trad. Overi
gens heeft hij niet gevochten, wegens zijn
slecht gezichtsvermogen werd hij oppas
ser, maar ook dit stond hem zo tegen, dat
hij deserteerde en van SepteHibey 1944 tot
de bevrijding in de woning van zijn moe
der onder de vloer heeft geleefd in voort
durende angst voor de Duitsers, die hem
zochten. Beschuldigde is door armoede,
domheid en omdat hij gemakkelijk te be
ïnvloeden was op het verkeerde politieke
psd gekomen, maar hij is geen verrader
en niemand kijkt hem scheef aan, ten be
wijze waarvan pleiter een verklaring van
de N.V. Edm. Brinkmann overlegde, dat
zij beschuldigde weer direct ln dienst wil
nemen. Dr mr Srtüt was van mening, dat
beschuldigde met zijn onder de vloer
leven en met 2 jaar en 5 maanden Inter
nering. waarvan bijna anderhalf jaar in
de cellenbarakken, al een zware straf ge
had heeft en hij verzocht verder een voor
waardelijke straf op te leggen en beschul
digde onmiddellijk in vrijheid te stellen.
Het Tribunaal weigerde de invrijheids
telling
Uitspraken 20 October.
De mede op de rol staande zaak tegen
de landbouwersknecht H. Smit te Berg
ambacht, gedetineerd te Geleen, werd op
vefzoek van de verdediging aangehouden
Overbodig gezeten
Uitspraak werd gedaan in de zaak tegen
de 40-jarige garagehouder M. Eegdeman
te Haastrecht, niet gedetineerd, beschul
digd, dat hij vrijwillig door de Duitsers
gevorderde auto's gekeurd had, dat hij
zijn bedrijf ln 1943 vrijwillig tot H.K.P.-
bedrljf had doen promoveren, dat hij met
voor de Wehrmacht werken van Mei 1940
tot September 1944 25.000 had verdiend
en dat hij in 1943 J. Groen, ln dienst bij
de smid Roubos te Haastrecht, onder be
dreiging. dat hij anders door de Duitsers
zou worden gehaald, had gedwongen ont
slag uit zijn betrekking te nemen en bij
hem ln dienst te komen.
Op de uitspraak bij de eerste behande
ling was het fiat-executie geweigerd. Die
uitkpraak vérklaarde de beschuldigingen
van het vrijwillig keuren van auto's en
het doen promoveren tot H.K.P.-bedriif
vervallen en de twee andere feiten be
wezen. De garagehouder, die van 4 Ja
nuari 1946 tot 9 September 1946 Is geïnter
neerd geweest, was opgelegd internerbig
voor de acht maanden ln detentie door
gebracht, ontzetting uit de belde kiesrech
ten en het recht openbare ambten te be
kleden en verbeurdverklaring van het ge
hele vermogen van ƒ8000.
Bij de thans gedane uitspraak heeft het
Tribunaal niet alleen het vrUwilllg keuren
en de bedrUfspromotie niet bewezen ver
klaard, maar ook In tegenstelling met de
vorige beslissing het onder bedreiging
dwingen van J. Groen tot indiensttreding
en de beschuldiging op deze punten ver
vallen verklaard. Alleen werd bewezen
geacht, dat beschuldigde met voor de
Wehrmacht werken 25.000 had verdiend
Als enige maatregel werd opgelegd ver
beurdverklaring van 1000, waarbU met
de nadere vermogenwaardering ls reke
ning gehouden. Geen internering dus, zo
dat beschuldigde de acht maanden, dat hij
geïnterneerd is geweest, niet had behoe
ven te zitten.
Verdere uitspraken
De 51-jarige caféhoudster G. W. v. d.
Ven te Rietveld, niet gedetineerd, die ln
verzet was gekomen tegen een beschikking
van de procureur-fiscaal, waarbij tij voor
tien jaar uit de kiesrechten werd ontzet,
had succes, daar het Tribunaal de beschul
diging, dat zij te Waarder in haar café
Duitse soldaten had ontvangen, hen drank
en levensmiddelen had verkocht en met
hen op vrlcndschappeUjke voet had ver
keerd, vervallen verklaarde en daarmede
beschuldigde vrijsprak.
Eveneeqs tegen de voorwaarden van zijn
voorwaardelUke bultenvervolglngstelling
was in verzet gekomen de 34-jarige dro
gist J. C. Revet te Gouda, die van 7 Mei
1945 tot 28 September 1946 gedetineerd Is
geweest. De procureur-fiscaal had ontzet
ting uit de kiesrechten, ondertoezichtstel
ling van de Stichting Toezicht Politieke
Delinquenten en verbeurdverklaring van
750 opgel^d en het was tegen deze ver
beurdverklaring, dat het verzet zich richt
te. Het Tribunaal legde op intemerlhf
voor 2 Jaar 4 maanden en 21 dagen, waar
van onvoorwaardelijk de reeds ondergane
detentie van 1 laar 4 maanden en 21 dagen
en voorwaardelijk een jaar met een proef
tijd van twee jaar onder voorwaarde van
ondertoezichtstelling van de Stichting Toe
zicht Politieke Delinquenten en voorts
ontzetting uit de kiesrechten, het recht
openbare ambten te bekleden en het recht
bij dé gewapende macht te dienen. Ver
beurdverklaring werd gezien de vermo
genspositie niet opgelegd.
Aan de 26-]arige bakkersknecht H Spee
te Gouda, gedetineerd, (toetreding tot Waf
fen S.S en N.S.K K werd opgelegd inter
nering voor vier jaar met aftrek sinds
8 Juli 1945, waarvan voorwaardelijk een
jaar met een proeftijd van drie jaar
onder voorwaarde van ondertoezichtstel
ling van de Stichting Toezicht Politieke
Delinquenten, zodat beschuldigde 8 Juli
a.s. zal vrijkomen. Voorts werd hij ontzet
uit de kiesrechten, het recht bij de gewa
pende macht te dienen en het recht open
bare ambten te bekleden.
CLOWNTJE RICK OP AVONTUUR
2524. Ze gingen nu de speelkamer bin
nen Clowntje Rick keek zijn ogen uit....
wat veel speelgoed was daarl En t
zag er allemaal even leuk en keurig uit.
Wat ia dat? vroeg Rick. naar een ge
bouwtje wijzend.
Dat Is een pakhuis! zei Bunkle. Leuk,
zeg. er zit een hijstouw aan. daarmee kun
je die kisten en tonnen ophijsgn tot aan
die epen luiken. Zullen we er wat mee
Spelen? We hebben toch tijd genoeg!
Hè Jal vond Rick.
Bunkie wees hem, hoe het hijstouw
werkte. Rick draaide aan de windas, en
het touw liep netjes om de katrol; een
ton ging hoog de lucht ln. tot bijvoor
het bovenste deurtje zweefde.
Wacht, hou 'm even vest! iel Bunkle.
Dan ga 0c naar boven en haal 'm binnen!
Zo.apeelden ze een hele tijd. En Rick
had 't best naar zijn zin!
Zellee.
Gouwenaars in Na-Kaag
Hoewel de Na-Kaag geen nationale
wedstrijd is, draagt zij toch wel het ka
rakter, omdat de organiserende vereniging
zo groot is en bijna alle prominente zei
lers lid zijn. Daarom is het des te merr
verheugend, dat de Gouwenaars zich wis
ten te handhaven in de voorste gelederen.
Het weer begunstigde deze slultingswed-
strijden wel heel goed. Jammer was het
echter, dat de Zaterdagwedstrijd wegens
windgebrek ingekort moest worden, toch
had Hofkamp toen reeda een enorme
voorsprong op de rest van het Olympia-
jollen-veld. Zondag veroverde hij ln de
middagrace de tweede plaats, waardoor
hij met de tweede prijs naar Gouda kwam
Ook Van Noordt bezette een paar maal
een behoorlijke plaats, zodat hij vijfde
werd in het eindklassement.
Stil weer is voor Tienhoven nog steeds
niets en hij kon er ook niet aan te pas
komen. Tok daarentegen leverde driemaal
behoorlijk partij en won de derde prijs.
Het schip van de heren Both werd dit
maal gevaren door Frans van Dljl^ Hij
bezette de tweede plaats met een eerste
en vierde plaats. In de Valkenklssse werd
Ritman na een aanvaring in de Zondag-
morgenrace kansloos. Ook Zuiderbaan
zat het niet mee. In de Zaterdag-wed
strijd was hij eerste en ln de eerste wed
strijd op Zondag zou hij dit zeker ook ge
worden zUn, als enkele Regenbogen hem
niet op de boel gedrukt hadden, waar
door hij als tweede binnenkwam. In de
laatste wedstrijd kon hij het nJet verder
brengen dan de derde plaats, zodat hij
met de tweede priji tevreden moest zijn.
Handbal.
0 8.0.R—EXCELSIOR 1-2.
De Excelsior-dame* gingen op bezoek
bij S.O.S. in Den Haag. De rust ging in
met 2—2. Na de rust voerde S O.S. het
tempo op en het maakte toen drie doel
punten (5—2). De heren van Excelsior
met 7—1 van Krachtsport III.
PLAATSELIJK NIEUWS
Ammerstol
Er komt een vuilnisophaaldienst.
De raad dezer gemeente kwam Zater
dagmiddag in openbare vergadering bij
een onder voorzitterschap van burgemees
ter J. G. Diepenhorst. Aan mej. A. A. H.
Huetlng, werd op haar verzoek eervol
ontslag verleend als onderwijzeres der
openbare lagere school, met ingang van
1 Dec. Voorta werd op diens verzoek aan
de heer J. H. Winkler, burgemeester van
Sliedrecht. met ingang van 1 Augustus
j.l. eervol ontslag verleend als ambtenaar
vSn de burgerlijke stand. In de vacature
werd burgemeester Diepenhorst berfoemd.
Goedgekeurd werd h*t voorstel om aan
het gemeente-personeel een gratificatie
van 2'/i van het salaris, tot een maximum
van 50 toe te kennen. B. en W. zullen
nagaan of het mogelijk ia, dat deze rege
ling ook kan gelden voor diegenen, die
nevenbetrekkingen hebben.
Ingevolge de Woonrulmtewet 1947 werd
een commissie van «dvlea benoemd. Deze
commissie beataat ijlt de heren J. Schilt,
C. Ooms, J. C. Bezemer, C. de Jong en
D. van tfcn Oever.
Bij de bespreking van het instellen van
een huisvuilophaaldienst deelden B. en
W. mede, dat zij zullen nagaan of deze
ophaaldienst een gemeentelijke dienst moet
worden of dat concessie voor een jaar zal
worden verleend.
Besloten werd de hondenbelasting van
5 te verhogen tot 10 per jaar.
Bij de behandeling van het reglement
werd besloten het bestuur van de dienat
van sociale bijstand te dpen bestaan uit
een voorzitter eo vier leden. Ala voorzit
ter zal worden aangewezen de wethouder
die belast is met Sociale Zaken. De vier
leden behoeven geen raadsleden te zijn.
De leden zullen worden benoemd, ge
schorst en ontslagen door de Raad.
Het uitbreidingsplan werd definitief
vastgesteld. De salarissen van de gemeen
tebode en van de schoonmaakster van het
gemeentehuls werden respectievelijk van
68 tot 94 per Jaar en van 201 tot
225 per jaar verhoogd.
Benoeming. Onze oud-dorpsgenoot de
heer J. Zanen ls benoemd toj onderwijzer
aan de openbare lagere school te Baren-
drecht.
Burgerlijke Stand. Gehuwd: Jan van
der Velde 32 J. en Aartje Zanen 23 j.
Boskoop
Motor contra trein. Een ln Gouda woon
achtige motorrijder kwam. op zijn motor
rijwiel. komende uit de richting Lelden, bij
de onbewaakte overweg aan de Zijde te Bos
koop ln aanrijding met de Juist passerende
trein.
De motorrijder werd met een lichte her
senschudding naar zijn woning vervoerd.
Het motorrijwiel werd ernstig beschadigd.
De trein had enkele minuten vertraging.
Bloemenveiling. De Boskoopse velling,
October. Roten grootbloemlg per boe: Edlth
Helen 3.10—J, Better Time 1.30—3 40. Hedley
1.30-4.13. Brlsrcllff 1.10-3.60, Pechtold 1.53-
3. Butterfly 1.10-3.31, Parel v. Aalsmeer 110
-130. Rosalinda l 30—3 M. Florox 1 00, Vler-
landen 3—4.30. Dulaburg 1.50-3.30. Jules
Bouché 1—1.70, Gemengde rozen 0.00—1.
Babyrozen per bos: Ellen Paulsen 1.10,
Polyantharozen 0.40-0.35. Bweet Heart 0.33-
1.30. Oranje Triumph 0.00-1, Juweeltje» l.M
-1.70. Elee Paulsen 0 40-6.60. Wolfs glorie
0 13-130. Diversen per Jmji: Clematis mevr.
Ie Coultre 4.10-4.30, ld. Prins Hendrik s.
Tros-chrysanten 0.44-0.70, Chrysanten gr.
bloemig 2.70-1.40, Idem Pulling 4-3.50, Dah
lia's ln soorten 0 30-0.30, Gladiolen 0 40. An
jers 0.20-4.30.
Geslaagd. Aan de Technische Hoge
school te Delft is geslaagd voor het pro-
paedeutioch examen bouwkundig ingenieur
de heer J. van Tol, alhier.
Bodegraven
Nlenw Raadslid. De heer C. G. Kara-
agn (A.R.) heeft de benoeming tot lid van
dg gemeenteraad in de vacature ontstaan
door het bedanken van de heer R. M. Lo-
man aangenomen. -
N.I.W.I.N.-Kerstpakketten. In onze ge
meente werd voor de NIWIN-kerstpak-
ketten actie f 3500 bijeengebracht, waar
door niet minder dan 700 van onze jongens
ln Indië met het Keratfeeot eeh groet uit
Bodegraven zullen ontvangen.
Kippendiefstal. BIJ een landbouwer
alhrer werden 40 Jonge Red Islands hennen
gestolen.
Oudewater
R.K. Ambtenaren verenigen slch.
Oprichting onderafdeling A.R.K.A.
Alhier ls opgericht een afdeling van de
Algemene R.K. Ambtenarenbond A.R.K.A.
Buiten het bestuur van de afdeling Gouda
waren aanwezig de gemeente-secretaris'
van Montfoort, de heer J. J. Bottema,
enige ambteneren ter secretarie van Mont
foort, het secretarie-personeel van Oude
water en de heer C. Schalkwijk, gemeen-
te-ontVanger van Snelrewaard. De heer
Salari uit Gouda gaf een korte uiteenzet
ting van het werk en het streven der
A.R.K.A. Het voorlopig bestuur bestaat
uit dé heren J. J. Bottema, voorzitter, J.
Th. Spruijt, secretaris en O. T. Steenbrink,
penningmeester.
Kaasmarkt. Maandag 4 OeL Aangevoerd
M partijen kaas. De prijzen waren- le soort
J 1.14144. 3e soort J 1JO—1X1. Toeslag 31
cent. Handel matig.
Haastrecht
Koninklijke onderscheiding.
Bij Koninklijk besluit ls toegekend de
eremedaille, verbonden aan de Onde van
Oranje-Nassau, ln ölver. aan de hear Th.
M F Hooft, aannemer alhier, wiens bedrijf
ln Mei J.l. vUf en zeventig Jaar bestond.
HaastrechtTe Worve 53.
Binnen zeven minuten hadden de gasten
•1 een 2—0 voorsprong. Die doelpunten
ontstonden in een periode, waarin Te
Werve door goed combinatiespel de Haas
trechtse verdediging, die zeer aarzelend
optrad, voor moeilijke situaties plaatste.
'Een kwartier later, door goede doelpunten
.van A. Bakker en C. "Versteeg, had Haas
trecht de achterstand ingehaald en daar
mede werd een periode ingeleid, waarin
beide ploegen elkaar weinig toegaven en
goed spel demonstreerden. Weer nam Te
Werve de leiding, doch ook die vreugde
was kort, want even later kogelde de
Haastrechtse midvoor de bal in het doel
(3-3).
In de tweede helft had de achterhoede
van de thuisclub zich volledig hersteld.
Ook de mlddenllnie was er beter In, zij
stuwde de voorhoede bij menige aanval
Te Werve zag zich daardoor gedwongen
voornamelijk verdedigend te spelen. Na
een half uur gaf Versteeg uit een penalty
zijn club de leiding (43). Haastrecht bleef
sterk in de aanval en nam het Haagse doel
voortdurend onder vuur Even voor het
einde maakte Versteeg' zijn derde doel
punt (5=3).
Lelijke val. Het twaalf-jarig zoontje
van de heer G. de Pater viel met zijn
buik op de punt van een ijzeren hek. HIJ
kreeg ernstig letsel en moest naar „De
WUk" te Gouda worden overgebracht,
waar hij is geopereerd.
Schoonhoven
Toneelconcours. bericht „Toneel
concours begoryien" in ons .blad van
gb.teren onder Moordrecht, behoorde onder
Schoonhoven thuis
fierotp ontvangen. On« stadgenoot dg
t. Jansen. Indisch predikant met verlof,
heeft een beroep ontvangen naar de Ned.
Herv. Gemeente te Rodeschool.
Stolwijk
Benoeming. Tot onderwijzer aan de
Chr school, hoofd de heer P de Lange, ls
benoemd de heer D. van Dijk te Velp.
Zevenhuizen
TOoonrulmte-eommlssle benoemd.
De raad dezer gemeente kwam ln openbare
vergadering bijeen Aan mej. M C. ven Mer-
keetljn werd met Ingang ven 1 Augustus J.l,
In vn-band met haar benoeming ln gelijke
betrekking te Dwtogeloo eervol ontslag ver
leend onderwijzeres aan de openbare
lagere schaol. Ter voorziening hl de vscstur#
van mej Van Mariceetljn wa# opgemaakt
een voordracht van twee personen, te weten
de heer J J Klaaese uit Den Haag en mej
A Schenk, 'hans MldeliMc onderwllzeres aan
de openbare lagere schooi De heer Klaasee
le tot onderwijzer benoemd; verwacht wordt
dat hU 1 November In functie zal treden.
Aangenomen wend een vooretel tot hel
aangaan ven een gemeenschappelijke rege
ling voor hei toezicht op de voncshutrveeting
en de dlenet der gemeentewerken met de
gemeenten Benthuizen, Bielawljk en Moerka-
pelle. Tot leden van de commteele van advies
inzake vordering .woonruimte werden be
noemd mej. C. J Meijer», en de heren L.
Dekker. J. Saarberg, P van Lee uwe en J F.
v d. Dool.
De heer A. Caro'.us werd ais waarnemend
secret art s -on t vanger beöedtgd.
In de commissie tot wering van schoolver
zuim werden gekozen" burgemeester A. Boer
(ln de vacature van de heer J van Dorp),
en de haren J. F v d. Dool (vacature C. H.
ven de Bool) en C Root ln de vacature Adr.
VenteV
Burgerlijke Stand. Ondertrouwd: C. v.
Erk 14 I. en J Bos 33 J.. O PJeters 31 J en
8. v. d. Meer 34 j.
Getrouwd: A Scheer 33 J. en M. M. Mar
kus 23 1
Clandestien geslacht. Verdacht van
clandestien slachten U aangehouden een
37-jarige kooman, alhier. Zijn arbeid is aan
het licht gekomen, toen ln Rotterdam een
hamlelsreizlger werd betrapt op het ver
voeren van 27 kg. rundvlees
Korter rokken en langer
werken
Er is deining ln de Engelse textlel-wereld.
Aan een kant ls daar de lange-rdkken-
mode, die de regering werkelllk voelt all
een dfblging. welke boven het textiel
distributie-apparaat hangt. Aan de andert
kant is er de behoefte aan modleuzs
kleding voor de uitvoer Dit alles mask4,
dat er aan de ene kant wijsheid moet
worden betracht en gematigdheid en aan
de andere kant meer textiel moet worden
geproduceerd
„Betracht gematigdheid" was de smeek
bede, die miss Allx Kllroy, het Hoofd van
de afdeling „textiel voor kleding" van do
Britse Kamer van Koophandel deed horen
in een bijeenkomat van vijftig vrouwelijk»
Journalisten en mode-on(werpers Ala'u-
blief, doef u niet mee aan de lange-
rokken-möde, ze eist te veel textiel en die
hebben wij niet! Op een desbetreffend»
vraag geide zij dat zij onder „gematigd
heid" verstond rokken, die 14 Inches vin
de grond vallen, d.w.z. ongevéer 35 cm.
Enkele mode-ontwerpers wezen er haar op
dat Engeland ook mode moet exporteren en
dat de uitgevoerde toiletten berekend
moeten zUn op het^ten het buitenland
vraagt. Dl* gaf zij toe. Tnaar toch alles
met mate en zeker, wat de binnenlands»
markt betreft!
Intussen heeft de wol-Industrie els eer«»e
gehoor gegeven son de oproep vin Sir
Stafford Crlpps om vrijwillig de arbeids
tijd te verlenaen Dezer dasep Min ISOOfHt
vertegenwoordigers van werkgevers en
werknemers In de wol-industrie bU elkaar
gekomen en ln prlcipe is besloten langer
fe gaan werken Ook werden regelingen
getroffen voor de betaling van over-uren.
maar elke wol-fahrlek zal voor zichzelf
beslissen of de overuren 's avonds dan wal
op Zaterdag zullen worden gemaakt
Het grootste offer zullen de eplnatera
moeten brengen, immera In de eplnnertjen
wordt de behoef4* aan verlenging van de
arbeidstijd het meest gevoeld en daar wer
ken vooral vrouwen
Verder la een beroep gedaan op de er-
beiden hun kameraden die de productie
willen verhogen, niet In de steek te laten
door zonder oorzaak té verzuimen Eeo
ruwt schatting toon4 aan. dat 'eeo derde
van de voorgenomen productie-verhoging
met 12*/« kan worden bereikt als er een
eind komt aan het verzuim, waaraan som
mige arbeiders zich schuldig maken
Intuaaen hebben meer dan 200 werk-
nemen ln de tweed-fabriek van Edward
Gardiner and Sons in Selkirk de bedrijfs
leiding verzocht In het vervolg 50 In plaats
van 45 uur In de week 'e mogen werken,
opdat de fabriek gal kunnen voldoen eau
de orders van het buitenland Het spreekt
vanzelf, dat de fabriekaleldini dit aanbod
«»erne heeft aanvaard
LUCHTTOCTZEGELf CURAgAO
Aan de philatellatenloketten der post
kantoren zijn twee nieuwe weerden in da
serie luchtpoetzegela van Curacao ver
krijgbaar gestald. Het zijn de zegel# vse
6 cent (zwart) en 13'/* cent (violet) De
verkoopsprijs van de zegels is resp.
17Vs cent.
DINSDAG 7 OCTOBER ,1947.
EERSTE BLAD, PAGINA 3
jQONDERDAG 9 ÓCTOBER is een belangrijke dag voor onze
Koninklijke Familie en voor heel het volk. Op die dag toch wordt
de jongste telg van het Prinselijk gezin, Prinses Maria Christiana, die
18 Februari van dit j$ar het levenslicht aanschouwde, in Utrechts
aloude Dom gedoopt. Wij willen op de vooravond van de doopplechtig
heid een en ander mededelen over de zes personen, die-als peet zijn
uitgenodigd. Twee hupnér zullen weliswaar niet zelf tegenwoordig
kunnen zijn, doch zij laten zich vertegenwoordigen.
iverleed.
Hechte banden hebben steeds bestaan
tussen het Groothertogdom Luxemburg
en het Oranjehuis. Na het Congres van
Wenen toch was Luxemburg verheven tot
een groothertogdom en in een personele
unie met Nederland verbonden. Aan deze
unie kwam een einde, toen Konirig Willem
III overleed in 1890, daar ln Luxemburg
de troonopvolging in mannelijke linie
gold. Pas in 1907 werd in het groothertog
dom ook de vrouwelijke linie tot regeren
bevoegd verklaard. Zodat, toen Hertog
Adolf van Nassgu overleed, zijn oudste
dochter, Marie Adelheid hem opvolgde.
De tegenwoordige
groothertogin Char
lotte kwam aan hel
bewind In 1919, na
de eerste wereld'
oorlog, omdat dc
Luxemburgers niet
langer geregeerd wil
den worden door
groothertogin Marie
Adelheid, die tijdens
de oorlog te veel
Duitsgezind was ge
weest. Charlotte deed
vrijwillig afstand en
trok zich terug in
een klooster, waar
zij enige jaren later
De toen 25-jarige Charlotte zag zich
geheèl onverwacht voor de zware taak
gesteld het bestuur te aanvaarden over
het door de oorlog zwaar beproefde land.
In hetzelfde jaar, dat zij de regering aan
vaardde trad zij in het huwelijk met Prins
Felix van Bourbon Parma, die haar thana
bij haar bezoek aan ons land vergezeld.
Uit dit huwelijk zijn twee zoons en vier
dochters geboren. De troonopvolger, Prins
Jan. is thans 26 jaar oud.
Ook de tweede wereldoorlog heeft
Luxemburg zwaar getroffen, vooral het
laatste offensief van Von Runstedt heeft
er onnoemelijke schade aangericht. Groot
hertogin Charlotte week met haar gezin
naar de Verenigde Staten uit en de tijd
heeft geleerd, dat zij daarmede, evenals
Koningin Wllhelmlna, een zeer verstandig
besluit had genomen, hoezeer het ook haar
aan het harte gln£ land en volk te ver
laten. Aan onze Lgndsv,rouwe Is zij ver
want, bovendien heeft zij tijdens de vrij
willige ballingschap onze Kroonprinses
intiemer léren kennen en er is tussen
beide vrouwen een. grote vriendschap ont
staan. Het baart dus geen verwondering,
dat deze V|orstin is uitgenodigd als doop
getuige op te treden.
I Als tweede doop-
getuige zou optreden
de Kroonprins van
Zweden, Gustaaf
j Adolf, geboren ln
1882 als oudste zoon
I van de huidige ko-
ning Gustaaf V. Daar
I de Koning van Dene-
I marken een officieel
j bezoek brengt aan
Zweden, kan Print
Gustaaf Adolf niet
naar ons land komen
In 1905 huwtle hij
I Prinses Margaretha
van Groot-Brlttannlë, die in 1920 over
leed. Uit dit huwelijk werden 4 zonen en
1 dochter geboren. In 1923 hertrouwde
•Prins Gustaaf Adolf en wel met Lady
Louise Mountbatten. De betrekkingen
tussen ons Koningshuis en dat van Zwe
den zijn steeds zeer vriendschappelijk, ge
weest. De zoon van Zwedens Kroonprins,
Prins Gustaaf Adolf, was zeer bevriend
met ons Prinselijk gezin en men herinnert
zich no^ het tragisch gebeuren op 26
Januari j.l., toen de Zweedse Prins na
een bezoek aan Prinses Juliana en Prin»
Bernhard op de terugreis naar huls om-
kwafn, doordat het K.L.M.-vliegtulg, wsar-
Europese Actie
Beide federalistische, organisaties in-
Nederland: de Europese Actie en de Euro
pese Federalistische Beweging zijn ge
fuseerd tot één grote federalistische
organisatie, die voorlopig zal voortbestaan
onder de naam Europese Actie.
Na een Inleiding van de voorzitter der
Union Europeënne des Federalistes, dr
H. Brugmans, die een analyse gaf van
de impasse, waarin de huidige interna
tionale politiek is vastgelopen, een im
passe. die alleen kan worden opgeheven,
wanneer de ondoordringbare scheidsmuur
der nationale souvereinitclten worden
doorbroken en Europa de weg vindt naar
een eenheid op federatieve grondslag, ging
de vergadering in Den Haag, waBrin de
federatie tot stand kwam. over tot behan
deling van de nieuwe statuten.
Dinsdag 7 October
Avondprograaaaa
Nieuws, 4.13 Tom Erlctj, «J4 Ned str.kr.,
74» Bernard person, 7.11 Serenade In de
Kamermuziek. 7J0 Wederopbouw, t Nieuws.
3.13 Bonte Dlnsdagavondtrelm 3.30 Contact,
13.13 Buitenlands Overzicht. 10.30 Budapest
Trio, l! Nieuwe. 11.18 Klassieke dansen
Masquerades. 343 Sportpraatje, 3J0 Or.-
Pl„ 7 Nieuws. 7.30 Volkslledereakwartet. 7.43
„De Anatomische les 3 Nieuws, IJO Phllh.
Orkest, t.40 „Ballades van Carl Ldewe, 13.11
Avondgebed, 1040 Nieuws. 10.43 Strijkkwin
tet, 11.30 Spaanse werken
WOENSDAG S OCTOBER.
DAGPROGRAMMA.
Hilv I (VARA) 7 en I Nieuws: 1-13 Lichte
Morgenklanken, 1.33 Voor de huievrouw: 3
Kamermuziek; 13 (VPRO): Morgenwijding.
13-33 (VARA): Onze keuken; 10.33 Gr.pl 13.U
Romance Sentimentele; II Non Slop pro
gramma; 12 Ensemble vlncenUno; 12.33 Teno-
concert; 1 Hoorspel. IX De Roodborstjes;
De Regenboog; 4.13 Voor de kinderen:
KIS Johan Jong; S IS Malahdo.
«-13 Knapenkoor; 4.43 Voor de jeugd; 3.3# Pia
nospel; 5.41 Het RUk Overzee
AVONDPROGRAMMA.
Hllv i (VARA): t Nieuws: 4.23 fredo Cor
don!: M Ned, Str.kr 7 P v d A.: 74S
Plano-duo; 74# (VPRO)- One leven one ge
loof 3 (VARA): Nleowi. $.13 O pers-program-
ma; S.ll Hoorspel 13.13 Gr pl 13 «I ln de tuirt
•er po«xie. 11 Nieuws. lf.U Avondconcert.
Hllv II (NCRV) 0 Kamerkoor; 443 VoUts-
•erondheid. 7 Nieuwb, 741 Actueel geluld:
7 Engelse les: I Nieuwe; 3.13 Phllh. Orkest;
Voordrecht: 3 4S Gezellig programme;
M.II Gr pl 13.13 Nieuw». 13.U Avondover-
«Senkm* u SweeUnek-kwartet; 1143 Avond-
Potpourrl.
mede de rei« werd gemaakt, kort na de
start op het vliegveld Kastrup bij Kopen
hagen neerstortte, explodeerde en ln
vlammen opging. Daar bovendien Prinses
Juliana zelf peet Is van twee kleinkinde
ren van de Kroonprins heeft •men Zwedens
Kroonprins verzocht eveneens als peet op
te treden. Thana zal de Zweedse gezant
hem vertegenwoordigen.
Derde peet is de
bijna 73-jarige Britse
staatsman Winston
Spencer Chiirchill,
die vooral in de
oorlogsjaren een per
soonlijke vriend van
onze Koninklijke Fa
milie Is geworden
Evenals onze Oranje
vorsten is Churchill
steeds geweest een
tegenstander van de
dictatuur en men
mag wel zeggen, dat
het aan zjjn optreden
als premier in Enge
land te danken is. dat Duitaland in deze
oorlog verslagen is. In zekere zin is hij
te beschouwen als de bevrijder van ons
vaderland.
Hij ls niet de eerste van zijn geslacht
aan wie ons land zoveel te danken heeft.
Op 3 November 1945 heeft H M. de Ko
ningin aan Churchill als geschenk van
het Nederlandse volk 630 originele brieven
overhandigd, gewisseld tussen raad
pensionaris Heinsius en Churchill's voor
vader, de eerste hertog van Marlborough,
in'de jaren 1702 tot 1711. John Churchill,
die wegens zijn verdienste door stadhouder
Koning Willem III als hertog van Marl
borough in de adelstand werd verheven,
was een goed soldaat en tevens een zeer
bekwaam staatsman. Wat heeft hij met
ona land uitstaande gehad? zal men vra
gen. De oorkonde, die het geschenk, waar
van zoéven sprake was, vergezelde, zegt,
dat de bcievenverzamellng werd geaehon-
ken als „dank voor zijn bezielde en krach
tige voortzetting van de oorlog tegen
Duitsland, Italië en Japan (1939—1945)",
waardoor „Nederlands onderdrukkers
verslagen en zijn vrijheid hersteld wer
den". Verder vermeldt de oorkonde van
deze twee Churchills, dat zij „samen door
vriendschap gebonden de Britse en Neder
landse volkeren ter overwinning hebben
gevoerd lm een strijd ter handhaving van
hun godsdienstige, politieke en burger
lijke vrijheden", Als opperbevelhebber
van een Hollands-Engels leger heeft
Churchill's voorvader namelijk in de ll-de
eeuw de Fransen bevochten, gedurende
de toen woedende Spaanse Successie
oorlog. Thans zou zijn nazaat optreden als
doopgetuige bij de doop van Prinses Ma
rijke, een onderscheiding, die Iedere
Nederlander deze grote strijder tegen de
Duitse tyrannie gaarne gunde, doch
drukke bezigheden verhinderden hem naar
Utrecht te komen. Hij laat zich thans
vertegenwoordigen door zijn vrouw.
De vierde doop
getuige, mevr. Roëll-
Felth, ls een persoon-»
lljke vriendin van de
Prinses. Voor» haar
huwelijk is zij de
verzorgster geweest
van de Prinsesjes
Beatrix, Irene en
Margriet. Acht jaar
lang heeft zij zich
van deze taak ge
kweten. Lief en leed
heeft zij met het
Prinselijk gezin ge
deeld \n gedurende
de oorlog was zij met
onze Kroonprinses in Canada1. Met Prinses
Juliana en de Prinsesjes is zij na de
bevrijding In ons land teruggekeerd. De
Prinsesjes zijn dan ook begrijpelijkerwijs
zeer aan haar gehecht en toen jonkvrouwe
Feith het vorige jaar in het huwelijk trad
met Jonkheer ir J. Roëll, waren zU van
de partij en fungeerden als bruidsmeisjes.
Thans zal zij op haar beurt weer tegen
woordig zijn bij de belangrijke gebeurte
nis voor het Prinselijk gezin; de doop
van de jongste Prinses.
De Oranjevorsten hebben steeds zich
verzet tegen elke vreemde tyrannic. In
de kringen van het verzet hebben zij
steeds hun^anhangers gevonden en op
hun beurt Wbben zij bij vreemde over
heersing altijd weer hen gesteund, die
zich tegen de indringers of verdrukkers
verzetten.
Prinses Juliana en. Prins Bernhard heb
ben deze aloude traditie gehandhaafd en
thans bij de doop van hun jongste dochter
hebben zij twee p?rsonen uit de kringen
van het verzet uitgenodigd als peten op
te treden, het zijn: mevrouw J. Post-
Salomons uit Oegstgeest en de heer A. J.
Andree Wiltens uit Huizen.
Mevrouw J. Post-
Salonfm» ia weduwe,
haar man In het
verzet bekend als
Johannes werd 16
Juli 1944 in de duinen
bij Overueen terecht
gesteld. Voor de oor
log woonde Johannes
Post landbouwer
van beroep te
Nieuwlande (Drente),
deel uitmakend van
de gemeente Ooster-
hessclen. van welke
gemeente hij wet
houder was. Nauwe-
lijks waren de Duitsers on» land binnen
getrokken of deze foede Nederlander
voelde de noodzakelijkheid van een krach
tig georganiseerd verzet tegen de over
weldigers van ons vaderland. Hij, die de
mensen in zUn provincie zo goed kent
en een geboren organisator ls, heeft al
dadelijk succes. Heel wat Joodse Neder
landers hebben aan hem hun leven te
danken. Totdat hü bi) een poging om
een Joodse jongeman en diens verloofde
te Apeldoorn een veilig onderdak te be
zorgen met deze twee mensen wordt ge
arresteerd en in de gevangenis wordt
opgesloten. Enige dagen later wordt hij
echter bevrijd en zijn eerste werk is zijn
vrouw en kinderen bij familieleden onder
te brengen.
Van toen af begon een tijd van zwerven
en duiken. Doordat een poging van hem
om het reeds genoemde meisje uit het
kamp te Westerbork te bevrijden mis
lukt; acht hij het geraden Drente te ver
laten en hij neemt zijn Intrek bU zijn
broer, die predikant is te Rijnsburg bij
Lelden. Hiér vormt hij weldra een K.P.,
die van de pastorie uit opereert én be-
.langrijk werk yerricht. Doch, wanneer
het nieuwe terrein voor hen ook te ge
vaarlijk wordt, vertrekt Johannes met zijn
medewerkers naar Breda. Tal van over
vallen voeren zij daar in de omgeving
met goed gevolg uit- Het Noorden taekt
Johannes echter aan en weer gaat hij naar
Drente, daar de top van het verzet vol
komen vertrouwen ln hem stelde en veel
van hem verwachtte, droeg men hem het
leiderschap van het verzet in de drie
Noordelijke provincies op. fcost was echter
een man van daden en hij organiseerde
dan ook de overval op de Weteringschans
te Amsterdam. Zelf nam hij echter niet
aan de overval deel. Door zijn goede
woordenkeus en zijn grote overredings
kracht wist hij in zijn eentje bij gevan
genisdirecteuren e d soms reeds veel te
bereiken Hoe voorzichtig hij ook was,
toch is hij het slachtoffer geworden van
zijn te groot vertrouwen in een Hollandse
S.S.-er, die had verklaard graag iets voor
het verzet te willen doen. Johannes begaf
zich naar de Kinkerstraat te Amsterdam,
waar hij met die verrader een onderhoud
zpujtebben op 15 Juli 1944 De volgende
dag reeds werd hij gefusilleerd. Thans
woont zijn weduwe te Oegstgeest met
haar 6 kinderen 5 meisjes en 3 jongens
waarvan er een na de dood van Post
geboren is. Zij voelt zich ten zl:erste
gevleid door het verzoek- van de Prinses
als peet voor Prinses Marijke op te treden.
De heer A. J. Andree
Wiltens te Huizen
vertegenwoordigt on
der de peten het
studentenverzet. In
1940 studeerde hij
Indisch recht aan de
Utrechtse Hogesctjpol
en was corpslid.
Onmiddellijk na de
capitulatie begon de
Nederlandse Studen
ten' Federatie legale
weerstand te bieden,
ln het begin van 1942
lanceerde de te Lel
den studerende, In
middels overleden, indoloog Han Gelder
de Illegale Idee, tegelijkertijd ontstond in
Utrecht dezelfde gedachte. Plaatselijke
organisaties werden gesticht te Amster
dam en te Leiden. In eerstgenoemde stad
had Meerwald de leiding. Met Delft werd
contact gezocht. Ook Tilburg en NUmegcn
sloten zich aan Weldra werd de tg. Raad
van Negen geaticht, welke later, doordat
ook een vertegenwoordiger van de Vrije
Universiteit werd opgenomen, in feite een
Raad van Tien werd, doch de oude naam
behield. In de zomer van 1942 werd con
tact gezocht met het illegale blad De Geus,
oorspronkelijk verschijnend In gestencilde
vorm onder leiding van Jan en Hulb Drion
Dit blad ls het lijfblad geworden van het
studentenverzet. Het verzet draaide aller
eerst om het wel of niet tekenen door de
studenten van de beruchte verklaring, die
hun verder studeren mogelijk zou maken.
De Geus waarschuwde bijv. tijdig voor
de komende deportaties en gaf instructies
om daaraan te ontkomen. Verder hield
het blad de ondergedoken studenten mep-
taal fit. De verzetsbeweging zorgde voor
financiële hulp, waar deze nodig was en
werkte daartoe samen met het N.S.F.
Prachtig werk hierbij hebben ook de R.K.
moderatoren verricht, die het gehele land
afreisden en daardoor steeds contact had
dén met de ondergedokenen. Het contact
met de hoogleraren werd onderhouden
%vla de professoren Borst, Oranje en Scher-
merhorn, de zte! en leider van het profes-
sorenverzet was de te Assen geïsoleerde
prof. Heringa. •-
De heer Andree Wiltens, die inmiddels
gehuwd en vader van een zoon is, heeft
na de noodgedwongen onderbreking van
zijn studie deze.thans hervat en met recht
is zijn jonge vrouw trots op hem, vooral
nu hem de hoge eer te beurt is gevallen
als doopgetuige voor ons Jongste Prinsesje
op te mogen treden.
B*4rigues Pabregat. 41e afgevaardigde
van Uraqaay ln de commissie veer Pa
lestina, heeft aangekondigd een reaelntle
te anllen indienen, volgens welke ala
„noodmaatregel" de Immigratie van SS.343
Joodse kinderen met han oadera of ver-
sorgen en allen, die aan het ..drama van
Europa" i|Jb ontkomen, moet worden toe
gelaten.
Te voren had de afgevaardigde van Irak,
Fadhul Jamali een hevige aanval gedaan
op de Zionisten, wier propaganda en ag-
gressieve indringing hij vergeleek met die
de* nazi's. Een redelijke oplossing vin het
probleem achtte hij slecttts mogelijk wan
neer men uitging van de stelling: „Palesti
na voor de Paiestijnen en voor de Palestij-
nen alleen". De inwoners van een land
zijn de enige die te beslisten hebben of er
mensen ln toegelaten worden. Dit Is on
verbrekelijk verbonden met het beginsel
van onafhankelijkheid aldus Jamali, even.
als het achterwege blijven van buitenland
se inmenging. Met inachtneming van bo
venstaande punten en gescheiden van het
probleem der verplaatste personen zou het
Palestijnse vraagstuk niet moeilijk op te
lossen zijn.
Sir John Boyd Orr. de directeur-gene-
zienlng van landbouw (F.A O heeft in de
raai-van de organlsafe voor voedselvoor-
economische commissie van dc V.N ver
klaard. dat naar zijn mening, in,Europa
en Azië de komende 12 maanden meer
mensen van de honger en de gevolgen
daarvan zullen sterven dan door gevech
ten en bombardementen in enig jaar van
de oorlog gevallen zijn.
Hij zei. dat de voedselschaarste nog vele
jaren zou aanhouden, Wa; de landen de
gelegenheid bood zich minder beelg le
houden met de politieke problemen, die
Mrijd en misverstand verwekken en meer
met ae tastbare problemen, waarover geen
misverstand kan bestaan
Rekening houdende met de verwachte
toeneming van de wereldbevolking zeide
Sir John. dat tie wercldvoedselproduci:e
in de komende 25 jaar met 110 per cent
zal moeten worden verhoogd.
PRIJSHOUDEND.
Amsterdam, Maandag
De stemming wa» heden wederom goed
prijshoudend, zij het dan ook. dat enkele
speclsllteiten let» lager waren, zoals Ned
Kabel De overige Industriëlen gaven noga)
wat affaire te zien.
ln Koninklijken ging het kalm toe De
koers schommelde tussen 44» en 430 Ook
de senrepvaartmarkt was kalm. doch de
bekende toonaangevende soorten waren alle
let» hoger De affalie In de verschillende
cultuurfondsen was niet groot doch ook
voor deze papleren bestond een viste stem
ming en de koersen weren merendeels iet#
jjeter. -
Officiële noteringen ven de Ver e d Effectenhandel
MAANDAG S OCTOBER
GB ged en bied OL ged en leien bieden L laten
DE TOEKOMST AAN HET
MODERNE MALEIS
UdenoelC worde* rnlm SM talen
irekea. Het la begrUpelgk. dat den*
14e de bee were aan het enderwfa
Indonesië veer vele meell|lthedea
•esp.
WMll
In'It
/Het ls In
de (telling In de paedagegtache we
reld. 4at tea minste by het eerste on
derwijs de moedertaal der kladeren
moet werden gebruikt. Het enderwtja
wordt veer het kind veel moeilijker
als het In een min *f meer vreemde
taal werdl gegeven. Een aantal streek
talen ia echter neg teer weinig ont
wikkeld en emvat een «eer klein aan
tal spreker*. Lees- en 1 eerheekje# In
dese talen bestaan niet.
Ook moeten In dergelijke streken dik
wijls leerkrachten uit andere gebieden
worden aangetrokken, leerkrachten die de
milieutaal der kinderen niet of slechts gqy
brekkig beheersen. Het komt dus nog vrij
veel voor, Hat het onmogelijk ls, om relfs
maar ln de lagere klassen der lagere
school de taal van het huisgezin als voer
taal te gebruiken. Van meet' af aan moet
een vreemdq voertaal worden ingevoerd.
Een ander groep van talen echter kan
bij* het eerste onderwijs zeer wel de rol
van voertaal vervullen. Voor de oorlog
was de toestand dan ook zo. dat op de
volksscholen reeds een 4Q-tal van de ruim
200 talen van deze Archipel die functie h
vervulde. Het zou nief van wiis beleid
getuigen, als men ze nu weer van de scho
len zo»i doen verdwijnen, om dan voor
geheel Indonesië een eenheidstaal bij alle
onderwijs In te voeren. Voor millioenen
kinderen zou dat het onderwijs onnodig
moeilijk msken met alle gevolgen van
ernstige culturele- \crarmlng betékenen
Of men echter déze twerde groep van ta
len, waartoe bv hot Butaks, het Atjehs.
het Sasaks. het Mal^assaars behoren, ook
zodanig moet tuiUiveren en stimuleren,
dat het gehele lagére onderwijs er In kan
worden gegeven b een grote vraag Het
spraakgebied dier'talen I» immers zo be
perkt, dat reeds sdriaal-economlsche over.
wegingen voor /'een belangrijk gedeelte
der bevolkingsgfbrp grondige kennis van
een tweede taal nodig maakt.
En dan ligt het voor de hand. dat men
deze tweede laai' ala voertaal bestemd
voor de hogere leerjaren der lagere
school.
Dc verhoudingen op Java
Weer anders liggen de verhoudingen op
Java. Daar vindt men talen, die zonder
ACTIEVE FONDSEN
AANDELEN
Hoofdkoersen
V K
Koloniale Bant A 10J
h. LHandelsbank A
Kadert.Hand,Mil.cA l«u
Alg.KunstztldeU. A f.w
Berghs 4 Jurg. F. A 811
herkei» Patent A X.»
Calv» Dein oA l 0V«
Centrale Pulker A 2I&
Fokker Vliegtuig A 207
Gelder 7.n Papier A I7UV4
Heden
101**
18 1.
231 tf
K\Y Hoogoven» CA 9» 20IU>
Uver Hro» cA 804 S0lV4
N. Ford Aulotabr A 4(0 M.u
Exdlv. eiilelm
Nederl. Kahel A 8I44L
Philips UL (»bef a 8-4U -*8U
Wilton Üenoord A '.'J7 2N
Uilllton le rubr A (M
BDIIton 'e rubr A 88)
Dordtach* Petrol A *V> «8.1^
Kon. Petroleum A 4V1
Moeara Enlm A 6I4U 541
Am«terd. Rubber A 1421
Bandar Rubber A |OI i<*ï
Dell BatevlaJlubb A 1011 104%
Kendeng Lemboe A b) H I
Latnpong Bum. A M
ng Landen A (kW»
Koorsche Pl A I
Ooet Java Rubb A M>
Ooatkimt De cA
Serbadledl llubb A «8
Sllau Sumatra A MB
Hu ma tra Rubber A m
Verg Ind Cult A Nl'v
Holland Am Mn A 2.'4
JavaCh Japan L A l«l
Kon. N.9L MÜ KHz A U'
Kon Pa kei v Mh A DIV|
NedPrheepv Unie A Is
erd Unrd A Wé
--U Nederland A I7W»
Handv Am«terd A 228
Javatuhe Cultuur A UW4
Nel. bulker l'nle A I2*U
Ver Voretanl Cult A ■'•4
Dell-HaUvta Mil A 182%
Dell MaataehapptiA IMV.
Henemhah A 14'V,
Mllller A Co NB IA 178%
Muller* Co NB IIA I'd'
«j'i
87
01
MAANDAG S OCTOBER
OBLIGATIES
Nederland
1(00 1VW) 14
KM) IM47 sï 8
lUUt W<
11000 lt'47 ree. 8
187 V|
1000 N.W& 2i
100 Spearr. 2J
N..L 1000 1W17 A 8
sOravenh 717 II Hl
Nrd'Holl 7* iHii 11
Rotterdam "87 1,18i
FrOron II Da Va Ij
Huk «K Hl
Bank 8
I00|) H
wiy4 tM%
tui*
lu AOii01
nu bD
101% lOm.SB
I 4
IflJN
Hyp Huk «K ai nu t,
NatlonHvpBankSj |uijj
Rott Hyp Hank 100A
alg.sf «».-
IgS.
Alg Kunst/-. Unie8)
Bergh Jurg*n« :t|
Bat Petrol Mti S
I«)"j
100%
PemCherthon 1938 f.
AmstOlvmp 1100 8 I22U
Witte Krul. l*« 14:
Werk»pi*>r 81 104v4
AANDELEN
Ameterd Bank A iwi,
Holl Bank Unie A 2l(Sg
Incasso Bank A 182
N'ed Mldd Bank A 14"
Botterd Bank A IWv,
Pwants* Bank A W7%
Hott Heleitr Con* A 1771
Allan A A I ttiif
Broda Machinal. A 187
Gouda Apollo K A K>
Helneken* Blerbr A
Hero Oon«erven A 17"
Intern Gew Be/on A
Kwalla ClURlabr X IV-»-
Meelt fjed Hakk cA 274
S'ed Gl»t flplr A 'M
Syma A 240
Hot lórd Droogdok A 874
-•cheldv K Md NBA 148%
Stokvi» NMI4J00 A 171
Mark Machine! A 184%
Werkspoor a i»7
Wllera Industrie A 184
A.N.I.K.M KB A lilt.
Ned Indische Gee A K® 1 vi v,
lnt.Cred A Handv A 1.84% IM%M
I.inde Teve* A I-*! 13du
Ooet-Borneo prA 191 Ift!
Hanloewengi A 274 271
SedepCultuur MU A
Ani»terd. Ballael A 151%
GoudaK»*«li»nd. A 18s
Houthandel Punt A 151%
ThonitenHavenh. A 188
Zerh. K« 8abang A 75%
8371
|84%
lik'%
Il7l
IV*
28%
Dal I SpoorWag
Ned. Ind. .ipoor
Sem.Cherlbon a is
Nei.MU Walvlsr. A 108%
Kubb.f.Vrede*telnA H«%
12
1081k
194%
CERTIFICATEN VAN
AMERIK. AANDELEN
Am. Hide*Leather 7% TuS
Am.8meiting*Rei. fli Hft
Anaconda CopperM. a"
Bethlehem ml Corn
General MotorOorjv
Int. Nickel olC. Ltd.
KenneooU
M
Republic Hteel t
United state- Ml
Atner. Waterwerk»
Cities Mervice Comp
«'"nllnental Oil Cy
Mid-Coni Petr Corp
Shell UnlonOll Oorp
fide Water Amnc
Intercom RubherCy
Baltlm OhioMpw
Mies. Kanaae Texa«
N. Y (enttal Rallr
Mouth Pact'lc Comp
South. Railw Comix
Canadian Partite
-kudebaker Cor por
44%
28%
*.5U
18%
■AU»I
4*1
4589
•v-% aotito
21 2MB
2% 2%
12% 11%
4% 4%
•4% I4%9I
4 m
33., 4CS,
EN DE TIJDSTOEL
15. Commissaris O O
Bol, bijgenaamd Nul O
Bol. was gaan zitten mei
het air van iemand, die
vindt dat hij er zijn mag
De fout d:e prof. Twee
been had gemaakt door
aan de hefboom tc trek
ken. werd door de com
missaris nog erger ge
maakt. Met een forse beweging zette de commissaris de hefboom
op „Middeleeuwen"., Er klonk een kort plofje en van de com
missaris was geéTTlfoor meer te bekennen.
Het lijkt wel of er een kastanje wordt gepoft, meneer de
commissaris, zei Molentje. Eerst toen merkte hij, dat de com-
T
musaris de twintigste eeuw met de Middeleeuwen had ver
wisseld
Het gaat reuze goed' zei Molentje geestdriftig Mogen ifij
nu Een vernietigend* blik van Dokle deed hem zwijgen
Dit is verschrikkelijk! riep professor Tweebeen wanhopig
uit. Doör mijn uitvindingen ontstaan middeleeuwse toestanden!
grif FANTASTISCH
VERHAAL DOOM
FLETCHER
60)
fa mijn gemoedelijkheid vannacht," *ri
terwijl ny ln 'de schemering van de
vroege morgen naar hen toe kwam. „had
Alk natuurlijk verwacht dat u zich als gent
lemen tegenover mij coudt gedragen Maar
er zijn mensen wie Je zoveel goed kunt
doen als je wilt, je krijgt om zo te zeg
gen tenslotte toch maar stank voor dank."
De twee gevangenen keken eerst elkaar
en vervolgens de commissaris aan.
„Wat is er dan aan de hand," véoeg Jo-
celyn.
„Wn verdiend* loon. dat fk niet beter
op m"n tellen fepaet heb'" zei de ootnmie-
saris geheimzinnig
„Mijnheer," merkte Hedley -op, „we zijn
niet gewoon zo vroeg op de morgen raad
sels op te lossen Misschien wilt u to goed
ztjn in verstaanbare taal te fertallan, of
er iets bijzonders gebeurd ls.">
„Gebeurd*" brsk nu de commissaris
wrevelig los. „Die mooie knecht vsn u ls
van door Jb
„Jsnnaway?" rl^ Jocelyn.
„Juist, zo was zijn naam opgegeven." ant
woordde de commi^iaris.
„Welnu, wat doet die Jannaway te ont
snappen als hij onschuldig was en de
waarheid gezegd heeft?"
Jocelyn gaf daar niet onmiddellijk ant
woord op en de commissaris haalde rijn
neus op.
„Miaachlen ia bU in dc vroege morgen
een hiehtje gaan scheppen, opperde Had-
ley „Of had hij trek in een glas verse
melk. Misschien ook stond zijn bad hem
niet aan."
De commissaris keek de Amerikaan woe
dend aan en trok opnieuw de neus op.
Daarna wendde hij zich weer tot Jocelyn.
„Ne al mijn vriendelijkheid," begon nij.
„Jawel, Jawel," haastte Jocelyn zich ta
zeggen. „Ik begrijp dat het u heel vreemd
moet HJken. Ontsnapt zegt u. Ik vraag ma
at waarom hU dat gedaan heeft"
„Dat vraag ik me ook af," zei de oom-
mtofrie. J&n u kunt niet loochenen dat het
heel vreemd moet lijken."
„Doelt u daarmee op ona?" vroeg Jöce-
lyn koel.
„Er ls een oud spreekwoord dat men da
mensen kent aan hen met wie ze verke
ren," antwoordde de commissaris. „Uit da
handige manier, waarop de Jongeman er
tussenuit ls geknepen, zou ik haast zeggen
dat hij hier meer geweest ia
„Ik weet wel zeker vsn niet1" merkte
Jocelyn op, „en indien u enige twtjfel koes
tert aangaande mijzelf en mijn vriend, mr
Hadley zal die twüfel verdwijnen zodra
deze brieven de aeur uit zijn. Vergeet
vooral ie brief voor de minister van Bin
nenlandse Zaken niet"
„Ik zal er voor zorgen dat niet nog
iemand ontsnapt," zei de commissaris, die
blijkbaar erg uit zijn humeur was en die
ostentatief ramrrtelde met een paar sleutels
die hij had meegebracht „Ik was te week
hartig vannacht dat Is de hele zaak."
Alleen gelsten keken Hadley en Jocelyn
elkaar lachend aan
„Eerlijk gezegd, mijn mening over dt*
knecht van u nijgt met de minuut." merk
te Hadley op. HU ia bU de pinken. Ik vraag
me at wat hij met deze laatste.zet voor
heeft 'I Is duidelijk, dat zijn activiteit zich
er niet mee verenigen kan, dat hy set op
gesloten. terwijl er werk aan de «rinkel
was. Di wil er om wedden dat hh naar dat
huis terug is. met een of onder* be Joeling
„Dat Jannaway 'teen of ander ln rijn
hoofd heeft, lijdt geen twtjfel beaamde
Jocelyn „Intussen had hü htt bureeeu niet
op deze manier behoeven te verlaten, sis
hij zijn woord had gegeven nou ik 10 zeg
gen."
„Och. larie," zei Hadley „Al* de weg
*0 voor hem open lsg, waarom zou hij dsn
niet een wandelingetje meken als bil Jaa^
zin ln had HU had niets gedaan en hij was
er zeker vsn dat alias 's morgens zou wor
den opgehelderd als ze van het departe
ment van Binnenlandse Zaken hierheen
zouden komen en hij aal gedacht hebben
dat hij buiten van meer nut ksn zijn. Ik
geloof stellig dat Jannaway zal terug
komen.
En hierin bleek Hadley gelijk te hebbed
Tegen achten, toen de beide gevangenen
zich onprettig begonnen te voelen omdat
er geen behoorlijke wasgelegenheid en
geen fatsoenlijke kleding voor hen was,
niets van dat gerief dat ze 'a ochtends ge
wend waren en dat ze moeilijk konden,
ontberen, werd plotseling Je deur geof>end
en trad hun cipier met ontdaan gezicht
binnen
.'k Mag hangen, als dl* knecht van u
de brutaalste en onbeechaamdste
la, «raervan lk ooit heb geboord!"
hij. „HU loopt er 'a nachts vsn door,
of dat niets te betekenen heeft, en hü komt
's morgens met het onnozelste gezicht van
de «rerejd terug. Dit Is geen bijenkorf.
Jongeman!"
Jocelyn en Hadley sagen de onverstoor
bare Jannaway in de gang staan Blijkbaar
had hö -van zijn slippertje gebruik
maakt om zijn tollet ln orde te
(Wordt vervolgd.)
niet
kb set
enig technisch bezwaar gedurende de ge
hele S.L.-periode voertaal kunnen rijn.
Het Javaans. Soendaas, en Madoeraes heb
ben daarenboven een zodanig spreiding!-»
gebied dat sociaal-economische motieven
op het ontwikkelingspeil der lagere school
grondige kennis ener tweede taal. de
Bshass Indonesia b.v., niet dwingend
eisen. Men zou oog kunnen opmerken,
dat de nationallstlzche eenheidsgedachte
voor Java toch de invoering van deze taal
als voertaal ln de hogere klassen der UL
n°dl« maakt Dit ls echter onjuist Aan de
eenheidsgedachte wordt zeker voldoende
recht gedaan, als op de L.S.-trap de Ba-
.hasa Indonesia als vak wordt onderwezen.
Geheel anders echter liggen de zaken, ze-
dra we ons tot het Middelbaar, het Voor
bereidend Hoger en Hoger Onderwijs wen
den. In 00 vooroorlogse periode werd dit
onderwUs geheel gegeven met Nederland!
als voertaal. Daarom moesten alle Indone
siërs. die een M.S. wilden bezoeken, ook
reeds op de lagere scholep in deze vreem
de voertaal worden onderwezen. Dat was
het westers onderwijs, in de toenmalige
verhoudingen de enige weg om zich een
economisch goed verzorgd bestaan te ver-
werven en om toegang te verkrijgen tot
iTT1^ v*n ^ater» denken, westers*
tecnnlek en wetenschap.
Weliswaar werd In 1937 door de creatie
van een Inheemse Mulo met een landstaal
als voertaal een doelbewuste stap'gezet
om de Indonesiërs tenslotte in de gelegen
heid te stellen zijn volle ontwikkeling in
®,ifen U>1 verwerven, maar dit
schooltype waa nog zo weinig talrijk dat
r„..i 'ft "een 'fbreu* deed aan het
wüïbèlrid V*n «oenmal'g onder-
Onderwijs in eigen taal
De Japanse Invasie maakte aan het
westers .ndrrwU' met één slag een einde.
Alle schooltypen met Nederland» ala voef-
j Wf.ï RéRXëstreek uil hel
onderwijsstelsel weggrechrapt. Men pro
beerde nu hel gehele onderwijs tot en art
1 te fevpn ,n epn 'ndenesl-
eche aal. gesteund door het Japans. Dal
men hierin geslaagd la. geen enkele In-
den**Van d d,« w,,,p» of volban
den. 5 an de andere kant echter zal eek
niemand kunnen ontkennen, dat men een
heel eind op dese weg ie grVorderd. Het
te dan ook volstrekt nltgraloten. mede *11
gevolg van de na-oorlogee ontwikkelingen.
*3» IM?' t0' dC
Hoe ook dc nieuwe maatschappèlHk*
orde ln deze landen worden zullen, het
staat vaat, dat de a4ructuur van het nleu-
we onderwijsstelsel zo moet zijn, dat dt
een eigen taal zijn vollpdlft"
hï wiS1 vcrkrU«('n Moge kennis vsn
het Nederlands voor hem vin belang blij
ven, conditie sine qua non voor het sla
ger ijn ®MUch,pplJ k,n het n'e* l*n»
Nu dringen zich twee vragen op: Is een
der Indonesische talen reeds nu geschikt
om bij middelbaar en hoger onderwijs sis
Juf!?. e^Lfun,ertn- en welke t*al ksn 1
dat zijn? Theoretisch gesproken ls het op I
de duur zeker mogelijk om talen sis J*- j
wikkelen dat ze by M.O en hoger°d*
oude func'le van het Nederlands kunnen
overnemen Ook uit culturele overwegln.
gen zou het stimuleren vsn een dergelü-
ke ontwikkeling alleszins gemotiveerd
sljn. Om even bij het Javaans te blijven.
Dit Is een echte volkstaal met een Ie»
35C2 en ,pon,"n* met een
rijke literatuur, waarin schatten vsn le
venswijsheid zijn neergelegd, en wasrvtn
^.'roVe opvoedende kracht ksn uitgaan.
efh,*r, de toekomstige Daerah's en
Negara s d t over deze aangelegenheid
moeten beslissen, de hier aangegeven weg
willen inslaan, ls moeilijk te voorspellM.
Het moderne Maleis
Het lijkt er echter op, dat de Bahssa
Indonesia de voorrang zal verkrijgen. En
niet geheel ten onrechte Geen der andere
tl,en' °Zk nlct hct •rtvaana,
beschikt over een schrijftaal die in soe
pelheid en expressievermogen op één lijn
kan staan met het moderne Maleis.
Deze taal ls de regionale sfeer reeds
lang ontgroeid Ee heeft vooral de laatst*
vijf zes jaar een ontwikkeling doorr^»
maakt, waardoor ze andere talen als
dlum voor cultuur-overdracht éerre eot-
te1r, *,cb l"»t- Krachtens-haar aard en ©f L
wlkkellngsgang ls xe geschikter voor de
vertolking van vreemde gedachten dan
welke andere Indonesische taal ook.
Zij Is als het ware aangewezen om de
rol van bemiddelaar te «pelen tussen het
westers denken en de Inheemse Wereld.
Weliswaar mist ze. door het ontbreken
van een volkstaal els voedingsbazls het
spontane, natuurlijke element, maar daar
«laat tegenover, dat ze ln sterke mate de
Invloed vsn de westerse geest en denkwU.
te heeft ondergsn. zowel etymologisch els
in do zinsbouw, zonder ech'er haar typi
sche Indonesische karakter te verliezen.
Men moet echter niet vergeten, dat naar
mate de Bahaaa Indonesia steeds verder
uitgebouwd wordt tot hogere cultuurtaal, 1
geschikt om westerse begrippen-systemen
te verwoorden, ook met innerlijke nood
zakelijkheid de reeds lang Ingezette ver
westering der taal zal doorxe'ten En daar-
mede parallel zal haar moeilijkheid spe
ciaal wat de zinsbouw betreft, hand over
hand en even onvermijdelijk toenemen
Nemen we nu aan. dat de Bahaaa Indo
nesia thana geschikt is. of althans op
korte termijn geschikt t# maken Is, om
dienat te doen als voertaal bU middelbaar
en hoger onderwijs, dan ls daarmee nog
niet gezefd. dat ze nu ook meteen m
over de gehele Unie de oude rol vsn bet
Nederlands kan overnemen.
Leerboeken en leerkrachten
Daartoe is nog wel Iets meer nodig Ml
wel geschikte leerboeken en geschikt*
leerkrachten Daaraan on'breekt nog heel
wat. Daar zijn, hoe voortvarend er ook
gewerkt wordt. Jaren mee gemoeid Tenzt)
fien dit voorbereidend hoger onderwfls
gaat neerdrukken tot een peil dat niets
meer dan dc naam gemeen heeft met
deugdelijk middelbaar of hoger onderwh*.
Wil men èch^r dit onderwijs handhaven
op een enigszins behoorlijk peil en
deze cis ls onafwendbaar voor landen, dl*
zichzelf gaan besturen dan ls het even
onafwendbaar om nog een zeker aantel
jat-en ook ln het nieuwe onderwijsstelsel
op een bepaalde hoogte Nederlands eis
voertaal te gebruiken Iedere andere op
lossing zou verwoestende gevolgen hebben.
En ala qet eenmaal zover is. dat een
Indonesische taal. welke dan ook. over de
gehele linie de rol van voertaal kan ver
vullen. dan nog zal he4. Nederlands een
voorname plaats moeten behouden Het ia
immera op meer directe wijze dan oen
oosterse taal ooit kan zijn, de poort twee
Westerse cultuur.
Voor do Indonesische Intelligentie, dt*
aoteer met deze 'aal vertrouwd Ie ge
raakt. blijft te bet meest aangewezen in
strument om ln die cultuur door te drin
gen Ook minderheidsgroepen hebben
rechten. Het kind van de blijver dat ven
huls uit Nederlands spreek4 en ln da 1
tere* cultuursfeer wordt opgevoed, beeft I
er recht op In zijn moedertaal oen volle
dig* opleiding t* verkrijg!
het zich daardoor geheel 1
van de landgenoten. Voor hem la band»
having van scholen met Nederlands Ma
voertaal een daad ven eenvoud ge recbV
vaardigheid.
