Geschiedenis van de Goudse kaars
Kok heef eten. geblazen
Gedicht
van de week
Stolwijk gaat een nieuwe
kerk bouwen
Van was tot stearine
DE OESTERTEELT IN VOGELVLUCHT
AT O
AAR.
ANNEER.
.GOUDSE SPETTERS
Erezaak voor gehele
gemeente
Goede voeding voor kleine kinderen
Opgewarmde maaltijden uit den boze
De gezinsbegroting
BOM VAN 1000 KILO GEVONDEN
Het winterprogramma van de K.RiO.
Verscheidene noviteiten
WAAROM ZIJN OESTERS ZO DUUR
Ons Esperanto-hoekje
ZATERDAG 18 OCTOBER 1947
BATAVIASE BRIEF NO. 76
GOUDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD, PAGINA 1!
BRAM VAN ZOOMEREN
IN „HOGE" KEUKEN
ER duiken onverwacht vele Gouwe
naars op.
Dezer dagen verscheen Ineens soldaat
le klasse Bram van Zoomeren. jn gezel
schap van soldaat Henk de(llong. Laatst
genoemde is. om zo te zeggen, een goeie
kennis, zowel van bezoeken als van cor
respondentie. Bram had ik weliswaar ook
meer gezien (en ik heb veel van zijn kook
kunst gehoord), maar het was toch een
hele tijd geleden, dat ik hem had gespro
ken. Bram en Henk waren in Batavia, om
in het Militaire Hospitaal een bezoek te
brengen aan de Gouwenaars Bouke van
Vreeswijk en korporaal Dikhoof. die bei
den zoals ik al meldde met de ,.Ko-
ta Inten" naar Holland teruggaan, daar ze
voor de militaire dienst in Indie zijn af
gekeurd. Henk wilde een pakje meegeven
en slaagde er in om Bramu-an Zoomeren
op de tocht naar de hoofdstad mee te
krijgen. Van Henk zal ik ditmaal niets an
ders vertellen dan dat-ie er patent uit
ziet Hij heeft een manhaftige snor aan
gekweekt. vermoedelijk om de extremisten
»f te schrikken.
Bram kwam me vertellen. dat-te op het
ogenblik in Buitenzorg een kook-cursus
volgt. teneinde nog beter op de hoogte te
komen van de Indische gerechten. Bram
ligt. zoals ik al eerder schreef, in het berg-
verbltjf van de gouverneur-generaal te
Tjipanas en maakt daar o m gebruik van
de gouvserneur-generaalse keuken. ..de
beste, die ik ooit in Indië ben tegenge
komen". zegt hij. Deviezen-besparing
schrijft (te militaire autoriteiten voor om
een einde te maken aan de import van
vele bltkgoederen en hét leger zwaait dus
steeds meer over naar de Indische tafel.
De volbloed Hollandse koks moeten
daarop een beetje ingeschoten raken en zo
zit Bram nu.op de kook-school. Het duurt
drie weken en dan gaat-ie weer naar zijn
onderdeel terug. Hij is blij met de cursus,
want het geeft een beetje vacantie en hij
steekt er wat van op. Bram is n.l. z'n
hele leven lang kok geweest en leert nu
dus extra. Misschien wil hij in de toe
komst in Gouda wel een Indisch restafW
rant opzetten, ten behoeve van de vele ge\
repatrieerde militairen en burgerlijke
Gouwenaars, die In Indië zijn geweest.
En ik geloof, dat dat geen slecht idee is
en dat Bram later een goede klandizie zal
krijgen. Ik heb hem maar vast beloofd, dat
Ik bij hem kom eten. als ik met verlof
in Gouda ben.
Henk de Jong en Bram uan Zoomaren.
De politiële actie bracht voor Bram de
nodige drukte mee. In de eerste plaats
jnoest-le gewoon als infanterist met de
troep mee. Ieder mannetje was nodig .en
de kompies-commandant had er glad Uk
aan. dat Bram nog nooit voetfanteristen-
werk had gedaan. Hij moest dus mee-tip-
pelfn op actie en als er dan ergens rust
werd gemaakt, mocht-ie gaan koken. Dan
werd rijst opgezet, er werden wat kip
pen gevangen, een vuurtje werd gestookt
en een paar uren later had Bram voor de
jongens een maaltijd klaar. Soms werd het
wel een of twee uur *s nachts, voor hij
klaar was. Wat Bram betreft wordt de
Eolitiële actie nooit voortgezet, w^nt hij
eeft er schoon genoeg van.
Op de „Tjerk Hiddes"
Dan is Theo Scheffers. stoker op Harer
Majesteits torpedobootjager ..Tjerk Hid
des". bij me op bezoek geweest, toen hij
Wijkavond Geref. Kerk
„Wij en onze kinderen"
Donderdag is in .jlêt Blauwe Kruis"
de eerste wijkavond georganiseerd door
de Kerkeraad van de Gereformeerde Kerk
in dit seizoen. Deze bijeenkomst, belegd
voor twee wijken, was goed bezocht en
alleszins geslaagd. Dc leiding berustte bij
een der wijkouderlingen. de heer D.
Brenkman. Na een kort openingswoord gaf
hU het woord aan «de heer P. G. Rozen
dal. die inleidde "het onderwerp Wij en
onze kinderen". Spreker zeidc. dat dit be
langrijke en hoogst actuele onderwerp
•iechts goed benaderd kan worden aan
de hand van hetgeen de Heilige Schrift
hieromtrent leert. .In de eerste plaats be
paalde hij zijn gehoor bij de vraag: Hoe
zieiuwij onze kinderen? Kort saamgevat
luidie zijn antwoord dat wij onze kinde
ren moeten zien als van de Hecre ont
vangen en dus als een erfdeel des Heercn
En daarom is elk kind als een zege. a s
een gave Gods aan te merken. Vervol
gens stelde spreker de vraag aan de or
de waartoe God ons kinderen geeft, wij
hebben, aldus de heer Rozendal, onze kin
deren op te voeden tot eer van God en
daardoor tot vreugde van ons als ouders.
Wij moeten in onze kindéren God verheer
lijken: want uit de mond der kinderen
en der zuigelingen wil God zich lof be
reiden. In de derde en laatste plaats be
sprak de heer Rozendal de vraag: Wat ge
ven wij onze kinderen? Als het goed .s
dit. dat zij leren onder alle levensomstan
digheden steeds weer te vragen wat God
wil en zo de Heilige Schrift als richt
snoer voor hun handel en wandel nemen. In
de practijk levert dit talloze moeilijkhe
den pp en vaak komt er niets of weinig
van terecht. Daarom moeten wij veel tijd
aan onze kinderen besteden en met hen
over deze dingen spreken en bidden. Wij
hebben de dure roeping onze kinderen bij
de Heere Jezus te brengen. Wij hebben te
bedenken dat zo het gezin is. zo zal 00*
Be maatschappij zijn. Dit moge ons stimu
leren tot een nauwgezet beleven van onze
belijdenis. Na de pauze werden vele vra
gen gesteld. In zijn slotwoord concludeer
de de heer Brenkmln, dat het een goede
avond geweest was. De heer Rozfpdal
«Indigde het samenzijn met gebed.
BENOEMING
BU beschikking van de minister van
Landbouw/Visserij en Voedselvoorziening
is voor het tijdvak van 1 October 1947 tot
1 October 1948 wederom benoemd tot tij
delijk leraar aan de Rijkslandbouwwinter-
gchool te dezer stede, de heer G. H. Aalfs.
alhier.
LAAGSTE INSCHRIJFSTER
B. en W. van Harderwijk hebben aan
besteed de uitvoering van 7350 m2 be
strating met trottoir-aanleg in diverse
-Ptrtten. Laagste inschrijfster was de fir-
nv» B Besems en Schoonderwoerd alhier,
'voor f 19.300.
Theo Scheffers en Ar ie de Jong.
met i'n schuit in Tandjong Priok lag. Van
Theo hébben we al iets gehoord, toen hij
in Padang was. waar hU de hele Goudse
troepfontmoette door middel van Jan de
Koogel. Sindsdien heeft Theo dc meeste
Indische havens aangedaan. Hij is donker
bruin verbrand en ziet er uitstekend uit.
Erg bevalt het hem niet. maar hij zit er
toch voorlopig aan vast en hij is. wat dit
betreft, nogal filosofisch. Het leven aan
boord is vooral zwaar, als het schip er
gens binnen is. Dan komen de reparaties
aan de beurt en dan moet Theo hard v er
ken. Zolang de torpedobootjager op zee
is. gaat het wel en heeft hij wacht, twee
uur op^ twee uur af. Da's nog wel uit te
houden en hij heeft flink tijd om te sla
pen en brieven,te schrijven. Zijn ontmoe
ting met de Padangse Gouwenaars vond
hij erg plezierig, want hij wist niet zo
veel af van al die Gouwenezen In Indie.
De verrassinjawas dus groot. En toen-ic
bij mij zat. kreeg hij nog een verrassing.
Toen kwam Arie dc Jong binnenstap
pen. Arie brengt altijd volk aan. of komt
als cr Gouwenaars bij me zijn. altijd op
duiken. Zodat er weer eens flink werd
gebooihd over de oude stad en we van ge
dachten konden wisselen over het leven
als doodgewoon burger (ikzelf), in het le
ger (Arie de Jong) en bij de marine (Theo
Scheffers). Het debat was zeer vruchtbaar
en we kwamen tot de conclusie, dat je
het als burger in Indië toch eigenlijk nog
zo slecht niet hebt.
Uit Salatiga heb ik bericht ontvangen,
dat behalve de sojdaten Hoonhout. Hof
man en Heemelaar (de drie H's). ook de
Gouwenaars Jo Sibbes en Lagerweij in de
beste welstand in hetzelfde kampement
vertoeven. ..Het kon ons niet beter gaan",
schrijft Hoonhout. Hij zit bij de artijlerie
en die heeft niks meer te doen. Op 8
October a.s. is Hoonhout alweer een jaar
van huis en de tijd is omgevlogen. Toch
vliegt hij niet hard genoeg.... Dat is de
klacht van de meeste Nederlanders in In
die. En dus eigenlijk niets bijzonders.
Flip Verwaal naar'huis
De Goudse oorlogsvrijwilligerVFlip Ver
waal zal naar ik Maandag j.l van hete hoor
de. met de eerstvolgende bootgelegenhe.d
naar Nederland terugkeren. Hij is ihver-
band met zijn knie voor de dienst in de
tropen afgekeurd.
Flip Verwaal begon al kort na zijn aan
komst in Indië aan zijn knie te sukkelen,
waaraan zich een mankement voordeed,
dat hij vroeger in Nederland ook al had
gehad. Hij werd tweemaal geopereerd en
hoewel hij het. kniegewricht geheel nor
maal kan gebruiken, kan hij er niet veel
gewicht op verdragen. Hij zou het voor
lopig heel rustig aan moeten doen en in
verband daarmede hebben de medische
autoriteiten besloten om hem naar Neder
land terug te sturen, opdat hij daar ♦vol
ledig kan genezen. Hij vertoefde laatste
lijk in het particuliere Borromeus-Zieken-
huis te Bandoeng, doch is tharfs overge
plaatst naar het Subltitcntcnkader aan de
weg naar Meester-Cornclis in afwacn-
ting van zijn repatriëring. Verwaal heeft
gedurende zijn verblijf in Indië nogal met
ziekte te kampen gehad. Het is dus zeker
niet verwonderlijk als, hij ook om deze re
den Indië met blijdschap vaarwel zegt.
Jan Bouwer.
11 Oct. uur Clukgebouw: Feestavond
roei- en zeilvereniging ..Gouda"
II Oct 1.31 uur St Janskerk- \vnndeebed
11 Oct. 7 uur Concordia: Openingsavond
Dogabo. vlei violtjke dagen R.K. sportver
eniging ..DONK
1* Oct. Concordia: Dogabo at K. aportver-
eniging DONK. 3—5 uur vooi stelling poppen-
theater 7—13 uur concert orkest ..Amicttla"
31 Oct. Concordia: Dogabo R.K. spOitvar-
enlglng DONK. 3—5 bazar. 7—11.30 Goudae
avond met lookwedsjrljd. 11.30—1 30 bal
70 Oct. 7 uur ..Ons Genoegen": Biljart- en
kaartconcours leden sociëteit
31 Oct. I uur De Reursktok: Vergadering
Stichting Clubhuis Massajeugd. spieker .7.
E. de Bruin over ..Onze taak tot de maaea-
Jeugd"
21 Oct t uur Reunla: Bijeenkomst Democr.
Social. Jongerenvereniging ..Nieuwe Koers",
■preker J van Stralen over ..De Jongeren na
deze oorlog".
30 Oct. 11 uur De Zalm: Algemene verga
dering van aandeelhouders N.V. tot aanne
ming Van werken voorheen H. J Nederhorst.
31 Oct. Concordia: Dogabo R.K eportver-
eniglng DONK. 3—5 uur bazai7—1.30 uur-
Slultingsavond met bal.
31 Oct. I uur Het Blauwe Kruis: Laatste
voordracht cursus ..Het ge'.oof ln een per
soonlijk voortbestaan na de dood ln het
licht der parapsychologie" voor Volksuniver
siteit. inleider dr W. H. C. Tenhaeff.
31 Oct. s uur Reünie: Laatste voordracht
curaus ..De microben als vriend en vijand
van de mens" voor Humanistisch Verbond,
inleider dr I.. E. Dooien de Jong.
21 Oct. 7.31 uur Cottperatla-gebouw Raam
51: Bijeenkomst Coöperatieve Vrouwenclub.
21 Oct. 7.3t uur VrUe Evanf. Gemeente: Bij
bellezing ds J. I. van Wllck
- i,-
Klllma-Hawallans
tt Oct.
Nleuwa Schouwburg: Optre-
Telepathie
Dat overkomt een mens met elke dag.
Moet u horen.
Ik reed een paar weken geleden door de
Groenendaal. op de flets. M'n hersens
dansten vrolijk tegen myn schedeldak en
toen ik op de Gouwe kwam. verkeerde tk
in een toestand tan overkokende melk.
Eén gedachte stond echter als een^stang ir
m'n hoofd: .Daar waag xk een Spetter aan.
Is me dat een bestrating
Maar hoe gaat dat. Eerst deze week liep
de Spetter van stapel. Ik heb méér te doen
dan te spetteren Toen vlijde zich Woens
dagavond de krant op mijn bureau en zie
daar Morgen beginnen ie'de Groenendaal
te besLrafenf r
Een bof voor df Groenendalers. (ze
worden er yiee gefeliciteerd) maar ik zat
er mee.
Toen ben ik eens aan 't denken gegaan:
dal is een vermoeiende bezigheid, daarom
doen ile mensen hel zo weinig. Deze vraag
heb ik mezelf voorgelegd: bestaat er ver
band tussen de bestrating en mijn op
handen zijnde Spetter? Wist men daarvan
af Heeft men op de Turfmarkt de lucht
er tan gekregen? Het was de moeite
waard om dat eens te onderzoeken. Dus
heb tk me gewend tot dr Hentaaf, de be
kende paradinges. Ik trof hem tn de
poffertjeskraam op de Markt. Hij dineerde
poffers met twee geesten in een bedstee.
Ga zitten, zei hij en pik een poffer
mHÏJ wees met zijn vork naar de bank en
ik kroop bij een geest op schoot.
Toen vertelde ik hem van de Groenen
daal en de Spetter.
Curieus, riep hi} uit uiterst curieus.
Meneer, u wordt een klassiek geval, neem
nog een poffer. Dat i»v ongetwijfeld
telepathie. Dit breekt alle pseudo-spiritis-
tische theorieën radicaal de benen,
meneer. neemnogeenpo1fe,r. U put uit een
kosmisch reservoir van paragnostische.
inspiratteve. mediamieke invloeden, die
automatisch voorzien van proscopische
elementen met ecu Dunne-effeCt via de
Tiendeweg dwars de Markt over caram
boleren tegen de kippenren om het Stad
huis door middel van kruiscorrespondenti*
en procuratie en door psychologische ma
nifestatie en a»«ociatier« verwantschap
gemeentewerken op de Turfmarkt hebben
geparapsychometriseerd. Eiiide van de
lezing. Neem nog een poffer.
Juist, zei ik, precies zo had ik het ook
gedacht.
Boe, zei een geest
Toen kwam de baas om een nieuwe be
stelling Maar dr Hentaaf was verdwenen.
Plotseling. Alleen de gordijntjes van de
bedstecjjuapperden even. net alsof er een
windvlaagje langs was gestreken.
En zo zit de zaak
De Groenendalers weten nu aan tule ze
hun niéuwe straat te danken hebben.
JAN TERGOUW»
f- -
33 Oct. s uur Reünie: Spreekbeurt ds J
Borger voor Logosverband. onderwerp ..Het
existentialisme en de vraag, hoe de mens aan
die Idee komt?"
33 Oct. 3 uur vrije Evang. Gemeente: Bid
stond
22 Oct. l« en 7.3* uur Oud-Geref. Gemeente:
Spreekbeurt ds Joh. van Weizen. bid- en
dankdag.
23 Oct. S uur Geref. Kerk: Herdenkings
bijeenkomst 50-Jatlg beslaan Jongelinfcsver-
eniglng op Geref Grondslag ..Samuël". spre
kers prof. dr K. Dijk en ds H. van Rijn.
33 Oct. 2.3* uur Niauwe Schouwburg: Op
voering ..Tom Poes en de betoverde spie
gel" door gezelschap Chris Hofland
23 Oct. 7.3# uur Veemarktrestaurant:
Bijeenkomst Ned. Chr. Vrouwenbond, «pre
ker dr J. A. van der Hoeven.
33 Oct. I uur Coöperatie-gebouw Raam SS:
Studie- en debatavond mpoperatieve Studie
kring
33 en 33 Oct. 1-31 uur rttswelenslngal U:
Openbare verkoping goedertltt door deur
waarder R van Blokland. M
23 Oct. »-lt uur Spierlngstêfcgt 113: Koata-
loze Inenting tegen diphthe#?
31 Oct. te—12 uur Splerlngstraat 113:
Spreekuur Kraamcentrum.
33 Oet. 7 uur Ons Genoegen: Biljart- en
kaartconcours voor leden aociëteit
33 Oct. t uur Niauwe Schouwburg: Opvoe
ring „Tien kleine negertjes" door Het Resi
dentie Toneel voor Goudse Toneelkring.
2ï Oct. 1 uur Reünie Bioscoop: Vertoning
film ..De Voerman" voor Volksuniversiteit.
31 Oct. I uur. Het Schaakbord: ledenverga
dering Goudse Winkeliersvereniging.
35 Oct. I uur Concordia: Toneelavond man
nenkoor Gouda's Liedertafel, optreden Goud
ae toneel, en amusamentsclub VIOS
2S Oct. S3* uur St. Janskerk: Avondgebed
Vragen van raadslid over
woningbouw
Het raadslid, de heer E. G. Stijlcel, heeft
B. en W. gevraagd mede te delen:
voor de bouw van hoeveel woningen en
op welkfe) tijdstip(pen) sinds de bevrijding
door hef college bij de daartoe aangewezen
beleldsinstantie vergunning ia aange-
vraagd;
welke instanties achtereenvolgens hun
goedkeuring aan de Ingediende projecten
moeten hechten, alvorens tot bouwen kan
worden overgegaan;
uit welk gezichtspunt de projecten door
elk dezer instanties worden beoordeeld:
hoeveel tijd elk dezer instanties rede
lijkerwijze onder de huidige omstandig
heden voor de beoordeling van een be
paald project nodig heeft.
welke instanties reeds bepaalde projec
ten hebben goedgekeurd, welke projec
ten dit betrof en op wolk(c) tijdstip(pen) de
goedkeuring werd verleend;
hoeveel woningen zijn aanbesteed en
wanneer dit is geschied;
met de bouw van' hoeveel woningen
reed* een aanvang i* gemaakt en op
welk(e) tijdstip(pen) dit heeft plaat» ge
vonden?
Burgerlijke Stand
Geboren: Leo Richard, z. v. M. L. Pape
en K. P. Douw. Spieringstraat 19: Daniëlje
Sophie, d. v. L. de Jong en S. H. Toen.
Varkenmarkt 21: Pieter Claudius, z. v. P.'
G. Schouten en M. M. Zwart. Vogelplcin
6. Gerrit. z. v. A. Veldhuizen en T. C. Daz-
ler, Kruideniersstraat 2; Maria Aletta Ri-
chlelde Johanna Adriana, d. v. H. Abbema
en J. E M. Spruljt. Prins Hendrikstraat
43: Hendrlka Catharipa Simonette, d. v. P
Rond en J. W. van der Veer. Joubertstr. 54
Ondertrouwd: Albertus Antoon van Dijk
en A. Hamoen; C. Lagerweij en J. C.
Stolk: T Terlouw en M. Mom: C. Lager
weij en A. C. Hoithuijsen: J. C. Rietveld en
C Otten: A. Kempers en A. van Meeteren.
Getrouwd: J. T. Sprik en M. Becking.
Overleden: Hendrik van Waas, 58 j.
Bioscopen
Thalla Theater: Het ls voor de bakker (met
George Formby)*
Reünie Bioscoop: Stille Helden (met Paul
Robeson).
Schouwburg Bioscoop: Barracuda' (met
Pau: Henreid en Maureen O' Hara).
Aanvang: J. 7. en 9.15 uur. Zondag 3, S. 7
en 15 uur. Thalia Theater Dinsdag geen
middagvoorstelling
Sport op Zondag
voetbal: Goudg—Sliedrecht. 2 3S uur; GSV
—Excelsior '20. 2 uur.
Zeilen: Onderlinge.wedstrijd roei- en zeil
vereniging ..Gouda".' 's-Gravenbroekse Plaa.
30 uvy.
en schoenenbonnen
Uitreiktne nieuwe levensmiddelenkaarten
(medebreneen tweede dlitributiestam-
kaarter. en bonkaarten 711) en schoe
nenbonnen volgens cijferaanduiding I
en verlaardagsbonnen voor kinderen ge
boren In October en November 1932 tot en
met 19(3 en In December 1948 en Januari 19(7
(medebrengen tweede dlitrlbutlestamlcaart en
Inlegvel met bon «12 resn. 604) bU DlstribuUe-
dJenst. Westhaven 32. van 912 en 2—4 uur.
Zaterdags 9—tl uur:
Maandag: Sm—T
Dinsdag: U—Ve
Woensdag: Vi—We
Donderdag: Wl—Z.
ViUdag: Zelfverzorgers.
Na-uitreiking: 20 November.
Zondagsdienst doktoren
Bij afwezigheid van de huisarts zijn van
Zaterdagmiddag 3 tot Zondagavond 12 uur
te consulteren de doktoren A J Kettler.
Gouwe 196 (telefoon 3358) en J H T. Remme.
riuwelensingel 59 (telefoon 3003).
Apothekersdienst
LAAT MIJ EEN NEST
Laat niO een nest in de hoogste kruinen,
open voor wilde wind J
Ban m\j niet veilig in rustige tuinen. J
't Hart. ff at de hoogten mini.
laat het maar vrij onder duizend gevaren
hoog waar de zwalpende stormen waren,
maar onder de hemel,
ver boven 't gewemel
van mensen en wereld, het losbrekend lied
te juichen wijd-uit naar het wazig inschiet.
Kpm mij met vaste beloften niet tegen
vóór mijne toekomststad.
Laat mtj de eigen, onzekere wegen
tot ongeweten schal.
Steden zijn vast voor de wereldse volken
laat mij. de eenzame, jagende wolkin,
laat my de zegen
ran stormen en regen.
cu scheld mij niet als ik scheiden moet
te snel uit uw tvoningeti, veilig en goed.
Tracht nietmet regels cn woorden te binden
a{ mijn verlangens-nóód
Laat mij 't ontberen zo alleen moet ik vinden
't eigen zaligend brood*.
Door der verbeeldingen bonte valleien
doe ik mijn rusteloos zoeken weien.
Zingend cn -klagend.
wetend ,en vragend.
vind ik btj zon en door stormgedruis
d'cigen web naar het hemelse huis
Uit PetcV van Maarn, Klarende luchten
m.ANK^n ijl oprijzend boven de huizen aan zijn voet legt de Stol-
wijkse toren getuigenis van het zuiver gevoel voor vorm en afmeting,
dat zijn bouwmeesters hadden, toen ze hem in 1501 schiepen, maar ook
van de liefde en eerbied, waarmede het huidige geslacht hem heeft
gerestaureerd.
Wel zeer in contrast daarmee staat naast de toren de Ned. Herv. kerk.
Lelijk) plomp, vierkant, een gebouw zonder enig gevoel, hoogstens een
gevoel van smakeloosheid. Er is nu werkelijk niets aan het hele gebouw,
dat; bekoort, of het moest de gedachte zijn, dat zijn laatste dagen zijn
geteld.
Want óe plannen om de kerk af te bre
ken en te vervangen door een gebouw,
waarvan meer wijding zal uitgaan, heb
ben nu vaate vorm aangenomen.
Is die kerk dan zo oud? Men kijkt iet
wat verwonderd op80 jaar. In 1868
ls zijn voorganger door brand vernield.
Doordat de verzekering weigerde dc ver
zekeringssom uit te betalen, zag men zich
door geldgebrek genoodzaakt een zo goed
koop mogelijk nieuw-gebouw te zetten en
men kan alleon verwondering hebben
voor de wijze, waarop men tegelijkertijd
alle gevoel voor schoonheid radicaal de
nek (Indraaide. Doch daarvoor leefde men
dan lok in de nuchtere materialistische
negentiende eeuw.
Toen het maaksel jaren geleden ge
breken vertoonde, heeft men aan restau-
TT"a *1* li ,1 ratie gedacht, doch het was niet mogelijk
Uitreiking nieuwe bonkaarten 1 bom het benodigde bedrag bljccif te bren
gen. En nu? Nu gaat men niet resO|u:r
U.-l mImiW, K DOl
Puzzle-winnaars
Onze lezers blijken hun aardrijkskunde
goed te kennen, gezien het groot aantal
juiste oplossingen van de aardrijkskundige
invulpuzzle. De winnaars zijn:
Prijs van ƒ5: C. Voerman. Fluwelen-
singel 35 te Gouda.
Prijzen van ƒ2.50: S. Luitje*. Krugerlaan
85 II te Gouda en P. van Vliet. B 183 te
Gouderak.
De prijzen kunnen aan ons bureau Markt
31 worden afgehaald.
Predikbeurten voor Zondag
Ned. Herv. Gemeente: Sint Janskerk
(Achter de Kerk 5) 10 uur ds G. Elzenga,
oogst- en dankdienst voor het gewas: 5 uur
ds Gerh. Huls: Zaterdag 8.30 uur Avondge
bed. Westerkerk (Emmastraat 33) 10 uur ds
J J. Koning, oogst- en dankdienst voor het
gewas; 5 uur ds C. A. Korevaar.
Ver. van Vrijz. Ncd. Hervormden (Pe
perstraat 123) 10.30 uur mej. ds C P.
Thomscn.
Ned. He*v. Ver. Calvijn (Turfmarkt
142) 10 uur ds E. R. Damsté. Groot-Am-
mers.
.Remonstr. Geref. Gemeente (Keizer
straat 2) 10.30 uur ds H. W. Meihuizen.
Den Haag.
Vrijzinnige Jeugdkerk (in Remonstr.
Kerk. Keizerstraat 2) 9 uur met di C. P.
Thomsen.
Evang. Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10
Uur ds J. J Simort.
Oud-Katholieke Kerk (Gouwe. 107) 10.30
en 8 uur pastoor G. P. Giskes.
Geref. Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 5 uur
ds W. van Dijk, H. Avondmaal en Dank
zegging.
Geref. Kerk art. 31 (In Chr. Geref. Kerk.
Gouwe 141) 8.30 en 3 uur ds G. Koenekoop^
H. Avondmaal en Dankzegging.
Geref. Gemeente (Stationsweg) 10 en S
uur dr C. Steenblok.
Chr. Geref. Kerk (Gouwe 141) 10.15 en
5.15 uur de heer J. van Leeuwen. Rijswijk.
Oud-Geref. Gemeente (Turfmarkt 58) 10
en 5 öur ds Joh. van Weizen: Woensdag 10
en 7.30 uur ds Joh. van Weizen, bid- en
dankdag.
Vrije Evangelische Gemeente (Vee
marktrestaurant) 10 en 5 uur ds J 1. van
Wijck. In gebouw Zeugutraat 38; Dinsdag
7.30 uur Verlos»ing*sil«enkomst. Leider
majoor G. Jouvanaar.
Kerk van Jezu* Christu* »van de Heili
gen der Laatste Dagen (Spieringstraat 40)
5 uur dienst.
om het l
ren. mert gaat een "heel nieuwe kerk
wen. Bij de restauratie van de toren, die
evenala in vele andere gemeenten het
eigendom is van de burgerlljke,|girieente.
is gebleken, dat de fundamenteirvatv-dc
kerk verdwenen zijn. Misschien is dit te
wijten aan een verlaging van het grond
waterpeil. waardoor de palenkwamen
droog te staan. Daar-komt nog bij. dat
de werkzaamheden aan de toren grote
scheuren in de zuidelijke kerkmuur heb
ben veroorzaakt. Het kerkdak vertoont nu
een afwijking van 30 cm. En het staat
te verwachten, dat dit ajtakclingsproces
zeer snel zaj verlopen,4\et lekt nu al op
allerlei plaatsen.
Zonder meer kan men begrijpe/i. dat res
tauratic in de huidige omstandigheden een
onmogêlijkheid betekent en elke cent. die
men daaraan zou besteden, zou wegge
gooid geld zijn. Waarbij men dan nog voor
de dringende eis staat, de kerk in bouw
stijl te moeten laten aansluiten aan de ge
restaureerde toren.
Was de Kerkvoogdij der Ned. Herv. Gc*
meente al overtuigd van de noodzaak van
afbraak en herbouw, een aanschrijving
van de gemeentelijke autoriteiten heeft het
besluit daartoe nog verhaast. Doordat het
gemeentebestuur het te gevaarlijk acht'e.
in verband met de toestand, waarin muren
en dak verkeren. op\ nog langer in oc
kerk diensten te laten houden, heeft het
een verbod daartoe uttge-vaardigd en de
kerkvoogdij uitgenodigd voorzieningen te
treffen. Waarop de Kerkvoogdij, gezien dc
onmogelijkheid van restauratie (een nieu
we fundering schat men op een halve ton
en daarbij weet iedereen, dat er niets ris
kanter is. dan een oud gebouw te gaan op
knappen en oplappen) het besluit nam tol
afbraak en herbouw op dezelfde plaats^
Een kloek, manmoedig besluit, en daarbij
in zekere zin een sprong in het duister,
waarin echter dit ene licht schijnt: het
vertrouwen op de medewerking en de of
fervaardigheid van gemeenteleden en be-
langstellenden.
Goed finahcieel begin
Want: de moeilijkheden en problemen
komen in groten getale opzetten en ze zijn
natuurlijk grotendeels van geldelijke aard.
Ook om een kerk te bouwen, een gebouw
dus dat geen klinkende baten en renten
afwerpt, heeft men geld nodig. In dit ge
val f 150.000. Op bewonderenswaardige
wijze hebben de bouwcommissie en de
predikant, ds mr H. van Ewijck. de zaken
aangepakt. Men heeft natuurlijk al lang
van te voren dit alles zien aankomen en
in December Van het vorig jaar is men
begonflen met gitten in te zamelen. Er is
toen f 30.000 bijeen gebracht en ledereen
vond met recht: dat was nog eens in de
bus geblazen! daaronder zaten niet min
der dan acht bédragen van duizend gul
den' Het gemeentebestuur heeft een be
drag van f 8000 geschonken ter ver
goeding van de schade, die de restauratie
van de toren aan da kerk heeft veroor
zaakt.
De offervaardigheid, waarvan de ge
meenteleden blijk gaven, was voor de Al
gemene Synodale Commissie aanleiding
om eveneens diep ln de beurs te tasten. Ze
kwam te voorschijn met een bedrag van
f 10.000 met nog een aflopende jaarlijk
se subsidie gedurende tien jaar ter be
strijding van de rente en de aflossing
van leningen. Dit'ia de gróótste subsidie,
die de commissie ooit uit het Fonds-Nood
lijdende Kerken heeft gegeven. Tevens gaf
zij een bewijs, dat de kerkherbouw een
eis van dringende noodzaak is.
De diaconie is In «taat met een belang
rijke lening mede het hare er toe bij te
dragen. Wanneer men dit zo beziet, wel.
dan mag men niet ondankbaar zijn. Het
begin is er. Men is een goed stuk over d«
helft van het nodige bedrag van f 150 000
Doch nu de rest. Daarvoor is Stolwijk
allereerst op eigen krachten aangewezen
en het zal een spannende race naar het
eindpunt worden. En dan. zal de enigszins
georiënteerde lezer misschien denken. Mo
numentenzorg? Doet dat niets? Men leest
bij herstel van allerlei gebouwen- altijd1
de naam van Monumentenzorg. Helaas,
zelfs de ijverigste en meest hardnekkige
speurder kan in dc kerk geen enkel stukje
van oudheidkundige waarde ontdekken.
En dat is de eerste vereiste! Dus kan
Monumentenzorg alleen ziin morele steun
aanbieden. Da's niet veel. zullen velen
denken. Dox^i. integendeel, ze was wel
kom. Want er moest nóg' een hindernis
worden genomen: „Wederopbouw!" "Zou
„Wederopbouw" in deze tijd van mate-
rieelschaarstp toestemming verlenen? De
toestemming Is cr al! Waarmede dus of
ficieel is vastgesteld, dat deze kerkbouw
een noodzakelijkheid is.
Door de Stolkse kerkbouw wordt cr niet
één ht/is minder gebouwd in Nederland,
maar ook niet écn. Dr muren worden b v
opgetrokken uit Dordtse steentjes ep die
zijn ongesuhikt voor huizenbouw, het glas
zal van een gedémpt groene kleur zijn cn
het meubilair uit eikenhout worden ver
vaardigd.
Papieren stenen en dakpannen
Met een rein geweten is men dus wat
dat betreft, aan de slag gegaan om het
ontbrekende geld bij elkaar te krijgen.
Hoe?
Men ls uitgegaan van de noodzakelijk
heid. dat Iedereen, jong. oud. arm. rijk
moet kunnen meesparen. Daartoe ziin uit
gegeven bouwbockjes. ihhoudende een aan
tal zegels, waarop zijn afgebeeld: stenen,
pannen, ramen. enz., met als bijschrift het
bedrag, waarvoor men zo'n zegeltje kan ko^
.pen. Daardoor kan elk bedrag gegeven
worden en als dan in later jaren de men-
•sen in de nieuwe kerk zitten, zullen ze
OPENLUCHTSPEL
De voorzitter van dc Goudse Bond van
Dilettantenvercnigingcn bericht ons nair
aanleiding van het verslag over de jaar
vergadering van dc bond. dat dc afwijzing
van het idee om de baten van een luna
park te doen strekken tot dekking van de
kosten van een in 1948 te houden open
luchtspel. is geschied door het gemcentebe.
stuur en niet door,dc burgemeester, zo'ali
was mcdcgedceld/.
TOT LID VAN DE KRIJGSRAAD IN
I.NDIë BENOEMD.
Bij beschikking van dc legercomman
dant, dc luitenant-generaal S. H. Spoot,
is onze oud-stadgenoot de reserve-majoor
der Genie J. C. Hogcndoorn. in het bur
gerleven gc'meentearchitect van Oudewa
ter en thans in Jndië^ in militaire dienst,
benoeipd tot lid van de Kritgsraad te Vel
de met yls standplaats Batavia, welke*
functie hij naast zijn gewone werk zal
vervullen.
GESLAAGD.
Amsterdam is geslaagd voor het dl-
plorpa chefverkoper in het schoenwinkel-
bedrijf cn te 's Gravenhage voor het di
ploma van de Rijks Vakschool voor
schocnriakers dc heer B. van Tongerloo.'
alhier.
TE HOGE PRIJS.
Een schoenwinkelier te dezer stede is
verbaliseerd wegens het verkopen van
kindotlaarsjes voor 8.50 per paar. terwijl
de prijs 7.70 mag zijn-
zich herinneren dat gaf m'n vader, dat
gaf m'n broer en ik heb als kind óók
m'n steentje bijgedragen
Behalve zijn zakelijke heeft dit plan
deze grote moj-elc waarde: dc kerk wordt
van iedcreenJ De nieuwe kerk moet er
komen, zal, er komen, het wordt een ere
zaak vooc leder Siolker. iong of oud. In
elk huisgezin bijna is het fototje tc zien
van dc maquette, de ritoquette zelf zal
telkens op een andere plaats In het dorp
tentoongesteld worden. met grafluche
voorstellingen zal mén in de toekomst
iedere eerste vifn de maand een overzicht
geven van' de stand van dc geldzaken on
der het motto: aanzien doel gedenken.
Men is thans een goed stuk over de
helft van het nodige bedrag. Stolwijk roert
dc financiële trom. Doch zonder hulp van
buiten zal men er wel niet komen (het
gironummer van de kerkeraad der Ned.
Herv. Gemeente te Stolwijk ls 496857).
Elkiystortigg wordt in steentjes of dak-
paniyn verantwoord.
Dc oude k«rk is nu gesloten', een nood
kerk ingewijd. Binnenkort hoopt men te
beginnen met dc afbraak en in het voor
jaar een begin tc maken met de nieuw
bouw. waarvan de duur op anderhalf jaar
wordt geschat Eind 1949 klaar Is dus de
opzet. De nieuwe kerk zal ongeveer even
lang en breed; worden als de, oude. Met
de ftmaten en ac vorm is men gebonden
•aan dp toren, waarmede het gebouw moet
harmoniëren. De rechthoekige kerk zal
aan weerskanten een viertal'zuilen krij
gen met wandelgangen om het schip. Het
aantal zitplaatsen zal circa 450 bedragen
(in de oude kerk 600),. Aan het cina'e komt
het koor voor. de doops- en tfvondmaate-
bediening. Aan de voorkant naast het koor
is de -preekstoel gedacht. Wij hebben nog
even onder In de toren gestaan en het
fijne kruisgcweiye boven ons bewonderd,
wc hebben even gezeten op de stenen
bank in de nis. waarop in de grijze oud
heid de bedelaars zaten, we hebben de
hand gestreken langs dc diepe inkervin
gen in het zandsteen veroorzaakt door het
slijpen van ontelbare naalden en scharen
(het handwerk van vele bedelaars) en on
ze gedachten gingen naar onze voorouders,
die wisten wat bouwen en offeren was en
naar dc mannen van nu. die daar in Stol
wijk naast die prachtige toren cijn kerk
gaan bouwen, zoals ceh kerk zijn moet:
God en Zijn eredienst waardig.
Stoluiijk's b\jnn 450 jaar oude toren lïvr«n
merkwaardigheid. wan{ hy staaf scheef.
Wel niet zo schee/ als z'n collega te Ptsa,
toch leunt deze trouwe wachterrat
achterover tegen dc kerk Binnenkort
raakt hij z'n steuntje kwijt en komt ny
door afbraak van dc bouwvallige w*
eenzaam te staan, doch slechts tydelyx
want een nieuwe kerk zal gebouwd worden
en daarvoor beijvert Stolwijk zich
enthousiast.
ZATERDAG 18 OCTOBEÏt 194T
EERSTE BLAD, PAGINA S
Q.OUDA, oude stad, aan de Hollandse IJssel. Onopvallend-ïn de/rust
van zijn-schilderachtige kronkelgrachten, met de antieke, gevels,
Een oude stad, half^ngedmnmeld, zoals een paar maanden geleden,
in de schrpeiende hitte van eJrtropische'zomer, slechts nu en dan evèn
opschrikkend uit> zijn dromerige rust, als de hupse melodietjes van
het carillon neerdartelen over de groen-bcmö^e daken.
Gouda. stil.... zo ma,
Jandse bezoekere en er wéren er velen dit
jaar bij oppervlakkige beschouwing
misschien toeschlj(Ben. de werkelijkheid ls
ander«. Gouda'a iMuatriële roem wordt
door weinig Nederig
aard 'en sommige vai
Gouda's naam dragen, hebben de repu
tatie van de «tad gevestigd tot in alle uit
hoeken van de wereld.
Een fantasierijke Aryerikaan kan zich
een Hollandse boer voorstellen, die bij het
Jicht van een Goudse kaars in een kande
laar van Gouds plateel, een lange Goudse
pijp zit te roken, onder het genot van een
kop koffie met een Goudse stroopwafel.
Een van de beroemdste producten is
'zeker de kaar». Die Goudse kaars brengt
zijn gouden licht ln alle hoeken van de
wereld. C
zult hem vinden ln de 6tal
van het Drentse keuterboertje en in het
paleis van de'mahnradla van Haiderabad:
in de hut van de goudzoeker aan de
Yukonrivier en op het blinkend damast
dat de dinertafel 'siert van lady Stone-
bridge. die ..dinner by Candlelight" zo
..charming and romantic" vindt
De kaars is nog altijd opze betrouwbaar
ste lichtbron. Wie klant ls van de stede
lijke lichtfabrieken geeft zich op genade
of ongenade over. Maar ala de kolen
schaars worden is het uit met de sesvice,
zo ls wij in het laatste Oorlogsjaar hebben
ervaren. De kaars echter laat u nooit in de
6teek.
Oud als de wereld
De kaars ls zeker zo oud aleMc Westerse/
beschaving. Reeds de Romeinen kenden
kaarsen, die zij fabilceerden van bijenjy
was. of uit runder- en schapcnthlk. Hift;
fabricage-methode. die tot omstreeks 188^
gehandhaafd bleef, verschilde echter.wcf
enigszins van de huidige. De knarsen wer
dén namelijk niet gegoten, zoals Vfcgen-
woprdig. maar langzaam gevormd door de
pit telkens opnieütv in de vloeibare was te
dompelen, ofwel de opgehangen pittep tel
kens weer met was He bedruipen.
De'kaarsenmakcr op het oude prentje
gaat volgens de laatste methode te werk.
De pitten, of ..lemmetten" zoals men ze
toen noemde, hangen aan een metalen
Ting, de „romaine" gekaamd, die kan wor
den rondgedraaid boven de kuip met
gesmolten was./De gieter staat er op een
Irapje bij en laat keer op keer cenfj|)cpel
die zijn helper hem aanreikt, langs
stof. die voor een belangrijk deel bestaat
uit distructievet. verspreidt, zijn geenszins
«en streling voor een overgecultiveerd
reukorgaan. De kaarsenfabriek ruikt, zeg-
-- *en de Gouwenaars en dat geldt in de «tad
steden geëven- als de aankondiging van regen, al komt dat
e producten, die niet altijd uit. Die geur wordt er door
het splitsingsproces aanvankelijk niet beter
op. Die splitsing is een Ingewikkelde aan
gelegenheid, waarbij 0.0. zwavelzuur te pr.s
«°mt. Dat geboujp. waar die vetsplltsing
zicht voltrekt is voor een argeloze bezoeker
op een Snikheete zomerdag anno 1947! een
beproeving. Het is letterlijk een op
eenstapeling van enorme ketels, waarin,
onder hoge druk. duizenden liters vet met
water en zwavélzüur dag in dag uit staan
te koken. Overal om u heen ketels, buizen
cn pijpen, overal sist stoom, druppelt hef
water en vet: de temperatuur is er bijna
'ondraaglijk en er hangt obdanks de sterke
ventilatie ften wee-zoete lucht. Wij-heb
ben ln een eerlijke poging tot heroïek de
technisché uiteenzettingen van de heer
Oostenb^ugge, die ons rondleidde, tot het
einde toe aangehoord, maa-r in ons leefde
nog slechts één wens: Wij hadden iets ver
nomen van een „koude perskamer" en
daarnüar verlangden wij, als naar het pa
radijs.
Wij maakten onze vrleiylelijke geleider
deelgenoot van dit verlangen en hij glim
lachte toegeeflijk en zei. dat onze wena
vervuld zou worden. Maar eerst moesten
wij nog een andere beproeving doorstaan,
alvorens ons het gelulrvan de koude pera-
kamer beschoren was. De- door splitsing
verkregen Yetzuren moeten n.l. nog wor
den 'gedistilleerd en dit geschiedt oqk al
weer met behulp van oververhitte stoom
en heeft o.a. tot dpel de kleur van de
stearine te verbeteren. Stoom, hitte, vet
tigheid eh benauwende damp en toen. ja.
toen kwam dan die koude perskamer. Daar
hebben wij met glazige ogen «;aifn stairen
naar dc grote persen, waarin ondeiitvele
atmosferen druk de aan koeken gegotett
vetzuren worden uitgeperst, tot de „otelne"
er vrijwel geheel uit is verwijderd. In de
warme perskamer wordt dit nog eens
dunnetjes overgedaan, maar dezl afde
ling was tijdens ons bezoek niet In werking
'en eerlijk gezegd waren we* daar gans
•niet rouwig om Wij hadden van warmte
ruim onz'e bekomst.
Na deze laatste bewerking wordt de
stearine opnieuw aan koeken gegoten
waarna zij gereed is voor de verzending,
ofvoor het gebruik in de kaarsengiete
rij. maar. zoala gezegd, daar is maar een
klein deel voor bestemd
Wij zagen nog de pittenfabrlek. de
moderne kaarsengicterij en het glyccrine-
destillatlcbedrjjf en wij hoorden van grote
plannen tot vernieuwing en uitbreiding.
En wij keerden huiswaarts met de her
nieuwde overtuiging, dat het IJedcrland«c
bedrijfsleven springlevend ls en gereed
tot grote daden. Het wacht 6lcchts op de
gelegenheid zich ten volle te'ontplooien...
Lén kaaisenmakerif
voor IfiOO
Nog steeds worden er ln de klnde-vle
t kenhulzen in tbenemende mate zuigelin-
het Jentmet" druipen Warneer hij de hele gen met scheurbuik opgenomen. Een enK»e
„Tomalne" rond geweest is. is de eerste
kaar6 voldoende afgekoeld en gostold om
om een volgende begieting tc ondergaan.
Zo „groeiden" de kaarBcn langzaam aan.
tot de vereiste dikte was bereikt. Het gé-
volg van dit systeem was. dat de kaarsen
een conische vorm kregen. Imteers het
Srootste deel van de nterdruipendc was
ad eerst aan de voet zijn stolpunt bereikt,
zodat de kaars daar zijn grootste dikte
kreeg.
Dat er bij een zo otrvslachtige fabricatle-
methoae van massa-productie geen pp rake
kon zijn spreekt wel vanzelf Kaarsen en
ln het bijzonder waskaarsen bleven een
luxe-artikel.
De stearinekaars
De massaproductie werd eerst mogelijk
In de eerste helft van dc vorige eeuw. door
de uitvinding van de stearinekaars.
Stearine wordt verkregem door bepaalde
dierlijke cn plantaardige vetten' langs che
mische weg te splitsen in glycerine en vet
zuren. Deze vetzuren worden, na tö *ijn -
gedestilleerd, aan koeken gpgoten. die dan*
eerst koud en daarna warm worden ge
perst. waarbij de „Oleïnc" (een zeer be
langrijk bijproduct) vrijkomt. De vaste
•tof.- die na de warme persing in de pers-
zakken achterblijft, is de stearine. d« be
kende witte substantie, waarvan de Goud
se kaars wordt vervaardigd.
Dat Gouda een deel van zijn roem dankt
aan de kaars is enerzijds begrijpelijk, want
de Goudse kaarsenfabriek is verreweg de
grootste in den lande, maar anderzijds
toch niet geheel juist, want de naam
..kaafsenfabrlek" blijkt op de keper be
schouwd enigszins misleidend te zijn.
Wij hebben bij een bezoek aan dit be
drijf kunnen constateren, dat in het grote
fabriekscomplex aan de IJssel de kaar
sengieterij slechts oen bescheiden plaats
inneemt. ..Chemische fabriek", of „Stea-
Tinefabriek" zou eigenlijk een juister aan
duiding van de functie van dit bedrijf zijn.
De hoofdproducten van dq,JjOuda-Apollo"
zijn n.l. de stearine en werder: de oleïnc en
de glycerine. Slechts een klein gedeelte van
de stearidfe. die hier in grote hoeveel
heden wordt geproduceerd (juister is mis
schien: kèn worden geproduceerd, als er
maar grondstoffen zijn!) wordt in de eigett
fabriek tot kaarsen verwerkt. De grote
massa is bestemd voor de vervaardiging
van producten, die met kaarsen niet* ge
meen hebben, zoals bijv. scheerzeep,
scheercrèmes. hiiidcrémes, poetsmiddelen,
enz. In de leerindustrie wordt stearine toek
gepast als impregneermiddel, de textiel
fabrieken gebruiken het voor tie bereiding
van apprét-mengsels, in strijkerijen wordt
het bij de stijfsel gemengd, waardoor het
strijkgoed een fraaier glans kyjgt. Zelfs
ln de suikerwerkindustrie vindt de steari
ne toepassing.
Stoom, hitte en vettigheid
Wie wat overgevoelig is -voor kwalijke
geurbn. doet veratyndig zich van de kaar
senfabriek verre te houden. Stearine wordt
gefabriceerd uit palmolie en dierlijke talk
en de geuren die laatstg<
maal komt dit ook bij de kinderen van
1—3 jaar voor.
Scheurbuik wordt veroorzaakt door een
gebrek aan vitanrine C; ook deze Kinëe-cn
hadden gebrek aan vitaaolnc CJ. Ze kregen
te weinig voedingsmiddelen, die dit vita-
mtne-C bevatten: te weinig verse groeniL-,
1 verec melk of vruchtensappen. En«w«t nj
aan vitamine O-houdende produt.cn k.\-
gen. was waarschijnlijk nog verkeerd, toe
i bereid, zodat er maar weinig vita-nine C
in hun voedsel waiTtovergebleven.
Per dag hsboen de kle.nste k.uieiVn
(afhankelijk van hun leeftijd) nodig
100 150 gram vensc groente,
100 200 gr. vers gekookte aardappelen.
50 gr. vruchten of vruchtensap.
Van do groenten mogen alle Rooien ge
bruikt worden, ook de kool6Óor*en. d.e
zelfs zeer rjjk aan vitamine C zijn. Vooral
variatie van groenten verdient aanbeve
ling
De groenten dienen iedere dag vers cn
zo kort mogclijlj gekookt tc worden Wan-,
neer men gr,oen:cn opwarmt of ir.ng ver
hit. wordt Het erin voorkomenc.e vitamine
C \ernietigd. Het is dui onjuist, res', ca
Pensioen 1940194%
Op 29 September 1947 is de wet „Buiten
gewoon pensioen 1940-11D45" ln werking
getreden In deze wet wordt vastgelegd
wie, als-deelnemers aan,he'. verzet, of al3
hun weduwen, wezen, ouders, grootouders,
schoonoudérs. kleinkinderen of pleeg
kinderen, van de mogelijkheden van pen
sioen. die de wet biedt, kunnen genieten.
Vóór 29 September 1948 moet bij de
Buitengewone Pensioenraad, die te ls-Gra-
venhage aan de Benóordcnhoutseweg 46 is
gevestigd, epn' aanvrage voor pensioen
worden ingediend. Formulieren voor deze
aanvrage "Ztdlen binnenkort beschikbaar
zijn bij hef bureau van de Stichting
1940—1945. dat gevestigd is in het district
van de ^aanvrager. Deze districtsbureaux
zullen desgewenst behulpzaam zijn bd het
opstellen der aanvragen en bij het in orde
brengen van de daarbij over '.e leggen
bewijsstukken.
Vijftien jaar geëist tegen
voormalig hoofdcommissaris
De procureur-fiscaal' bijs het Bijzonder
Gerechtshof *9n Den Haag eiste 15
jaar gevangenisstraf tegen mr P. M. G J.
Hamer, voormalig hoofdcommissaris van
politie in Den Haag wegens Jiet bevorderen
van een nationeal-soclaüstlsche en.Duits-
gezinde lngtelling van het Haagse politie
korps. Dc procureur-fiscaal noemde als
karakteristieke eigenschappen van ver
dachte: 'ecrzucHt, onevenwichtigheid,
grote zelfingenomenheid en. mateloze
zelfoverschatting, bovendien was hij een
opportunist en een Streber.
gKtnten van de volw^vetet voor de
kirderen te bewaren en oo te warman.
Zo Is het ook met de aardappelen. Ook
daarvan loopt het vitamine C-gehalte een
stuk terug, wanneer ze opgewarmd wor-,
den. Voor de moeder zal het opwarmen
misschien gemakkelijker zijn* maar het
kind zal er 6chadc*van onderwinden. Het
fijnmaken van de aardappólA doet het
vitamine C-gebalte eveneens sterk terug
lopen. Hoe korter voor het nuttigen van
dc- maaltijd dat geschiedt des te beter*
ft het.
7 Van de vruchten zijn de sinaasappelen
cn de citroeqen. de rode en zwarte bessen,
de aardbeien, rozebottels en ook de toma
ten hét rijkste aan vitamine C.
Er is in het vooruitzicht gesteld, daf 6r
van de wirHcr sinaasappelert tegen niet .al
te hoge prijs voor de kinderen beschik
baar gestéld zullen woreleh. Wanneer ze
gedistribueerd worden, moeten dan ook
indeixfaad de kinderen er van profiteren!
Nu deze sinaasappelen er nog niet zijn
en het vruchtcn^eizocn. dc appelen cn pe
ren uitgezonderd, .aflóopt. zalvde tomaat
en het tomatensap, dat in flesjes verkrijg
baar ió. tn hoofdzaak de vitamine C-bron
moeten zijn. want appelen en peren bevat
ten betrekkelijk, weinig vitamine C.
De allerkleinsten kan men tomatensap
geven Ook dit moet vers geperst zijn. ais
men h^t zelf maakt. Worcü het sap lang<y
tijd aan di? lucht blootgesteld, dan wo-"dt»
het vltamlpe C onwerkzaam. De grotere;,
peuters kan men gerust zo een tomaat
f;even of hun boterham met plakjes bc-
oggen. Mochten zij er niet vah houden,
dan kan een klelrt beetje suiker, dat men
erover strooit, soms wonderen doen.
En tenslotte zouden wij U dft nog op
"het hart willen drukken: Leerde kinderen
zo min mogelijk snoepen! Dagelijks een
flinke appfcl. een tomaat of wat fijn ge
raspte wortel is veel gezonder voor hen en
kan meer ziekten voorkomen dan welk
snoepgoed ook.
De Nederlandse Spaarbankbond heeft
een eenvoudig liulpmiddel uigewerkt om
het overzicht over de gezinsuitgaven te
vergemakkelijken. Zulk een overzicht
maakt het mogelijk een begroting ;e
maken: een'.j!«insbegroting,'.-T»parln alle
behoeften in verhouding tot hun belang
rijkheid een plaats moeten krijgen. Door
regelmatige vergelijking van de werke
lijke uitgaven met de begroting houdt
men» de uitgaven onder contróle en be
reikt men het gestelde doel: „Rondkomen
ntet het inkomen".
In de Scandinavische landen heeft de
gedachte van de gezinsbegroting reeds
geruime tijd ingang gevonden. Een soort
gelijke uitgave (In deze papierlanden na
tuurlijk groter opgezet vindt daar haar
weg reeds naar honderdduizenden gezin
nen. Binned enkele dagen bij vele
spaarbanken ln Nederland.'een toegelicht
voorbeeld van de gezinsbegroting ver
krijgbaar zijn.
In 1944 rijn in de buurschap
De Nul, even ten noorden
van 01st. enige bommen ge
vallen. die niet ontploften
Er viel o a. een bom pat
naast de spoorlijn Zwolle—
Deventer De DulUers deden
destijds enige pogingen de
bom te vinden, maar toen
dcie geen succes hadden, wichelroedeloper. W Hulsec-
werd de kwestie als afge- ge. uit Oorssel werd Inge-
Wichelroede-loper
kreeg gelijk
nleft ontplpfte bommen ln een
riaburig ^prllandgevonden
De bom b|j de «poorlijn
kwam toen ook weer ter
abrake. De hulp* van -de
daar1 beschouwd
/roepen Deze duldde nauw-
Na da bevrijding, toen het /keurig de plaats aan, waar
treinverkeer op dit traj"ect ''zijns inziens de bom moest
niet onmiddellijk kon worden
hervat, heeft de Neder
landse Spoorwegen een on
derzoek laten Instellen naar
deze niet ontplofte bom Men
kon haar niet vlndenjtnaar
voor alle veiligheid wlrd de
spoorlijn een eind véNegd.
zodat de treinen met een
bocht om de plek reden
In de zomer van 1947 ech
ter wedden enlse even?ens
roedeloper gedaan. Donder
dag waa de situatie zo. dat de
kuil een diepte van 7 meter
had en dat het benodigde
materiaal bijeengebracht was-
om met grondboringen de
diepte van 19 meten te be
reiken. De heer Huls^gge had
's morgena nog geconstateerd,
dat de bom op ten hoogste 14
meter diepte kon Itggen. zo
dat het begrijpelijk: was. dat
men inet spanning de resul
taten afwachtte. En Inder
daad. de roedeloper werd
Een aanneminga(Jrma uil* gvolkomenr In het gelijk ge-
Zwolle begon In Augustus stcld De bom werd gevonden
en bleek nog 4' meter onder
de bodem van de/kuil te lig
gen. Vermordeluk zal niet
getracht worden/ de bom t®
verwijderen, do^h zal een ge
wapend betonnrfn plaat In de
kuil gestoft worden, zodat de
bom door ttetoó en door ruim
11 meter aaregé geïsoleerd Is.
'j.l met het graven van
kuil. die door middel van
een bron-bemaling droogRe-
houden moest worden. Doch
hoe men ook zocht en boor
de. de bom werd niet gevon
den Men begon te twijfelen
aan de juistheid van de aan
duidingen. door de wichel-'
De oogst valt mee
Gelukkig is de vrees van de Icrsenanen
voor een groot deel beschaamd Al zijn er
heel wat jonge oesters op de ondiepe
plaatsen kapot gegaan, het grootste ge
deelte bleef gespaard, omdat de meeste
oetsters zich In diep water bevonïien. De
temperatuur van het water in de Oóster-
■chelde. dat immers zeewater is. zakt niet
zo laag als men wel zou denken, al moet
toegegeven worden, dat 'hij lrfhgdurige
koude de oesters verzwakken cn sterven.
Maar Qr kan naar schatting dit jaar toch
nog op 'n kleine 10 millioen Zeeuwse
oetsters gerekend worden.
Kostelijk, maar kostbaar
Het ls niet zo'n gróót wonder, dat de
óester. al is het een echt Nederlands pro
duct. zo weinig bekend is onder ons. De
oesterkwekers kunnen onmogelijk aan dc
vrofl? voldoen en dc zorgen aan de teelt
besteed, maken het product zeer kostbaar.
En toch moest iedcfen cr kennis mee
maken Het Is een kostelijk voedsel. Vfuag
het uw dokter maar Hij zal u vertellen,
dat de Ostrea Edtills (eetbare oester) een
uiterst licht verteerbaar voedsel is. dat
een hoog gehalte aan eiv/itten. glycogeen,
vitaminen *n minerale bestanddelen be
vat
Dakpannen op de rivierbodem
Het is de Hiocite waard de reis van dit
merkwaardige schelpdier van de rivierbo
dem naar de tafel 1e volgen.
De oesters aarden het beste op een diep
te van 18 lot 36 fneter. liefst op steen- of
klei-aehtigc bodem. Het aontnl eieren, dat
de oester legt. hedranfet dikwijls meer
dan een millioen. Als de eitjes uit de moe
der-oester zijn gekomen, blijven 7C enige
tijd drijven, munr al spoedig komen uit de
eitjes de larven die aanvankelijk onbe
zorgd rondzwemmen. maar 7.ich later vast
zetten op de rivierbodem. De larven vor
men met elkaar de ocsterbankciv
Er bestaat den middel, dat al eeuwen
oud is. om. dé larven tc lokken.'Men legt
op de bodem van de rivier dakpannen.
Ze zijn gekalkt cn vormên. door het wit de
trekpleister voor de larven, d^e zich op
de pannen vnsjzetten en er lntet vrij ge
makkelijk van kunnen worden afgestoken.
Van lar.ve tot oester
yet afsteken geschiedt'.een jaar nadat
de'larvenvifh hebben vastgezgt. Wat van
de pannen wordt afgestoken, zijn de zani-
oesters Die hebben voor de consumptie
natburlijk nog"niet de minste waarde 7.e
moetert nog een jaar of drie-vier groeien.
Voordat zc weer op het 'frater uitgezaaid,
worden blijven re twee maanden op zeven
in de putten, waarover straks meer.
De groei wordt voortdurend gecontro-
yicerd. Zoals de boer zijn landerijen af-
De KRO belooft zijn luisteraars in heU
komende; winterseizoen heel wat goeds.
Van de opera-uitzendingen vermelden wij
de première VHn B. Badings' „Liefdes lis
ten en Tagen De bedoeling is bij deze uit
zendingen zoveel mogelijk de krachten van
de Nederlandse Opera in tc schakelen. In
November zal voor (je eerste maal worden,
uitgevqerd het Oratorium „Passlo" van'
Th. van der Bijl en wel onder diens' lei
ding. Vooral zal aandacht w/rd^n besteed
aan pomposities Van mftderne Nederlandse
en buitenlandse componisten, o.a. zal wor
den uitgevoerd een nieuw koorwerk van
Hans Henkcmans.
Met het' Nederlands impresariaat is een
De huidige moderne
kaartengietcri) van de
„Gouda-Apollo".
overeenkomst aangegaan voor debutanten-
concerten in huize Kar.col. Van de orgel
concerten verdient vermelding een con
cert op het órgel van UtrecHits Dom. ge-
Wijd nan Belgische orgelcomposities door
Flor Pceters. Wat de kamermuziek be
treft staQt ook heel wat op het program
ma. Natuurlijk ontbreken koorzatignum-
mers evenmin. Van de orkesten en diri
genten. die aan de K.R.O.-programma's
zullen medewerken, noemen wij het Rot
terdams Philharmonlseh Orkest, onder
leiding van Eduard Flipse. Ook ontspwj-
nings- en dansmuziek zijn in het program
ma opgenomen. „De Zilvervloot" zAl
klanken van eigen bodem brengen, o.a.
oud-Hollandse ballades, enz. In samen
werking met de componist Hugo Godron
en dc auteur Max Ber (dr M Telpè)
wordt een reeks sprookjesopcra's samen
gesteld, bedoeld voor kinderen vBn 8 tot
80 jaar. In het ndjaar wordt als eerste ln
deze serie „Assepoester" uitgezonden.
Eveneens wl worden begonnen met het
uitzendenvan 'Bijbelse luisterspelen,
waarvoor de stof zal worden gegroepeerd
om dc grote figuren uit hef Oude Testa
ment. De stof wordt verzameld cn gcor-,
dend door de Bijbelkenner dr J. Eyckeler,
terwijl Louis Lutz de teksten zal schrijven.
Een wekelijkse reportagereeks ..De drie
landen" zal actualiteiten uit België.
Luxemburg en Nedërland brengen met de
bedoeling de geest van samenwerking
tussen deze' landen nog meer aan te wak
keren. Als „Nederlandse Streekdagon"
worden weer ultzendlngerf gegeven, ge
wijd nan bepaalde pKivincies. terwijl voor
vreemde landen aandacht zal worden ge
vraagd door het geven van o a een „Dag
van FrankrijkW cn een „Dag van Icrlund
De radio-strips zijn verrijkt met de nieu
we strip „Hoe de Van Rooijens het rooien/.
„Een kocta vol verhalen" belooft goede
vertellingen. Speciale uitzendingen zullen
worden georganiseerd voor de Rijpere
Jeugd. Ook aan het „familie-luisterspel"
.zal de nodige aandacty, worden besteed,
wgarnaëst komen een aantal detective-
«pelen. Van wat op litterair en dramatisch
gebied wordt aangekondigd, noemen wij
nog" de radio-viering van Rika Hoppers
gouden toneeljubileum, waarbij dez^ ac
trice haar meest geliefde rol zal spelen,
n l: die van „Kgtusha in Tolstoi's Opstan
ding. Verder Sophocles- „Koning Oedipus"
in de vertaling van dr P. C. Bouten* on
der regie vah Albert v*n Dalsutn.
Nu moet u niét'denkên. dat de ontwikke
ling van laiwe tot consumptie-oester al
tijd zq ongestoord verloopt. Wc herinner
den al aan dc schade, die een strenge
voortdurende koude kin aanrichten. Ook"
door drijf ijs en'stormen kunnen vooral de
minder ^dicp gclcgpn oesters bij massa's
vernietigd woraeiyf
Een andere oorzaak, die een oojst tot
mislukking kan doemen is,het optreden
van de schclpz.iekte die vocyal de verder
van de «ce afgelegen'pcrcclbn kan teiste
ren. Tengevolge van de aanhoudende
warmte Icwam ook deze zomer veel schelp-
ziekte voor. Gelukkig komt ook hier de
wetenschap, te hulp.
De ^aangetaste oesters, die te herkennen
zijn g*n de groene vlekken in de schelp,
worden in tfakken ontsmet. .Dc kans 1«
groot, dat door voortdurende ontsmetting
de .schclpzlekte tenslotte effectief beteu
geld zal worden.
De oesterkwekers genieten een grote
mate van zelfstandigheid. Er zijn kwekers,
die zich beperken tot hc.t werk met de
pannqn Ze verkopen hun „panocsters" aan
de grotere kwekers, die over betonnen
putten beschikken.
Het werk van die kleinere kwekers is
uiteraard heel riskant. Deze mensen zijn
eigenlijk nog moer afhankelijk van de na
tuur dan dc laydbou.wer Als de kweek
mislukt, moeten ze een vol jaar wachten,
zonder in die tussentijd een oogst van een
volgende zaai te ontvangen Ze zijn niet
zo zeer afhankelijk van hun kunde als wel
vnn puur geluk Als er bijvoorbeeld een
aantBSting Is door schclpzlekte. of all
de slippers (het onkruid onder de schelp
dieren) zich op de oesters vastzetten, dar)
heelt dc Inhoud van de oesterschelp geen
waarde meer.
Er wordt in de oestcrtcelt hok selectie
toegepast. Er zijn bijvoorbeeld percelen
waar Franse importoesters zijn uitgezaaid.
Als zo'n proef lukt dan wordt met de
nieuwe oestersoort de volgende Jaren ver
der gekweekt. Zo kan dc kwaliteit worden
verbeterd.
Het is voor de naam van de Zeeuwse
oestitr van groot belang, dat het product
aan strenge eisen voldnet. Vandaar, dat
Iedere partij, die wordt'verhandeld. voor
zien moet zijn van een certlflcuat. uitge-s,
reikt door het bestuur der Visserijen op de
Zeeuwse Stromen. Deze instelling jrfVricht'
op gezette tijden topografische en fcmctftlo-
iogischc onderzoekingen, niet alleen ln
het rivierwater en op de bestors, maar ook
In dc oesterpuiten en de percelen, om te
voorkomen, dat de oesters worden bloot
gesteld aan besmetting door rioolwater of
under vuil
(Van onze speciale verslaggever)
J-Jet oesterseizoen is af weer anderhalve maand'op gang Daar heeft Nederland be
lang bij, want met de oesters kan het deviezen vrij maken. Er gaan jaarlijks enkele
millioencn stuR^ van dit produet de grenzen over.
Het centrum van de Nederlandse oesterteelt is Ycrseke. het bedrijvige dorpje van
bijna 5000 zielen aan de Oosterschelde. Het heeft daar in de afgelopen winter gespannen
want de rccordwinter deed vooral bij'de ouderen de gedachten opleven aan- vroeger#
strenge winters, die verwoestend op de oesterteelt^hebbcn geft-erkt Voor die vreet,
was wel reden,'want dc bijna onafzienbare watervlakte leek meer op een Pofllzee dan
op een rivier.
ploegt, ploegt dc oestervisser in zijn ijze
ren botter met zijn bieren kcttlngnet «Un
percelen \if.
Die percelen zijn do gedeelten van de
rivierbodem, die dc Stiiat aan de oester-
kwekers en -vissers verpacht. De afba
kening geschiedt ieder»jaar opnieuw, om
dat dc boompjes, die net boven het wa
ter uitsteken cn de lünen aangeven.
's winters door stormen cn ijsgang meest
al wegspoelen.
Het vaststellen geschiedt door het kiezen
van een punt op de vaste wnl en op het
water. Langs deze denkbeeldige lijnen
worden de bomen in de rivierbodem vast
gemaakt met voeq pn derrie. Iedere hoek-
boom is voorzlemTOn een herkenningste
ken wpnrdoor de schipper weten kan. of
hij werkelijk op zijn eifcen perceel „zjit"
De afzonderlijke percelen zijn wegr on
derverdeeld ln vakken naar sortering van
de oesters
Het seizoen voor de oestervangst is de
winter. De volwassen oester bezit dan zijn
volle aroma en kon gelijk in de con
sumptie
Het spreekt vanzelf, dat bij het vissen
exemplaren vnn verschillende grootte wor
den gevangen Oesters, die nog nicj .taan
de maa;' zijn. worden in het voorjaar
weer in de percelen uitgezet
Het sorteren op maat geschiedt -In d«
gfote loodsen die langs dc rivierdijk ge
bouwd zijn. Daarin bevinden xich grote
sortcerbartken. voorzien van luiken, waar-
dool- het afval wordt afgevoerd.
Na het sorteren op rechthoekige zeven
komen ze ln de oesturputtetj terecht. De
oesterputten zijit grbtc betonnen bauins.
voorzien van een. bodem met planken of
pannen, waarop de ocslers zich kunnen
vastzetten Door middel vnn sluizen
stroomt herhaaldelijk vers z<-cwatcr" de
putten 'in en uit. waardoor de oester»,
blank en smakelijk worden.
De haven ran Yerseke
Na het internationale Esperanto-Con-
fcrea, dat van 26 Juli tot 2 Augustus in
Bern werd gehouden, en waaraan ruim
1200 persohen uit 35 verschilU'nde landen
deelrtamen. werd ln Aarhus (Denemarken)
het Jjiafltjksc congres van de Sénnacleca
Asocio Tutmonda gehouden. Ook dit in
ternationale congres. dat werd bijgewoond
door 700 personeften eveneens Esperanto
als enige vim i tarfMlnd. slaagde volkomen
Hot volgende „S A.Tcongres zal in
1948 tc Amsterdam gehouden worden, ter
wijl' het beroemde Karlovy Vary iir
Tsjecho-Slowak'ije voorlopig als congres-
stad voor 1949 is aangewezen
Het Internationale Espcranto-Congr.s
1948 z#l In Mnlmh (Zweden) gehouden
worden. Reeds thans zijn aanmeldings
formulieren. een brochure over- de stad
Malmrt met inlichtingen over vqrblijf.
excursies, etc.. alsmede een prospectus
over de Zweedse provirfcie Skanio ver
krijgbaar. Het adres, waar men een cn-
aqder schriftelijk kan aanvfagen. is
Universal» Kongrcso de Esperanto, Mal-
mö Svedujo.
Dc Esperrnitisten ln de /Franse provincie
Normandië {organiseren een groot regio
naal congres, dat op 30 Mei 1048 te Fecamp
bfj Le Havre zal worden gehouden. Men
verwacht grote deelname, ook van bu -
tenlandse Esperantisten Inlichtingen bij:
s-ro Delamort-, 32 rue Alexandre—Legros,
Fecamp (Seine Inf.). Francujo
Ter gelegenheid van het 60-jurtg be
staan van de wereldhulptaal Esperanto
hebben de samenwerkende R.K.. Christe
lijke en Arbeiders Esperanto-organisatics
te Eindhoven een wlssclfceker ter beschik
king gestald voor de zomeravond-voetbal
competitie.
Het bekende Hongaarse blad „UJ Ma-
gyarorsz.ag' (Nieuw Hongarije) publiceert
nu regelmatig een Esperanto-rubriek met
cursus. Het doel der rubriek is de lezers
rechtstreeks in Tontact te brengen met
buitenlandse correspondenten en gelegen
heid te bieden tot wederzijdse kennisma
king met het culturele, economische en
politieke léven in andere landen. Het
adres van het blad is „Uj Magyarorsaag
Zoltan—u. 6. II. Budapest V. Hungarujo.
Onder grote belangstelling i» te Arnhem
het naambord van de Esperantolaan ver
nieuwd
Koning Haakon van Noorwegen heeft
het lidmaatschap van de Internationale
Esperanto-Verenlging tt Varozzo (Italic)
aénvaard.
In „John Buil", een bekend Engels tijd
schrift, verscheen onlangs een der meest
interessante artikelen welke ooit over
Esperanto geschreven zijn.
Te' Bergen op Zoom'wérd onder grote
belangstelling e«n nieuwe plaquette aan
het gerestaureerde Esperanto-monument
onthuld
In Bucnds-Aircs werd een uitgebreide
en imponerende Esp^ranto-tcntoonstelling
R«-houden.
Ook de Universiteit van Lodz (Polen)
heeft nu een Esperanto-lcctoraat. Lector
is ir L Ycrmcrson.
Aan de Grammar School (Gymnasium)
van Hemsworth (Yorkshire. Engeland)
wordt veel aandacht aan Esperanto be
steed. De studie van Esperanto is in het
lesprogramma opgenomen, en de school
bibliotheek bevat vefschcidcne werken Irt
Esperanto Onder heL onderwijzend per
sonnel bevinden zich vier geroutineerde
Esperantisten.
Ni konstantc ripetada*. ke nl
tutc na deziras nln.enmlksl en la internan
vivon de Ia gentoj. Bed ni deziras nur
krei ligantan bonton inter la gentoj. Ni
deziras krei ncótralan fundamenton. sur
klu la bdivcrsoj' homaj gontoj povus pace
kaj (rate intet-komunjklghadi. ne altru-
dante al si rc(#rokc siajn gentajn aparte-
najhójn.
Ncniam nl kredas. kc Espe
ranto faros el la horooj anghelojn, char,
la homoj malbonaj ankaü poste restos
malbonaj. Scd ni kredas. ke intcrrilato kaj
konatighado sur neütrala lingva funda-
mento forlgos ahhennü la grandan ama-
Bon de tluj krimol. kiuj estas kaüzataj ne
de la malbona vojo. sed simpie de slnne-
konado kaj dc devlgata sinaltrudado.
Tlml, ke llngvo internacla
detruos la lingvojn naclajn, estas tlipl
«ame ridlnde kiel ekzemple timl. ke la
poshto. kiu donas al homoj malprokslmaj
unu de alia la eblonkomunlkighadl,
minacas nenllgl la bushajn interparoladojn
inter la homoj.
(Pensoj de Zamrnhof)
Correspondentie aan: La Kvar DelegitoJ,
Reeweg A 335, Dubbeldam. -
