Hu Johan van Oldenbarnevelt rust in Berkel HET KIND SPEELT van de week Bouw van etagewoningen in Gouda Een overlevering zegt: Onthullingen van amateur-historicus 'met wat de natuur geeft Korte Kroniek ESPERANTO, de taal der Wetenschap POLDERLANDERS werden zeetemmers AT C~) AAR. ANNEER GOUDSE SPETTERS Gehakt EERSTE BLAD - PAGINA 2 ZATERDAG 3 APRtC 1948. *cbrJ)ven 13 Mei 1619. Op het Binnenhof in Den Haag wemelt het ven aewaDende xïtn2ini«ei»irR?.Tr S8/ h '"J1 man #,erk dui s nachu drie uur al. opgetrokken lijn «t op het Bu.tenhof bevinden zich de garden van de oude prins van Oranie en van ührdi' hïf mih! Iw"f"U' ?c,neven* cen compagnie der Enge se coloncllen. Na zeven uur Dlaatsletc Ktten hi!*h^ ?rh °™trpcks dn. duizend burgers haasten zich een goed kin if Ill-Si? J «chavot. een ruw getimmerte van oude, ongeschaafde plan- nnu«.uLL u a .il1* venslers van de trap der Grote Zaal opgeslagen. Op een daSZTÏÏi Sf l a 4old,at£" ecn kansspelletje, wie de.ziql van de veroor deelde zal krijgen. God of de duivel De beul van Utrecht, per Ijlboit geroepen door cen contra Remonstrant, die er een paard voor zou hebben doodgereden, en door Nlco- wacht terzijde 8Cmeestcr van u,recl»t. met een pint Spaanse wijn aangemoedigd. I Ten zwaarde verwezen vadcJL b«choren werd. evenals de zoon van Coornwinder. David genaamd; secre- Binnen op de Ito.Ie van het Hof in het tans van Berkel. schoolmeester, koster, bijzijn van zijn 24 rechters cn 3 fiscalet^^ voorzanger enzdie bovendien tevoren leest griffier Pots. de sententie, waarbjökmct de pijnbank kennis had moeten lan^pnaken. En had in het begin \an 1600 -J* Johan van Oldenbarnevelt als Heer van Berkel cn Rodenrijs niet een langgerekt geschil tussen Bferkel en Ackersdijk over het bijbouwen van «jen molen door wijs bestier beslecht met een gunstig compro mis. nadat van 1471 tot 1616 de belde streekgenoten malkander met honderd processen over en weer hadden'bestookt1 De deductie gaat verder en stuit op een steen in hejèoude Koor. welke ais opschrift draagt^ Deze steen mag niet geopend worden. Kennelijke misleiding! Natuurlijk is dit verbod in de loop der jat en met voeten getreden. De steen is herhaaldelijk ge draaid en gekeerd, zonder dat men er ooit iets onder ^Intdekte. Conclusie: Het werd eens nodig geacht cen dwaalspoor In de nabijheid van het echte aan te leggen' Het wapen boven de graftombe Een zeer sterk lijkend argument, dat bij ontrafeling echter zwakker wordt is hel wapen van Van Oldenbarnevelt. dat als middelste van We drie. tussen die van Van Naaldwijk en Van der Hoeven verrijst boven een graftombe, in 1708 opgericht door mr Johan Van der HoeveiV voor de heren en vrouweh van Berkel Jn Roden- rijs. I j Van het geslicht Van NaaU do beschuldigde, de grijze staatsman Johi van Oldenbarnevelt. ten zwaarde wordt verwezen. Dit is cen schone recompense voor mijn 43-jarige ttouwc dienst ia.» den lande gedaan meer* de ter dood ver oordeelde. doch Vooght, de president der rechters snauwt een verder betoog af met de woorden Voort, voort, uw sententie is gelezen f Qp een stokje-leunend, ondersteund door xtjn dienaar Jan Frfenken. die later zijn droeve bevindingen getrouwelijk in een j „waerachlige historijc van hetgene geschiet is met sijne heere", heeft vastgelegd, en I begeleid o a. door de predikant Lamotius. j wiens gebed een verrel' uurs beslaat, be- retdt Van Oldenbarnevelt zich voor Denk I niet mannen, dat ik een landverrader ben, I luidt zijn bescheid tot de menigte Hij trekt, na ontkleed te zijn. zelf de violet kleurige fluwelen slaapmuts over de ogen en knielt, waar geen kussen voor hem is neergelegd, voor het zand op de kale vloer Zijn knecht moet de grijsaard op last van de luitenant van s Prinsen garde Nijthof nog met het gezicht uit df zon zetten, zodat hij het bedekte gelaat naar het noorden op de Franse kerk richt Een laatste bede. het kort te maken, wordt verhoord. Terwijl de gevouwen handen nog hoog bij de hals zijn geheven, flitst des scherprechters mes en valt het hoofd van 's Landsadvocaat met één slag: zo snel is de snede doorgegaan, dat zelfs eni ge vingertoppen worden meegenomen Het volk dringt naar voren ten einde een lugubere jacht op bloe dige souvenirs te ont ketenen. Prins Maurits. die verscholen achter eep raam van zijn pa- 'eis do terechtstelling fc.u hebben aan schouwd. weet zich verlost van zijn groot ste opposant, doch het vaderland is beroofd van een geniale geest en koolzwart kleurt zich die dag de blad zijde van het boek der geschiedenis Wanneer men de ge hate Arminiaan kwijt is. wordt de houding der rechters wst soe peler. Zij stemmen erin toe. dat de stoffelijke resten, behoorlijk ge reinigd in een betere kist met wassen kleed worden gelegd en nachts ter aarde be steld in de Hofkapel, mits alles met spoed gebeurt. Zo geschiedt en dan valt het scherm «ver een gruwelijke schanddaad. Op zoek naar het graf Waar rust sindsdien het stoffelijk overschot van de beroemde staatsman? Berkel, het oude Zuid-Hollandse dorp onder de rook van Rotterdam, eist de eer op vóór Amersfoort (zijn geboorteplaats). ccIm* of Schiebroek ricPspeuren reeds jaren een draad na. aangereikt door de overlevering, de over levering. die altijd een kern van waarheid bevat Nam niet de huidige koster van het •in 1347 gestichte kerkje, waartoe een zo genaamd Hoog Choor behoort en in hetwelk men het graf vermoedt, de funcjie over van zijn schoonvader en die weer van zijn vader? O. er wonen meer ge slachten. diep geworteld in Berkels ver leden. De paatoor verzamelt naarstig ge gevens en op de secretarie peinst een jonge man zich groeven in het hoofd, ter wijl hij gebogen over nog weinig geraad pleegde bronnen, de geschiedenis van Berkel te boek stelt. Hij. de heer C. S. Eldering. heeft het ministerie van Onder wijs. Kunsten en Wetenschappen bereids overtuigd vsn de noodzakelijkheid van een onderzoek ter plaatse. Nu Monumenten zorg de restauratie van het oude koor in de kerk der Ned. Herv. Gemeenten te Berkel en Rodenrijs ('s Rijks subsidie is reeds verkregen) ter hand gaat nemen, opent zich cen unieke gelegenheid het lang verborgen geheim op te lossen. En de met de herstelwerkzaamheden belaste archi tect ir L. H. H. van der Kloot Meyburg. door de autoriteiten gewaarschuwd, zal de hem geschonken aanwijzingen wel niet bagatelliseren. Heimelijk ontvoerd Zeker Is, Aai Van Oldenbarnevelt met meer dan gewone banden aan Berkel was gehecht. G. Brandt zegt op blz. 182 van xtfn in 17W uitgegeven Historie van Rechtspleging enz., dat op de dag van Van Oldenbarnevelta dood diens weduwe en kinderen bij request, (hetwelk werd afge weten!) vervochten toe te laten het dode lichaam binnen de heerlijkheid van Berkel met de minste ceremonie eerljjk te mogen begraven. JH veronderstelling, dat wellicht veel Jater aanhangers van de vermoorde raads pensionaris het IQk op een kar nachts toch hebben weggevoerd uit de Hofkapel. Ijjkt derhalve niet onaannemelijk. De wielen van de wagen zouden daarbij om- WPeld zij" geweest met zakken om het ratelend geluld over de smalle ketenweg te dempen, de hoeven der paarden, niet vddf doch aan weerszijden naast het vehikel gespannen, veroorzaakten langs do saehte rooaberss geen alarmerend lawft. Andere aanwijzingen Dat Van Oldejabarnevelt ln Berkol vrienden bezet ie bulten kijf. Daar waren de Berk else predikant Vedastus Coorn winder. later medeplichtige ln het complot taften Prins Maurits, bet complot, dat de zoneir van de grijze staatsman ln 1623 za gen mislukken, waardoor de g<*dhartige fieinier eenzelfde vreselijk lot als zijn Deze dame iz pracfurh cn tevens modern toegerust. Een mantelpok gemaakt van waterdichte stof. Jasje mei schootje en ruim rokje. Haar parapluis is natuurlijk geen gewoon regenscherm maar een z.g. ..en tout-cas een voorwerp, dat in elk geval dienst kan doen: nu rent om de draagster te beschermen tegen regen, een andere maal tegen de zon Nu ook parasols weer mode gorden is zo'n ..en tout-cat" een kostelgk bezit. En nief minder een mantelpak, dat gekleed Is en (och tot de regenkleding behoort. Autorijders opgepast Van 1 April j 1. af zijn alle verleende vergunningen om op Zondag met auto's of motorfietsen te rijden Ingetrokken. In verband hiermede vestigt dc Verkeers dienst van de Rotterdamse politie er de aandacht van belanghebbenden op. dat van Zondag a s. af een scherpe contröie op motorrijtuigen zal worden uitgeoefend. Voor het rijden op Zondag wordt, gelljtc bekend, alleen toestemming verleend voor geneesheren, vroedvrouwen en die renartsen. directiesvan contlnu-bedrd- vcn en enkele hoge bestuursambtenaren. Bij aanhouding zónder ontheffingsbe- wija zal. behalve het gebruikelijke pro ces-verbaal. ook nog in beslagneming van het motorrijtuig volgen. Trio-Stotijn naar de West Het bekende Tnuzlektrio Jaap Stotijn (hobo). Jo Feitkamp (fluit) en Piet Ket ting (piano) is Donderdag per K.L.M - constellation ..Arnhem" naar Curacao vertrokken, waar het onder auspiciën vsn de B P M een aantal concerten zal geven. doédstraf Is geelst tegen de 25-jarlge Amsterdammer P Lahnsteln. die zich In id Ingedrongen In Illegale groepen en verrafd had gepleegd. guldens gesmokkeld. Twee de Volendam zijn te Ba- dle belden voor circa aan zttugigeld bij zich hadden De graftombe der Vrouwen en Heeren van Berkel en Rodenrijs met er boven van links naar rechts de wapens der geslachten v. d Hoeven, v. Oldenbarnevelt en v. Naaldwijk zoals die tot voor kort in het z.g. Hoog Koor der N. rf. kerk te zien waren. Foto S. C Eldering. den tussen de jaren 1659 en 1666 in genoemd koor verschillende leden be graven. Dit nu kan ook gelden voor bijzettingen van enige der Van Olden- barnevelts of-... heeft uitsluitend be trekking „op Van Oldenbarnevelts kleindochter Franqolse, die cen Johan van Naaldwijk, later heer Van Berkel en Rodenrijs, huwde. Deze Francoise overleed eind 1844 of begin J845. zonder dat men weet of zij te Berkel en Rodenrijs Is bijgezet, want hsar naam1-ontbreekt op de in 1758 afgenomen wapenklasse. En ineens schiet weer da vraag omhoog, waarom zou het wapen van Van Oldenbarnevelt dan voorkomen op een graftombe, ais er niemand van dH geslacht ligt. terwijl vin de geslachten Van Naaldwijk en Van der Hoeven de absolute zekerheid bestaat', dat stoffelijke omhulsels «an leden dier geslachten et wel rusten1 Van Oldenbarhgvelt stierf, terwijl hij Héér was van Berkel en Roden rijs En er zal dobr fanatieke partijgenoten wel niets onbeproefd zijn gelaten om hem daar heen te brengen. Van b.v de met de situatie voljtotncn bekende Coornwinders mag men veilig aanncmeiy dat zij voor een heimelijk overbrengtrt van het lijk van hun vereerde vriemfUn de bewuste tombe of elders in het Roor. niet zijn teruggedeinsd. In 1732 werd het ernstig vervallen dub bele kerkle gesloopt. Het oude koor bleef echter behouder, en de grafstenen uit het Noordelijk gedeelte verhuisden naar da Zuldkerk. Schuiten met zand werden voor al in de 17de eeuw bij het ophogen van koor en kerk aangevoerd, mitsdien is de kans vrij groot, dat vele graven zich thans ver onder het normale niveau bevinden. Waarheid of legende En so stamt dan Berkel voor de ont hulling vsn een gescfaiedealsprobleem of— van een lezende. Wie de massale. Indruk wekkende tombe In het Hoog Koor aan schouwt tussen de verzakte en gescheurde muren, waarvan de sierlijke wapenschil den sijn verwijderd en voorlopig boven de koorbanken in de kerk sijn asngebraeht, opdat sij de Inlster van het fraaie orgel en de koperen kronen „uit de tffd" mede kunnen verhogen, hoopt mét de Inwoners, dat de nog in leven sijnde afstammelingen, straks toestemming tot de operaties snllen geren. Onder de resten van de vele aanzien lijken en mindere lieden, die onder de fundamenten van het bouwwerk begraven liggen, zon er dan een moeten zijn met gebroken nekwervcl en— beschadigde vingertoppen..... (Nadruk verboden). Het kerkje je Berket in voormalige toestand, anno 16S4, door da hoer S. C. Eldering gereconstrueerd naar oude gegevens en naar de kaart van Cntcius van Delfland, daterende van 1712. Eigengemaakte fluitjes Toen wij di» t.enjqrlge jongen in het Brabantse van wilgctakjes tluitjcs maak ten. wisten we nog nieU van dc magische kracht van de taal. van toverioimuleo, enz. Maar wc zouden zeker niet geprew beerd hebben bij het losk.oppen van de bast van dc voorjaarstwijg het liedje weg te laten, waarvan ik mc deze regels her- inner: en as g'er dan nie af wil gaan, dan zal ik oe de kop afalaan. Hot kloppen moest gebeuren op do knie. met het heft van cen mes. dat bij het lemmet werd vaatgehouden en ook liet vochtig maken in de mond moest (dei ¥eb zeker ritueel gebeuren. Als dan van het potlooddikkc takje, dank zij de sap stroom dc bast in zijn geheel en zonder scheuren afgedraaid kon worden, mengde zich in de vreugde over het gciukkan van dc proef, de versterking van het <e'.oof in de onfeilbaarheid van ons toverwoord. De verering, gemengd met ccn tikje Ja loezie. voor een oudere vriend, die In de kunst zeer bedreven bleek te ziin. was j ook ten dele voor zijn mystieke gave. Naast zijn handigheid moest toch ook zijn liedje en hej hanteren ervan vfen grote waarde zijn. F.en enkele kon aan het zo bewerkte fluitje een verlengstuk maken van een trechtervormig opgerold stuk wilgebast en het zo voltooide instrumfnt had de volle bewondering van de helè „stam" Een fluitje, gesneden uit de stengel van fluitekruid. (luizebloem zeggen ze in Ho'- land) had voor ons heel wat minder waar de. misschien ook. omdat daarvoor niet zoveel handigheid en geen liedje nodig was. Bloemen plukken en kransen maken Dat spel met die eerste gaven der na tuur was voor ons een van de lente vreugden. waartoe als April ln het land kwam. ook hoorde het plukken van bós- anemoontjes. vooral omdat daar een f.k»e wandeling aan verbonden was. Over het algemeen achtten we het plükken van bloemen een beetje beneden onze waar digheid. tenminste na een bepaalde leef tijd. Natuurlijk hadden we ons met vier jaar of daaromtrent wel bezondigd aan lukraak plukken van bloemen ook wij hadden het toen wel veel ..te grof" ge maakt En al» Mei ln het land was de maand van Maria dan trokken we naar de broeklanden, om met voorbijgaan van al het andere moois, vergeet-mij-nietjes te plukken, die thui» in een diep bord werden gezet bezwaard met een vaas of bloempot en zo In een brede blauwe krans stonden te prijken, zoals we bij de Katholieke vrienden voor het Maria beeld zagen. Mulders aan een draadje Dan waren natuurlijk ook de Meikevers aan de beurt, en nog komt me. bij het noemen van die naam. het half grieze lige. half kittelende krlewelen ln de zin. dat zo'n uit de prille beukenhagen ge schudde mulder In Je hand veroorzaakte. Ook wjj hebben genoten van zulk een, aan een draadje gebonden vlieger al werd al gauw ons geweten en het medelijden wakker geschud door goed bedoelende ouderen- Dan waren ook de elzeproppen een tUd lanb het aardse goed waarnaar we haak- tenXWant een befaamde boerenzoon zaagde van de vlierstruik bij het varkeps- hok enq-tak. die wij bewerkten tot klap bus en wat zomers waren wil we kenlang roék met het aoeeltulg. dat we later ln de natuurkundeles over de Wet van Boyte ve#assendcrwUs terugvonden. Onbewuste natuur- en plantkundelessen Die wet werd ook door ona onbewust toegepast bij het spel met de lindeblaren, die op het plbtte van de vuiat gelegd, tui. sen duim en wijsvinger Ingedrukt werd. om er verbolgens met een harde klap van de vlakke hand een knal aan te ontlok ken die eens te mfeer bewees, dat een kinderhand gauw gevuld Is en legger magr cen vinger lang. Ook de bloembla ren van de klaproos bewezen als zodanig goede diensten. Die klaproos was trouwens tot meer spelletje» nut. Van de nog hangende bloemknoppen moesten natuurlijk de tweebladige kelk worden opengebroken en de ineengefrommelde blaren bekeken, om te zien. of dié al kleur-bekenden, wit. rose of rood. Lang voordat we wis ten wat In de plantkunde de atempel heet. werd de stamper van de papaver gebruikt om op handrug en voorhoofd de stervormige afdruksels te makéh. En bloeiden de klaprozen volop, dan wer den de rode blaren verzameld. Want we gingen rode inkt maken, voegden er roestende spijkers bij en zelfs galnoten en ondanks de talloze mislukkingen, waagden we er elke zomer heel wat tUd, energie en een deel van moeders azijn fles asn. Lang en lang voor we de regel van Leconte en Lisle gelezen hadden Couronné# de thym et de marjolalne les elfes Joyeux dansent sur la plalne hadden we natuurlijk kransen gemaakt, wel niet "van thym en marjolein, maar dan van madeliefjes. Moeder had ons twee manleren geleerd: de stengels kno pen en de ongesteelde hoofdjes met een stopnaald aanrijgen. Niet zo mooi waren de lange kransen van paardebloemstelen, elk omgebogen en het smallere deel in het wijdere gestoken. En natuurlijk heb ben we ook de tijd beleefd, dat we stel lig geloofden ln de belofte van lang leven, ala we een uitgebloeide plulilatn- pion pea na,v#el o zo voorzichtige pogingen ha'dden leeggeblazen. Het La- houase-embleem .Je eème tout vent" gaf later een blij herkennen. En de korter gesneden stelen krulden. April om J uur middags uit Den nasr Indonesië. Om halfelf zal Schout M| Nacht J. J. L. Wllltnge het schip inspecteren. Op de a.s. Jaarbeurs zal de P.T.T. een speciaal voor blinden vervaardigd centraal telefoontoestel demonstreren, dat a co uitlach werkt. -i Ds O. van Doyl, die lid ls geweest van de N S.N.A.P. en Duitsgezinde redevoeringen hield. Is conform de eis veroordeeld tot 16 jaar gevangenisstraf met aftrek en ontaat- ting uit da potftleke rechten voor het leven. De beer L. Neher, gedelegeerde van het opperbestuur in IndooesM Ml bodgptwaar- schljnUWt Zoodag a s. naar Batavia terug keren. bu somcitatie JB maken van formulier, tdt te reiken door bat hoofd van bet gewestelijk kantoor van de Sociala Diénst ln hun woonplaats, waarin aan de in water gelegd zo prachtig "ba tot ftlir put-ttfeltjes en ,ornaaiehtjc*. Najaars vreugde Kwam hal najaar, aan wartn e.*c.s wbar van onze geding., Wg* wloten een boom. die korte, tfiétté eikelt, leverde' pas veel later wist ik. dat het een zomer- cik was die met een lucilersalokje tot een prachtig tolletje vervomd konden worden. Wat een genot hebben de prach tig mahome-achUg glanzende kastanjes ons njet bezorgd! We regen ze aan ccn dun touwtje tot enorme halssnoeren. hoL den ze uit en dampten er uit. dat. het een lust was. Ook beukennootjes leverden kettingen en ala cr eens bij hoge uitzbndering me loen was gegeten, dan wisten wc daar snoeren van te fabriceren en. deden aK lcrlel proeven ln het kleuren^dCr platte zaadjes, om dc waarde van het kunstpro duct tc verhogen. We wisten, waar de planten atonden,' die ons telkens weer klitten verschaften om voorbijgangers en vobral meisjes een' souvenir mee te geven, maar ook óm er mandjes van tc vormen. Ovcr\ dc bete kenis van die weerhaakjes voor de plant zelf. bij. de verspreiding van het zaad. hoorden we weer veel later in de plant- kundeiea. De gevallen helfstbladeren waren even- Vondels „Jephta" als opera De Haagse componist-dirigent. Frang Ruivenkamp heeft de laatste hand gelegd aan zijn derde opera. Deze compositie draagt de naam „Jcphtl" ep Ruivenkamp heelt hiervoor de tekst van Vondel als grondslag genomen. In Mel~1946 werd in Den Haag de premiere vgn Ruivenkamp» ..Suor Béalrice" gegeven. Zijn Monna Van na", die evenals ..Silor Béatrioe*' op Italiaanse tekst werd ge«chrev#n. i» nog niet uitgevoerd. Het tg de eegste maal, dat een werk van 5 Vondel ijs grondslag voor cefi opera libretto ts gebruikt.' zeer speelgoed voor ons als ln de winter de sneeuw Doch nog anderen gaven der natuur aan- vaarddeo we bij ons spel. Is niet de niaan voor elk kind lang een onbegrepen met gezel op cen avondwandeling aan Vaders hand? En dej schaduw, die bij het pas seren van de straatlantaren to aardig om je heen draalt,en zo mooi ge.egenheid geeft om Je broer op zijn hoofd tc trap pen? Om nog dichterbij te b'.ljven: n het niet voor menig kind een spel met het onbegrepene. als het door de ogen'half te »!uiten. de straleq van het lantaren licht verlengt en verkort, zich verlustigen ln de regenboogkleuren, die er soms af spatten? Op deze en op honderd andere manie ren speelt het kind met de natuur, oefent zich. experimenteert, leert, leeft zich uit. verwondert zich en bewondert. En wij. die het zien. verlangen soms terug. W. L. In beschutte hoekjes ran zonnipe tuinen kan men reeds tulpen vin den. die in bloei staan. Zij pronken in volle schoonheid naast de nu reeds verwelkende narcissen, die hun ttyd gehad hebben. Thans is de beurt aan de fulpen. Een armvol gaat mee naar huts om daar de geur der bollenvelden te verspreiden. KRUI9WOORD-PUZZLE. Horizontaal: 1. Kleurloos. 6. Stoere vent, 11. De begane grond. 12. Strijdperk. 13. Slede. 14. "^elwoord. 10. Dam lang* een water. 17 Latwerk. 19. Knaagdier, 20 Af gelegen, 21. Kippenziekte. 23. Bontjas. 24. Stap. 25. Spie. 26. Landbouwwerktuig, 29 Soort van kabeljauw. 32. Achting, 33 Oude naam voor liter, 35. Gerucht, 36. Na dato (afk 37. Zeker kaartspel voor 3 personen met 78 kaarten. 39. Gebod. I toekomt. 42. Schatten. 44. Lisje of oogje van garen om een haakje in vast tc ma ken. 45 Omgang van een torÉn Verticaal: 1. Slckelvinnigc zoetwatervis 2. Gemeente in NoorJ-Holland, in het Gooi. waar veel schilders werkten en «Br- ken. 3. Bijwoord. 4. Gemeente ln Gelder land, 5 Wending. 6. Bergplaats. 7. Bol rond vruchtje (spreektaal). 8. Muzieknoot, 9 Afzonderlijk. JO. Schoeisel. 15. Wiel, 18. £4ctaalsoort. 20 Bezem. 22. Deel van een boom. 23 Dikke boterham. 28 Win terappel. 27 Elk. 28 Kever. 30. Telwoord. 31. Sbhittering. 33. Mogelijkheid tot een gelukje. 34. Wijnsoort. 37 Voorzetsel, 38. Voertuig, 41. Als 8 verticaal. 43. Fami lielid. Oplossingen van deze puzzle kunnen vóór Donderdag a.a. worden Ingezonden aan het bureau van ons blad. Voor goede oplossingen worden één prijs van ƒ5 en twee van J 2.50 beschikbaar gesteld. Op het adres vermelden: Puzzlerubriek. Over deze rubriek kan niet worden ge correspondeerd. Oplossing Paaspuzile. Horizontaal: 1. Eva. 4. Rol. 7. Uk. 9. Pen 10 Ada 11. SI 12 Ark. 13 Set 14. KI. 18. Ter. 18 Een 20 Spa. 22. AU. 23. Ret. 24 Tot. Verticaal: 1 Epacta. 2. Ver. 3. Ankers. 4 Raster. 5 Ode 6. Latent 7. Ijskast. 8. Kil. 15. Fat. 17. El. 19 E.a. 21. Po. De wens luidt: Vrolijk Paasfeest! ONS ESPERANTOHOEKJE (Vervolg). Wij willen er van afzien de overtalrijke feiten mee te delen, waaruit blijkt, dat het Esperanto zijn diensten bewijs', aan han del verkeer, jaarbeurzen, toerisme, telegrafie, radio, politie, dat het de corres pondentie van het Rode Kruis ln de eerste wereldoorlog belangrijk heeft vereen voudigd en da* het ook weer ln de Jongste grote oorlog het contact tussen krijgs gevangenen heeft mogelijk gemaakt. Reeds werd de aandacht gevestigd op de betekenis van Esperanto voor he'. talen onderwijs. Vele bekende werken uit de wereldliteratuur werden in Esperanto ver taald. zoals Hamlet. Macbeth Nathan der Weise. Iflgenie auf TaurU. Ilias. Dante's Hel. de Gijabrecht van Aemstel. en hon derden andere werken, waaronder ook d« bijbel. Wat de wetenschap betreft: vooral in Japan heeft de wetenschap het Esperanto in gebruik genomen. Zo worden bijvoor beeld de Jaarverslagen van het meteoro logisch station te Tatena volledig In Espe ranto gepubliceerd. Op allerlei gebied ver schenen publicaties en résumé'» in Espe ranto, ook iiyvele andere landen. Voor vele vakken zijd technUche woordenboeken samengesteld, die de vaktermen normali seren. De medici-esperantisten hadden vóór de oorlog hun eigen vakblad, en on langs is de Internationale organisatie van medici-esperantisten weer opgericht. Er bestond ook reeds vóór de oorlog een In ternationale vereniging van Esperanto sprekende wetenschapsmensen. In ver schillende medische vaktijdschriften, zoals het „Journal de MAdedne de LyonM en het ..Bulletin de La Société de ICédecine de Paris" werden alle artikelen door de re dactie van een resumé in Esperanto voor zien. Deze handelwijze verdient ons In ziens aBerwege navolging. In 1821 publi ceerde de meerderheid van de leden van dc franse Academie van Wetenschappen een manifest, waarin zij er o.m. op aan drongen. het Esperanto als officiële' con- grestsal toe te laten en het te aanvaarden f als taal voor publicaties terwijl zij voorts/ onderzoekers en technici op wek'en Espe ranto te gaan leren. Een veertigtal leden ondertekenden dit manifest. In 1925 was in Parijs een dubbele confe rentie: een commerciële en een weten schappelijke. Op de eerste waren 171 Kamers van Koophandel en industriële lichamen. 14 jaarbeurzen en 208 firma's vertegenwoordigd uit 33 landen. Op de andere 230 wetenschappelijke en techni sche lichamen uit 37 landen. Esperanto was de voertaal Beide congressen legden een sprekend getuigenis af van de moge lijkheden. welke het Esperanto biedt Thans, na de 'weede wereldoorlog, wordt het Esperanto aan verschillende hoge scholen en universiteiten weer onder wezen. o.m. in Engeland. ZwiUerland, Bulgarije. Oostenrijk Tajecho-Slowakije, Duitsland en Japan. Aan de Middelbare Technische School ln Den Haag wordt momenteel Esperanto onderwezen aan 98 leerlingen en 3 onder wijzers der school. De cursussen worden geleid door Ir J. R. G. Isbrucker. de onder directeur der M.T.S. Op 4 Februari 1947 weéd ln het ..Univer sity College" In Londen de ..Brita Esperan to Scienca Asoclo" opgei-Icbt. President van de Vereniging is prof. dr J. C. Flugel vice-president dr D. R. Duncan. Por la Esperantistojl En la us on a urbo Portland (Oregon) unu el la lokaj esperantlstoj ricevis vlzlton do franca maristo-esperantlsto. La gaatiganto oe komprenas la francan llngvon. kaj la gastigato ne komprenas la snglan: UI do aevis uzi ekskluzlve Esperanton. La Espe rantlstoj kompreneble kaptla la okazon kaj propaganda Esperanton. La Portiatvd-anoj konstatis la gravan rolon de la mondhelp- lingvo kaj la perfektan funkciadon de Es peranto Rezulte on! povia stsrigl du Eape- ranto-kureojn. Nla konkludo eatoa: propa- gandlstoj de Esperanto ne forgesu. ke unu prexeertata fakto estas pil konvinka ol mU predUutaJ vortoj! Orava verko el la tinna literature, tito- -*4e „Sep Fratoj" kaj verklta de Aleksi» Klvi. nurl qneris en Esperanto-lingva tra- duko. .XA KVAR DELEGITOJ". Postadres: A. 335 Dubbeldam. ZATERDAG 3 APRIL 19 GOUDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAGINA' 1' BATAVIASE BRIEF NO, 117 BIJ DE JONGENS IN HET SOERABAIASE ln deze brief neem ik JJ even mee naar Soerabala. We zullen maar vliegen Dan zijn we er gauwer, want de Goudse jon gens in de Krokodillenstad en het zijn er heel wat! staan al met ongeduld op ona te wrehten. want we zijn geruime tijd niet bij hen geweest. De M.P.M -korporaal J. Schoonderwoerd zorgt wel.'jdat het ver keer goed geregeld ls voor onze officiële intocht. Dat kunnen we gerust aan hem overlaten, want hij weet in de stad nu al aardig de weg. Maar we moeten oppassen dat we ons asn de wet houden, want anders dreigt een proces-verbaal. Als SAoonderwoerd's dienst om ls. kan hij ons misschien meenemen naar cen gele genheid. waar we een hap)e Europees eten kunnen veroberen, want Jiljzelf kan nog mafr steeds niet met de rijst overweg. Omdat we uit Batavia komen, vraagt hij ons naar de verblijfplaats van Jan Groot- veld uit dc Herenstraat. Die moet n.l. in de buurt van Batavia zijn gelegerd, maar we moeten hem teleurstellen, omdat zowel dc naam van Jan» Grootveld. als het feit. dat hij in Indië is. .voor ons nieuw ir •Maar we beloven Schoonderwoerd. dat we eens naar Grootveld zullen zoeken Dan vragen we Schoonderwoerd ons even tq geleiden naar dc mariniers-kazer ne. waar zoveel Gouwenaars zijn gelegerd We begrijpen niet best. hoe al die polder- landers bij de marine terecht zijn geko men. doch dat zijn de grillige spelingen van het militaire lot. We vinden dan eerst Jan Tak. die net in Soerabaia terug is van een patrouille door de Oosthoek, die vier #n een halve week onderweg is geweest. Jan heeft een aardige tijd gehad, maar helaas veel regen. De patrouille op zich zelf is rustig verlopen De jongens gingen tot het meest Oostelijke hoekje vsn de Oosthoek. tot zelfs aan het plaatsje Moentjar. aan Straat Bali. Een afwezig heid van vier en halve week uit Soera- baia is desastreus voor het contact met de stadgenoten en Jan is dus het spoor van de meesten hunrter bijster lntussei zal hty n u wel naar Grissee zijn geweest, waar Arte van Vliet ..ligt" en we zullen hopen, dat hij ons van hem spoedig wat kan vertellen. Op mijn gereden Dc volgende marine-man die we aan treffen. is Jo Schimmel, die voor zichzelf weinig belangstelling opeiste en ons aan ried om liever Jan den Oudsten te gaan opzoeken, die pas in het ziekenhuis heeft gelegen. HIJ was met ccn auto op een mtjn gelopen en had een granaatscherf in z n rug gekregen. Laten we dus naar Jan gaan. Dan moeten we even vervoer zien te krijgen, want we moeten naar het plaatsje Probollnggo. Daar vijlden we hem. monter en gezond en wel en een Goudse steen valt van ons hart. Toen we hem het laatste ontmoetten, zat hij In Soember. ..Soember" betekent ..bron" en het plaatsje is voor Jan den Oudsten In derdaad de bron geweest van ccn ple zierige militaire tijd: zwijnenjacht, rusti ge bevolking, goede -en overdadige voe ding. die bovendien goedkoop was. zodat kok Jan in meer dan zijn clement was. Op 30 Januari j.l. eindigde die mooie tijd en word Jan afgelost door cen kok. die voor z'n gezondheid een poosje berglucht moest hebben- Jan moest toen naar Pro bollnggo. Op weg daarheen liep de truck, waarmede hij zich naar zijn nieuwe stand plaats begaf, op een mijn. Jan voelde een brandende pijn In z'n rug. Er waren ook nog gevangenen op de truck, van wie er in de consternatie drie de benen trachtten te nemen. Jan bloedde nogal. Het bleek, dat hij een scherf in zijn rug had. Jan werd In het ziekenhuis opgeno men. Na cen week werd hij ontslagen, maar toen bleek er nog lets in de buurt van ccn zenuw te zitten, waardoor hij \oortdurend last hsd van z'n linkerbeen. Het scherfje zat moeilijk en de dokter 'durfde niet te opereren. Hij meende, dat het voorwerp er vanzelf wel uit zou ko men en Jan ging weer aan het werk. Hij heeft nog steeds last en zou zich half Maart opnieuw onder behandeling stellen. In Probolinggo zit Jan niet als enige Gouwenaar Daar is de Waddlnxvencr Johan Stolker. die chauffeur is bij de Mi litaire Politic, maar het is mogelijk, dat Stolkér nu inmiddels weer is overge plaatst naar Soerabaia. Ook de marinier Brinkman zit. volgens Den Oudsten. In Soerabala. Landmariniers en zeemiliciens Laten we dus naar de grote stad terug gaan Dat doen we dan met een omweg, via de kampong SendOera. in de buurt van I.oemadjang. tegen de berg Smeroe op. Daar zit n.l. de landmarinicr Leo Ver boom lekker in de koelte. ..Niet zo bloed heet als ln de stad", zegt Leo. wiens taal Puzzle-winnaars De Paaspuzzle heeft niet al te grote moeilijkheden geboden, want er waren tal van inzenders, die de goede oplossing ge vonden hebben. De prijswinnaars zijn: prijs van ƒ5: H. Spee. Ridder van Cats- weg 178 te Gouda. prijzen van 2 50: L. Verduijn. Raam 280 te Gouda en L. J. A Cirk. postkan toor te Berkenwoude. De prijzen kunnen asn ons bureau Mufkt 31 worden afgedaald. Uit vroeger tijden Goudsche Courant meldde n JAAK GELEDEN. Uit een sdvertehtie: Sociëteit ..Ons Ge noegen". De tonelisten van de Rotterdsmse Schouwburg onder dlfectie vsn de heren Albrecht en Van Ollefen zullen opvoeren „Uitgaan", nieuw oorspronkelijk toneel spel ln drie bedrijven door Glanor. gevolgd door ..Spijker» op laag water", blijspel ln een bedrijf naar het Frans van Theodoro Barrière door B. Lamot. Het stuk „Uit gaan". een oorspronkelijk Hollands stuk. draagt een door-en-door nationaal karak ter het speelt In Nederland, de toestanden zün Nederlands en de taal is. ook Hollands, zuiver Hollands. En geen stijf boeks Hol lands. maar natuurlijk, zoals het werkelijk gejproken wordt. 5» JAAR GELEDEN. Uit Reeuwük: De commissie, welke zich ten doel heeft gesteld eer. monument te plaatsen op het graf van wijlen de heer J J Schreuder. In leven geneesheer al hier. heeft haar arbeid niet vergeef» ge daan. Door geldelijke bijdragen van vrien den en vereerders van de overledene ls zij in staat gesteld hsar voorgenomen taak ten uitvoer te leggen. Het monument, reed» op de begraafplaats der. afdeling Nleuwdorp aanwezig, thans evenwel nog door bekleedsel aan het oog onttrokken, zal Zaterdag worden onthuld en aan de familie overgedragen. 25 JAAR GELEDEN. Uit ReeuwUk: Als verblijdend teken kan worden vermeld, dat er in deze gemeente niet een werkloze meer ls. Het verlenen van steun ls tot nog toe afgelopen. JAN DEN OUDSTEN. doorspekt is met Malaise woorden als ..tampat" (voor. legerstede). ..roemah" (voor huis), i.ampir" (voor bi)na) enzo voorts. De eerste de beste rriorgen van zijn komst in Sendocra trof hij er al cen stadgenoot aan. n.l. Wim Spek. mcl wie hij vroeger bij de ouwe tJUk heeft ge speeld en gevoetbald Wim is ook mari nier. Beroeps, bij he( marine-corps. oo:< wel genaamd, het ..Maria-Koor" Leo zelf is een z.g ..zeemilicien" gewoonlijk ge naamd ..Zeemeeuw" of ..Zee-temmer" Zo hebben alle onderdelen hun bijnaam Zelfs de O V W -erf worden in twee categorieën ingedeeld, n.l. de echte en de ..O V.W.-ers van-het-lastste-uur" de Jongens vermoe delijk die op het laatste ogenblik in dienst zijn gekomen. Wim Spek l|( echter een heel echte marinier Leo heeft het best in Sendoera en het bevalt hem er wel. Het Is cr op het ogen blik erg rustig. Hij is erg pessimistisch wat betreft zijn kansen op een spoedige thuis vaart. Hij zegt. dat nij zich al oefent om zijn stompjes baard over /'n schouder t- leggen, zodat hij later als hu naar Gou da teruggaat niet over z'n baard zal struikelen, als hij de loopplank opgaat I.eo heeft me ter gelegenheid van hel nieuwe jaar nog ccn kaart gestuurd, maar met het adres ..Batavia-Holland". Het ding is dus eerst naar Holland ge weest. waar de posterijen vermoedelijk eerst naar het durrepic Batavia hebben gezocht. Toen ze tot de conclusie kwamen, dat dat in Indië lag. hebben ze de kaart met de zee-mail teruggeronden. Zodoende kreeg lk haar een paar dagen geleden In tussen nog wel bedanjet. En nu moeten we tt»rug naar Soerabala. want daar ligt ccn schip op ons tc wach ten. waarmede we naar Celebes en Moro- tai kunnen. Want daar gaan wc dan een paar Gouwenaars bezoeken. We zulle» maar zolang In een of ander hotel krui pen. Jan Bouwer. Burgerlijke Stand Geboren: Catharina Alctta Maria, d v. J. F. van Vliet cn M de Vos. Graaf Floris- weg 24. Willem Plcter. r. v. J: van den Heuvel en A. W. Kok. Vlamingstraat 18, Maria Adnana d v. H. J. Slootjes en A M. G. Brop. Karekietstraat 58. Fverard Joseph z. v W. E. van Straaten cn C. A M Alkcmade, Graaf Florlsweg 113 Overleden: Petronclla Breevcld. gch met B. J. Helsterborg. 71 j. Predikbeurten voor Zondag Ned. Herv. Gemeente: St Janskerk (Ach ter de Kerk 5) 10 uur ds G. Elzenga, be diening H. Avondmaal. 5 uur ds H. v d. Akker, bediening H. Doop. danxzrgging. H. Avondmaal: Zaterdagavond 8 30 uur Avondgebed Westerkerk (Emmastraat 33): 10 uur ds C. A. Korevaar. bediening H. Avondmaal. 5 uur ds A. A. Kiusener, Roterdam- j Feijenoord, bediening H. Doop en dankzeg ging H- Avondmaal. Ver. van Vrijz. Ned. Hervormden (Pe perstraat 128) 10.30 uur ds P. van Wijnen. Dronrijp- Ned Herv. Ver Calvijn (Turfmarkt 142) 3 uur ds H. Goedhart. Reeuwijk. Remonstr. Gcref Gemeente (Keizer straat 2) 10.30 uur ds F. E. van Leeuwen. Delft Evang Lutherse Kerk (Gouwe 134) 10 u. ds J. H. Smit Duyzentkunst, Leiden. 5 uur ds J. J. Simon, afscheid. Oud Katholieke Kerk (Gouwe 107) 10.30 en 6 uur pastoor G. P. Giskes. Geref. Kerk (Turfmarkt 60) 10 en 5 uur ds W. van Dijk. Geref. Kerk art. 31 (in Chr. Geref Kerk Gouwe 141) 8.30 cn 3.30 uur ds G." Koene koop. Geref. Gemeente (Stationsweg) 10 en 5 uur ds C. Steenblok. Chr Geref. Kerk (Gouwe 141) 10.15 en 5.15 uur ds W. A. Zijlema. Nieuweroord. Oud Gcref. Gemeente (Turfmarkt 56) 10' en 5 uur ds Joh. van Wclzen. Woensdag 7.30 uur ds Joh. van Weizen. Vrije Evang. Gemeente (Turfmarkt 23) 10 en 5 uur ds J I. van Wijck. Dinsdag 7 30 uur Bijbellezing ds J. I. van Wijck, Woensdag 3 uur Bidstond. Leger des Jleils (Turfmarkt 1U) 10 uur Heillglngsdienst. 7 uur Openludntsamen- komst op de Markt. 7.30 uur Verlossings samenkomst. leider majoor G. Jouvenaar. Kerk van Jezus Christus van de Heili gen der Laatste Dagen (Spieringstraat 49) 5 uur dienst. RESTAURATIEFONDS. De netto opbrengst voor de ten bate van de restauratie van de Lutherse Kerk gehouden bazar bedraagt 3255 36. Het restauratiefonds ls hierdoor gestegen tot J 4509. BENOEMING. Onze oud-stadgenoot de heer C- Klip pers. administrateur, hoofd van de secreta. rie-afdeling. rentegevende eigendommen en administratie openbare werken te Rot terdam. is wegens opheffing van deze af deling en overbrenging van het beheer van de rentegevende eigendommen en het ad ministratief en financieel beheer van de diensten van opepbarc werken naar de dienst van Gemeentewerken, met welke taak hij belast blijft, benoemd tot adjunct- directeur van gemeentewerken. 8TADSSPAARBANK. In Maart la op de Stadsspaarbank en -stortingsdienst terugbetaald 255.355. dat is 42.014 meer dan ingelegd. Saldo thans 2.899.896. Het aantal spaarboekjes steeg met 7 tot 5978 en het aantal rekeningen met 2 tot 2885. NUT8SPAARBANK. In de Ned. Herv. kerken te dezer stede heeft de Paescollecte voor de Synode 1838 opgebracht. 3 April s uur Concordia: Jubileum-avond Algemene Nedeflandse Grafische Bond ter gelegenheid JS-jarlg bestaan afdeling, opvoe- nng revue ..Men vraagt.... en wU brengen 3 April 1.3# uur ft. Janskerk: Avondgebed. 3 en 4 April I uur Kuniimln: Opvoering .De SUer uit.. California" doo: :onreigroep athletlek- en handbalverenis. ig „Vires et Celerltaa" ter gelegenheid 7l-tarig bestaan. t April z uur Concordia: Optreden gezel schap Jan Brouwer met revue Mens. durf toch te lachen voor veieruglng ouderdoms zorgen ..Ons Belang" S en 1 April I uur Concordia: Opvoering ..Het zevende gebod" door arbeiders toneel vereniging ..Door en voor het Volk" S Aprtl I unr Kunstmin: Opvoering revue ..Voor vrij contact" ten bate Jeugdgebouw Ned Herv Gemeente. f April 3—j uur De Beursklok" Receptie bestuur coöperatieve inkoop-vereniging ..Sa- menwetklng" ter gelegenheid 30-jarig bestaan vereniging S April 7.3» uur Coöperatie-gebouw Raam Ui Bijeenkomst Coöpeiatleve Vrouwenclub April 7.3# uur Vrije F.Vang. gemeente: Btlbellezina ds J 1 van Wtjck 1 t April 7 3# uur Spaarriersbad: Zwemkam- Dioenschappen Kring Gouda K.N.Z B S April I uur Kunstmin: Opvoering V.s- sersleed" dooi gezelschap O T G voor Nat Chr Geheëlonthouoersvereniglng. 7 April 3 uur Vrije Evang. Gemeente: Bid stond 7 en April s.30 uur Fluwelensingel M: Openbai e verkoping goede, en dooi deur waarder R van Blokland 7 April 7—-I uur Raam SS: Z:tting prijzen- commissie voor indienen klach'en 7 April 7.3# uur Chr. Geref Kerk: Spieek- beurt ds G A Zijderveld over ..De Sprake God» en he1 were:dgebe'uren" T April 7.J» uur Veemarktrestaurant: Jaar- veigaderlng meisjesveienlglng Ruth 7 April 7.3» uur Oud Geref. Gemeente: Spreekbeurt ds Joh van Wei/en 7 April I uur Coöperat lege bouw Raam SS: Studie- en debatavond Coöpeiatleve Studie kring 7 April a uur Hel Blauwe Kruis: Gemeente avond Evang. Lutherse Gemeente. 7 April l uur Reünie: Spieekbeurt ds J Börger voor Logcwveiband s April 1.3» uur Spieringstraat 113: Ge legenheid tót Inenting en herinenf.na teten diDhtei ie l April io-.it uur Spieringstraat 113: Spreek uur Kraamcentrum April l uur Concordia: Variétë-avond win kelier.sveten|glng ..De Korre Akkeren' met o a Cees de Lange cn Cora Ville. s April io uur Veemarktterrein: Stier en- keurrng I April I uur Ter Gouw: Praatavond M d- denstandscommissie Partij van de rbeid. «preke. Jan Schilthu.s over ..Het verkeer langs de weg en het goederenvervoer 1# Aprtl 1.3* uur St Janskerk: Avondgebed Jonge Goudse schilder exposeert In de etajage van de firma B. W. v. d. Pavoordt is een expositie ingericht van werken van de 19-jarige Goudse achilder Ad. Roskam. Roskam studeert aan de Academie voor Bèeldcnde Kunsten tc 's-Gravenhage en maakte een aantal schilderstukken, waartoe hij inspiratie vond ln de Goudse streek Twee land schappen en een gezicht op het laadterreln Lombok bij het Goudse station exposeert hij. Verder omvat de tentoonstelling enige tekeningen, een ets en ccn steendruk. Pa kookte aardappelen Donderdagmiddag ontstond brand in de houten noodwoning aan de Korte Zgde te Zevenhuizen. De man had. omdat z\jn vrouw niet thuis was zelf de aardappelen op het vuur gezet, waarbij de vlam waar schijnlijk tn de pan geslagen is. Door snel ingrijpen ran de om wonenden. die het vuur met emmers water blusten, werd de brand tot het keukentje beperkt, dat geheel uitbrandde. Zilveren guldens gesmokkeld. Twee srhepe igen van óe Volendam zijn te Ba- ta\ a aangehouden die belden voor circa 6000 gu.den aan zilvergeld by Zie*" hadden Men zou kunnen volhouden', dat de verheven poëzie Jan Greohoff eigenlijk nooit zo goed getegen heeft Weliswaar hebben zijn vroegste gedichten een uitgesproken romantisch karakter doch ook daar blijk* hij toch liever het gewone dan het woord te gebruiken. In deze woordkeuze verried zich reeds de eigenlijke aard van de dichter die later van zichzelf zou zeggen: ..lk ben precies als Pietersen en Meier Een doodgewone vaderlandse vrijer." Zo kon hu de vertegenwoordiger worden van een meer aardse richting in de poëzie: niet hel gedroomde ge^ik maar he* eenvoudige alledaagse wordt zijn onderwerp. Daarbij doet zijn scherpe, critische gees; hem altijd de betrekkelijkheid van dit geluk inzien, vandaar zijn dikwijls zo ironische toon Bovendien werd hij een fel verdediger van dc rechten der onafhankelijke persoonlijkheid Maar met de ..nameloos velen" weet hij zich verbonden door de liefde voor he* bittere en toch zo schone leven. IK GROET U. t Ik groet ti. buurman kameraad. Ik groet u orgelman, soldaat. Besteller, boer en bedelaar. Ik groet u. blinde vedelaar! Ik groet de honden op de straat En 't paard dat voor de broodkar gaat. Ik ben als gij. ook ik bemin Een vrouw, ecu kind. u*at aards gewfh Gejaagd, gedeukt en toch nog even Gebrand op dit onraitp leven. Uit ..Aardsch cn Hemelsch (1926) JAN GRESHOFF (geb 1988). Bioscopen Schouwburg Bioscoop: De woeste hoogte (mev Laurence Olivier en Merle Oberon). Thalia Thetter: Fantasia (van Walt Disney) Reünie Bioscoop: De vlucht naar de vrij heid (met F ancis G:fford en Tom Neal) Aanvang J. 7 en >15 u.u Zondag 3 5 7 en S 15 uu> Sport op Zondag Voethal: O:ymp!a-Stolwi)kDONK—Am- meistolse sy. aanvang beide wedstrijden. 7 30 uur Zondagsdienst doktoren Bil afwezigheid van de hulsaits zijn van ZateidasmiddaR 3 tot Zondagavond 12 uui te consuUeiendedoktorenJ.il F Remme. Flu- weiensingel 59 (telefoon 5003) en N Tom. Bui gem Msrtensslngel M (telefoon 2000) Apotbpkprsdien«t Steeds geopend des nacht» altéén voor re cepten: Apotheek Dee. Westhaven 14 Inspecteur Wepster naar Apeldoorn Met ingang van 1 April is benoemd tot inspecteur ln de rang van ambtenaar tweede klasse bij de gemeente-politic tp Apeldoorn de heer J. Wepster. Inspecteur ambtenaar derde klasse bij de gemeente politie te dezer stede De heer Wepster is bijna negen jaar bij de Goudse politie werkzaam geweest. Hij kwam op 9 Mei 1939 bij het korps als klerk tweede klasse. Op 1 Januari 1941 werd hij bevorderd tot adjunct Inspecteur in vaste dienst, waarna op 1 Januari 1946 zijn be noeming tol inspecteur-ambtenaar derde klasse volgde Op I Juni '45 werd hij in specteur bi) de P R A. (toen nog P O D ge heten). later waarnemend hoofd van deze dienst, waarna hij van 1 Juli 1946 tot, I Juni 1947. toen zijn detachering rindigdt- wegen.» opheffing van de dienst, ais hootd van dc P.R.A. is opgetreden. Aanwinsten der Leeszaal Romans S. Rakker. Hel straatje Fa. S. Franke, de roman van Vn Chlnecsc Havank.' Lijk halfstok X Nesclo. De uitvreter-Tilaantjes-VchtcrOe H. N'esna. Troebel water Verv broedertrouw A. v. d. Vel, Vergelen voorman G. H. Vocks. Kleine Hein Dl 2 Onder vreemd volk J. de la Varende. Dans le goüt cM?»gnol Studiewerken E. Stanley Jones. Christus lands de Ame rikaanse helrweg E. J. Wilsen-Bruins. Aan tafel, cen kook boek, F. W. 8. Thlenen. Algcmecne kunstgeschie denis Dl. 3. P. Bromberg. Meubels en mensen E. H. Korevaar-ItrssrlingHet landschap i. d. Nedcrl en Vlaamse schilderkunst A. Romein-Verschoor. Slib en wolken J. Dutourd. Le complexe de C'esar P. M. Boer deif Hoed. Zweeds leesboek Ze keek ingespannen naar links, in de richting van de Tiendewegsbrug cn stond gevaarlijk op 't randje van h?t trottifir. Rondom haar stonden enige tien/allen mensen, die begerige blikken uicrpeh op haar rechterhand, die ze. de elleboog licht gebogen in horizontale stand hield. Plot seling scheen een hevige opwinding zich van haar meester te maken, welke op winding zich spoorklaps scheen mede te delen aan de omstanders. Er ontstond een langzame, schokkende beweging in de menipre. die innerlijke sponningen kreeg. Zij hield nu de armen in verticale richting, dus omhoog terwijl haar hand zoveel mogelijk horizontaal bleef. Plotseling draaide ze itch blijkbaar zonder noodzaak een halve slag om. maakte toen twee halve kniebuigingen, drong hcupschokkend en Itnkerellcboogwrikkend een decimeter naar voren, veranderde daarop wederom tan richting, keek in angstige spanning naar haar rechterhand die nu gevaarljjk het hoofd van een mededingster naderde, kreeg een stomp in haar r(j en daarna een trap op haar tenen, die haar met nieuwe wilskracht bezielde, terwijl haar rechter hand Wat was dat nou eigenlijk met die juf frouw. zult u Vragen Wel z\j probeerde op Paaszaterdag zichzelf en een doos met ocbak onbeschadigd tn de Schoonhovense bus te krijgen, t Was de moeite waard om te zien. JAN TERGOUW» De Welsr/icn-u-ontripen in Rotterdam toen zg in. aanbouw u-aren. WAT HET SYSTEEM WELSCHEN IS Muren worden als cen frame gegoten TIE gemeenteraad van Gouda heeft in zijn laatste vergadering cqn crediet beschikbaar gesteld van f 1 144 143 (kosten van aankoop van benodigde gronden in begrepen) voor de bouw van negentig étagewoningen volgens het bouwsysteem Welschen op een terrein tussen Koningin Wilhelminawcg en Molenkade én R cn W, gemachtigd de nodige, maatregelen en besluiten ter bevordering van dc spoedige uitvoering zodra dc toestemmingen en materialentoewijzlngen ztjn verkregen, van deze woningbouw Dit besluit zullen ongetwijfeld velen met svmpathic hebben begroet, want de wo ningnood is ccn der ergste problemen, waarmee de overheid tobt en waarvan ook in onze stad talrijke Inwoners elke dag dè lasten hebben te dragen Afgezien van het feit. dal deze te bou wen étagewoningen cen in Gouda nieuwe verschijning zullen zijn. rijst allicht de vraag Maar wat is nu eigenlijk dat systeem Welschen?" De heer F 11 Welschtn. architect, aan nemer en uitvoerder le Rotterdam, heeft al 45 )aar zijn aandeel gehad in onze bouwnijverheid Reeds in 1919 liep hij rond met de idééën, die nu belichaamd zi|n in wat genoemd wordt het systeem Wel schen" In dat taar bouwde hij in de Heer Kerstantstraat le Rotterdam hel eerste wo ningblok. waarin verschillende van zijn huidige idecen reeds verwerkelijkt wer den Nadien is niet meer op deze nieuwe manier gebouwd, maar hij heeft zijn sys teem verder ontwikkeld en na de oorlog Is het tot toepassing op ruimere schaal ge komen In dr Talmastraat (Blijdnrp) te Roller- dam zijn verleden jaar vier en twintig étagewoningen gereed gekomefl^ gebouwd volgens het systeem Welschen" Momen teel is men in dezelfde straat bezig met een tweede blok huigen Dit werk wordt uitgevoerd door Dura s aannemingsbedrijf te Rotterdam. Volgens mededeling van de heeer Welschen staat voor de naaste toe komst de bouw van enkele honderden wo ningen volgens zlin systeem, vooral in het Zuiden van ons land. vast Grotendeels beton Het systeem ..Welschen" ls grotendeels betonbouw. Van baksteen wordt bijna geen gebruik gemaakt en aan hout wordt min der dan de helft gebruikt dan bij normale bouw het geval is Behalve een belang rijke besparing aan materiaal cn. arbeids krachten zijn de voornaamste doeleinden van dit systeem het verkrijgen van direct kurkdroge huizen, sterke vermindering van brandgevaar, het voorkomen van on gedierte door de vlakke naadloze vloeren en een goede gcluidwering. De vloeren In keukens, badkamers, toiletten en gangen zijn van steen en dus gemakkelijk schoon te houden, zettingen kunnen niet voorko men. door het geringe gewicht, de speciale constructie en de kleine spanningen op elke plaats van de binnenmuren kunnen zonder beschadiging van het behang spij kers geslagen worden er» 's zomers zijn deze huizen koel en 's winters warm door de opgesloten lucht in de holle bouwsteen. 4 De huizen in dc Talmastraat zijn vier verdiepingen hoog met daaronder eet*, sousterrain. De ln Gouda te bouwen hui zen krijgen drie verdiepingen, op elke étage cen gezin. In het sousterrain heeft elke bewoner bergruimte voor fietsen, ko len enz De vloer van de eerste verdieping bevindt zich 1.10 m boven het trottoir. De voorgevel wordt op normale wtjzo van beton gestort. Verdieping voor ver dieping wordt ccn uitnecmbare bekisting aangebracht en die wordt vol gegoten Deze voorgevel wordt bedekt met cen laag graniet In de Talmastraat heeft dat een grijsblauwe kleur, maar het beste schijnt te voldoen een crème kleur. In deze gevel kan cen vlakverdeling worden aange bracht. geheel naar het inzicht van de ar chitect Bovendien kan zij verlevendigd worden door het gebruik van verschillende kleuren, bijvoorbeeld een andere kleur boven het trapportaal, dan dc rest van dc gevel. Het blok in de Talmastraat maakt cen rustige indruk en sluit goed aan bij da artmofenda ba bouwing. Holle stenen De binnenmuren worden gebouwd met een speciaal s ort ..steen uitvinding en octrooi van de heer Welschen. Deze ste nen hebben een afmeting van 72 cm bij 26 cm met een dikte van 20 cm. Zij wor den op het werk vervaardigd van slntei- beton. Zij zijn hol en de wand ia slechts 5 cm dik. zodat er een holte is van 10 cm diepte. Zij worden daartoe vervaardigd in twee helften, twee ondiepe bakken. Het vervaurdigen van deze stenen kan geschie den door ongeschoolde krachten. Ongeveer «•en week nadat de sinteibeton in de mal len is gestampt, kunnen zij al gebruikt worden voor de bouw. Die bouw Is simpel. Met ijzeren kram mer. wordrn de twee helften van de ste nen aan elkaar bevestigd Deze grote blok ken die een betrekkelijk gering gewicht hebben, zodat één man ze gemakkelijk torsen kan. worden nu op elkaar gesta peld Daarbij word! geen gebruik ge maakt van mortel Ze komen dus aanvankelijk los op elkaar te liggen Men stapelt ze ook zonder verband, dus niet zoals bij geHletselde muren een steen van een hoger liggende laag rustende op twee stenen van de laag er onder, maar alle blokken recht boven elkaar, zodat dus ook de verticale voegen een doorlopende lijn vormen van onder naar boven. Nu Is er bij het maken der stenen zowel tn dc zijkanten als tn de hoven- en onder kant. daar waar de twee helften aan elkaar passen, een half-clrkelvormige gleuf gelaten Liggen de stenen netjes tot ren muurtje opgetast, dan vormen deze gleuven verticale buisvormige kanalen van boven naar onder met als ziigangen horizontale kanalen ls de hele muur gezet dan worden de verticale kanalen van boven volgegoten met vloeibare mor tel. die ook ln de horizontale kanalen dringt Om le voorkomen, dat deze mortel naar buiten zou doordringen, worden de ste-jten van te voren gevoegd. Men zal be lli npen dat het bouwen tan dergelijke binnenmuren vlug tn zijn werk gaat Is het beton In de kanalen hard geworden, dan is er een frame van beton ontslaan. Geen trappenlopen Deze framebouw en het gebruik van de t an - ntelbeton vervaardigde holle stenen zijn de belangrijkste kenmerken van het svsteem Welschen Verder is alles bij deze botijv beton graniet en terrazzo wat de klok slaat. De trappen worden op het weik gegoten en daarna geplaatst, het zelfde gebeurt met dr halronhckken Die balcons tjiet bloembakken maken cen aar dige indruk Men denke niet dat hierbij alles ornvrymlgheid Is Al worden dezelfde grondvormen gebruikt, toch kan de fan tasie van df architect hier heel wat mee berejjten Da-volgens svsteem ..Welschen" in de Talmastraat gebouwde huizen maken ook van binneif een prettige, comfortabele In druk. Kaast een grote moderne woonka mer zijn er twee ruime slaapkamers, een grote keuken en een hadkamer Bergruim te is er in hot sousterrain Behalve een koker, waarin het afval gestort kan wor den. is er ook een "boodschappenliftje. Hoewel dit niet inhaerent is aan het syateem Welschen" en bij etagebouw reeds veel wordt toegepast, valt op de wijze, waarop voorkomen wordt, dat de huisvrouw veel de trappen af moet lo pen om leveranciers en bezoekers te woord lc staan. Voor Gouda is dit In leder geval ie® nieuws In een nisje bij de voor deur achter een traltewerkje zit een mi crofoon De bezoeker belt aan en boven op een der ruime portalen neemt een lid van het gezin, voor welk gebeld is. de te- lefooh van de haak Naast de mlerofoon heneden zit eeyi miniatuur luidsprekertje, dat het hoven tn de telefoon gesprokene voor de bezoeker verstaanbaar maakt, die op zijn beurt terug praat In de microfoon. Op deze wijze kan een gesprek gevoerd worden, kan ccn bezoeker worden uitge nodigd om boven te komen of kan een bestelling worden opgegeven aan groente- of melkboer, die de verlangde artikelen dan ln het liftje zet. zodat ook deze huis houdelijke zaken afgedaan kunnen worden zonder het vermoeiend» trappenlopen. Wgena da baat Valacfcaa ia da Onze bioscopen DE .VRUCHT NAAR DÊ VRIJHEID. Reünie Bioscoop. Een seriefilm, zoala dat heet. roept herinneringen op aan da gulden dagen van EdJy Polo en Maclsta in de Witte Bioscoop, waar de jeugd van Toen al even hard op de stoelen zat te rijden bij die fantastische heldendaden van deze acrobatische vechtersbazen afa tie van tegenwoordig in Interne spanning medeleeft met dc wonderlijke avonturen van de vrouwelijke Tarzan in ..De jungle koningin Na ..Het gevaarlijk geheim" thans van deze twccwcekse film het slct ..De vlucht naar de vrijheid." waarin stoere mannen onder aanvoering van deze Frances Gifford ontelbare keren in dc put en uit de put geraken, eer ze In een vlieg tuig het oerwoud achter zich laten, want de ieugd wint het natuurlijk van de achurkenverzameling. Als Sint Nicolaaa net zoveel pepernoten strooit «Ia in deze film kogels en pijlen fluiten, heeft men een goede avond, maar dat neemt niet weg. dat men bewondering kan hebben voor de gymnastische prestaties van de hoofdrolspeelster, die met hetzelfde ver bluffend gemak als de mannelijke TBrzan aan lijnen boven ie afgrond ccn samen- gestelde zweefs«lto uitvoert cn een hum- mertje weggeeft, waar een circusartlst jaloers op zou zijn. FANTASIA Th»Ha Theater Als cen boek cen le zer boej^t, dan maakt deze zich al lezende cen voorstelling van het beschrevene. 7.o gaat het ook. althans met dc muzikaal gc- voeligen. bij hel horen van een muziek stuk; ook daarbi) haalt men zich het in klanken beschrevene voor de geest. Doch de insptratie. die muziek geeft, varieert veel sterker Daarom zal deze ttkenfllm waarin Walt Disncv zijn inspiratie vannen- achttal muziekwerken vorm en leven heeft* gegeven, wellicht niet iedereen kunngn bevredigen. Dat neemt niet weg. dat^heL- doel van deze rolprent, muziek tczeljder tijd te doen horen en ïlcn. vaak volkomen wordt bereikt ln sommige gevallen vloeien klank en beeld als het ware tot één geheel Ineen Het sterkst is dit wel het geval bij .- de uitbeelding van dc Notenkraker Sulle van Tchaikovsky. Over het geheel geno men is deze film met haar bijzonder fraaie kleuren rn«prachtigc muziek een wonde re -mengeling van kunst en techniek, ori ginaliteit erf geest Ja. ook van dit laatste, want van tijd lot tijd. o.m. bij de zesde symphonic. Pastorie van Beethoven en dc Dana der uren van Ponchielll. komt Disney's geestige en nogal ondeugendë hu mor om het hoekje kijken, maar och. ook de grote componisten gingen klch in hup- meesterwerken wel eens aan een grapje ta buiten Hoe men Fantasia ook bekijkt, zo ia ontegenzeggelijk cen bijzonder -werk cn ze bevat meer dan één fragment, dat. op zichzelf reeds, haar aandacht vraagt. Dammen. DAIHLU8T 2—REEUWIJK. Voor de promotie-degradatie le klaa Gouds Damdtstrict werd gespeeld Dam- lust 2—ReeuwUk. De wedstrijd werd ln een voor Damlust ongunstige stand afge broken Damlust II—Reeuwijk I: P. Tom—J. van Duiken 1 1.1 I. Bol-D v. d. Star 0-2; P v Dam-H. Koster 1-1; S J Schroo* der J. v Wensveen afgebr C de Pater— B Verwaal afgebr H. v Eflk—M. v d. 1 1 J de Bode— I. Vos afgebr.; P J Verboom—A«v den Ouden 1—1. E. Zandtjk -L Stlgter 2-0. P Slicker—E. v. Dijk (1-^2 Voorlopige uitslag 6—8 Op een tc Leiden gehouden damtour- nool behaalden de leden van Damlust N v 'd Wouden een le. A v Beuzekom een 2e en P. Versloot een 3e prij». lijd volgens zijn systeem ongeveer een derde deel korter dan bij normale bouw. Wering van koude Het zou kunnen, dat men bU het lezen van dit verhaal over betonbouw ccn tikja huiverig word! Een betonnen vloer ..trekt toih koud op", zal men zeggen. Dit is natuurlijk* juist Steen en beton absor beren veel meer de warmte dan hout en veroorzaken een belangrijk warmtever lies. BU het systeem Welachen is daar mede rekening gehouden doordat op de betonvlocr cen andere laag Wordt aange bracht. d:e enigszins veerkrachtig en In sterke mate warmte Isolerend Is. Wat dit voor een laag l*. hangt af van het geld, dat He bouwer er voor besteden wil. Vol gens de heer Welschen is dit probleem op afdoende wUze opgelost. Bovendien wer ken dc holle muren eveneens warmte iso lerend. daar lucht een slechte warmtege leider is Of deze nieuwe man.er van bouwen wel stevig i». zal men wellicht ook vragen. Men kan veilig aannemen, dat in Rotter dam het bouwtoezicht een wat atevigheid betreft onverantwoorde bouw niet zou hebben toegestaan. Alle beton Is stevig gewapend en volgens de heer Welgchen hebben de met de grote holle stenen ge bouwde muren de pretentie sterker te stil dan normaal opgetrokken muren. Het scheuren ran de muren kan niet meer voorkomen, daar elke steen vrUdragend is door het betonframe. waarin de ete- nen gevat zijn. Er zUn verschillende proeven met dezo muren genomen. Zo werd. naar de heer Welachen mededeelde, over een breedte van een paar meier 4e onderzie laag ale- nen weggehakt zonder dat tn de rest van de muur eniflff werking te bespeuren was. Doordat het sinteibeton sterk water ab sorbeert. zijn de fnuren kurkdroog, al direct na de bouw. Bil deze étagebouw liggen alle kamera op één verdieping. Twee woningen krij gen één trappenhui» met een eigen toe gang tot het portaal van elke étage. Man bahnelt du* niet bU alkaar I

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1948 | | pagina 2